Morgunblaðið - 22.01.1947, Page 2

MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 22. jan. 194?
Kristján Magnússon,
bóndi í Syðra-Langhoiti
í ------
BÆRINN Syðra-Langholt í
Hrunamannahreppi stendur á
hæðarrana, sem gengur suð-
vestur úr Langholtsfjalli. Bæj-
arstæðið er eitt hið fegursta
þ^r í sveit og þótt víðar væri
leitað, því víðsýni mikið er í
allar áttir nema þá, er áð fjall-
inu veit. — Þar var Kristján
borinn, næstyngstur sjö mann-
vænlegra systkina, sem til ald-
urs komust. Syðra-Langholt
hefur lengstúm verið tvíbýlis-
jörð, en á vesturpartinum
bjuggu foreldrar þeirra, Magn-
ús sonur Magnúsar Andrjes-
sonar, alþingismanns, s. st. og
kona hans Katrín Jónsdóttir,
dbrms. á Kópsvatni, Einars-
sonar. Hjer þykir ekki fært að
-greina nánar frá ætt Kristjáns,
en kunnugum er ljóst, að hann
var af mjög góðu bergi brot-
inn. — Innan fermingaraldurs
misti Kristján móður sína, en
upp úr því leystist heimilið
upp og börnin tvístruðust. —
Nokkru síðar gerðist Kristján
vinnumaður hjá foreldrum
mínum í Unnarholti, varð það
til þess að styrkja það vinar-
þel, sem jeg bar til hans, eins
og hinna Langholts-systkina,
á báðum búum, frá því jeg man
fyrst eftir mjer. Var hann mjer
jafnan svo góður sem bróðir
væri, og man jeg ekki eftir að
nokkur snurða hlypi síðan á
vináttuband okkar, enda þótt
við hittumst örsjaldan áratug-
um saman. Er jeg því einn
þeirra, sem á hollum og traust
um vini á bak að sjá, er hann
er fallinn í valinn, enda ^ótt
konu, börnum og systkinum
hljóti missirinn að vera við-
kvæmastur.
Árið 1901 kvæntist Kristján
eftirlifandi konu sinni, Gróu
Jónsdóttur, bónda í San3lækj-
arkoti • í Gnúpverjahreppi,
Bjarnasonar. Reistu þau bú í
Bolafæti, sem jafnan hefur þótt
farsælt býli, þótt lítið sje,
■ enda farnaðist þeim þar
vel. Eftir tíu ára búskap þar,
íengu þau vesturpart Syðra-
Langholts til ábúðar og hafa
búið þar síðan. Á þessum ár-
um hefur jörðin tekið miklum
stakkaskiftum, tún og garð-
rækt hefur stórum aukist og
húsakostur batnað mjög. Voru
þau hjón mjög samvalin að
ráðdeild og dugnaði og samhent
í því að koma 6 efnilegum
börnum, 5 dætrum og einum
syni, vel til manns. Var bú
þeirra eitt hið blómlegasta í
sveitinni um nokkurt skeið, en
þegar heilsa Kristjáns tók að
Dila, hlaut það að dragast sam-
an. Síðan 1936 hefur og Bjarni
sonur hans haft ábúð á_nokkr-
um hluta jarðarinnar. Ábýlis-
jörð sína keypti Kristján, er
búskapur hans stóð með mest-
um blóma, komst hún þannig
af nýju í eign ættarinnar, en
Magnús Andrjesson, afi hans,
átti hana, er hann bjó þar.
Kristján var heimilisrækinn
, með afbrigðum, var og heim-
ilisbragur allur til fyrirmynd-
•ar. Um opinber störf var hann
hinsvegar fáskiftinn og forðað
úst jafnvel að taka þátt í þeim.
Hann var hógvær og kyrlátur
að eðlisfari og fordild öll var
honum fjarri skapi.
Síðustu árin átti Kristján við
þvagteppu-sjúkdóm að stríða,
og tvisvar sinnum varð hann
að leita sjúkrahúsvistar hjer í
Reykjavík vegna hans. I síð-
asta skiftið — á síðastl. hausti
— var uppskurður gerður og
virtist ætla að bera góðan ár-
angur. Hann fluttist heim til
Jóhönnu dóttur sinnar og
manns hennar, Sigurjóns bíl-
stjóra Guðjónssonar, vonaðist
hann eftir að geta komist heim
að Langholti fyrir jól eða nýj-
ár, en það fór á annan veg,
þrótturinn þvarr smámsaman
og aðrir kvillar munu hafa
komið til Sögunnar, sem ekki
reyndist unnt að bæta úr, þrátt
fyrir nákvæmusu umönnun,
sem hann naut í ríkum mæli.
