Morgunblaðið - 22.11.1945, Side 6

6
MORGUNBLAÐYB
Fimtudagur 22. nóv. 1945.
mifrbiMb
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Spor í rjetta átt
Á SÍÐASTA Alþingi var samþvkt svohljóðandi þings-
ályktunartillaga, sem Bjarni Benediktsson boígarstjóri
hafði borið fram:
„Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að láta athuga
rneð hverjum hfetti best verði af opinberri hálfu greitt
tyrir byggingu íbúðarhúsa í kaupstöðum, kauptúnum og
sveitum landsins.
Skal stjórnin svo fljótt sem kostur er láta afla gagna
um þá tækni í húsbyggingum erlendis, sem þar hefir
rutt sjer til rúms hin síðari ár og líkur væru til, að okkur
mætti að haldi koma.
Þá skal stjórnin og leita álits Qg tillagna byggingafróðra
manna hjer á landi um nýja tilhögun við húsagerð, er
íeiða mætti til þess að byggingum skilaði fljótar áfram
og drægi jafnframt úr kostnaðinum.
Ennfremur skal ríkisstjórnin láta taka til endurskoð-
unar löggjöf þá, sem nú gildir um byggingarmál í landinu.
Verði athugun þessa máls hraðað sem mest, svo að
stjórnin geti sem fyrst lagt fram álit og tillögur um
málið“. t
Þetta var þingsályktunartillaga borgarstjórans, sem
síðasta Alþingi samþykti.
★
Fjelagsmálaráðherra, Finnur Jónsson, hefir brugðist
skjótt og vel við þeim atriðum þingsályktunarinnar, sem
heyra undir hann sjerstaklega. Að tilstuðlan hans er nú
komið fram á Alþingi frumvarp „um opinbera aðstoð við
byggingu íbúðarhúsa í kaupstöðum og kauptúnum". Er
þetta mikill lagabálkur, í fjórum köflum, alls 49 greinar.
Frumvarpið er bygt upp þannig, að auk einstaklinganna
verði það byggingarfjelög verkamanna og byggingar-
samvinnufjelög, sem annast byggingarframkvæmdir. Er
i frv. steypt í eina heild öllum lagaákvæðum um stuðn-
ing hins opinbera við íbúðabyggingar í ka'upstöðum
og kauptúnum. Tveir fyrstu kaflar frv. fjalla því um
verkamannabústaði og byggingarsamvinnufjelög, þar sem
endurskoðuð eru gildandi lög um þetta efni. Þriðji kafl-
inn er um íbúðabyggingar sveitarfjelaga (í kauptúnum)
og fjórði kaflinn um skiftingu byggingarefnis og eftirlit
af hálfu ríkisvaldsins með byggingarmálum þeim, sem
lögin tak-x til.
Byggingarfjelög verkamanna hafa verið óstarfhæf um
nokkurt skeið, vegna þess að þau hafa ekki fylgst með
þróuninni.
Stefnan í frv. er sú yfirleitt, að stuðningur ríkisins við
byggingaframkvæmdir er aukinn verulega, frá því sem
nú er. Einnig eru gerðar meiri kröfur til annara aðila, sem
hjer eiga hlut að máli.
í greinargerð frv. er mikill og margskonar fróðleikur.
T. d. segir þar, að skýrslur sýni, að um 1000 íbúðir sjeu
í byggingu á þessu ári í kaupstöðum og kauptúnum
landsins og eru % þeirra í Heykjavík.
Þetta frumvarp fjelagsmálaráðherrans er árangur
margra ára baráttu borgarstjórans í Reykjavík, í þá átt,
cið fá ríkisvaldið til þess að sinna meir byggingarmálum
kaupstaðanna, en gert hefir verið fram að þessu. Borg-
arstjórinn hefir margsinnis bent á, að ríkisvaldinu berí
að hafa samvinnu við bæjarfjelögin um lausn þessara
mála.
Það er í fyrsta sinn nú, að ríkisvaldið fæst til að sinna
þessum málum svo nokkru nemi. Ber að þakka fjelags-
málaráðherra fyrir aðgerðir hans. Því að þótt ýms atriði
í frumvarpi ráðherrans kunni að orka tvímælis, er það
vafalaust til stórra bóta.
Mestu máli skiftir þó, að hjer viðurkennir ríkisvaldið
skyldu sína. Viðu.rkennir, að því ber ekki að vera að-
gerðalaust, þegar um það er að ræða, að koma upp holl-
um íbúðum fyrir landsfólkið. Vonandi fæst nú heilbrigð
bróun í þessi mál, sem leiðir til vitu.rlegra framkvæmda.
\Jiluerji ólrij-at':
ÚR DAGLEGA LlFINU
Ný herferð.
LÖGREGLAN okkar er skömm
uð nóg, þótt þess sje getið, sem
hún gerir vel, og ekki verður því
neitað, að þó mistök eigi sjer
stað hjá lögreglunni, eins og öðr
um mannlegum fyrirtækjum, þá
er það margt, sem lögreglan ger
ir gott og vel.
