Morgunblaðið - 12.02.1946, Qupperneq 8

8
M O K G 0 NB L A » t Ð
Þriðjudagur 12. febr. 1946
Útg.: H.f.”'Árvakur, Reykjavík,
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
fíitstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: Ivar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 12.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Tuttugu vaskir sjómenn
ENN hefir stórt skarð verið höggvið í sjómannastjett
landsins. Fullvíst er nú talið, að í ofviðrinu í lok s. 1.
viku hafi farist fjórir vjelbátar í fiskiróðri með allri
áhöfn; auk þess tók tvo menn út af fimta bátnum og
druknuðu þeir báðir. Eru það því 20 sjómenn sem hjer
hafa farist í einni svipan. Alt voru þetta menn á besta
aldri, margir um og innan við tvítugt.
Þetta er eitt af stórfeldustp sjóslysum, sem orðið hefir
hjá fiskibátaflota okkar íslendinga nú um langt skeið.
Tuttugu sjómenn í hafið í einum fiskiróðri! Þetta er
mikið aíhroð _hjá okkar fámennu þjóð. Þetta manntjón
okkar er sambærilegt því, er miljónaþjóðir bíða þús-
unda eða jafnvel tugþúsunda manntjón.
Styrjöldin hafði leikið íslensku þjóðina grátt. Árlega
varð þjóðin að sjá á bak fjölda manns í sjóinn, af henn-
ar völdum. En eftir að styrjöldinni lauk og þeim fækk-
aði vítisvjelunum, sem dreift hafði verið um höfin í því
augnamiði að granda skipum og sjófarendum, var það
von okkar Islendinga, að nú færi að fækka hinum stóru
sjóslysum. Og við höfðum nokkra ástæðu til að treysta
því, að þessi von mætti rætast, því á s. 1. ári var tala
druknaðra sjófarenda lægri en nokkurt ár annað, síð-
an 1937.
En svo kemur skyndilega yfir okkur þetta reiðarslag.
Tuttugu vaskir sjómenn tína lífinu í einum fiskiróðri!
íslenska þjóðin er harmi lostin. Hijóð samúð hennar
streymir til aðstandenda hinna föllnu sjógarpa, en minn-
ingin um þá mun lifa, meðan drengilegt starf er metið
að verðleikum.
★
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Smjörsala.
HÖRGULL liefir verið á
smjöri í flestum verslunum
undanfarna ,daga. Ástæðan til
þess er sú, að vjelar, sem not-
aðar voru til að hnoða smjörið
og vega það, biluðu og kaup-
menn hafa ekki getað fengið
smjör hnoðað, vegið og inn-
pakkað.
En þessi „ástæða er ástæðu-
laus“, eins og haft var eftir
P. Z. hjer um árið. Danska
smjörið flyst í tunnum og kaup
menn geta fengið það þannig
til sölu, ef þeir kæra sig um
og 50 aura á kílóið fyrir að
mæla það í smásölu úr tunn-
unum. Hafa sumir kaupmenn
heldur viljað fá smjðrið þann-
ig og ekki þarf að spyrja að
viðskiftavinunum.
•
Geymist betur
óhnoðað.
FRÓÐIR MENN telja meira
að segja, að smjörið sje miklu
betra, ef það er ekki hnoðað.
Það geymist lengur, ef það er
m-ælt út til kaupenda beint úr
tunnunum. Komið hafi fyrir,
að útmælda og hnoðaða smjör-
ið hafi . myglað eftir stutta
geymslu. Og þó að vitað sje, að
undralyfið penicilin sje unnið
úr myglu, þá kæra menn sig
ekki um að fá það lyf með
smjörinu sínu.
Eftir því að dæma, sem að
framan er’- sagt, virðist lang-
best að kaupmenn selji smjör-
ið beint úr dönsku umbúðun-
um og að ekkert sje átt við að
hnoðast "með það frekar en
brýn nauðsyn krefur.
«
Kunningjabrjef frá
Melchior.
PJETUR JÓNSSON óperu-
söngvari fjekk nýlega brjef frá
Lauritz Melchior *vini sínum.
En eins og kunnugt er, komst
Melchior heldur betur í frjetta
dálkana hjá okkur í haust, eft-
ir að ummælin um Island höfðu
birst í Politiken, sem hann var
borinn fyrir. Síðar fjekk hann
þó leiðrjettingu birta þess eðl-
is, að hann hefði aldrei látið
sjer þau orð um munn fara,
sem hann var borinn fyrir.
