Morgunblaðið - 22.02.1946, Blaðsíða 8

B
p»
MOROUNBLAÐIÐ
Föstudagur 22. febr. 1946
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
• Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innan^ands,
kr. 12.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
ísafjörður
SAMSTARF það, sem fjórir bæjarfulltrúar Sjálfstæð-
ismanna og einn fulltrúi Sósíalista í bæjarstjórn ísafjarð-
ar hafa samið um næstu fjögur ár, hefir verið Tímanum
og Alþýðublaðinu mikið umræðuefni. Hafa bæði þrssi
blöð talið þessa samvinnu tákna svik umræddra flokka við
kjósendur sína.
Athugum hvernig þessi mál horfa raunverulega við.
í bæjarstjórnarkosningunum á ísafirði beið Alþýðu-
flokkurinn mikinn ósigur, tapaði meirihluta, sem hann
hefir haft þar í bæjarstjórn í nær 24 ár. Fyrir kosningar
lýstu foringjar Alþýðuflokksins því yfir, að þeir myndu
ekki koma nálægt stjórn bæjarins, ef þeir ekki fengju
hreinan meirihluta.
Þegar hin nýja bæjarstjórn kom saman, áttu fulltrúar
Sjálfstæðismanna og Sósíalista því um tvent að velja. I
fyrsta lagi að taka höndum saman um bæjarmálin eða
að horfa upp á bæjarstjórnina óstarfhæfa og stefna þann-
ig út í nýjar kosningar. Flokkarnir völdu fyrri leiðina,
þeir gerðu bæjarstjórnina starfhæfa, en buðu þó Alþýðu-
flokknum að taka þátt í víðtækum málefnasamningi um
hagsmunamál ísfirðinga. Alþýðuflokkurinn hafnaði sam-
vinnutilboðinu og hefir síðan sakað hinn nýa bæjarstjórn-
armeirihluta um svik við kjósendur sína.
Þessi afstaða Alþýðuflokksins sýnir dálítið sjerkenni-
lega afstöðu hans til lýðræðisins. Hvað er hægt að gera
annað en stofna til samvinnu milli einhverra flokka í
bæjarstjórn, þar sem enginn einn flokkui hefir hreinan
meirihluta?
Á að fara þá leið, sem farin var á Akranesi, að láta alla
samvinnu um ópólitískt hagsmunamál eins bygðarlags
stranda og krefjast nýrra kosninga? Á að láta allt fara
í öngþveiti og stjórnleysi?
Nei, þetta á ekki að gera. Hinir ýmsu flokkar hljóta að
taka upp samvinnu. Þetta er líka í flestum tilfellum afar
auðvelt. Innanbæjarmál eru yfirleitt ópólitísks eðlis og
auðvelt fyrir fólk úr öllum flokkum að sameinast um
lausn þeirra. Þetta hefir líka gerst í fjöldamörgum bæj-
um og þorpum í landinu, þar sem enginn einn flokkur
hefir hreinan meirihluta. Hvernig getur svo Alþýðuflokk-
urinn áfellst Sjálfstæðismenn á ísafirði fyrir s-líkt sam-
starf við sósíalista, þar sem að sjálfur Alþýðuflokkurinn
hefir á mörgum stöðum, og í sjálfri ríkisstjórn landsins,
gengið til samstarfs við Sósíalistaflokkinn7
Nei, Alþýðuflokkurinn hefir í ásökunum sínum á hend-
ur Sjálfstæðismönnum á ísafirði sýnt furðulegan lýðræð-
islegan vanþroska. Lýðræðið krefst ábyrgrar stjórnar,
meirihluta eins eða fleiri fiokka í samvinnu um opinber
mál. Flokkar með ólíkar stefnur og hugsjónir verða oft
að vinna saman að lausn málanna, án þess þó að ganga frá
stefnu sinni eða svíkja kjósendur sína. Á þessari stað-
reynd hefir Alþýðublaðið strandað í ádeilum sínum
Akranes
NÝJAR KOSNINGAR hafa verið fyrirskipaðar á Akra-
nesi sunnudaginn 10. mars næstkomandi.
