Morgunblaðið - 19.12.1945, Page 5

IMiðvikudagur 19. des. 1945.
M'ORGUNBLAÐIÐ
5
ÍSLENZKIR ÞJÓÐHÆTTIR
er sú bók íslenzk, sem tvímælalaust hefir hlotið
bezta dóma. Hér fer á eftir örlítiS sýnishorn af
umsögnum nokkurra merkra manna,
Guðm. Finnbogason, landsbókavörður,
segir f MorgunblacSinu 12. des. 1934 m. a.:
,,Þetta er mesta merkisrit. Jafnskjött og ég
fékk þa?S í hendur, fleygíSi ég frá mér því, sem
ég var aS vinna, og settist viíS aíS lesa. . . . Eg
las bókina frá upphafi til enda og þótti hún stór-
um skemmtilegri og hollari lestur en sumar skáld-
sögur, sem mikið er gumatS af. Síra Jónas, sá
ágæti maí>ur, sem enginn gleymir, sem kýnntist
honum, segir svo skemmtilega og látlaust frá. Hér
er í fyrsta skipti heildaryfirlit um þjóðháttu, siðu
og þjócStrú Islendinga á sícSari öldum, ritaíS af
manni, sem var óvanalega fjölfróíSur, en mundi
sjálfur marga þá hluti, sem hann er aíS lýsa. . . .
EfniíS kemur því viíS hverjum Islendingi, sem ekki
þykist upp úr því vaxinn a?S vita eitthvaíS í dag
um þa?S, sem geríSist í gær. Nú er allt á hverfanda
hveli, líf þjóíSarinnar breytist óíSfluga, fornir
hættir, sicSir, vinnubrögíS og tæki falla í gleymsku
óÖar en varir, me?S þeim mönnum, sem þekktu
þaÖ allt af sjón og raun, og því er ekki seinna
vænna aíS halda þvf til haga, safna þvf f heild og
fá yfirlit yfir þa(S“.
Ólafur Lárusson, prófessor,
segir í Vísi 15. des. 1934 m. a.:
,,I bók þessari fá menn mynd af lífi forfeíSra
sinna, eins og þaÖ var á 18. og fram yfir miðja
19. öld, mynd a£ lífskjörum þeirra og hugsunar-
hætti. Hvorttveggja þetta er nú gerbreytt frá því
sem áður var. Flest af því, sem bókin segir frá,
mun koma unga fólkinu ókunnuglega fyrir sjónir.
En ekki trúi ég ötSru en a?S þaíS lesi bókina meíS
athygli, og þá gefur hún því betri skilning á li?Sn-
um tfmum, en þaíS haftSi átSur. Fyrir þeim, sem
eldri eru, rif jar bókin upp margt, er þeir þekktu
í æsku sinni, en hafa nú gleymt**.
• ,,ÞaíS er merkisatburíSur í þjótSlegum fræíSum
fslenzkum, a'S bók þessi skuli vera komin út. Þar
er bók, sem lengi rr.un veríSa í gó?Su gildi, bók,
sem á það skilicS ac> vera mikiíS keypt og mikitS
lesin, bók, sem á acS skipa virtSingarsæti hjá fs-
lenzkum bókamönnum, vi?S hliíSina á ÞjótSsögum
Jóns Arnasonar".
Pálml Hannesson, rektor Menntaskólans,
segir í Alþý?Subla?Sinu 17. des. 1934 m. a.:
,,Islenzkir þjóíShættir er óvenjulega eiguleg
bók, og veldur því jöfnum höndum efni og frá-
gangur. Eins og rátSa má af nafninu, segir bókin
frá lífi manna á landi hér, og má kalla aíS hún
taki yfir tvær aldir, þá 18. og 19. En au$sé$S er,
a’ÍS höfundurinn leggur mesta rækt vi$S sííSari
hluta 19. aldar, enda fer þa?S saman, aS hann
man til hans sjálfur og hefir þaíSan flestar heim-
1SLENZKIR
ÞJÓÐHÆTTIR
ildir, munnlegar og skráðar. . . . Frágangur allur
og útlit er einnig meS ágætum, og lýsir bókin
óvenjulegri vandvirkni af hálfu útgefenda. Þetta
má virtSast því merkilegra, þegar vitatS er, að
höfundinum sjálfum auÖnatSist ekki að búa hana
undir prentun. . . . Bókin er veglegur varíSi yfir
hinn ágæta og fjölfrótSa mann. En bókin er meira.
Hún er merkilegt heimildarrit um menningu og
atvinnuhætti þjóÖarinnar, og hygg ég fyrir víst,
aíS margir muni leita þangatS fróSIeiks um liðna
tíma“.
