Morgunblaðið - 20.09.1945, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLA Ð TB
Fimtudagur 20. sept. 194.'
JHrogtisiMðMfr
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Öla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanlands.
I lausasðlu 50 aura eintakið, 60 aura með Leabók.
Nú er tækifærið
NÚ ER fram komið, sem spáð var hjer í blaðinu strax
í upphafi, að það myndi hefna sín grimmilega, að farið
skyldi inn á þá óheillabraut, að greiða úr ríkissjóði veru-
legan hluta af verði brýnustu neysluvöru fólksins, til þess
að fela hina raunverulegu dýrtíð í landinu.
Einhvern tíma hlaut að því að koma, að ríkissjóður
ga&ti ekki lengur staðið undir þessum greiðslum, ef halda
ætti eðlilegum framkvæmdum í landinu. Baggi ríkissjóðs
af þessum niðurgreiðslum hefir numið 20—30 miljónum
króna á ári. Meðan velta stríðsins stóð sem hæst, var
möguleiki fyrir ríkissjóð að standa undir þessu, án þess
að það drægi úr nauðsynlegúm framkvæmdum í landinu.
En strax og atvinnutekjurnar rýrnuðu og tekjur ríkissjóðs
þ. a. 1. minkuðu, hlaut annað hvort að ske, að hætta. yrði
niðurgreiðslunum og láta dýrtíðina koma fram í rjettu
ljósi, eða hitt, að ríkissjóður yrði að draga stórlega sam-
an seglin á sviði verklegra framkvæmda.
★
Nú blasir einmitt þessi 'staðreynd við. Nú er stríðs-
víman hjá liðin. Nú er kaldur veruleikinn kominn. Fyrsta
áfallið hjá atvinnuvegunum er skollið yfir. Síldarútveg-
urinn hefir gersamlega brugðist. Þar blasa við stórfeld töp
atvinnurekenda og mjög rýrar tekjur sjómanna og verka-
fólks. Alt þetta hlýtur að bitna harkalega á ríkissjóði, í
stórlega minkandi tekjum á næsta ári.
Þegar svona er komið, má öllum ljóst vera, að ríkissjóð-
ur getur ekki haldið áfram að verja 20—30 miljónum
króna til niðurgreiðslu landbúnaðarvara, ef hann ætlar að
halda áfram að sinna eðlilegum, verklegum framkvæmd-
um í landinu.
Ekki er þörf að lýsa því, hvern óleik landbúnaðinum
var gerr með þessum niðurgreiðslum. Þetta vildu full-
trúar bænda á Alþingi ekki skilja. En þeir ættu að skilja
það nú, ef hætt verður niðurgreiðslum og verðið á fram-
leiðslunni hækkar stórlega. Á meðan kaupgeta almenn-
ings var mikil, var þessi nauðsynjavara seld mjög lágu
verði. En þegar kaupgetan minkar, sem óhjákvæmilega
verður ef dýrtíðin hleypur upp og við það skapast nýir
erfiðleikar atvinnuveganna, þá á að fara að selja kjöt og
mjólk miklu hærra verði! Sjá allir, að þetta hlýtur að
draga stórlega úr neyslunni.
★
Hjer er vissulega erfitt vandamál við að glíma. En það
krefst úrlausnar. Og það krefst skjótrar úrlausnar.
Núverandi ríkisstjórn verður að finna leið út úr ó'göng-
unum. Hún verður að ganga til atlögu gegn dýrtíðinni.
Stjórnarandstæðingar eru að vona, að þetta flókna og
erfiða vandamál verði til þess að kollsteypa stjórninni.
Þeir róa að því öllum árum, að svona fari það. Þeir reyna
af öllum mætti að æsa bændur í að gera sem fylstar
kröfur. Þeir skamma verðlagsnefndina og segja, að húrt
fremji óheyrilegt ranglæti gagnvart bændum, þegar hún
setur sanngjarnt verð á vöru þeirra.
Látum ekki stjórnarandstæðinga verða að ósk sinni.
Lofum þeim að halda áfram sínum ábyrgðarlausu skemd-
arverkum. Finnum farsæla lausn á dýrtíðarmálunum, þar
sem þjóðin öll er virkur þátttakendi í.
★
Ríkisstjórnin, sem nú situr, hefir einmitt ágæta aðstöðu
til þess að vinna bug á dýrtíðinni. Hún nýtur stuðnings
meginhluta þjóðarinnar. Hún-vinnur að framgangi nytja-
mála, sem öll þjóðin fylkir sjer um og þráir, að komist
í framkvæmd. Þessi stjórn á vísan stuðning allra lands-
manna í atlögu gegn dýrtíðinni.
Takist ríkisstjórninni að ráða giftusamlega fram úr þess-
um málum, hefir hún ekki aðeins trygt tilveru sína, heldur
hefir hún bjargað þjóðinni út úr þeim mesta vanda, :;em
hún hefir komist í.
