Morgunblaðið - 17.01.1946, Blaðsíða 8

8
MOBGUNBLA0IÐ
Fimtudagur 17. jan. 1Q46

Útg.: H.í. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjór.i: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 12.00 utanlands.
í lausasclu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Því má kjósandinn
aldrei gleyma
KOMMÚNISTAR eru við og við að kvarta yfir því,
að Sjálfstæðisflokkurinn beini kosningabaráttunni frá
bæjarmálunum og yfir á svið landsmálanna
Vitanlega er þetta fjarri sanni. Sjálfstæðisflokkurinn
hefir gefið út fjölþætta stefnuskrá í bæjarmálunum.
Þessi stefnuskrá er sjerstæð. Hún er ekki loforðagjálfur,
búið til í því augnamiði að brengla dómgreind fólksins
og villa því sýn fyrir kosningarnar. í stefnuskránni er
bygt á þeim undirstöðum, sem Sjálfstæðismenn hafa
iagt í bæjarmálunum. Stefnuskráin er beint framhald af
starfi Sjálfstæðismanna í bæjarstjórn.
Sjálfstæðisflokkurinn skorast vissulega ekki undan að
ræða bæjarmálin í þessari kosningabaráttu. Þar lætur
hann verkin tala. Flokkurinn æskir þess, að bæjarbúar
kynni sjer starf og stefnu flokksins í bæjarmálunum.
Flokkurinn veit, að því betur sem bæjarbúar kynnast
verkum hans, því stærri og glæsilegri verður sigurinn
i kosningunum.
★
En þott bæjarstjórnarkosningar snúist að jafnaði fyrst
og fremst um bæjarmálin, er hitt augljóst, að þessar kosn-
ingar hljóta einnig að grípa inn á svið landsmálanna.
Þetta eru fyrstu almennu kosningarnar, sem háðar eru
í Reykjavík eftir að kommúnistar hófu skipulagðan áróð-
ur fyrir hinu „austræna lýðræði“, en það nafn hafa þeir
valið einræðisstjórnarfari kommúnista í Rússlandi. Þess
vegna er það ekki aðeins levfilegt, heldur beinlínis skylt,
að kjósendum sje gert ljóst, hvers þeir megi vænta, ef
flokkur kommúnista nær völdum í landinu.
★
Hjer skiftir það engu máli, að sumir ráðamanna komm-
únista hafa verið að reyna að afneita „ráðstjórnarlýð-
ræðinu“, eftir að þeir fundu andúð íslendinga á háttalagi
þeirra. Englnn þarf að halda, að tilviljun hafi því ráðið,
að einn af „fræðurum“ kommúnista fór í útvarpið til
þess að lýsa fyrir íslendingum yfirburðum rússnesks
stjórnarfars. En hann gat ekki um það, þessi „fræðari",
að þetta marglofaða stjórnarfar bannar starfsemi allra
stjórnmálaflokka, nema eins, stjórnarflokksins — flokks
kommúnista. Hann gat ekki um það, að öll stjórnarand-
staða er bannfærð í þessu landi. Ekkert blað má gefa
út, nema það túlki málstað stjórnarinnar. Hann gat
heldur ekki um rjettleysi kjósendanna, þar sem kosninga-
rjettur þeirra er í því einu fólginn, að segja já eða nei
við framboðslista valdhafanna. Um alt þetta og ótal margt
fleira ríkti dauðaþögn hjá útvarpsfyrirlesara kommún-
ista.
Hann kaus þögnina um það, „útvarpsfræðari“ komm-
únista, sem þó skiftir mestu rnáli fyrir íslendinga, sem
unna frelsinu, að hið „austræna lýðræði“ bannfærir dýr-
mætustu mannrjettindi. Mannrjettindi, sem frelsiselsk-
andi þjóðir hafa orðið að fórna blóði^ bestu sona sinna,
til þess að fá þau viðurkend þegnunum.
★
Nei, kommúnistar. Meðan lýðræði ríkir á íslandi, með-
an hverjum manni er heimilt að láta í ljós skoðun sína,
meðan kjósendur ganga frjálsir og óþvingaðir að kjör-
borðinu, skulið þið ekki halda, að þegjandi verði gengið
framhjá því athæfi ykkar, að ætla að blekkja þjóðina" til
fylgis við einræðisstefnu, þar sem fámenn yfirstjett ræð-
ur öllu og stjórnar í skjóli hervalds og vopnaðrar þefara-
lögreglu, en allur fjöldinn er kúgaður og rjettlaus.
★
Þess vegna er það svo, að í hvert sinn sem íslenskur
kjósandi gengur að kjörborðinu, má hann aldrei gleyma
því, hver stefna kommúnista raunverulega er. Og þekki
kjósandinn skil á stéfnunni, en greiðir samt kommúnist-
um atkvæði, er hann vitandi vits að afsala sjer dýrmæí-
ustu mannrjeítindum.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Brjef frá systrum
í New York.
