Morgunblaðið - 07.01.1947, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 7. jan. 1947
MORGUNBLAÐIÐ
7
DRYKKJUMÖNNUM MÁ BJARGA
í AMERÍSKA tímaritinu
,,Ladies Home Journal“, (ágúst
heftinu 1946) birtist löng grein
um ofdrykkjumenn og hvernig
hægt sje að bjarga þeim. Fer
áfengisbölið í Bandaríkjunum
nú stórum vaxandi, og sjerstak-
lega ber nú meir en áður á
drykkjuskap kvenna. Árið 1943
var drukkið 30% meira af
áfengi þar heldur en árið 1940.
Talið er að nú sje þar að minsta
kosti 750.000 „alkoholistar",
(hálfu fleiri en berklasjúkl-
ingar) og 3,000,000 ofdrykkju-
manna, sem eru á leið til þess
að verða „alkoholistar". Fyrir
stríð var talið að sjötti hver
ofdrykkjumaður væri kona, en
nú fjórði hver. í Chicago er
þó reynslan sú, að af þeim, sem
teknir eru fastir fyrir ölvun, er
þriðjungurinn konur. Ekki er
rjett að taka meðaltal af allri
þjóðinni, þegar finna skal hve
mikil áfengisneysla kemur á
mann, því að í þremur rikjum
•— Kansas, Oklahoma og Missis-
sippi — gilda bannlög, og í þriðj
ung ríkjanna eru hjeraðsbönn.
En í einu ríki, Columbia, hefir
áfengisneyslan orðið 4.09 gallon
á mann, eða 10 sinnum meira
en áfengisneysla er í Hollandi,
og nær 8 sinnum meira en á-
fengisneysla í Noregi. 25—28%
af öllum glæpum í Bandaríkj-
er ekki arfgeng. Og ekki fara
allir drykkjubræður sömu leið-
ina. Sumir verða hófsmenn þeg
ar tímar líða, aðrir drykkju-
ræflar.
★
Það, sem öðrum mönnum hef-
ir sjest yfir fram að þessu, er að
drykkjumaðurinn er sjúklingur
og hann þarf á hjálp að halda
eins og hver annar sjúklingur.
Og reynslan hefir sýnt, að hægt
er að lækna 6 af hverjum 10
drykkjusjúklingum. Þeir eru
sjúkir bæði á sál og líkama. Og
lækningin er í því fólgin að
breyta andlegu viðhorfi þeirra
og skoðun á lífinu og áfengi.
Að vísu er það of djúpt tekið
í árinni að hægt sje að lækna
þá. Það er hægt að fá þá til að
hætta að drekka. En þeir mega
aldrei framar bragða áfengi.
Enginn máttur getur framar
kent þeim að neyta áfengis í
hófi. Þeir verða að fara í al-
gjört bindindi. Það hefir kom-
ið fyrir að drykkjumenn, sem
an. Og þeir viðurkenna að til
sje æðri máttur, sem geti hjálp-
að sjer. Það þarf ekki að vera
trú á guð eða dýrlinga,- heldur
aðeins trú á æðri mátt. Með
þessu móti hefir þeim tekist að
bjarga sjer sjálfir. Með gagn-
kvæmu trúnaðartrausti og trú
á það að æðri máttur vilji
bjarga sjer til sjálfsbjargar,
hafa þeir rjett við. Þeir hafa
sína eigin samkomustaði,
„klúbba“, þar sem þeir sitja og
drekka óáfenga drykki, og þar
sem menn, er hafa bjargast,
skýra nýliðum frá revnslu
sinni, viðskiptum sínum við á-
fengið og hvernig þeir hafi get-
að brotist úr fjötrum þess. Að
því er nýliðunum ómetanleg-
ur styrkur. Og altaf er nóg til af
drykkjumönnum, sem þarf að
bjarga.
Ekki er þó hægt að bjarga
öllum á þennan hátt. Fjórði
hver maður þykist fær í allan
sjó eftir nokkra mánuði og
byrjar að drekka. Hann þolir
þóttust vera læknaðir, hafa það ekki og hverfur þá til fjel-
byrjað að fá sjer í staupinu aft- ' agsskaparins aftur. Fjórða hverj
ur eftir 5—10 ár, og komist á um manni er ekki hægt að
skamri stundu í sömu fordæm-
inguna aftur. Þeir eru með sýk-
ina í sjer.