Hann andaðist, eins og áður er
sagt, 13. þ. m. Lík hans verður
flutt austur að Hrepphólum og
jarðsetf þar 23. þ. m. — Fæstir
okkar vina hans hjer geta fylgt
t
honum þangað, en endurminn-
inguna um tryggan vin og góð-
an og grandvaran mapn geym-
um við meðan æfin endist.
Rvík, 20. jan. 1947.
Bjarni Jónsson
frá Unnarholti.
Dánarfregn
AÐFARANOTT 19. þ. m. and-
aðist hjer í bænum Sigurður
Jónsson fyrverandi barnakenn-
ari frá Illíð á Langanesi. Hann
var innheimtumaður hjá Morg-
unblaðinu.
Hans vérður nánar minst síð
ar hjer í blaðinu.
Fornmannalúðrarnir gjalla hjer
í fyrsta sinn
Tónlistarsýningin hefir
sýningargripi frá 13
löndum
TÓNLISTARSÝNIN G Tón-
skáldafjelagsins var opnuð í
gærkveldi í Sýningarskála
myndlistamanna. — Var þar
margt manna samankomið.
Athöfnin hófst með því, að
leikið var á lúðra þá, sem
fengnir hafa verið að láni frá
Danmörku, og eru eftirlíkingar
af lúðrum þeim hinum fornu,
sem fundust þar í jörð fyrir
mörgum árum. Lúðrar þeir eru
taldir vera 3—4 þúsund ára
gamlir'og ein hin merkilegustu
hljóðfæri, sem til eru í heim-
inum.
Fyrstur ræðumanna var Jón
Leifs, en hann er formaður und
irbúningsnefndar sýningarinn-
ar, en það var ekki fyrr en í
október, sem fyrst kom til tals
að halda sýningu þessa. Svo
vel hefir verið unnið að því,
að koma henni upp. Þar eru
sýningardeildir frá 13 löndum.
I endalok ræðu sinnar komst
Jón Leifs þannig að orði:
„Fyrir hönd sýningarnefnd-
ar leyfi jeg mjer ennfremur að
þakka fulltrúum Bandaríkj-
anna, Bretlands, Sovjetríkj-
anna, Frakklands, Ítalíu, Pól-
lands, Tjekkóslóvakíu, Dan-
merkur, Finnlands, Noregs og
Svíþjóðar fyrir alla aðstoð til
sýningarinnar. Við íslensku
tónskáldin beygjum okkur í
lotningu fyrir lærifeðrum þess-
ara landa, — krjú-pum í auð-
mýkt við fótskör meistaranna
og strengjum þess heit að reyna
að feta í fótspor þeirra með
heiðarleik og hreinskilni list-
rænnar sköpunar, sem ekki læt
ur bugast af örðugleikum. —
Sjerstaklega kærir eru okkur
þeir hljómar, sem heyrðust í
upphafi þessarar athafnar. Þeir
eru runnir frá rótum bræðra-
þjóðanna á Norðurlöndum, •—
komnir beint úr danskri jörðu
og kynna okkur sameiginleg-
an uppruna norrænna þjóða
með tónum, sem við höfum
sjálfir geymt í þjóðlegum tví-
söng í margar aldir“.
Næstur tók til máls Páll ís-
ólfsson, formaður Tónskálda-
fjelagsins.
Hann minntist m. a. á, að
ýmsir hafi talið það fjarstæðu,
Öð halda tónlistarsýningu. En
hjer myndu menn komast að
raun um, að þetta væri vel
hægt. Því þó margir erfiðleik-
ar hafi verið á undirbúningi
sýningarinnar og sumir óyfir-
Efiir umferðarsiys
■ r ■ v \ 'ty' " f.
Ökumenn! Gætið sjerstakrar varúðar í myrkri og hálku. SVFÍ.
stíganlegir, þá hefði tekist að
koma hjer upp fróðlegri sýn-
ingu.
Hann gat um íslensku sýn-
ingardeildina, sem á að minna
á þróunarsögu íslenskrar tón-
listar, þar er m. a. mynd af
handriti frá 1300 og tilvitnanir
í ýms ísi: verk um tónlist. Ræðu
maður benti á draum íslenskra
tónlistarmanna, sem gerð er
grein fyrir á sýningunni, þar
sem sýndar eru myndir af því
hve marga tónlistamenn þarf
til að bera fram verk Beethov-
ens á viðeig^ndi hátt.