Megi sú auðna fylgja störfum ríkisstjórnarinnar, að
þetta verði veruleiki.
'\Jíln/erji ibripar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Veglegt samkomuhús.
ÞAÐ hefir oft rjettilega verið
yfir því kvartað, að hjer í bæn-
um vantaði góð og stór samkomu
hús. Nokkur fjelög í bænum eru
orðin það fjölmenn, að ekkert
samkomuhús bæjarins rúmar
meðlimina þegar eitthvað mikið
er um að vera. Þannig hefir það
um margra ára skeið verið yfir-
fult á árshátíð stúdenta 1. des-
ember. Þegar Sjálfstæðisfjelög-
in í Reýkjavík hafa haldið sam-
eiginlega skemtifundi hefir
stundum þurft að hafa tvö hús
undir.
Nú breytist þetta bráðlega til
batnaðar. Verið er að ganga frá
byggingu veglegasta samkomu-
sals bæjarins í hinu nýja sam-
komuhúsi sjálfstæðisfjelaganna
við Thorvaldsensstræti og Veltu-
sund. Verður það mikill og rúm
góður samkomusalur, sem mun
rúma talsvert fleira fólk, en
nokkuð annað samkomuhús í
bænum.
Það er ekki með vissu vitað,
hvenær þetta nýja samkomuhús
verður fullbúið, en menn gera
sjer vonir um, að það verði kring
um áramótin næstu.
Mikið átak.
ÞAÐ ER mikið átak, sem sjálf-
stæðisfjelögin hafa tekið að sjer
að framkvæma með byggingu
hins nýja samkomuhúss. — Það
liggur mikil vinna á bak við
þetta starf hjá fjelögunum. — Og
samfara framsýni og áræði hef-
ir farið góður smekkur og skiln-
ingur á þörfum bæjarbúa fyrir
góðu samkomuhúsi.
Mjer gafst kostur á að líta
þarna inn einn daginn. Enn vant
ar mikið á, að salurinn sje full-
gerður, en það er samt hægt að
gera sjer nokkra hugmynd um
hvernig þarna muni verða um að
litast þegar salurinn er fullgerð-
ur. Á miðju gólfi er dansrými
mikið, sem er að stærð til eins
og Gylti salurinn á Borg og
fremri salurinn samanlagt. Til
sinn hvorrar handar þegar inn er
komið er upphækkað. Þar munu
veitingaborð eiga að vera. Fyrir
enda salsins er leiksvið og er
hægt að sýna kvikmyndir á
tjaldi, sem þar verður komið
fyrir.
Fatageymslu og snyrtiherbergi
um er haganlega fyrirkomið. Það
má gera ráð fyrir, að forystu-
menn þessarar húsbyggingar
hagi skreytingu salarkynna af
sömu smekkvísi og þeir hafa lát-
ið gera sjálfann salinn og að hús
búnaður verði eftir því.
Þurfa þá bæjarbúar ekki leng-
ur að kvarta yfir því að þeir eigi
ekki veglegan samkomusal og er
það vel.
Næturakstur.
M/ETUR borgari þessa bæjar
kom inn í skrifstofu til mín í gær
og var með brjef um næturakst-
ur bifreiðastoðvanna hjer í bæn-
um. Virðast mjer umkvartanir
hans sanngjarnar og fer brjefið
hjer á eftir:
„Hvernig er það með nætur-
akstur, sem hinum ýmsu bíl-
stöðvum mun ætlað að annast?
Mig minnir að um það hafi verið
talað, að komið hafi fyrir, að þær
hafi ekki sint því, sumar, en sem
jeg get ekki sagt um, hvort rjett
er, fyrr en nú síðastliðið föstu-
dagskvöld. Auglýst var að nætur
akstur annaðist B. S. í. Jeg var
staadur í vesturbæ-num, en með
því að kl. var um eitt þá nótt og
jeg bý í austurbænum, hringdi
jeg til þessarar stöðvar, en fjekk
ekkert svar. Datt þá í hug að um
prentvillu væri að ræða, svo jeg
náði sambandi við lögregluvarð-
stofuna, til að fá að vita þar,
hvort rjett vaéri að B. S. í. ætti
að annast næturkeyrslu þá nótt,
og fjekk það svar að það væri
rjett, en varðstofunni væri kunn
ugt aA sú stöð hefði ekki sinnt
því starfi og jafnframt að engin
stöð væri opin.
Er ekki samkomulag?
„HVERNIG stendur á þessu?
