Morgunblaðið - 30.12.1945, Blaðsíða 6

Morgunblaðið - 30.12.1945, Blaðsíða 6
6 MORGUNBLAÐIÐ Sunnudagur 30. des. 1945 Hugleiðingar um verslunarmdlin 1945 Eftir Helga Bergsson Útflutningur. í ÁRAMÓTAYFIRLITI í fyrra var á það bent, að í lok fímmta -styrjaldarársins væri análum þannig komið, að 99% G'eynst ástæöulaus, þar sem af útfluttu verðmæti lands-1 komlð hefur á daginn, að. manna færi til tveggja þjóða, Bretar œtla síer ekki að kauPa sem seldu oss aftur á móti hraðfrysfan fisk á komandi 85% nauðsynja vorra. ari- Iljer er vissulega um stór- Eins og málum horfir í vægilega grundvallarbreytingu Evrópu nú, virðist þó mega íi viðskiptaskipan landsmanna gera s.jer allmiklar vonir um að ræða frá því fyrir stríð, sölu til meginlandsins, en til icn slík breyting er oss ekki j>ess að tryggja fitamtíðár-,, íneð öllu ókunn, enda bein sölu þangað kemur tvennt tilistæða B1 að Sefa henni sent afleiðing algjörar hervæðing- greina, sem 010 í fTrsta loo-í lítrastan gaum og varast öll ar styrjaldaraðilanna. j um vel í geð, og í öðru lagi, að' ^ Pyr>r útflutningsverslum frysta fiskinn stafar af því, að hann er vörutegund, sem miklar vonir hafa verið bundn ar við og, sem eðli sínu sam- kvæmt gefur landfólki mikl- ar tekjur líkt og saltfiskveið- jar vorar áður fyrr, og er því ih.jer um atvinnugrein að ræða, sem er mikilvæg frá nýsköp- Unarsjónarmiði, og er því áj að þessi afurð falli neytendun |Vlðraðanle£ uiistök. Það er augljóst, að snögg llm vel 1 «eð> °S 1 öðni Lagi, að'■ r ~TT umskipti frá þeirri skipan, er Vlð dmfinguná sje gætt nauð-1' hv * • * LL™ , c , i .* , , . 1-1 8vnle£n*ci tc6krnslc°Tft riiðstEf- * ’ nvcrnig tor um sildvGÍð- tinalm hafa tekið a styrjaldar- s>n ef tæKnis egra aostar I ... íirunum yfir í friðarskipan, ana- l>anni" að tryggt sje, aði 1 , geta orðið all sársaukafull Varan bd-ist ncytendum í þvíj^ miklum úti. Á ef söluerfiðleikarnir Mandi, sem vjer sem fram- einkum, ei soiuernoieiKarmr -----------» --- •«-- ---- ----- ihaldið á hraðfrysta fiskinum gerðu leiðenclur teljum hana eiga að vart við sig, en sú atvinnu- jvera k kemur Þá tn athuS 'lmar, á hvern hátt jnætt stuðl en við hana glæstar vonir veiðiskipafjölda grein hefur lagt í margvísleg- út voru fluttar fyrir rvimar árinu 1944 síldarafurðir 0n 0g mikinn kost.nað á und- sm01a að Því. að sJa þessum |42 milj. kr., eða fjórum og anförnum árum og stóraukið hl'ýnu hagsipunum vorum far- hálfri milljón meir en árið áð- framleiðslumagn sitt. En þetta horða> t- <k með þátttöku s- er vörutegund, sem nýir, væn- Jenskra seljanda í stofnun fyr- Jegir kaupendur hafa enn lítíl,lrtækja, sem önnuðust dreif- kynni af o,r afiinguna 1 markaðslöndunum, féða á annan hátt, er tryggt 'gæti söluhæfni þessarar vöru. sem engm þeirri ástæðu gætu snögg um skipti á núverandi skipan eft irspurnarinnar haft lamandi 0ss er sem sagt ekki nægilegt áhrif á sölumöguleika vora og ur. Enginn vafi l.jek á því, að opnun Evrópumarkaðsins í