Þessa dagana hefi jeg sjeð út
um gluggann minn í Austurstræti
að lögregluþjónar hafa gengið
fram og aftur um strætið með
minnisbók og blýant og ^krifað
upp númer á bílum, sem lagt
hefir verið ólöglega við gang-
stjettina. Sumir bílarnir eru
þversum á götunni, eins og veg-
farendur hafa vafalaust tekið
eftir.
Þessi nýja herferð lögreglunn-
ar kemur ekki vonum fyrr. Bíla-
eigendur verða að læra að nota
bílastæðin, áður en þeir stöðva
eða torvelda umferð í heilum
götum, með því að leggja bílum
sínum eins og þeim sýnist, eða
þægilegast er í það og það skift-
ið fyrir þá persónulega.
0
Umferðin gæti verið
miklu öruggari.
UMFERÐIN gæti verið mikið
öruggari en hún er hjer á landi,
ef bifreiðastjórar og vegfarendur
þrjóskuðust ekki við að fara eft-
ir settum reglum. Það kemur oft
fyrir, að fótgangandi menn ana
yfir umferðarbrautir, án þess að
líta til hægri nje vinstri. Sumir
gera þetta af aulahætti, en aðrir
af þrjósku. „Jeg á eins mikinn
rjett á brautinni eins og hann“.
„Altaf halda þessir bílstjórar, að
þeir eigi götuna". Þannig hugsa
margir. En þrjóskan kemur að
litlu gagni, þegar menn eru komn
ir slasaðir í sjúkrahús.
Alveg sömu söguna er að segja
um marga bifreiðastjóra: Þeir
taka ekki neitt tillit til þess, hver
á rjettinn. Bara um að gera að
komasf áfram á sem skemstum
tíma og bölva þeim, sem þeir
telja vera í vegi fyrir sjer.
Undarlegt að ekki skuli þó
verða fleiri slys á gatnamótum
hjer, eins og bifreiðastjórar aka
margir óvarlega fyrir horn. í
þeim efnum gætu íslenskir bif-
reiðastjórar tekið þá amerísku
sjer til fyrirmyndar. Þeir nema
ávalt staðar við horn og gæta að,
hvort annara farartækja er von
og beygja síðan. — Það
mun ekki vera ákvæði, sem mæla
þannig fyrir í bifreiðalögunum,
en sje það ekki þar skráð, þá er
það ókvæði, sem vantar. Því það
er mikið öryggisatriði, að bif-
reiðastjórar nemi staðar áður en
þeir aka fyrir horn.
#
Pantaðir aðgöngu-
miðar.
ÞEIR, sem hafa það starf með
höndum að selja aðgöngumiða að
hljómleikum og öðrum skemtun
um, eru alveg að gefast upp á að
taka frá pantanir. Menn eru orðn
ir svo kærulausir með að sækja
pantanir, að það hefir komið fyr
ir, að pantaðir aðgöngumiðar að
vinsælum skemtunum hafa alls
ekki verið sóttir og þeir, sem
aðgöngumiðana selja, hafa setið
eftir með þá óselda, vegna þess,
að búið var að auglýsa, að allir
miðar væru uppseldir að viðkom
andi skemtun.
Það eru vitanlega ekki annað
en svik að sækja ekki aðgöngu-
miða, eða annað, sem búið er að
láta taka frá fyrir sig.
Þegar það fer að verða algengt,
að menn láti taka frá fyrir sig
aðgöngumiða og sækja þá ekki,
þá er ekki nema eitt að gera og
það er, að þeir, sem að skemt-
anahaldi standa, taki sig saman
um að afnema með öllu pant-
anir. Það er ekkert rjettlæti í
því, að teknir sjeu frá bestu mið
arnir með pöntunum, en þeir,
sem tilbúnir eru að kaupa strax,
fá annaðhvort ljelegustu sætin,
eða enga miða.
0
Þrengslin í Póst-
húsinu.
ÞRENGSLIN í Pósthúsinu eru
að verða alveg óviðunandi, bæði
fyrir starfsfólkið og viðskiftavin
ina.
í fyrradag kom það fyrir konu,
sem átti erindi í böglapóststof-
una, að í þrengslunum þurfti ein
hver að rjetta blekbyttu- yfir
hana til næsta manns. I þrengsl-
unum kom einhver við þann,
sem rjetti blekbyttuna, og blek-
ið slettist á yfirhöfn konunnar.
Yfirhöfnin eyðilagðist með öllu,
því engin fatahreinsunarstofa í
bænum treysti sjer til að hreinsa
flíkina.
Það má ekki minna vera, en
að fólk hafi eitthvað öryggi fyr-
ir því, að flíkur þess sjeu ekki
stórskemdar, þó það eigr erindi
inn á opinbera skrifstofu.
0
Jóhann Svarfdæling-
ur á förum.