I brjefi sínu minnist Melchior
á blaðasamtölin í dönsku blöð-
unum og farast m. a. orð á
þessa leið:
„Hvað segir þú annars um
þessa skarfa, sem eru að gera
veður út af þeim áhrifum, sem
jeg varð fyrir á íslandi? Þú
veist, hvað jeg sá. Mjer er al-
veg óskiljanlegt, hvernig dauð
legur maður á að geta látið
hafa nokkuð eftir sjer um nátt
úrufegurð lands, eins og Is-
lands^ eftir að hafa dvalið tvo
klukkutíma í stormi úti á flug-
velli, í hundaveðri. Jeg vona,
að jeg fái einhverntíma tæki-
færi til að koma til íslands og
syhgja þar og sjá þá dýrðlegu
náttúrufegurð, sem jeg veit að
! þar er að sjá. En hvað sem því
líður, þá verður flugvöllurinn
í mínum augum aldrei annað
en ljótur og leiðinlegur staður,
jafnvel þótt hann sje á íslandi.
, „Verði jeg ekki
skotinn“.
„NEI, jeg get ekki sagt, að
jeg hafi sjeð Island ennþá“,
heldur Melchior áfram í brjefi
sínu.
„Og verði jeg ekki skotinn,
þegar jeg kem næst til íslands,
Makka jeg til að heimsækja
landið, kynnast þessu gamla
landi af eigin feynd. Þá get jeg
látið hafa eitthvað eftir mjer
um fegurð þess, en fyr ekki. í
starfi mínu hefir mjer oft hlotn
ast að vinna fyrir ísland, eink-
um á meðan Island og Dan-
mörk voru í sambandi hvort
við flnnað. Jeg mun altaf líta
á Islahd og íslendinga sem
eina af hinum norrænu bræðra
þjóðum ....“.
Þannig er þessi útdráttur úr
brjefi Melchicrs* Jeg býst ekki
við, að hann þurfi að óttast að
hann verði skotinn, þó að hann
komi hingað aftur. Við mætt-
um vera að, ef við ættum að
skjóta alla menn, sem ekki
kunna við sig á Keflavíkurflug
vellinum, eða hina, sem ó-
prúttnir, erlendir blaðamenn
hafa haft einhverja vitleysu
eftir á prenti.
•
Veglegt gistihús.
ÞÁ ER ákveðið að reist verði
veglegt gistihús hjer í bænum
og standa að því þrír aðilar,
ríkið, Reykjavíkurbær og Eim-
skipáfjelagið. Talið er, að bygg
ing þessi muni kosta um 15
miljónir króna fullbygð og með
öllum þægindum.
Því mun alment verða fagn-
að, að þetta skuli hafa verið á-
kveðið. Gistihúsvandræðin eru
mikil hjer í bænum og eins og
er getum við ekki tekið á móti
erlendum gestum að neinu ráði.
Það mun þó alment talið æski-
legt, að ísland geti orðið ferða-
mannaland og að þjöðin muni
hagnast á, ef svo yrði.
Vonandi að hægt verði að
byrja á þessari gistihúsbygg-
ingu hið fyrsta.
wjn q b ■ ■ irt -
- > m m tt n m *r» * cm> * *n> arn
re ■ « • ^ nrmwtanominf nnnni
Það, sem gerst hefir, verður ekki umflúið. En skylda
okkar er að staldra við og íhuga, hvað við getum gert
til þess að koma í veg fyrir, að slík stórslys endurtaki sig.
Vaknar þá fyrst sú spurning, hvernig háttað er veð-
urfregnum þeim, sem okkar fiskimenn eiga við að búa.
Alveg sjerstaklega er ástæða til að spyrjast fyrir um
þetta í sambandi við þetta síðasta stórslys, vegna þess,
að kl. 23 á föstudagskvöld var send út einkar hagstæð
veðurspá fyrir alt landið. Vitað er, að sjómenn treysta
mjög á veðurspána, enda fóru allir bátar á sjó næstu
nótt. Auðvitað hefir Veðurstofan ekki verið búin að fá
neinar fregnir um, að veðurbreyting væri í vændum,
er hún sendi út veðurspána seint á föstudagskvöld. En
ilt er, ef engar fregnir berast af slíku stórviðri, fyrr en
það er á skollið.
Menn hafa sjálfsagt veitt því eftirtekt, að nú síðustu
dagana eða eftir að slysið varð, hefir Veðurstofan látið
þau boð fylgja er hún sendir út veðurspár, að engar
veðurfregnir hafi borist frá Grænlandi. Hvað veldur
slíkum drætti á veðurfregnum frá þessum þýðingar-
miklu stöðvum? Er hjer ekki eitthvað, sem þörf er á að
koma í lag?
★
Annað atriði spyrja menn einnig um í sambandi við
þetta stórfelda sjóslys: Hvað líður björgunar- og strand-
gæslubátum ríkisins, sem bundnir hafa verið hjer við
hafnargarðinn síðan snemma á s. 1. hausti?