En sá sem hættir að drekka
getur lifað góðu og ánægjulegu
lífi án áfengis. Hann saknar
unum eru framdir undir áhrif- , varla áfengisins þegar hann hef
um áfengis. Og það kostar bilj- ir náð sjer.
ón dollara á ári að hafa hendur
í hári þessara manna og hegna
Það sem mest ríður á, er að
fá drykkjumanninn og vanda-
þeim. Það er því ekki að furða menn hans til að trúa því, að
þótt svo sje að orði komist að hann sje sjúklingur, og hægt
áfengismálið sje fjórða mesta1 sje að bjarga honum, ef hann
vandamál Bandarikjanna. | fæst til að trúa því. Væri al-
Síðast liðin 15 ár hafa farið menningi þetta ljóst, þá væri
fram rannsóknir á drykkjuskap hægt að bjarga drykkjumönn-
og tilraunin til að bjarga unum.
drykkjumönnum. Og niðurstað-
an af þessu er sú, að drykkju-
mennirnir sje sjúklingar, sem
þurfi á hjálp að halda eins og
aðrir sjúklingar. Er frá þessu
skýrt í greininni og birtist hjer
kafli úr henni.
Lítið á drykkjumaiininn!
Hann er hneyksli samborgara
sinna. Hann hefir lagt móður
sína í gröfina. Hann er æsku-
lýðnum til athlægis, en hann er
böl barna sinna. Á honum hvíla
engar góðar óskir, og engin heil
HVER verður áfenginu að ræði duga honum. Hann fær
bráð? Hvers vegna verður hann hvorki aðgang að heilsuhælum
því að bráð? Hvernig stendur nje sjúkrahúsum. Þegar best
á því að hann getur ekki lsétur er hann ,,afvatnaður“ og
„drukkið í hófi“? Hvernig slept svo, og verður hálfu verri
stendur á því að góður ásetn-
ingur hjá honum dugir ekki?
Hvernig stendur á því, að dóm-
greindarmenn að öðru leyti,
koma ekki auga á það að
drykkjuskapur þeirra veitir
þeim miklu meira mótlæti en
ánægju?
Sumum af þessum spurning-
um er enn eigi hægt að svara.
En sumt er ljóst.
Drykkjumaðurinn er ekki
andlega frábrugðinn því, sem
menn eru alment. En eftir nokk
ura ára drykkjuskap einangrast
hann. Hann fær óbeit á heimilis
lífi. Ef hann er giftur, eyði-
leggur hann líf konu sinnar.
Hann á erfiðara með að fá vinnu
en aðrir og honum er ver laun-
að. Honum fellur best að um-
gangast ókunna menn, sem
hann h’ittir af tilviljun. Hann
fer að drekka einn eða i laumi
með öðrum sjer l(kum, en forð-
ast samkomur.
En það er enn óráðin gáta
hvernig á því stendur, að sumir
verða drykkjumenn, en aðrir
ekki. Menn vita að drykkjufýsn
en hann var áður. Konan græt-
ur yfir honum. Allir telja hann
afhrak og vandræðamann.
En það er einn af þessum
aumingjum, sem fann til þess
að svona mætti ekki ganga fyr-
ir sjer. Hann fjekk tvo sína
líka í fjelag við sig, og þeir
stofnuðu fjelagið „Alcoholics
Anonymus" árið 1935. Þessir
menn eru einstakir í sinni röð.
En þeir fundu til þess að með-
bræður þeirra skildu ekki þján-
ingar þeirra og k-völ. í örvænt-
ingu leituðu þeir sjálfir að leið
til sjálfsbja'rgar. Þieir letuðu
sjer styrks í trúarbrögðum og
vísindum. Þeir leituðu' sjer
styrks hjá öðrum ofdrykkju-
mönnum. Með keðjubrjefum
letuðu þeir sjer samherja. Árið
1939 voru þeir orðnir 100 í þess-
um fjelagsskap. Nú er fjelags-
skapurinn í 752 deildum með
24.000 fjelögum. Aðferð þeirra
er sú, að tala saman, segja hver
öðrum frá drykkjuskapar
reynslu sinni, öllum þeim vömm
um og skömmum, sem henni
hafa fylgt, og draga ekkert und
bjarga. Hann vill ekki hætta
að drekka og hann er svo bil-
aður á sálinni að hann á sjer
ekki viðreisnar von.