Þá gat hann um nokkur
helstu íslensk tónskáld frá síð-
ustu öld, og kvaðst vera þess
fullviss, að hjer á landi myndi
rísa öflugt tónlistarlíf og mikil
tónskáld. „En við sem nú lifum,
sagði hann, verðum að greiða
götuna, svo að gangan verði
auðveldari ókomnum kynslóð-
um. Látum kall hinna mörg
þúsund ára gömlu lúðra for-
feðranna á Norðurlöndum vera
okkur hvatning til að efla af
fremsta megni tónlistina ’í
landi voru“.
Áð síðustu tók Brynjólfur
Bjarnason mentamálaráðherra
til máls. Hann talaði m. a. um
stöðu tónlistarinnar til ann-
ara lista. Hann skýrði frá því,
að í gær hafi verið gefin út
reglugerð um rjettindi rithöf-
unda og tónskálda í sambandi
við lög þau, sem áður hafa
verið gefin út um þetta efni,
en ekki hafa komið til fram-'
kvæmda fyrr en nú.
Á milli ræðanna var leikið á
lúðrana fornu.
Að því búnu dreifðu gest-
irnir sjer um salinn, til þess
að skoða það sem þar er að sjá.
Síðar um kvöldið las Lárus
Pálsson upp kvæði fyrir gest-
ina.
Á hverjum degi verður sjer-
stök dagskrá á sýningunni og
er dagskráin í dag sem hjer
segir:
12.30 Hátíðamessa (Missa sol-
emnis).
14.00 Forleikur op. 59 nr. 1
(Rasoumovsky). Sonata Ap-
pasionata.
15.00 Kvartett op. 132 með
þakkarsöng sjúklingsins.
(Capet kvartett) Leonora-
forleikur nr. 1 (Toscanini).
16.00 2. hljómkviðan.
Egmont-forleikuíinn.
17.00 5. hljómkviðan.
Leonora-forleikurinn nr. 3.
18.00 Fiðluhljómleikurinn.
(Kreisler).
1. þáttur úr þríleik í B-dúr.
19.00 Coriolan-forleikurinn.
Hetj uhlj ómkviðan.
20.30 Erindi um’ Beethoven.
(Jón Leifs).
Erfðaskrá Beethovens lesin.
(Gestur Pálsson).
21.45 9. hljómkviðan.
Samkvæmt ósk senúiráðs
Bandaríkjanna verður degi.
Ameríku frestað til miðviku-
dags 29. þ. m. af því að mikið
nýtt efni á sýninguna er á leið-
inni frá Bandaríkjunum. •
Upplýsingar.
Enn í dag er Beethoven tal-
in einhver mesti meistari tón-
smíða, sem uppi héfir verið.
Hann stendur á mörkum milli
tveggja alda og listastrauma
og birtir kjarna beggja. Hátíða
messuna taldi hann sitt
fremsta verk. Til fullra nota
er æskilegt að menn þékki latn
eska textann. — Seinustu fjór-
leikar hans eru taldir hið full-
komnasta, sem nokkurn tíma
hefir verið fyrir hljóðfæri skrif
að, — fiðluhljómleikurinn eitt
fegursta tónverk, sem til er.
Hverjir stálu bíl
alþingismannsins?
AÐFARANÓTT laugárdags
var bifreið Ingólfs Jónssonar,
alþm., stolið. Bifreiðin ^tóð þá.
fyrir utan húsið nr. 106 við
Njálsgötu.
Á sunnudagskvöld frjettist
af bílnum og var hann sagður
standa á vegspotta, sem liggur
upp með Kiðafellsá í Kjós. Á
mánudagsmorgun fóru tveir
rannsóknarlögreglumenn þang
að uþp eftir. Fundu þeir bílinn
á veginum, fyrir neðan býlið
Tindastaðir. Var þá búið að eyði
leggja ýmislegt í bílnum.
Fólkið að Tindastöðum, skýrðj
sVo frá að það hefði fyrst veitt
bílnum eftirtekt á laugardags-
morgun um kl. 11. Þá sá það
bílinn koma eftir vegspottan—
um. En nokkru síðar var honum
snúið við og þá stoBvaðist bíll-
inn. Sá það tvo menn vera þar
við bílinn allan daginn.
Rannsóknarlögreglan biður
þá, er kynnu að hafa orðið vara
við menn þessa og þann, er ók
þeim hingað til bæjarins, aS
koma hið fyrsta til viðtals.
íþrótlakennslan
í skólum hefs! a$
nýju
FRÆÐSLUMÁLASKRIF-
STOFAN tilkynnti í gær, að
ljett hefði verið banni því,
sem sett var á leikfimis- og
sundkenslu í skólunum í byrj
un desember, vcgna mænu-
veikisfaraldursins. Er 1 bann-
inu afljett ; samráði við hjer-
aðslæknir.
Verður börnunum tilkynnti
í dag um þessa breytingu, erí
á morgun mun íþrcttakenslan
hefjast að nýju.