Morgunblaðið - 17.01.1946, Qupperneq 9

Fimtudagur 17. jan. 1946
MORðUNBLADIÐ
9
Geðvonska og geðprýði skiftast í
dkveðin tímabil í lífi manna
SALFRÆÐINGAR hafa
vitað það lengi — og raunar
allur almenningur — að það
er dagamunur á skapi
manpa. Einn daginn er for-
stjórinn þægilegur í viðmóti
og lætur sig litlu skifta þau
smá mistök, sem starfsfólki
hans kann að verða á. Aðra
daga kann svo að vera, að
fyrir smávegis mistök ætli
hann lifandi að drepa söku-
dólginn. Allar mæður kann-
ast við það, að suma daga
eru börn þeirra blíðlynd og
gæf, en daginn eftir getur
verið eins og illur andi hafi
komist í þau.
Mislvndi er ákaflega al-
gengt fyrirbrigði. Maður
gengur út frá því serh vísu,
að verði maður fyrir ein-1
hverju óláni, komist maður
í slæmt skap. Góðar frjettir
hafa hinsvegar þveröfug
áhrif. Þetta bregst ekki.
33 daga tímabil.
OG NÚ koma vísindin til
skjalanna og segja að þetta
sje mesta vitlevsa. Rexford
B. Hersey, prófessor við
Pennsylvaníuháskóla, sem í
rúmlega seytján ár hefir
fengist við að rannsaka sál-
arlíf manna, hefir komist að
þeirri niðurstöðu, að gleði
og ógleði setji að mönnum
næstum jafn reglulega og
flóð og fjara. Ytri áhrif gera
það aðeins að verkum., að
flýta eða seinka nokkuð
ánægju eða óánægjutíma-
bilunum. — Góðar frjettir
koma manni í gott skap að-
eins um stundar sakir, hafi
maður verið í slæmu skapi
fyrir. Og sömuleiðis hafa
slæmar frjettir minni áhrif,
hafi einhverra hluta vegna
legið vel á manni, þegar
maður fjekk þær. Um það
bil þrjátíu og þrem döpum
eftir að þú hefir verið kátur
eða fýldur, er þetta líklegt
að endurtaka sig, því þrjá-
tíu og þrír dagar, samkvæmt
niðurstöðum prófessorsins,
líða á milli þess, að annað
hvort sálarástandið hefjist.
Hersey var að rannsaka
vinnuskilyrði járnbrautar-
verkamanna, þegar hann
rakst á þessi '„ástandstíma-
bil“. Hann bjó sjer til töfl-
ur yfir heilsufar þeirra og
lundarfar með því að eiga
tal við þá fjórum sinnum á
dag. Bygði hann ályktanir
sínar á því, sem þeir sögðu
í þessum samtölum, og fram
komu þeirra yfirleitt.
Tímabilin fylgja föstum
reglum.
HONUM til mikillar furðu
kom það brátt í ljós, að allar
töflurnar virtust fylgja
ákveðnum reglmn, Auðsjeð
var, að hjá öllum verka-
mönnunum bar á óánægju
og leiðindum í um vikutíma
á hverju tímabili. Tíminn,
sem leið á milli þessara tíma
bila, breyttist lítið. — Og á
milli þessara óánægjutíma-
bila kom svo tímabil, þar
sem þessir sömu menn voru
sæmilega ánægðir með lífið
yfirleitt.
Hvernig hægt er að forðast að
verða geðvonskunni að bráð
Eftirfarandi grein birtist upphaí'lega í amer-
íska tímaritinu „Redbook“, en var síðan end-
urprentuð í „Readers Digest“. — Höfundur
greinarinnar heitir Myron Stearns og er grein-
in bygð á vísindalegum'rannsóknum amerískra
sjerfræðinga, sem athugað hafa sálarlíf manna
og komist að raun um, að menn skifta. um
skap reglulega, þó ekki sje að ræða um utan-
aðkomandi áhrif.
Söfnun og eyðsla lífsþróttar.
að því, hvenær þú getur
vænst þess að þessi tímabil
verði, geturðu haft ágóða af,
með því að ráðstafa tíma.
þínum og vinnu samkvæmt
því. Þegar vel liggur á þjer,
má gera ráð fvrir að erfið
Einn mannanna misti
handlegginn í bifreiðaslysi.
Þetta skeði er hann var lífs-
glaður og ánægður og fyrstu
vikurnar, sem hann var á
sjúkrahúsinu, hjelt hann
áfram að vera í góðu skapi.