Svo sem kunnugt er, er ástæðan til þessara kosninga sú,
að ekki tókst að fá starfhæfan meirihluta í bæjarstjórn
Akrariess eftir kosningarnar 29. janúar síðastliðinn.
Allar tilraunir til þess að koma á starfhæfum meirihluta
eftir kosningárnar, reyndust árangurslausar. — Fyrst
reyndu þrír andstöðuflokkar Sjálfstæðisflokksins að ná
samkomulagi um stjórn bæjarmálanna, en sú tilraun fór
út um þúfur. Síðan var reynt að koma á samstarfi allra
flokka, en það fór á sömu leið. Báru þá allir flokkar fram
þá ósk, að nýjar kosningar yrðu látnar fram fara.
Að þessu sinni verða þrír framboðslistar í kjöri, en
voru fjórir síðast. Framsóknarflokkurinn býður ekki fram
lista að þessu sinni. Þessir listar verða í kjöri: A-listi frá
Alþýðuflokknum, B-listi frá Sósíalistum og C-listi frá
Sjálfstæðisflokknum.
\Jikverji ólripar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Spellvirkjar.
UNDARLEGA margir menn
eru haldnir einhverri ólækn-
andi skemdafýsn. Þessir menn
geta ekkert sjeð í friði án þess
að skemma það á einhvern
hátt. Lengi vel var ekki hægt
að hafa skrautblóm hjer í görð
um fyrir þessum skemdarvörg-
um, sem rifu upp blómin og
tröðkuðu niður blómabeðin. —
Jafnvel kirkjugarðarnir voru
þessum skríl ekki helgir og oft
hefir það komið fyrir og kem
ur fyrir enn, að fólk fær ekki
að hafa leiði í friði fyrir spell-
virkjum.
Skemdafýsnin lýsir sjer hjá
sumum í því að þeir mega ekk
ert sjá án þess að krota á það.
Bera margir húsveggir í bæn-
um vitni um þá ómenningu. —
Þá má geta um þann ósið hjá
mönnum að ráðast á bifreiðar
manna og krota allskonar ó-
þverraorð eða merki á þær,
sjerstaklega, ef þær eru hrein-
ar. Þá hefir komið fyrir að hin
ir sjúku spellvirkjar hafa ráð-
ist inn í bifreiðar og rifið þær
allar og tætt og skorið í sundur
sætaáklæði.
Sjaldan næst til þessara spell
virkja og væri þó ekki ástæðu-
laust að þeir væru látnir sæta
ábyrgð gerða sinna, því þeir
valda oft, miklu fjárhagslegu
tjóni.
•
Fullorðnir ekki síð-
ur en unglingar.
ÞAÐ ER venja að unglingum
sje kennt um flest spellvirki,
sem framin eru og víst er það
rjett, að unglingar eru margir
illa siðaðir og valda tjóni með
fikti sínu og skemdafýsn. — En
því miður eru það líka fullorðn-
ir menn, sem fremja speljvirki
ekki síður en unglingar. — Jeg
hefi .sjeð fullorðinn mann gera
það að gamni sínu að hleypa
vindi úr öllum hjólum á bifreið,
sem stóð mannlaus við gang-
stjett í fáfarinni götu. Ekkert
kom honum til nema skemda-
fýsn, eða óstjórnleg löngun til
að láta eitthvað illt af sjer leiða.
Jeg tilkynnti lögreglunni þetta
athæfi mannsins, en hann náð-
ist ekki, því miður.