styrjaldarlokin skóp þessum, atvinnuvegi vorum víðtækari sölumöguleika en nokkru sinni. fyrr, jafnvel þótt horfast yrði í augu við ýmislega greiðslu- valdið röskun Um. Sá kvíði, er atvinnuhátt- kemur fram í oryggi í því, að viðkomandi erfiðleika af hálfu viðskipta- innkaupaaðilar væntanlegra landa vorra. kauplanda tryggi okkur Hvernig fór um síldveiðina greiðslu cif. tiltekna höfn á. «r atriði, sem er fyrir utan því. sem hjer er sagt,. og sem úieginlandi Evrópu, þar sem hið viðráðanlega ,og' ]>ar að jeg ljet í ljós við síðustu ára- neytandinn kveður sinn end- auki viðburður, er getur marg mót að væri fyrir hendi, ])ar anlega dóm upp um fiskinn endurtekið sig, og þarf engan nieð tilliti til þess ásigkomu- "veginn að fela í sjer hættu lags og þeirra gæða, er hann um það, að ýmsir væntanlegir að geta á friðartímum selt til verður í, þegar hann berst markaðir hafi glatast oss um Bretlands 14 falt það magn, tra smásöludreifistað eigin át.t aldur og eilífð, ]>ótt náttúr- sem þangað var selt árlega á haga neytandans. an brigðist að þessu sinni, úrunum 1920—1927, hefur ekki Að drepið var strax á hrað- J>ar sem hjer er um þekkta ,vörutegund að ræða, sem haft sem það væri órjettmæt bjart- sýni aða ala vonir um það, Vörutegundir Útflutningur jan.—nóv. 1944 og 1945. Jan.—nóv. 1945 Jan.—nóv. 1944 Magn Verð (kr.) Magn Verð (kr.) við- um Saltf., verk. kg. 167,000 369,680 39,280 162,730 — óverk. — 588,000 718,900 1,170,780 1,470,990 — í tunn — 19,380 31,610 82,350 138,500 Harðfískur .... kg. 295,650 1,548,000 225,900 1,133,200 Isfiskur kg. 117,364,360 100,520,670 138,294,320 111,167,050 Freðfiskur • kg. 25,460,410 55,394,240 19,967,310 43,684,720 Fiskur, niðurs. kg. 251,780 952,540 170,640 675,000 Síld, söltuð tn. 97,282 14,356,170 18,910 3,377,200 Freðsíld kg. 138,000 122,900 50,000 35,000 Lax og silung. kg. 12,080 49,490 Lýsi kg. 7,783,070 30,246,360 6,031,880 21,052,630 Síldarolía .... kg- 13,244,710 12,911,030 26,427,280 26,052,380 Fiskimjöl .... kg. 2,850,800 1,368,990 1,115,200 539,140 Síldarmjöl .... kg. 4,927,900 2,389,770 25,878,600 12,551,290 Hrogn, söltuð tn. 11,707 2,881,600 5,373 1,126,560 Æðardúnn .... kg. 417 76,510 91 21,100 Freðkjöt kg. 277,750 1,470,930 1,729,020 8,801,820 Saltkjöt tn. 1,781 804,150 2,164 913,870 Garnir, saltaðar kg. 8,470 29,850 Garnir, hreins. kg. 15,000 613,960 21.600 581.130 Ostur kg. 23,220 125,290 Ull • kg. 38,630 568,670 Gærur, salt. tals 452,006 3,948,710 506,450 4,179,410 Gærur, sút. ... .’ tals 17,573 646,480 9,070 259,560 Refaskinn .... tals 87 • 18,520 2,075 423,620 Minkaskinn tals 9,193 1,142,830 1,623 162,050 Selskinn tals 5,677 428,350 Ski'nn, sölt. ... • kg. 163,700 474,170 201,410 377,630 Skinn, rotuð . . kg. 163,700 474,170 82,250 553,340 Skinn, hert . kg. 1,080 31,220 290 8,160 Ýmsar vörur .. 