„Þetta er allt í lagi“, sagði
hann. „Kannske jeg reyni
að fá mjer betri vinnu“.
Þetta fór nákvæmlega eins
og hann sagði. Er hann
sneri aftur til vinnu sinnar,
fekk hann stöðu sem eftir-
litsmaður, var hærra settur
og hafði betri laun en hann
hafði nokkurn tíma áður
haft. En um þessar mundir
hafði byrjað eitt óánægju-
tímabila hans, og í stað þess
að gleðjast yfir þessu láni
sínu, dró svo úr kjarki hans,
að hann sleit trúlofun sinni,
en hann hafði verið trúlof-
aður fallegri stúlku, sem
va*r ástfangin af honum. —
,,Hún mundi sjá eftir því,
ef hún giftist mjer“, sagði
hann. „Þetta er ekkert nema
meðaumkun hjá henni“.
þessar stöðugu breytingar á
sem hagkvæmastan hátt. —
Hann rjeðist því í það, að
fylgjast nákvæmlega með
geðsbreytingum sjálfs sín.
Geðilska og gagnrýni.
HANN komst brátt að
raun um, að á íímabilum
þeim, sem hann var að ein-
bilinu stafi að mestu af o-
venjulegri hegðun skjald-
, , . ,, „ kirtilsins. Sje framleiðsla
hverju leyti oanægður, var kirtilsins óvenju mikil, getur
hann geðillur og hætti við hringrásin tekið aðeins 3
ÞAÐ, sem liggur að baki1 yerkefm gleðj1 þig og auki
þessara ástandstímabila, er |aínve^.f Þmn; Þe§ar
söfnun og eyðsla lífsþróttar. ‘ Þu ert leiður oanægður,
En framleiðsla og notkun eru hinsve"f hkur lr ^V1
líkamsþróttarins fylgist ekki að -efist uf Vlð lausn
algerlega að. Fvrst söfnum Aestra vandamala. - Þegar
við meiri þrótti" en við get-1verst hfur a fer’ er dom-
um eytt. Afleiðingin verður femd fn. verri en venJu'
sú, að okkur líður betur og lega, mmm þitt versnar og
betur og verðum þróttmeiri meirihkur fu til að þjer
og lífsglaðari með degi hverj skJathst eða ?u ]endir 1 em;
um. Þannig kemur Áð því, hvefum erf .ðletkum Val
að við notum meiri líkams-1verkefna hmna frir hett-a
brótt en líffæri okkar geta;timabl1 ættisamkvæmt þvi
framleitt. Og þar kemur, að að vera eitthvað auðvelt og
eyðsla þessa aukamagns hef |°brotlð' _ . . „ ,, \
ur sínar eðlilegu afleiðingar.! Þa< hættu egasta við oa-
Við verðum — og það stund- nm^lutimabinn ei það, að
um mjög skyndilega -1monnum hættir tÚ aðSera
þreytt, óánægð og vonlaus.'0i mik!° U1 sma eit]ðieih_
Með því að taka til rann- jum °S ohoPþum;
sóknar fleira fólk, komust'TT ”^ættu bess ’ ;seSir dr-
þeir Hersey og Benhett að Herse^’ ”að !lta ekkl of stor
þeirri niðurstöðu, að undan-I^f1 au^um a smavegis erf-
tekningar frá 33 daga tíma-!lðleika;. aoeins. vefa b'ess>
að ílla liggur a þjer .
að gagnrýna gerðir manna
mpira en annars var raun á.
Hann vildi komast hjá því,
að tala við fólk Hann kom
því þannig fyrir, að þegar
hann átti í þessum' óánægju
tímabilum, gat hann gefið
sig algerlega að rannsóknar
störfum og forðast alla þá
hluti, sem gerðu mikið sjálfs
traust nauðsynlegt. En á
góða tímabilinu stundaði
hann samtöl sín við verka-
mennina og flutti fyrir-
lestra.
Þar næst tók hann sjer
fyrir hendur, að reyna að
komast að raun um, að
Gamall vjelsmiður hjelt’hvaða levti líkamsheilsa
því fram, að hann væri ætíð hans lægi að baki þessum
í góðu skapi. „Það liggur alt
af vel á mjer“. sagði hann.
En töflur Herseys leiddu í
ljós, að um það bil fimmtu
hveria viku hætti honum
til að gagnrýna yfirmenn
sína meira en hann venju-
lega gerði, auk þess sem
hann hjelt sig ekki í hópi
vina sinna þessa daga og
vildi helst ekki tala við nokk
urn mann.
