Morgunblaðið - 15.02.1947, Blaðsíða 8

8
morgunis; a ð i ð
Laugardagur 15. febrúar 1947
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettarits'tjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson. *
RitstjóAi, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjaíd kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Tvö afmæli -
HVÖT, stærsta landsmálafjelag kvenna á íslandi, átti
10 ára afmæli í gær. Heimdallur, stærsta landsmálafjelag
ungra manna á íslandi, á 20 ára afmæli í dag. En Hvöt
er einnig elsta landsmálafjelag kvenna hjer á landi, og
Heimdallur elsta landsmálafjelag ungra manna á íslandi.
Þessar staðreyndir sýna tvennt, sem er sjerstaklega at-
hyglisvert: aö sjálfstæðisstefnan ber það í eðli sínu, að
þeir, sem henni fylgja, eru betur vakandi en þeir menn,
cem við aðrar landsmálastefnur eru bundnir, og verða
því brautryðjendur, svo á andlegu sviði sem í verklegu
framtaki. Og stefnan veldur ekki skammærum gorkúlu-
vexti, heldur tryggir hún langvarandi og mikla þróun.
Með stofnun og starfsemi Heimdallar og Hvatar til
viðbótar við landsmálafjelagið Vörð, sem er hið almenna
íjelag Sjálfstæðismanna hjer J Reykjavík, var öryggi
Sjálfstæðisflokksins tryggt. Það er augljóst mál, að sjálf-
stæðisstefnan, sem eflaust er, að nál. helmingur allra
landmanna aðhyllist,'þarfnast máttar samtaka og fjelags-
hyggju, ef hún á að njóta til fulls yfirburða sinna ’yfir
aðrar stjórnmáiastefnur.
Spakur maður hefir látið svo um mælt, að ekkert tryggi
jafn örugglega lífskjör hverrar þjóðar og það," að fylgt
sje heilbrigðri og rjettri stjórnarstefnu. Sje þetta rjett,
er það augljóst, hversu mikils vert.það er, að konur jafnt
og karlar, ungir jafnt og gamlir öðlist þekkingu og rjettan
skilning á landsmálunum. Það er þetta, sem landsmála-
fjelög kvenna og landsmálafjelög ungra manna vinna að.
Og afmælisbörnin Hvöt og Heimdallur hafa ekki aðeins
verið brautryðjendur í þessum efnum, heldur einnig get-
ið sjer sjerstakan orðstír fyrir framtakssemi og drengskap
í landsmálabaráttunni.
Hvöt var stofnuð með meiri þátttöku en venjulegt er
um fjelög. Það voru á þriðja hundrað konur, sem voru
stofnendur. Eigi að síður hefir fjelagið nál. fjórfaldað
meðlimatölu sína á 10 árum.
Heimdallur var stofnaður með aðeins 37 fjelagsmönn-
um, en telur nú töluvert á þriðja þúsund fjelaga. Hanr
hefir því nær því sextugfaldað fjelagatöluna á 20 árum.
Þessi fjelög hafa átt marga forustumenn, og náð vexti
og viðgangi undir hverri þeirri stjórn, sem verið hefir.
Að sönnu hafa í stjórnum þessara fjelaga ætíð verið
mikilhæfir menn. En vöxtur þeirra sannar þó það, að hið
langa blómaskeið þeirra hefir ekki byggst einvörðungu á
afreksgáfum eins leiðtoga, því þá mundi allt hafa farið
í rústir, er hans missti við, heldur er það stefnan sjálf,
sem þessum míkla og örugga vexti veldur.
Einhver áhrifamesti þátturinn í starfsemi- Heimdallar
og Hvatar, er stoínun fjölmargra landsmálafjelaga, er þau
hafa gengist fyrir, og fjöldi umræðufunda um landsmál, er
þau hafa boðað til og haldið í ýmsum kaupstöðum ©g
byggðarlögum.