ÍSLENSKAR SYSTUR, sem
eiga heima í New York, senda
mjer brjef í flugpósti og vilja
leggja orð í belg um klæðnað
íslenska kvenfólksins. Birti jeg
hjer brjef systranna í heild:
„Kæri Víkverji: — Blessað
reykvíska kvenfólkið, aldrei
fær það að vera í friði fyrir alls
konar aðdróttunum og aðfinsl-
um viðvíkjandi klæðaburði
þess og einkum þó fótaburði.
Við erum staddar í amerískri
borg og fáum Morgunblaðið
sent heintanað. Venjulega lít-
um við fyrst í „Úr daglega iíf-
inu“ og síðan í „Dagbók“. Virð
ist okkur nokkuð oft ymprað á
því, hve íslenska kvenfólkið sje
alveg einstakt í sinni röð um
heimsku i klæðaburði. Silki-
sokkum-og opnum skóm er auð
vitað ekki bót mælandi að vetr
arlagi, en að það sje einsdæmi
um ísienskt kvenfólk, er algjör
lega rangt, því það er síst betra
hjer, ef ekki verra“.
•
Hálfsokkastelpur.
„ÞAÐ VIRÐIST vera tíska
hjer“, heldur brjef systranna
áfram, „að skólastúlkur gahgi
í hálfsokkum, eða jafnvel sokka
lausar alt árið um kring og er
veturinn hjer síst mildari en
heima á íslandi. Eitt er okkur
einnig í fersku minni, en það
eru ummæli þektrar útlendrar
frúar, sem kom heim kringum
1930. í blaðaviðtali gerði hún
að umtalsefni, það sem hún
nefndi smekklausan búning ís-
lenskra kvenna á ferðalögum,
sem sje pokabuxur og hælaháa
skó. Má segja, að ekki sje kon-
unni láandi, þó hún yrði ekki
hrifin af þeim útgangi.
En sú hin sama frú yrði senni
lega ekki minna hneyksluð, ef
hún kæmi hingað og sæi roskn
ar konur í síðbuxum og hælahá
um skóm á öllum mögulegum
og ómögulegum tímum dagsins.
íslensk gestrishi
rægð.
„AÐ LOKUM“, segja sysúirn
ar, „langar okkur til að gagn-
rýna ummæli frúar einnar, er
nýlega heimsótti Island og var
þar sjálfsagt tekið með kost-
um og kynjum. Þakkaði frúin
með því að rgggja opinberlega
gestrisni íslenskra húsmæðra“.
Kaffi eða „cock-
tail“ boð.
„VIÐ HEFÐUM viljað gefa
mikið til að fá góðar, ís.lenskar
pönnukökur, eða annað íslenskt
kaffibrauð, í staðinn fyrir ör-
smátt skorið, bragðlaust og
þurf brauð, er átti að heita
„sandwiches", sem okkur var
veitt með gegnsæju kaffi í eft-
irmiðdagsboði hjá miljónerafrú
einni hjer í borg. „CocktaiT1-
boðin, sem frúin vill láta inn-
leiða í staðinn fyrir hin „gamal-
dags“ kaffiboð á íslandi, tíðk-
ast ekki hjer nema við sjerstök
tækifæri. Þrátt fyrir marga
galla á íslandi og íslendingum
er það okkar álit, að íslenska
gestrisnin eigi hvergi sinn líka.
Að síðustu ætlum við að
þakka þjer fyrir dálkana þína,-
okkur þykir mjög gaman að
lesa þá.
Okkar bestu nýárskveðjur.
Systur".
•
Þakkir fyrir til-
skrifið.
FYRIR HÖND lesenda „dag-
lega lífsins“ vil jeg þakka
systrunum fyrir tilskrifið. Það
er fallega gert af þeim að taka
málstað íslenskra kvenna. Þær
eru augsýnilega ekki úr þeim
hópi íslenskra stúlkna, sem
ekki sjá neitt gott heima, eftir
að þær hafa einu sinni siglt og
forframast.
Það ætti að vera sjálfsagt hjá
hverjum sem er, að hann muni
eftir sínu föðurlandi og þjóð
og haldi jafnan uppi vörnum
fyrir málstað þess, hvar sem
hann er staddur í heiminum. En
því miður vill það stundum fara
svo, að menn láta glepjast af
öllu því nýja, sem fyrir augun
ber, þegar komið er til útlands
ins og telja alt ómögulegt, sem
heima er. En þessar systur eru
augsýnilega ekki af því sauða-
húsi.
•
Ónæðið í kvik-
myndahúsunum.
BÍÓGESTUR skrifar mjer
um hið sífelda ónæði í kvik-
myndahúsunum. Hann segist
nýlega hafa farið að sjá ágæta
kvikmynd í Gamla Bíó, „Augu
sálarinnar", og hafa strax hrif
ist af efni myndarinnar og góð
um leik. En hann fjekk ekki
frið til þess að njóta hinnar á-
gætu kvikmyndar. Fyrir fram-
an hann sátu tvær konur og
gerði önnur ekki annað alla
myndina en að útskýra fyrir
hinni efni myndarinnar háum
rómi. Þá var það pískrið út um
allan sal og fábjánaleg hlátra-
sköll hjá fólki, sem augsýni-
lega skildi ekki orð af því, sem
fram fór.