Árni Pálsson, prófessor,
segir í MorgunblaÖinu 18. des. 1934 m. a.:
,,Því er miÖur, aíS ókleift er í stuttri blatSagrem
aíS gefa almenningi nokkra hugmynd um hiíS f jöl-
breytta efni þessa rits. ÞatS er eins og kveÖja frá
dauðri eíSa deyjandi kynslótS, sem lifíSi fábreyttu
lífi vi?S fátækleg efni og var fáskorlSutS af æva-
gömlum venjum á öllum svitSum. ÞaíS er ekki auS-
velt aíS hugsa sér kyrrstæíSara líf heldur en þjócS-
líf Islendinga á einokunaröldinni. Allt virtist óum-
breytanlegt öldum saman, — búskaparhættir til
sjávar og sveita, daglega HfiíS húsakynnin,
skemmtanirnar, verzlunarkúgunin, guSsorðíð og
hjátrúin.
Dr. Einar OI. Sveinsson var fenginn til þess a3S
sjá um útgáfuna. Einar er góÖvirkur maður og
vandvirkur, og hefir verk síra Jónasar vissulega
ekki spillzt í höndum hans, þótt lítt haldi hann
því á loft sjálfur“.
Dr. Þorkell Jóhannesson
segir í Nýja DagblaÖinu 20. des. 1934 m. a.:
,,Á þessu ári hafa komitS út margar merkar
bækur. En ég hika ekki við aíS segja þa?S, atS
þetta er langmerkasta bók ársins, og munu marg-
ir sanna þaíS metS mér. Hér er grundvallarrit um
íslenzka þjótSháttu á litSnum öldum. Hver sá mac!S-
ur innlendur eða útlendur, sem kanna vill slík
efni, hlýtur fyrst og fremst aíS byggja á þessu
riti. Hér.er bók, sem í sinni rötS er vitSlíka merki-
leg og ÞjóSsögur Jóns Arnaáonar hafa veriÖ og
verÖa fyrir þjóÖtrú og þjóÖsagnir, verk þeirra
feÖga, Jóns Halldórssonar, Finns biskups Jóns-
sonar og Hannesar biskups Finnssonar, fyrir sögu
^þjóÖarinnar og rannsóknir, og rit Þorvalds Thor-
oddsen fyrir náttúrufræÖi landsins. ÞaÖ er vafa-
laust, aÖ um ýms atriði þessarar bókar verður
síðar ritað fyllra mál og kannað nánar og dýpra.
En hinga'ð verður uppistaðan sótt“.
eru nú komnir í bókaverslanir
í ijómandi faiiegu skinnbandi.
BQKAVERSLUN ÍSAFOLDAR
Sigurður Guðmundssort, skólameistari
á Akureyri,
segir m. a. í Degi 3. jan. 1935:
,,Bókin er í því ólík ýmsum fræðibókum vor-
um, að hún er víða skemmtileg. Höf. hefir verið
skopvís, sem ráða má af sögum hans. Kryddar
hann einatt lýsingar sínar gamansögum og kímni.
Málfar hans er lipurt og lifandi, sundurgerðar-
og tildurslaust, yfirleitt vel íslenzkt“.
Björn Halldórsson
Sigurður
(jirimur Tnomsen
SNÓT
er komin
í Snót eru 390 kvæði. Af höfundum
eru 80 nafngreindir, auk þess sem í
bókinni er fjöldi kvæða og vísna eftir
ókunna höfunda. Snót tekur yfir alt
tímabil íslenskra bókmenta til 1874, alt
frá fyrstu tímum, og er í senn stærsta
og frægasta ljóðasafn (autólógía) ís-
lendinga. í þrjár fyrri útgáfur Snótar
völdu kvæðin þeir Gísli Magnússon og Jón Thoroddsen, tveir
liinna gáfuðustu manna 19. aldarinnar. Við þessa fjórðu útgáfu
hefir sjera Einar Thorlacius prófastur lagt hina sterkustu alúð,
svo að tim sumt markar hún nýtt spor í útgáfu íslenskra ljóða-
bóka. Ekkert hefir verið felt úr hinum fyrri útgáfum, svo að
1 i þessari birtist alt sem kom í hinum þremur.
í bókinni eru 24 myndir og hún er bundin í 2 bindi. í rexín-
i bandi kostar hún aðeins 50 krónur, og geta menn borið það
verð saman við verðið á hverri sem helst annari bók, sem nú
er á markaðinum.
Eók aueróívm ^dóa^oídar
Sjera Magnús Grímsson
Valdimar Asmundsson
Sveinbjörn Egilsson