Auk þess hefir Heimdallur unnið merkilegt útgáfu-
starf. Hefir hann gefið út mörg ágæt rit með frumsömd-
um og þýddum ritgerðum eftir merkustu menn.
Þá er ekki þáttur Heimdallar í blaðaútgáfu ómerki-
iegur.
Enn er ótalið, að þessi fjelög hafa haft holl áhrif á
skemtanalíf fjelaga sinna og lagt mikla áherslu á, að öll
framkoma þeirra væri virðuleg og menningarleg.
★
Sjálfstæðisflokkurinn árnar hinum tveir afmælisbörn-
um allra heilla á þessum tímamótum, og þakkar þeim
mikið og gott starf í þágu flokksins og þeirra málefna,
sem flokkurinn hefir barist fyrir á undanförnum árum.
Morgunblaðið hefir einnig margs að minnast og margt
að þakka afmælisbörnunum. Það þakkar ánægjulegt sam-
starf á liðnum árum. Það er ekki lítils virði fyrir stjórn-
málablöð, að hafa í sínum lesendahóp liðsmenn, sem altaf
eru fullir áhuga, og á hvaða augnabliki sem er eru boðnir
og búnir til þess að leggja hönd á plóginn.
\hhuerfL óhrifar.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Vanrækt
viðíangsefin.
ÍSLENDINGAR eru senni-
lega miklir draumóramenn. —
Okkur þykir gaman að því að
byggia skýjaborgir, ráðgera
stórvirki, tala um þao í nokkra
daga, eða vikur. Blása upp helj
armikla blöðru — og búið. Út-
varpshöll, 10—15 miljónir, arn
erískir arkitektar, likön, rifr-
ildi. Þögn. — Gistihús í hjarta
höfuðborgarinnar, þrír gildustu
sóðir landsins, ríkið, bæjar-
sjóður, Eimskip. — Arkitektar
frá útlandinu, ekkert líkan,
rifrildi. —- Þögn. — Æskulýðs
höll, ráðagerðir, langhundar í
.dálkurn blaðanna. — Ekkert.
— Skaútahön, hlútafjársöfnun,
lóð .... Hvað? — Þjóðleikhús,
Háarifrildi. Gríðarmikill stein-
kassi, meira rifrildi — 18 ár
og guð veit hvað úr því verður.
•
Ekkert úthalcl.
ÞANNIG mætti lengi telja
um brothætt gler og bóluna1
þunnu, um draumóra og skýja !
borgir. — Það væri ekki hús-
næðisleysi, ef hægt væri að;
búa í skýjaborgunum, sem hjer ■
hafa verið reistar.
Og svona er þetta því miður
á fleiri sviðum, en byggingar- i
framkvæmdum. — Verkefnin,
sem ekki eru eins stóríeld og
minst er á hjer að framan, eru
látin ógerð og ekki einu sinni
ráðgerð, en sje byrjað á ein-
hverju er úthaldið ekki neitt.
•
Útvarp til
útlanda.
MÖRGUM tækifærum til að
kynna land og þjóð og gleðja
Islendinga erlendis og vini
lands okkar, er hafnað fyrir
vesaldóm «ða leti. — Með lít-
illi fyrirhöfn og sáralitlum
kostnaði er hægt að senda
frjettir, hljómlist og margt
•t.........■■—«——«■— --------
annað til ánægju eða fróðleiks
írá lelandi og út um víða ver-
öld á öiáum ‘ljósvakans.
Það er byrjað á þessu hluta
úr vetri, sparað til þess eins
og hægt er íjárhagslega og svo
hætt einn góðan veðurdag,
þegjp.ndi cg hljóðalaust. -—• Bú
ið spil.
•
Þrá í útlegðinni.
