Morgunblaðið - 23.07.1947, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
MiðvikuJagur 23. júlí 1947

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
f lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbðk.
SILDAR VERTIDIN
Síldarvertíðin hefur nú staðið í tæpar þrjár vikur.
Heildarafli bræðslusíldar er orðinn um það bil 420 þús-
und hektólítrar eða níu þúsund hektólítrum minni en á
sama tíma í fyrrasumar. Hinsvegar hefur nú verið saltað
rúmum fjórtán hundruð tunnum meira en þá.
Aflinn hefur yfirleitt verið tregur. Nokkur skip h^fa
fengið sæmilegan afla, en flest mjög ríran, sum nær
engan.
Síldar hefur orðið vart fyrir öllu Norðurlandi, en yfir-
leitt hafa aðeins fengist lítil köst, torfurnar hafa verið
mjög þunnar og óverulegar.
Veiðiveður hefur verið fremur hagstætt. í byrjun ver-
tíðarinnar hamlaði norðanátt að vísu veiðum um skeið og
síðustu daga hefur þoka valdið miklu óhagræði.
En hvernig eru svo veiðihorfurnar nú?
Undanfarna daga hefur mikillar síldar orðið vart við
Langanes. Þar hafa allmörg skip fengið ágæt köst og
auðsætt er að þar er mikið síldarmagn. Síldar hefur
einnig orðið vart víða annarsstaðar fyrir Norðurlandi.
Veiðihorfur geta því talist sæmilegar, ef veður reynist
sæmilega hagstætt.
★
Að þessu sinni tekur stærri floti þátt í síldveiðunum
en nokkru sinni fyrr, um 270 íslensk skip. Auk þeirra
gera Norðmenn og Svíar út skipaflota á djúpmiðin fyrir
Norðurlandi, sem í eru hundruð skipa. Þeirri tilgátu hef-
ur verið varpað fram af sjómönnum, að skipafjöldinn á
miðunum undanfarin ár hafi átt ríkan þátt í, hve rírar
vertíðirnar reyndust. Miðin hafi bókstaflega verið ofhlað-
in. Samkeppnin um síldartorfurnar á takmörkuðum svæð
um of hörð. Um það skal ekki fullyrt hjer.
Islendingar eiga nú ekki aðeins stærri síldveiðiflota en
nokkru sinni áður. Þeir hafa einnig betri möguleika til
þess að hagnýta aflann. Fyrrverandi ríkisstjórn, undir
forystu Ólafs Thors formanns Sjálfstæðisflokksins beitti
sjer fyrir verulegri afkastaaukningu síldarverksmiðja
ríkisins. Ennfremur var einstaklingum leyft að byggja
nýjar og fullkomnar verksmiðjur en gegn því höfðu ráða
menn rauðu flokkanna barist um langt skeið.
Þessi auknu afköst verksmiðjanna eru hin þýðingar-
mestu fyrir útgerðina. Á sú staðhæfing eftir að sannast
enn betur síðar. Síldarverksmiðjurnar eru nú allar tilbún
ar til vinslu afurðanna. Aðeins hráefnið, síldina sjálfa,
vantar. Hún er eins og áður hinn mikli örlagavaldur.
★
Um þessar mundir dvelja hugir margra íslendinga
norður hjá síldveiðiskipunum á miðunum fyrir Norður-
landi. Þjóðin á mikið undir úrslitum þessarar vertíðar.
Hana vantar erlendan gjaldeyri til kaupa á margskonar
nauðsynlegum varningi. Góð síldveiði getur breytt miklu
um gjaldeyrisástandið. Afleiðingar l^legrar veiði hljóta
hinsvegar að verða meiri örðugleikar en þjóðin hefur um
langt skeið þurft að horfast í augu við. Um þá staðreynd
þarf ekki að fara í neinar grafgötur.
En þó rjett sje að vera við öllu búinn er þó að svo
vöxnu máli ekki ástæða til svartsýni. Aðeins lítill hluti
hins venjulega síldveiðitíma er liðinn. Veiðitækin eru nú
betri en nokkru sinni fyrr. Ef mikil síldargegnd kemur á
næstunni eru góðir möguleikar fyrir ábatasamri vertíð.
Hálfs mánaðár síldarhrota þýðir tugi eða jafnvel hundruð
miljóna gjaldeyristekjur. Svo þýðingarmikill liður er
síldariðnaðurinn orðinn í þjóðarbúskap íslendinga.