Jeg veit, að brjefritari er ekki
sá eini, sem hefir orðið fyrir
þessu ónæði í kvikmyndahús-
unum. Það er þögn á meðan
ljósin eru, en undir eins og
menn halda, að þeir sjáist ekki,
byrja lætin.
Annar brjefritari, sem skrif-
ar um sama málefni, stingur
upp á því, að það sje auglýst á
kvikmyndatjaldinu, að fólk sje
beðið að hafa hægt um sig með
an á sýningu stendur, en jeg
efast satt að segja um, að slík
hvatning bæri nokkurn árang-
ur. Ef fólkið finnur.þetta ekki
sjálft, þá er ekkert við því að
gera. Það er vissulega hart að
þurfa að viðurkenna þetta.
gl«Mffa«ffff ■■»■■■!■*»' nawmanwtMafiwamBaiBRBaaMumnkavininmmmm*H*aeffffiðc«ffffMffffff■■■fftnfavirwfftuCIIJnrff'rfarintltltíft
1 MYNDIR ÚR BÆJARLlFINU i
* :
TrúboSar og flóttamenn
— HVERNIG fanst þjer
æskulýðsfundurinn á þriðju-
dagskvöldið? sagði Hannes við
kunningja sinn, Svein, er þeir
urðu samferða heim úr skólan-
um á miðvikudaginn.
— Á jeg að segja þjer, hvað
mjer fanst merkilegast við
hann? Það var, hve fjölsóttur
hann var og hve kommúnist-
ar voru þar tiltölulega fáir. Jeg
býst við, að inn í húsið og for-
dyrið hafi troðist um 1000
manns, útidyragangurinn var
alveg fullur af fólki. En fyrir
utan, í rokinu og rigningunni,
stóðu nokkur hundruð manns
og hlustuðu.
Af þessu er það greinilegt,
að áhugi bæjarbúa hefir aldrei
verið eins mikill og nú við bæj-
arstjórnarkosningar,
— Og það ekki síst meðal
unga fólksins, segir Hannes.
Jeg tók líka eftir því á þess-
um fundi. að kommúnistar
höfðu smalað mjög rækilega.
Kl. 20 mínútur yfir sjö byrjuðu
Krön-bílarnir að koma með
fólk á fundarstað. Kommar
hafa ætlað sjer að fylla húsið
áður en hinir kæmust að. En
þeir höfðu ekki fólk nema í
fremstu bekkina í miðsalnum.
Þeir, sem þar voru, ljetu óspart
til sín heyra með klappi og
fagnaðarlátum. Enda hafði ekki
verið skotið undir þá flutninga
bílum frá Kron, til þess að þeir
sætu eins og brúður á bekkj-
unum. Jeg gat ekki betur sjeð,
en að hið smalaða klapplið
kommúnista væri um fjórði
hluti þeirra fundarmanna, sem
voru inni í salnum.
— Hvað fanst þjer svo um
ræðumennina?
— Veistu hvað, segir Sveinn.
Það liggur við að jeg geti kent
í brjósti um kommúnistana,
bæði þá sem þarna komu fram
og aðra, sem eru í sama sálar-
ástandi. Þegar þeir minnast á
bæjarmálefni, hafa þeir ekkert
annað en gömul og gatslitin
slagorð. Enda geta þeir ekki
fest hugann við þessi málefni
stundinni lengur. Því kommún
isminn, hin jarðneoka paradís,
sæluríkið, er altaf efst í huga
þeirra. Þeir eru ekki að hugsa
um framfaramál Reykjavíkur.
Þeir eru ofstækisfullir trúboð-
ar, fyrst og fremst fyrir ér-
lenda stefnu.
— En hafa svo hlaupið frá
trúnni í orði kveðnu!
— Já. Þetta er einmitt hið
aumkvunarverða. Að ungir
menn skuli lána sig í að boða
trú á blinda hlýðni við einræði,
og það jafnvel þegar þeir eru
farnir að sjá, að andstaðan gegn
hinu austræna einræði er erð-
in svo sterk meðal almennings,
að þeir þora ekki lengur að
kannast hreinlega við sjálfa sig
— tala nú svo, sem þeir sjeu
hættir við að hugsa um komm-
únismann í framkvæmd hjer á
landi.
— Já. Það er ekki efnilegt
fyrir unga menn að byrja lífs-
starf sitt á þenna hátt. Vaða
uppi í blöðum og á mannfund-
um sem útsendarar frá erlendu
stórveldi, gleyma velferðar-
málum þjóðar sinnar fyrir ofsa
legri áfergju við að verja ó-
frelsi og kúgun, en vera svo
ekki einu sinni menn til þess
að standa við þær kenningar,
sem heimtað er að þeir prjediki.
Eina ráðið fyrir menn,
eins og hina mikið talandi og
flágjallandi «ungu kommúnista
væri það, að þeir drægju sig í
hlje á tímabili, ljetu sem allra
minst á sjer bera, meðan þeir
eru að átta sig.
Þegar þeir hafa lært, bæði af
Framhald á bls. 12