ÞAD eru til margir menn á
þessu landi, sem hugsa sem
svó, að útlendingum varði ekk
ert um oltkur. — Segjum að
þgssir einangrunarsinnar hafi
rjett fyrir sjer. Én væri það þá
c-fverkið ckkar að gleðja þá ís
lendinga, sem erlendis dvelja
með útvarpi að heiman einu
sinni eoa tvisvar í viku. Flest-
ir Isk ndingar, sem erlendis
dvelja skoða dvöl sína sem út-
legð, hversu gott, sem þeir
hafa það óg hversu vel sem
þeim karn að líða. — Þetta
fólk, jafnvel af öðrum og
þriðja ættlið erlendis. þráir að
heyra frjettir að heiman og
umfram alt að heyra íslenska
tungu talaða. — Þeir Islend-
ingar, sem komið hafa til Vest
urheims og heyrt bón Islend-
inga þar: „Talaðu meira á ís-
lensku. hún hljómar svo vel“
skilja bessa þrá.
Já, útvarpið til útlanda á að
hefja strax á ný og halda því
áfrani. —
•
Tímarnir breytast.
. HVAÐ ÆTLI ÞAÐ SJE
langt síðan, að það þótti ein
mesta skemtun Reykvíkinga
að aka í bifreið til Hafnarfjarð
ar, svo ekki sje nú talað um
alla I°ið til Þingvalla, eða aust
ur yfir fjall? — 25 ár. Þá aug-
lýstu bílstjórar að ferð fjelli
til Hafnarfjarðar og hægt væri
að taka. farþega. — Þá var
sungið í revýunni: „Að aka í
blí er yndi“.
En tímarnar breytast. — Nú
auglýsa flugfjelögin. — Skemti
ferð inn yfir Langjökul f dag.
Farþegar tilkynnið þ'átttöku
fyrir klukkan þrjú í dag. —
Og Reykvíkingar þyrpast í
flugvjelarfiar til að sjá jökul-
skalla landsins baðaða í febrú
arsólinni.
Hvað' ætli verði lángt þang-
áð til að flugfjelögin fara að
auglýsa: „Skemtiferð til Norð
urpólsins í dag. -—• Tilkynnið
þátttö.ku fyrir hádegi. — Kom-
ið verður heim aftur fyrir
kvöldmat!“
Ef til vill verður þetta fyr
en okkur grunar, en því spái
jeg að þegar í júní næsta sum-
ar verði -farnar skemtiferðir í
flugvjelum frá Reykjavík norð
ur í Ishaf til að horfa á mið-
næturssólina.
•
Sú getur raulað.
Hún get.ur aðeins raulað hún
ungfrú Björg Björnsdóttir frá
Kelduhverfi í Lóni, sem fjekk
verðlaun Þjóðkórsins fyrir að
kunna rúmlega 1300 sönglög.
Það er aldrei ósköpin. — Það
væri ekki ónýtt að hafa hana
ijieð í langferðabíl til þess að
vera forsöngvari og gefa tón-
inn. —
Annars væri fróðlegt að fá
meira að heyra um þessa söng-
lagakepni. — Hvernig henni
var hagað og hvernig það
komst upp að þátttakendur
kunnu -þessi kynstur af lögum.
—- Varla hafa keppendur ver-
ið settir á stól og dómnefndin
síðan setið yfir þeim á með-
an þeir rauluðu 1300 stemmur.
■— Jeg þarf að muna eftir að
spyrja Pál að þessu næst þeg-
ar jeg sje hann. — En á eftir
á að hyggja:
Bjartsýnir hafa þeir verið,
sem ekki kunnu nema 300 lög',
að gefa sig fram í þvílíka
kepni!
MEÐAL ANNARA ORÐA
í GAMLA DAGA þegar Hitl
er og Mussolini voru og hjetu,
efndi breska límaritið „New
Statesman and Nation“, sem
hallaðist mikið til vinstri, til
verðlaunasamkepni um rit-
gerð. Reglurnar voru þessar:
Skrifið dæmisögu í Æsops-stíl
um hnignun breska heimsveld
isins. Sagan sem hlaut verð-
launin var á þessa leið: „Það
var einu sinni ljón“.