Almenningur ætti að gera
sjer það að reglu, að kæra spell
virkja, ef þeir verða varir við
skemdarverk þeirra. Það er eigi
rjett að segja sem svo að mönn
um komi þetta ekki við á með-
an ekki er ráðist á þeirra eigin
eigur, því meðan þessir spell-
virkjar ganga lausir og er ó-
hegnt, halda þeir 'áfram að gera
skömm af sjer, og ef til vill
verða þínar eigur næst fyrir
skemdum af völdum dónanna.
Sóðaskapur við hús.
MIKIÐ ER það misjafnt
hvernig fólk gengur um við
hús sín. Of víða er allt í niður-
níðslu. Húsagarðar fullir af
rusli, brjefarusli, tómum flösk-
um, blikkkrúsum og öðrum ó-
þverra. Úrgangsílát eru þannig
úr garði gerð, að það er meira
af úrgangi utan við þau en í
þeim. Rottur safnast saman í
þenna úrgang, sem verður hin
ákjósanlegasta gróðrarstía fyr-
ir þau dýr.
Við önnur hús er altaf þrifa-
legt. Þar hugsa húsráðendur
um að þrífa til fyrir sínum eig-
in dyrum. Það er hægt að sjá
það með því að ganga fram hjá
húsunum í bænum, hvort þar
búa sóðar, eða þrifið fólk. Við
og við er hafin ,,herferð“ um
bæinn til að hreinsa til og gera
tilraun til þess að láta bæinn
líta út eins og hjer búi siðað
fólk. En það er ekki nóg. Bær-
inn verður aldrei þrifalegur í
heild nema að allir taki höndum
saman og hafi hug á að gera
hreint, — hver fyrir sinum dyr
um. Að því ber að stefna.
|a■ hjt«**■ a■ *■ pnwimnmaniinanHaBMiiNiiiitiimiMmnBMmiHafliiíiiaiii
Á ALÞJÓÐA VETTVANGI
■■■■■■■■■■■■•■■■■■■ ulb ■ mraa ■■■■■ umaonoofliiaMQfls
Sæmundar Edda á fjekknesku.
Nýjasta verk dr. Emil Walt
ers í þágu ísl. bókmennta.
ÁRIÐ 1942 kom út í Praha,
á forlag Evropský Literárni-
Klub, falleg bók í skrautlegri
útgáfu, sem hafði inni að halda
öll hetjukvæðin úr Sæmundar-
Eddu, þýdd á tjekknesku. Þýð
andinn var — mjer liggur við
að segja: vitanlega — dr. Emil
Walter sendiráð, því að hann
hefir um mörg undanfarin ár
verið langst fremstur í flokki
allra landsmanna sinna um að
efla kynni þeirra á íslenskum
bókmenntum, fornum og nýj-
um.
Og fyrir rúmu ári hafði dr.
Walter lokið við þýðingu sína
á Eddu allri. Er þetta í fyrsta
sinni, sem Sæmundar-Edda í
heild hefir verið þýdd á nokk-
urt slavneskt mál, svo að hjer
er um merkan viðburð að ræða
fyrir íslenskar bókmenntir. —
Yms af Eddukvæðum hafa
verið þýdd á pólsku, að vísu,
en ekki nærri öll.
Útgáfan tjekkneska er afar
vönduð, prentuð á góðan pappír
og með skýru letri. Og sjerstak
lega má geta þess að henni
fylgja margar teikningar og lit
aðar myndir, sem einn af hin-
um kunnustu yngri teiknurum
Tjekkóslóvaka, Anton Strnadel,
hefir gert af ýmsum atriðum er
unv getur í kvæðunum. Teikn-
ingarnar eru í fornlegum stíl,
en þó með mjög sjerkennileg-
um persónulegum stíl lista-
mannsins.