En þessi atvinnuvegur er of fallvaltur til þess að allt
megi velta á honum einum. Það sanna fjölmörg dæmi. Og
hvernig, sem þessi sídarvertíð reynist, verður ekki hjá
því komist að gera ?jer það 'ijóstá komandi háusti, hvar
þjóðin raunverulega er á vegi stödd í fjármáiúm sínúm
og verðlagsmálum. Lengur en til haustsins getur það
ekki beðið að horfið verði að raunhæfum aðgerðum í
dýrtíðarmálunum.
XJíLuerji ábri^ar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Loksins
ÞAÐ eru loksins komnir góð-
ir tímar fyrir þá, sem hafa sitt
lífsviðurværi af því að selja sól
gleraugu, en hinir^ sem selja sjó
hatta og regnkápur geta von-
andi tekið sjer langt frí. — En
það er víst best að tala sem
minnst um blíðuna og blessaða
sólijja. Þetta er svo kenjótt. Það
skiftast á skúrir og skin og
lægðir og hæðir, eins og þeir
segja í veðurfregnunum.
En það er vafalaust bæn
margra — að minnsta kosti
þeirra, sem Reykjanesskagann
byggja — að hæðin megi lengi
verða kyrstæð yfir Grænlandi
og lægðirnar vera sem lengst í
burtu.
•
Eins og á Kyrra-
hafsströnd
í GÆR hitti jeg mann, sem
víða hefir farið um heiminn.
Hann kom hingað um helgina í
fyrsta skifti á æfinni. „Þetta er
dásamlegt land. Loftslagið
minnir mig helst á Kyrrahafs-
ströndina norðanverða. Það er
ekki of heitt þótt logn sje og
sólskin. Alveg mátulegt. Því
látið þið heiminn ekki vita um
þessa paradís?“
Ekki bar jeg á móti því, sem
gesturinn sagði, en eyddi talinu.
Hann á kannske eftir að gera
annan samanburð ef hann
verður hjer lengi.
•
Nýtt land og óþekkt
NORSKUR blaðamaður, sem
hjer dvelur um þessar mundir j
heíir látið svo ummælt, að sjer;
þyki fyrir því. hvað hann hafi
hjer stutta viðdvöl að þessu!
sinni og fái lítil tækifæri til að.
skoða sig um og kynnast landi
og þjóð. j
„Jeg hjelt að jeg hefði lesið
einhver kynstur um ísland og
nú sje jeg fyrst hve fráfróður
jeg er um landið og þjóðina.'
Þetta er alveg nýtt land fyrir
mjer og svo mun vera um fleiri
á Norðurlöndum. Sannleikurinn
er sá, að yrið vitum ekkert um
ykkur miðað við það sem við
ættum að vita“.
Þannig talaði blaðamaðurinn,
sem hefir gert sjer far um að
kynnast Islandi. Hvað má þá
hugsa um alla' hina um víða
veröld, sem rjett þekkja nafn
landsins af afspurn.
Ómakleg gagnrýni
ÓMAKLEG er sú gagnrýni,
sem jeg hefi heyrt víðar en úr
einni átt síðan um helgina, en
það er að veitingar fyrir gesti
Snorranefndar hafi farið út um
þúfur á sunnudaginn og fæstir
hafi fengið hálffylli sína.
Það er rjett að það var
þröngt. En maturinn gat ekki
verið betri og sjaldan hefi jeg
sjeð frammistöðufólk leggja sig
eins í líma til að þóknast
gestum. Stúlkurnar og þjónarn-
ir voru á þönum til að reyna að
gera öllum til geðs. Og þegar
við bætist að gestirnir voru
nokkrum tugum. eða jafnvel
hundruðum fleiri, en gert hafði
verið ráð fyrir, þá má segja, að
það gangi kraftaverki næst hve
veitingar allar fóru vel úr
hendi.
Margir hinna erlendu gesta
höfðu orð á því og undruðust
hvað hægt var að veita vel í
Reykholti.
Stórviðburður
ÞAÐ má segja, að hver stór-
viðburðuri-nn reki annan þessa
dagana hjá okkur, því vissu-
lega er hin norska vinaheim-
sókn stórviðburður. Og nú eru
norsku knattspyrnumennirnir
komnir til að keppa við okkar
pilta.
Engu skal um úrslitin spáð.