Gera sjer bað ekki ljóst.
HJER um bil undantekn-
ingarlaust perðu mennirnir
sjer ekki ljóst, að um þess-
ar lundarfarsbreytingar var
að ræða. Þeim þótti, sem
hjer væru utan að komandi
lundarfarsbreytingum. — I
samráði við dr. Michael J.
Bennett, sjerfræðing við
sjúkrahús í Philadelphíu,
ljet hann, í meira en ár,
taka sig vikulega til ræki-
legrar heilsufarslegrar rann
sóknar.
Hann komst að þeirri nið-
urstöðu, að vinna og fram-
leiðsla lifrarinnar og ýmissa
kirtla líkamans tók .viku-
lega töluverðum breyting-
um. Þannig tekur fram-
leiðsla skjaldkirtilsins. sem
ákveður frekar ölium öðrum
líffærum geðsmunabreyt-
ingar manna, reglulegam
breytingum að magni til. —-
Þessi stöðuga hringrás — frá
vikur, eða jafnvel skemmri
tíma. Sje framleiðsla hans
hinsvegar lítil, getur tíma-
biiið orðið allmörgum vik-
um lengra en venjulegt er
með heilbrigðum mönnum.
Hersey hefir veitt því eftir-
tekt, að tímaþil hans hefur
lengst með aldrinum. Sam-
kvæmt honum, eru þau nú
um þrem dögum lengri en
þau voru fyrir tíu árum síð-
an. Enginn mismunur virð-
ist vera á lengd þessara á-
standstímabila hjá karl-
mönnum og kvenmönnum.
Hægt að fylgjast með.
SJÁ MÁ strax, hversu
mikilsverðar þessar niður-
stöður geta orðið þjer. — í
fyrsta lagi geturðu minkað
þau áhrif sem óánægja eða
hverskonar óvissa um fram
tíðina kann að hafa á þig,
með því að gera þjer grein
fvrir, að þetta leiðindakast
getur verið eðlilegur og skýr
anlegur þáttur í lífi þínu og
að brátt muni taka við tíma-
bil ánægju, sjáifstrausts og
bjartsýni. Hversu svört,
sem framtíðin getur virsts
þjer, geturðu ekki hjá því
komist, að þjer líði betur
innan skamms. . .
í öðru lagi geturðu fvigst
með ástandstímabilum þín
Fædd 5. mars 1926.
Dáin 3. ianúar 1946.
Kveðja frá vinstúlku.
Okkar er hinsta komin kveðju-
stund,
þvi klöknar sál
vina mín kær, á Guðs er gengin
fund,
bín góða sál.
Meðan að æskan batt þinn
blómasveig
þjer bar hinn kaJdi dauði sína
veig.
Þótt nóttin falli d;mm um dapra
jörð
í dagsins spor
og vindar næði nakinn yfir
% svörð,
þá nálgast vor.
Aldrei var lífið slíkum harmi
háð
áhrif að verki. Ástæðurnar því tímabili, sem framleiðslu
fyrir ógleði þeirra voru auð
fundnar, að því að hver ein-
istakur þeirra hjelt: hann
hafði sofið illa, rifist við
kc-nuna sína, eða veðrið var
kalt og leiðinlegt..
Hersey vildi komast að
raun um það, hvernig á
þessum ástandstímabiium
stóð og hvernig nota mætti
magnið er minnst, þar til
það verður mest — tekur
fjórar til fimm vikur. Hers-
ey og Berínett komust að
þeirri niðurstöðu sameigin-
lega, að eðlilegt timabil
milli ánægjutímabilanna
annars vegar og óánægju-
tímabilanna hinsvegar, væri
milli 33 og 36 dagar. _
um, svo að þú vitir því sem að hugraun a]la bœtti ei
næst, hvenær þú getur
vænst þess að ánægja eða
óánægjutímabilin hefjist. —
Merktu bara á almanakinu
þína þá daga, sem þú ert ó-
venju svartsýnn og leiður. —
Óánægjutímabilin eru reglu
bundnari en ánægjutímabil
in, en þau eru stutt, sjaldan
meira en nokkra daga eða
viku.
Eftir að þú hefir komist
drottins náð.
Leiðirnar skilja, lokið þinni för
við lifsins dyr.
Eilífðin geymir öll hin duldu
svör,
þá andinn spyr.
Bæn min þjer fyigir, vina,
farðu vel,
jeg veit þú lifir, engu grandar
hel.
G.