8,493,180 417,190 Útfluttar ísl vörur 242,609,500 239,990,600 'hefir mikla þýðingu í skiptalífi margra þjóða jlangan aldur. Á sviði síldveiða og síldar- vinnslu, bæði til franileiðslu Innfluttar útl. vörur 276,327,331 taki voru að sem mestum við- gangi þessarar atvinnugrein- ar. 1 Saltfiskframleiðslan á árinu hefur enn orðið mun minni en á undanförnu* ári, bæði að magni og verðmæti, og virð- ist svo sem, að þessi höfuðat- vinnugrein Islendinga fari' Má gera ráð fyrir, að unnið ,verði að því á næstunni að endurlífga þennan atvinnuveg, þar sem styrjaldarástandið og það yiðskiptaöngþveyti, er ríkti í flestum markaðslönd- um vorum fyrir stríðið, mun hafa átt drýgstan þátt í þeirri þróun, sem átti sjer stað í saltfiskframleiðslunni síðast- iiðin ár. Ber að hafa það í huga, að á uppgangsárum saltfiskveið- ianna, seldum vjer úr landi yf- ir 80 þús smáfestir af söltuð- Um fiski, og sjest best, um 239,990,600 ]lvaga magn er að ræða, þeg- 219,720,390 (ar litið er á það, að heildar- lútflutningur á söltuðum, hert-1 um, frystum, ísuðum og nið-j ursoðnum fiski nam á tíma- bilinu jan.—nóv. 1945 ca. 148 þús. tonnum þar af saltfiskurj ’rúmlega 1000 tonn, og að á| árinu 1928, sem má telja nokk- * urnveginn síðasta „normal“ árið fyrir síðustu heimskreppu voru flutt út matvæli irr dýra- ríkinu fyrir rúmar 61 milj.j íkr,, en þá keyptu þrír bestu saltfiskkaupendur vorir af oss fyrir yfir 38 mil.j. kr. S.je •þessi markaður enn fyrir hendi er tímabært að hefja athugun á því, á hvern hátt unnt s.je að nýta hann, því, enda þótt enn sje of snemmt að gera sjer glæstar vonir um endurreisn alþ.jóða verkaskipt ángar og marghliða alþjóða 1 verslunar, þá er það síst ný-1 byggingaráformunum í hag,. ef vjer yrðum um of síðbúnir til mai’kaðslieita. Sömuleiðis ber að gæta þess, að í þessu sambandi er um marga aðia aðila að ræða, sem allir sam- anlagt gætu haft sína þýðingu, og má hjer nefna löndin fyr- ár botni Miðjarðarhafs, Af- ríku og Suður-Ameríku. Ef málunum horfir hinsveg- ar þannig við, að saltfiskur eigi sjer ekki uppreisnar von í fyrverandi markaðslöndum Vorum, sem telja verður ó- líklegt, þá er jafnvel enú meiri nauðsyn að hafin verði, fyrir tilstilli verslunarerind- reka, ítarleg athugun á því, á hvern hátt megi endurvinna þessa markaði fyrir aðrarj s.jávarafurðir vorar, og vora.' við því búnir að taka upp verslunarviðskipti strax og færi gefst, ísfisksalan verður senni- lega alvarlegt vandamál 1 framtíðiniý, þar sem telja verður víst, að framleiðsla Breta hljóti að vaxa hröðum, skrefum á' næstunni, og sam-1 fara slíkum vexti muni gæta tregðu af þeirra hálfu að kaupa af oss allt það magn, sem um hefir verið að ræða á síðustu árum. Fari svó að draga verði xir ísfisksölunni til Bretlands, er ósennilegt að ljett verði að finna aðra lnarkaði fyrir þá vöru svo nokkru skipti, nema ef sölu- ■möguleikar skyldu opnast í (Þýskalandi, er fram líða stund ir. | Ber því flest að sama brunni að, ef tryggja á nýsköpuninni' 'nægilegt lífsafl, þá þurfi að afla stærri og öruggari mark- aða en nokkru sinni áður, ekki aðeins fyrir alt það fisk- 'magn, er nýsköpunin hlýtur að leiða af sjer, heldur og fyrir mikinn hluta þess magns. 