Er ekki samkomulag um að ætíð
sje ein stöð, að minnsta kosti, op-
in, sem annast næturkeyrslu? —
Manni finst stöðvarnar hjer vera
svo margar að ætla mætti að þær
gætu skifst á, að hafa nætur-
keyrslu og að þeim væri gert að
skyldu að gjöra það. Það kemur
ábyggilega oft fyrir, að ýmsir
sem eiga bágt með að ganga,
reiða sig á að þeir geti fengið bíl
til að flytja sig milli húsa, að
kvöldi eða nóttu, þegar auglýst
er að einhver stöðin eigi að ann-
ast næturakstur.
Væri æskilegt að fá að vita,
hvort þeim bifreiðastöð, sem eiga
að annast þenna næturakstur,
beri ekki skylda til að gjöra það
og ef þær einhverra hluta vegna
einhverntíma, gætu það ekki,
bæri þá jafnframt skylda til að
tilkynna það, t. -d. til lögreglu-
varðstofunnar svo snemma, að
gerlegt væfi að útvega keyrslu
hjá annari stöð, þá nótt.
Afleitt finst mjer það, að ekki
sje gerlegt að fá bíl húsa milli,
þótt komið sje fram eftir mið-
nætti, þar sem um svo mikinn
fjölda bíla er að ræða, sem hjer
í bænum er“.
•
Eðilegar
umkvartanir.
ÞAÐ ER ekki nema sanrigjarnt,
að menn krefjist þess af bifreiða
stöðvum, að þær hafi bifreiðar
til taks þegar auglýstur er næt-
urakstur hjá þeim. Við hinu er
ekki neitt að segja, þó menn verði
stundum að bíða eftir bíl að næt
urlagi.
En það er betra að hafa hreint
engan næturakstur heldur en að
gabba fólk og láta það halda, að
það geti fengið leigubíl að næt-
urlagi, ef svo er svikist um að
hafa stöðina opna.
Á ALÞJÓÐA VETTVANGI
Þsgar fígrisdýríð gafst upp.
„JEG segi bara við Mac Art-
hur, þegar jeg hitti hann: Gefstu
upp, eða gefstu ekki upp?“ sagði
japanski hershöfðinginn Yamas-
hita, eftir að hann hafði tekið
Singapore hjer um árið. — En
fyrir nokkrum dögum kom þessi
hershöfðingi, sem almennt var
kallaður „Tígrisdýrið frá Mal-
aya“ niður úr hinu vel falda
/irki sínu í Caraballofjöllunum
á Norður-Luzon, og undirritaði
uppgjöf þeirra 40.000 manna, sem
ann voru eftir á Filipseyjum.
Yamashita ljet bera sig niður
sftir snarbrattri fjallshlíðinni í
bægilegum burðarstóli. — Hann
var dálítið móður af hitanum,
begar hann velti sjer út úr stóln-
um og rjetti ameríska hershöfð-
ingjanum Robert Beichler hið
700 ára gamla Samuraisverð sitt.
Tígrisdýrið, virtist svangt. Úti-
legulíf hans hafði Ijett hann um
35 pund, svo það eru fleiri en
Göring, sóm spikið rennur af á
þessum tímum. Einkennisbúning-
urinn hans var líka orðinn altof
víður á hann. Yamashita er risi
á vöxt, meira cn þriggja álna hár,
enda talinn vera afar sterkur. —
Hann gaf hermönnum eiginhand
árundirritúri síria að vild, og
skellihló, þegar blaðamaður nokk
rir sþúrði hanri, hVórt hanri
| myndi ekki fremja hara-kiri. Um
kvöldið át hann stóra steik, rendi
henni niður með ísköldum bjór,
og fjekk svo þægilegt rúm að
sofa í um nóttiria.
Daginn eftir tæmdi Yamashita
dreggjar ósigursins í botn í sól-
björtum dal i- sumarhöll amer-
íska landstjórans á Filippseyj-
um. Viðstaddir voru Wainwright
hershöfðingi, „hetjan frá Cor-
reggidor“, eins og hann er
ncfndur, og Percival hershöfð-
ingi, sem gafst upp fyrir Yamas-
hita skilyrðislaust í Singapore í
febrúar 1942. Báðir komu þessir
hershöfðingjar beinustu leið frá
uppgjafarathöfninni í Tokio. Og
þegar Yamashita var búinn að
skrifa undir, var hann gripinn
höndum af herlögreglumönnum
og varpað í einn af þeim klefum
í Bilibidfangelsinu í Manilla, þar
sem dauðadæmdir menn eru
venjulega geymdir.
En það voru fleiri sem uxðu að
bíta í hið súra epli, en Tígrisdýrið
5rá Singapore. — Þrjú amerísk
’.máherskip sigldu að Wake-ey,
sem Japanar tóku af Banda-
ríkjamönnum, en sem hafði ver-
ið farið frairihjá í sókninni. Og
þar varð úppgjöfin með skjótum
hætti, þótt iiðið á eynni hefði
. i uíFramhald á l>ls. 31