Emil Walter mún vera sá mað
ur, sem mest allra núlifandi
hefir gert að því að kynna bók-
menntir íslands erlendis, bæði
nútímabókmenntir en þó eink-
um fornbókmenntirnar. Hann
hefir þýtt fjöldan allan af ís-
lendingasögum, svo sem Eyr-
byggju, Gunnlaugs-sögu orm-
stungu, Hrafnkels sögu freys-
goða, Laxdælu o. fl. sem allar
hafa verið gefnar út og Njála
mun öll eða mestöll vera til
þýdd eftir hann í handriti. —
Ýms forn kvæði hefir hann og
þýtt, auk Sæmundar-Eddu,
svo sem flokka úr Snorra-Eddu
og Lilju, sem gefin var út í eink
ar vandaðri útgáfu og skreytt
á listrænan hátt með lýstum
upphafsstöfum.
Dr. Emil Walter dvaldist hjer
tíma úr sumri fyrir meira en
tuttugu árum. ásamt frú sinni,
til að kynnast landi og þjóð, og
fór þá talsvert um, og kynnti
sjer sjerstaklega stöðvar Njáls
sögu. Eftir það skrifaði hann
að jafnaði mikið um ísland í
tjekknesk blöð og tímarit og
jafnan af hinum besta skilningi
og mestu velvild. En bókmennt
um Islands að fornu var hann
kunnur löngu áður, því að hann
lagði stund á norrænar bók-
menntir sem háskólanámsgrein
og hlýddi meðal annars á fyr-
irlestra próf. Finns heitins Jóns
sonar við Hafnarháskóla í nokk
ur missiri.
En að loknu meistaraprófi
gerðist hann starfsmaður í ut-
anríkismálaþjónustu hins ný-
stofnaða tjekkóslóvakiska lýð-
veldis og sökum kunnáttu sinn-
ar í norðurlandamálum og
þekkingar á norðurlandaþjóð-
unum, hefir hann jafnað starf-
að í sendisveitum Tjekkósló-
vaka þar, fyrst nokkur ár í
Kaupmannahöfn og síðan — og
lengst af — í Stokkhólmi, nema
nokkur ár er hann var forstöðu
maður deildar einnar í utanrík
isráðuneytisins í Praha. — Þeg
ar Þjóðverjar gleyptu í sig
Tjekkóslóvakíu 1939, varð hann
ekki við skipun hinna nýju
valdhafa um að hverfa heim, en
sat áfram í Stokkhólmi, þó að
sendisveitin væri lögð niður. —
Einmitt þessi árin hefir hann
einvörðungu helgað sig bók-
menntastafsemi og þá ekki síst
hinum íslensku hugðarefnum
sínum.
íslendingar standa í þakklæt
isskuld við dr. Walter fyrir það
mikla starf, sem hann hefir unn
ið í þágu íslenskra bókmennta
og að kynningu þjóðarinnar út
á við, og fyrir fölskvalausa ást
hans á bókmenntum Islendinga.
Þetta starf skipar honum á
bekk með þeim erlendum mönn
um, sem best hafa þótt vera
komnir að því að nefnast Is-
landsvinir.
Sk. Sk.
Breski herínn 1
miij. um næstu
áramót
London í gærkvöldi.
í „HVÍTU BÓKINNI“, sem
kom út í morgun, er greint frá
afvopnunaráformum bresku
stjórnarinnar. Er svo ráð fvrir
gert, að í breska hernum verði
um næstu áramót 1 miljón
og 100 þúsund manna, og munu
þá um % þeirra manna, sem í
breska hernum voru, er styrj-
öldinni í Evrópu lauk, hafa ver-
ið leystir úr herþjónustu. Gert
er ráð fyrir því, að í júnímánuði
næskomandi verði afvopnun-
inni svo langt komið, að ekki
verði þá nema 1 miljón og 900
þúsund manns í hernum. — Þá
er og gert ráð fyrir því, að mik
il fjöldi manna verði leystur frá
störfum við hergagnafram-
leiðslu, svo að í árslok 1946,
verði ekki nema 500 þúsund
manna við þau störf, en í júní-
mánuði 1945 voru 3 miljónir
800 þúsund menn við þessi
störf. —Reuter.