"Eftir að dómsmálaráðherra- hafði farið reynsluför með
einum þessara báta til ísafjarðar á s. 1. hausti, ljet hann
þau boð út ganga, að hann myndi felá sjerfróðum mönn-
um að athuga hæfni bátarína til björgunarstarfa og
landhelgisgæslu. Yrði síðan birt skýrsla um athugunina
og kaup bátanna. Síðan hefir ekkert heyrst frá ráð-
herranum. En bátarnir eru bundnir við hafnargarðinn
og kosta ríkissjóð að sögn tugi þúsunda á mánuði.
Hverjum er verið að þóknast með svona vinnubrögð-
um? Þjóðina vantar tilfinnanlega hentuga björgunar-
báta. Sjeu þessir bátar óhæfir til slíkra starfa, því þá
ekki að segja það hreint út og hefjast svo handa um
kaup á öðrum?
Á ALÞJÓÐA VETTVANGI
■ ■■«■■■ ■■■■■jBHK«Beuuuciira'KiCBBnan»
SAMKVÆMT skýrslum, sem
nýlega hafa borist hingað, er
talið að í Póllandi sjeu nú um
40Q.000 börn, sem á ófriðarár-
unum hafa mist bæði föður
sinn og móður. Auk þess um
700.000, sem mist hafa annað
foreldra sinna Reynt hefir ver-
ið að koma hinum munaðar-
lausu börnum fyrir á uppeld-
isheimilum og hælum, eða á
heimilum ættingja þeirr, ef á
lífi eru, eða hjá vandalausum.
En þótt miklu hafi þegar orðið
ágengt í þessu efni, er enn mik-
ill fjöldi barna, sem bókstaf-
lega á hvergi höfði sínu að að
halla, en er á hrakningi og ver-
gangi um sveitir landsins eða
hefst við í skúmaskotum stór-
borganna, einkum þó 1 líöfuð-
borginni.
Fyrir stríð var íbúatala War-
sjár 1.500.000, en síðastliðið
haust bjuggu þar um 600.000
manns. Mikill hluti borgarinn-
ar er þó rústir einar og eru
húsnæðismálin því í hinu mesta
öngþveiti. Talið er, að enn sjeu
nál. 100.000 lík grafin þar undir
húsarústunum, en það hefir aft
ur valdið miklu rottufaraldri
í borginni.
í Warsjá verður mikill hluti
íbúanna að hafast við í ónot-
hæfum húsakynnum, flestir í
s
! kjöllurum brunninna eða hrun-
inna húsa. Af 150.000 börnum
í Póllandi, sem talið -er að-búi
við slík húsakynni, eru flest 1
Warsjá.
Af 6 miljónum barna í land-
inu, sem eru innan við 14 ára
aldur, búa um 2 milj., eða þriðja
hvert barn, við ónógt viðurværi.
— Sýking og daUðsföll vegna
berklaveiki hafa stórum aukist
að undanförnu og eru hin
’þröngu og Ijelegu húsakynni,
ásamt ljelegu viðurværi, talin
orsök þessa. Aðstaðan til þess
að hlynna að þeim, sem sjúkir
j eru, er mjög erfið. Árið 1938
var tala sjúkrarúma í Warsjá.
um 9000, en nú aðeins 2300. Á
sama tíma hefir læknum fækk-
' að úr 2000 í 500.
Póllandi er eitt af löndum
þeim, sem RaUði Kross íslands
hygst að senda lýsi til.
Einkennileg atkvæðagreiðsla
NEW YORK: Fjöldi Banda
ríkjamanna undrast hvers-
vegna þeir þurftu nokkru
sinni að fara í þessa nýliðnu
styrjöld. Hjer koma úrslit
skoðanakönnunar, sem gerð
var meðal 1700 Bandaríkja-
manna í Þýskalandi. Skoð-
unakönnunin var gjerð í
haust, en úrslitin birt í síð-
astliðinni viku.
51% hieldu því fram, að
Hitler hafði gert Þjóðverjum
mikið gott á árunum 1933—
1939.
19% fanst það rjettlætan-
legt af Þjóðverja hálfu afð
byrja styrjöldina. ,
30% líkaði betur við Þjóð-
verja, en Englendinga og
Frakka.
12% fanst, að sumir kyn-
þættir væru í eðli sínu lægra
settir en aðrir.
22% hjeldu því fram, að
Þjóðverjar hefðu haft nægar
ástæður til þess að hafa and
úð á Gyðingum. —
(Time 4. febr.).
NAÐU EKKI REFNUM.
LONDON: — 83 menn, sem
voru-á refaveiðum í Bretlandi
nýlega, sáu aðeins einn ref,
heilan dag. Gerðu þeir alt, sem
þeir gátu, til þess að leggja
hann að velli, en þrátt fyrir
fjölda þeirra, slapp tófan.