★
Annar fjelagsskapur er líka
í Bandaríkjunum og nefnist
„Lay therapists“. Hann er
stofnaður af drykkjumönnum,
sem hafa náð því valdi á sjálf-
um sjer, að þeir geta neitað
fyrsta staupinu. Þessi fjelags-
skapur tekur aðeins við þeim
mönnum sem játa það sjálfir
að þeir sjeu drykkjumenn og
að þeir verði fyrst að sigrast
á drykkjufýsninni, áður en þeir
geti vænst að verða menn aft-
ur. En þetta vilja langfæstir
drykkjumenn játa. Þá brestur
dómgreind til að finna það að
þeir sjeu drykkjumenn. Þess
vegna er fjelagsskapurinn fá-
mennur. En sá drykkjumaður,
sem finnur til þess að hann er
drykkjumaður og viðurkennir
það, er þegar kominn vel á veg.
En þeir eru lengi vantrúaðir á
það, að sig hætti að langa í
áfengi. Það er misskilningur.
Ef þeir komast yfir drykkju-
sýkina, fá þeir venjulega við-
bjóð á áfengi. Og að minsta
kosti hafa þeir þá þann kjark
og þó dómgreind að þeir geta
kveðið niður löngunina í áfengi
um leið og henni skýtur upp í
huganum.
★
Það er reynsla þessara manna
sem læknar styðjast nú við,
þegar um drykkjusýki er að
ræða. Þeir nota sínar aðferð-
ir, en þeir hafa sjer við hönd
drykkjumann, sem hefir náð
sjer. Hann er látinn tala við
sjúklingana þegar þeir koma og
segja þeim frá sinni reynslu.
Það skapar gagnkvæmt traust.
drykkir glitra í glösum og flösk
um og sjúklingurinn má velja
um hvað hann vill drekka. En
áður hefir honum verið gefið
inn meðal, sem er þess vald-
andi, að hann heldur engu á-
fengi niðri og hann verður fár-
veikur af fyrsta drykknum.
Þetta er gert við og við fyrsta
árið, og árangurinn er sá að um
65% fá skömm á áfengi. Um
aðstoð fyrvOrandi drykkju-
manna við lækninguna segir
Dr. Foster Kennedy, læknir við
Bellevel-spítalann í New York:
„Jeg er sannfærður um það að
maður sem hefir yfirstigið á-
fengissýkina, er miklu betur
fallinn til þess að bjarga öðr-
um, heldur en læknir, sem
aldrei hefir reynt hvað áfengis-
sýki er.“
★
Kvenfólkið í Bandaríkjunum
hefir nú undir forystu Marty
Mann, hafist handa gegn á-
fengisbölinu og stofnað fjelag,
sem heitir „National Committee
for Education on Alcoholism“.
Fjelagið by.Ctir starfsemi sína
á þessum þremur staðreyndum:
„Ofdrykkja er veiki og of-
drykkjumaðurinn er sjúkling-
ur. Ofdrykkjumanni erhægt að
bjarga og á að bjarga. Þetta
er heilbrigðismál, og því al-
þjóðamál.“
Síðan fjelagið var stofnað
hefir það komið sjer upp mið-
stöðvum í fjórum borgum og
föstum nefndum í níu borgum.
Ætlunin er að koma á fót hgilsu
hælum í öllum stórborgum, og
þegar svo er komið þá hafa of-
drykkjumennirnir athvarf þar
sem þeir vekja ekki hneyksli
og þar sem enginn ásakar þá
eða er með siðferðisprjedikan-
ir. ‘
Ef mönnum gæti skilist það,
að ofdrykkjumaðurinn er sjúkl-
ingur, þá mundi enginn segja
við hann: „Drektu í hófi“, eða
„Drektu ekki nema tvö staup
eins og > jeg“, eða „Lærðu að
drekka eins og maður“. Mönn-
um mun þá skiljast, að hann
getur það ekki, hann getur ekki
gætt hófs. Og þá mun heldur
enginn segja við gest, sem neit-
ar staupi: „Þjer er alveg óhætt
að fá þjer einn lítinn“, því að
þá vita allir að sumir mega
ekki bragða áfengi.