'er átt liefur öruggan markað á undanförnum stríðsárum. í stríðslokin er þeim þætti, útflutningssögunar lokið, að: aðeins tvö lönd kaupi 99% allra útfluttra vara frá Is-J landi; í nóvemberlok er hlut- fall þetta ekki nema 82,1% ' ög það þrátt fyrir hliðstæðan. I útflutning að verðmæti miðað við árið á undan. Um leið og þessi breyting skeður, verðum vjer enn á ný að standa á eigin fótum um sölu afurða vorra, og þá reynir á kaup- sýsluhæfileikana, hversu sling-i ir sölumenn vjer erum, því það er ekki nóg að vera sjálfir sannfærðir u-m ágæti sitt og ágæti framleiðslu sinnar, vjer verðum líka að sannfæra alla væntanlega kaupendur uni það. Svo veigamikil útflutnings- vara er lýsið orðið í þjóðar- búskap vorum, að það nemur hvorki meira nje minna en; 12,5% af heildarverði iit- fluttra vara og er verðgildi þess ca. 9 milj. kr. meir nú en síðastl. ár; sjest best af þessu, Jive mikils er um ,það vert, að vel takist í framtíðinni um sölu þess. Margir munu binda miklar vonir við framtíðarmöguleika okkar á sölu niðursoðinna fisk afurða, og ber að stuðla að ,því á allan hátt, að þessi iðn- grein geti þróast hjer á landi, þar sem vegurinn til besta jnögulega lífsviðurværis ligg- ur ekki eingöngu í skynsam- legri fullnýtingu fiskimiðanna sem hráefnagjafa, heldur einn- ig og ekki síður, í skynsam- legri og markvissri hagnýt- ingu þessara hráefna til fram- leiðslu í landinu sjálfu á hinni fullgerðu neysluvöru. Á þann hátt framleiðum vjer varning, sem gefur þjóðarbúinu meira verðmæti í aðra hönd en áð- ur, og gerir oss kleift að hlífa fiskimiðunum við vaxandi rányrkju. Ú tflutningur I andbúnaðar- afurða hefir yfirleitt orðið' mun minni en í fyrra, að und- anteknum selskinna- og minka fekinnaútflutningi, sem hefur prðið um 1,4 milj. kr. meirl en árið 1944. Þá hefur ullar- útflutninguri'nn * orðið rúm- lega I/2 milj. kr., en var eng- inn árið á undan. | Sala á ísl. ull hefur reynst nokkrum erfiðleikum bundin hvað það snertir, að afla við- Unandi verðs, og hefur all- mikið verið rætt um það í seinni tíð, að nauðsyn beri til þess að útvega til lands- ins ullariðnaðarvjelar og nýta úllina að fullu innanlands en selja hana ekki út úr landinu sem hráefni. Verður naiuyast sjeð að vinnsla hennar h.jer innanlands við ríkjandi erð- iagi ráði bót á núverandi sölu- vandræðum ullarinnar og sömuleiðis verður það naum- ast talið til hagsbóta fyrir sam keppnishæfni útflutningsversl- unarinnar, ef innanlandsmark- aðinum er ætlað að veita hinni fullunnu ullarvöru viðtöku, þar sem það hlýtur að* vera keppikefli okkar að s.já neyt- endunum fyrir sem ódýrustum neysluvarningi, því á þann hátt getum við stuðlað að því, að útflutningsvarningur yor verði sem ódýrastur. Freðkjötsútflutningurinn á árinu, sem er að líða, hefur orðið til muna minni bæði að Framh. á bls. 7.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.