JÓHANN SVARFDÆLINGUR,
hinn risavaxni, er á förum úr
landi. Hann fer með Drotning-
unni í kvöld. Jóhann hefði
hvergi kosið að vera frekar en
hjer á landi, en honum hefir ekki
tekist að fá neitt að gera við sitt
hæfi. Hann getur ekki unnið erf-
iðisvinnu, en það eru margvís-
leg ljett störf, sem hann gæti
unnið. Það er leiðinlegt, ef Jó-
hann þarf að flýja land vegna
þess, að hann getur ekki unnið
fyrir sjer heima.
Jóhann mun dvelja erlendis
nú um hríð, en segist ætla að
koma heim aftur eins fljótt og
hann getur og vonast þá eftir að
þurfa ekki að fara af landinu
aftur.
Það væri gott, ef einhverjir
^vildu taka sig saman og útvega
honum vinnu áður en hann kem-
ur heim aftur, svo hann þurfi
ekki að hröklast úr landi.
0
Brennivínsflaska inn
um glugga.
UPP Á FLESTU eru þeir farn
ir að taka nátthrafnarnir hjer á
götunum. Fyrir nokkrum dögum
kom tóm brennivínsflaska fljúg-
andi inn um glugga hjá konu
einni hjer í bænum. Var það hin
mesta mildi, að ekki skyldi hljót
ast af stórslys.
Konan brá við og gat náð
númeri bílsins, sem maðurinn, er
fleygt hafði brennivínsflöskunnr,
var í. Ætti lögreglunni því að
vera hægðarleikur að hafa upp
á dónanum. En það eru nú liðnir
allmargir dagar, síðan þetta var
kært og enn hefir ekki, svo vit-
að sje, verið haft upp á mann-
inum.
Á ALÞJÓÐA VETTVANGI !
■ ■ ■ ■ ■ mmmm.mMOC
Loforð í 350 ár
BARIST var enn í hollensku |
Austur-Indíum í síðastliðinni
viku. Þjóðernishreyfingin virtist
nokkuð óstýrilát við leiðtoga
sína. í Surabaya mistu Bretar og
Indverjar 100 menn, þegar Java-
búar, vopnaðir japönskum vopn-
um, þar á meðal skriðdrekum,
rjeðust á þá. Sokarno flaug hing
að og þangað, til þess að segja
mönnum sínum að hætta að berj
ast.
Njósnaflugmenn Breta sáu, að
þjóðernissinnar drógu saman
mikinn her inni á eynni, og höfðu
þar meðal annars 62 japanskar
flugvjelar, fóru Bretar nú að
setja roeira lið á land. Mest af
því voru indverskir hermenn,
sem voru síður en svo hrifnir af
því verki, sem þeim var falið.
Sokarno bað menn sína árang-
urslaust -um að hætta að berj-
ast. Hubertus van Mook, hol-
lenski landsstjórinn, fjekk
skammir frá stjórn sinni fyrir
að lítillækka sig svo, að tala við
Sokarno. Hollendingar vilja ekki
| missa auðugasta hluta veldis
síns, gleyma því ekki, að So-
karno var við völd á Java, með-
an Japanar voru þar, og vilja
enn alls ekki viðurkenna að Java
búar hafi þroskast stjórnmála-
lega undir hernámi Japana. Þeir
sögðu van Mook, að hann gæti
rætt við aðra leiðtoga hinna inn-
bornu manna, en ekki dr. So-
karno.
Atburðirnir hafa þegar fært
hinn vel klædda og hraðmælska
Sokarno í skemtilegt einbýlis-
hús í evrópiska hlutanum af
Bataviu. Þar lætur hann með á-
nægju taka af sjer myndir með
fallegu konunni sinni og 10 mán
aða gömlum syni Iþeirra. Hann
gegnir engu, þegar hann er
spurður um áróðursfyrirlestra
sína gegn bandamönnum í út-
varp, og þegar hann er intur eft
ir för sinni til Japan á stríðstím-
unum, segist hann aðeins hafa
viðrað sig upp við Japana, til
þess að þjóð hans fengi betri
kjör. Ef að frjettamaðurinn held
ur áfram að spyrja hann um
samvinnu hans við Japana, læt-
ur hann venjulega bera inn
bestu góðgjörðir, sem fáanlegár
eru.
Ef Sokarno er Kerensky bylt-
ingarinnar á Java, getur vel ver-
ið að fjelagi hans, Mohammed
Hatta, sje Lenin hennar. Það var
Hatta, sem myndaði fyrsta þjóð-
ernissinnahópinn um sig, er
hann var 15 ára gamall. Hann
var svo, eins og Sokarno, rek-
inn í útlegð af Hollendingum.
Þeir virðast ekki treysta hvor
öðrum alt of vel, blaðamenn ræða
venjulega við þá saman, svo að
þeir geti heyrt það, sem hinn
segir. Hatta gerði uppkast að
stjórnarskrá fyrir sjálfstætt ríki
á Java, og verður ekki annað
sagt, en í henni sjeu nógar hol-
ur til þess að smjúga um.
Þriðji merkilegi maðurinn í
hreyfingunni er Palim, 61 árs að
aldrí, einn af upphafsmönmim
hennar. Margir yngri leiðtogar
Framh. á bls. 8.