Ættingjar og vinir, gem reyna
að halda hlífiskildi yfir drykkju
manni, gera honum oft hinn
mesta óleik með því. Það verð-
ur honum oft til góðs að reka
sig á. Hann sannfærist þá má-
ske um það að betra sje að
fórna áfenginu, en framtíð
sinni. Þetta kalla drykkjumenn
„að ná botni“; þá vill drykkju-
maðurinn hætta.
Þegar almenningur hefir feng
ið bgtri þekkingu á þessu, þá
munu hvorki vinnuveitendur,
foreldrar nje aðrir álasa
drykkjumanninum fyrir það,
það vera að drekka. En ef hann
fær örugga hjálp og honum er
kent hvernig hann á að losna
úr viðjum áfengisins á eðlileg-
an hátt, þá getur honum tekist
það.
Enginn — hvorki karl nje
kona — verður drykkjumaður
af ásetningi. Enginn gerir það
af ásettu ráði að eitra líf sitt
og sinna. Enginn drykkjumað-
ur býst við því að verða byrði
á þjóðfjelaginu. Hann á í harðri
og sorglegri baráttu og hann
vill gjarnan losna, ef þjóðfjel-
agið gefur honum kost á því.
Og þjóðfjelagið hefir skyldur
við hann, því að það ber ábyrgð
á því hvernig fyrir honum er
komið.
Ef almenningsálitið telur að
drykkjumenn verðskuldi hvorki
hjálp nje meðaumkun, er rjett
að benda á þetta: Þetta er eini
sjúkdómurinn í heimi, sem sjúk
lingum sjálfum hefir tekist að
vinna bug á, þegar vísindin
stóðu ráðþrota. Og úr því að'
þeir hafa sýnt þetta, eiga þeir
heimtingu á því að þjóðfjelagið
komi þjáningarbræðrum þeirra
til hjálpar og líti á þá eins og
þeir eru: hættulega sjúkir
menn, sem þá fyr eða síðar geta
náð heilsu aftur, ef þeim er
hjálp veitt.
En þrátt fýrir allar tilraunir
mun oss samt mistakast, ef vjer
kveðum ekki niður hinn gamla
lofsöng um áfengið, þennan
lofsöng, sem troðið er upp á oss
í auglýsingum bruggaranna, og
svo sakleysislega smeygt inn í
meðvitund vora í skáldsögum
og kvikmyndum, þar sem áfeng
inu er lýst sem nauðsynlegri
undirstöðu að „glæsilegu“ líf-
erni og enginn geti verið án,
sá er vill mannast til að taka
þátt í samkvæmislífinu. —
Drykkjuskapur er gleði,
drykkjuskapur og glæsimenska,
drykkjxiskapur og háttvísi,
drykkjuskapur sem fagurt fje-
lagslyndi, drykkjuskapur sem
tákn höfðinglegrar risnu og
eyðslusemi. Öllu þessu hefir ver
ið troðið inn á oss í útvarpi,
blöðum, tímaritum. Gagnvart
rólyndum mönnum er þetta má
ske ekki hættulegt. En gagn-
vart óþroskuðum unglingum,
drengjum og stúlkum, er það
espandi til að reyna töfra áfeng
isins. Og afleiðingin verður alls
herjar drykkjuskapur ung-
linga, sem ekki þola freisting-
una, og falla svo hver um ann-
an þveran, bæði' piltar og stúlk-
ur, fyrir hinum sorglegu afleið-
ingum.
Og svo segja þeir sjúklingunum rem honum er ekki sjálfrátt.
frá því, að þeir verði að þjást j Hann finnur það sjálfur að
mikiðxog þeir sjeu ekki góðir i hann breytir rangt gagnvart
fyr en þeir hafa fengið vi'ðbjóð sínum nánustu; hann finnur
á áfengi. það. að vinir snúa við honum
Næsta skrefið er það að fara bakinu og að framtíð hans er
með.sjúklingana inn í „vínveit- í voða. Og hann ásakar sjálf-
ingastofu“ í spítalanum. Þar er an sig sárar en nokkur annar.
allt eins og í öðrum veitinga-, Hann reynir hvað eftir annað
stofum. Kjólklæddir þjónn
gengur um beina, áfengir
að koma fótum fyrir sig, en
mistekst. Hann getur ekki látið
Fuliur kassi
í!(l kvöldi
hjá þeim, sem auglýsa
Morgunblaðinu.
i i