Utanríkisráðherra Hans Há-
tignar Bretakonungs. Ernest
Bevin, er nú ímynd breska
ljónsins. Þegar breska þingið
kom saman á dögunum varð
hann að undirbúa sig undir að
verða fyrir gagnrýni nokkurra
uppreisnarþingmanna, sem
voru þeirrar skoðunar, að einu
; sinni hafi verið Ijón. Skoðun
þeirra er sú að Bretland eigi
ekki lengur að vera stórveldi.
Þeir krefjast þess, að dregið
verði úr samvinnu við Banda-
ríkin, en hún verði aukin við
Rússland og að tekið verði upp
nánara samband við sócíal-
istaflokkana í Evrópulöndum
og víðar.
Rreska ljónið
Bevin er ekki þeirrar skoð-
unar, að tala eigi um ljónið í
þátíð. Undir leiðsögn hans hcf
Breska Ijónið
ur Bretland haldið áfram að
taka á sig ábyrgð sem stór-
veldi. Það er þessi stefna, sem
á hann er ráðist fyrir. Nokkur
af vopnunum hafa verið sleg-
in úr hendi uppreisnarmanna
með nánari samvinnuvilja við
Rússa. Sennilegt að þeir muni
ráðast á Bevin fyrir her þann,
sem Bretar halda nú uppi til
að geta kallast stórveldi —
einkum í sambandi við mann-
aílsskortinn í iðnaðinum. Þeir
munu mæta utanríkisráðherra,
c,°m eftir lasleika og stjórn-
málaerfiðleika hefur nú full-
komlega náð sjer, þegar utan-
T-;kismálin verða til umræðu í
þinginu.
TTm 15 mínútum fyrir átta
kcmur Bevin akandi til utan-
rí’risráðuneytisins og tekur
‘úer sæti í skrifstofu sinni. —
Hrnn er ekki stúndvís upp á
mínútu, en þegar hann er í
T ondon, er hann altaf kominn
ó skrifstofuna á ofangreindum
:'raa. Eft.ir að hafa blaðað í
"'eenum mikilvæg skjöl, byrj-
ar hann að taka á móti. heim-
sóknum — erlendum sendi-
Lorrum, sínum eigin aðstoðar-
mönnum, ráðherrum og þing-
mönnum.
Langur vinnudagur
Eftir hálf átta eða átta —
sjaldan fyr — treður Bevin
skjölum þeim, sem safnast
hafá á skrifborð hans yfir dag
inn, niður í svarta skjalatösku
og fer með þau heim. Þurfi
hann ekki að sinna opinberum
embættisstörfum, eyðir hann
kvöldinu við vinnu í íbúð sinni
í Carlton House Terrace. -—-
Stundum lætur hann sig fyrir-
skipanir læknanna engu
skipta, en heldur áfram vinnu
í sjálfu utanríkisráðuneytinu.
Eftir að hann sneri heim frá
París, vann hann alla nóttina,
en tók á móti heimsóknum,
eins og hann var vanur, næsta
morgun.
Skömmu eftir að Bevin kom
frá New York, tók hann sjer
frí eina kvöldstund, Lil að
horfa á knattleik. Einu aðrar
frístundir, sem hann tók, var,
er hann dvaldi heima hjá sjer
á jóladag og „Boxing Day“
(26. doKomLcr). Heilsa hans
hefur batnað síðan s.l. sumar.
Þetta er aðMlega þakkað konu
hans, sem rovnir að fá hann til
að hlýða f'Hrskipunum lækn-
is síns.
Bevin b’?r í tveim efstu
hæðunum : Oarlton Gardens
nr. 1. Rík’-c.-Hc)rmn tók þessa
íbúð á loicru handa utan-
p™mh. á bls. 12