Norðmenn eru góðir knatt-
spyrnumenn og munu gera sitt
til að fá sigur. En það skiftir
ekki heldur svo miklu máli
hver vinnur, heldur ér hitt
mest um vert, að íslendingar
geri það, sem þeir geta í drengi
legum leik.
Við skulum muna eftir því,
að þetta er annar knattspyrnu-
leikur í millilandakeppni, sem
við tökum þátt í og það er ekki
hægt að búast við, að okkar
piltar sjeu jafngóðir og þaul-
æfðir menn, eins og þeir norsku
eru.
En hitt er eðlilegt, að við
vonum hið besta, því þótt við
getum vitanlega unnt Norð-
mönnum sigurs, þá þætti ökkur
vænst um, að sigurinn á knatt-
spyrnuvellinum yrði okkar
manna.
Afskiftasemi
EFTIRFARANDI saga er
sögð ættuð úr Hafnarstræti, en
getur vel verið að hafi skeð
annarsstaðar.
Róni vindur sjer að virðuleg-
um borgara og segir:
„Lánaðu mjer fimmtíukall!“
„Ha! 50 krónur?“
„Þú heyrðir hvað jeg sagði“.
Borgaranum fannst nóg um
og gaf sig á tal við rónann: —
„Heyrðu nú góði maður. Það*
hefði verið einhver von til þess,
að jeg hefði lánað þjer fimm
krónur, eða svo, en þú kemst
aldrei áfram með því að vera
svona heimtufrekur. Jeg vil
ráðleggja þjer að stilla kröfum
þínum í hóf, þá getur verið að
þjer áskotnist eitthvað“.
Róninn tók þetta stinnt upp
og mælti afundinn:
„Þú ræður því náttúrlega
hvort þú lánar mjer fimmtíu-
kall, eða ekki, en jeg ætla að
biðja þig um að gjöra Svo vel
að vera ekki að skifta þjer af
því hvernig jeg rek mína at-
vinnu!“
Erindisleysur
ÞAÐ eru farnar margar er-
indisleysur þessa dagana. Það
vita þeir, sem þurfa að ná tali
af mönnum. Það er ekki nokk-
ur leið að hitta mann, hvað sem
á liggur. Það er enginn á sínum
stað.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . ..
SVERÐ SAMURAIANNA
Samuraiar heitir sú stjett í
Japan, sem hafði bardaga að
atvinnu sinni. Þessi stjett var
mjög fjölmenn og meðal ann-
ars tilheyrðu henni allir hátt-
settir herforingjar 1 síðustu
styrjöld.
Nú er hún á hverfandi hveli
og þegar lýðræði og frelsis-
andi hefur verið innrættur
japönsku þjóðinni eins og menn
vona að verði, mun þessi stjett
hafa lítið að lifa á og líklega
verður hún ekki lengur til. En
undanfarnar aldir hefur hún
verið flokkur sá sem staðið hef
ur undir aðalsmönnunum og
á þeim hefur einræði keisarans
og höfðingjaklíkanna byggst.
Hjer á eftir lýsir David Ellby
nokkuð lífi þeirra og einnig
hvernig þeir áttu að deyja.
Áður fyrr voru Samuraiarn-
ir fullkomlega á valdi hús-
bænda sinna. Þeir höfðu jafn-
vel ráð yfir lífi þeirra. En að-
al.§mennirnir - ' ýi'ldp, ,h undir
venjulegúm aðátæðum. síður
missa en hafa góðan Samurai.
Sverð Samuraia.
Sverð Samuraisins var valið
af bestu gerð frá einhverjum' dómarar voru Viðstaddir og
af þeim þúsundum góðra sverða' dæmdu hvernig sverðin hefðu
smiða, sem uppi voru á þeim staðið sig, hvernig eggin hefði
tímum. Það er eftirtektarvertý farið o. s. frv. Stundum var
að af mörgym góðum málur-' eitt líkið lagt ofan á annað og
um, sem Japanir áttu á fyrri þóttu það góð sverð, sem skáru
tímum, þekkjast nöfn fárra. í gegnum bæði. Jeg hef sjeð
En nöfn minsta kosti 11 þús-| mörg sverð í Japan, sem stend-
und sverðasmiða þekkjast og ur á t. d.:Skar einn líkama,
stefnur og afbrigði í sverða-
smíði skifta hundruðum, allt
frá morðhnífunum frá 13. öld,
sem Murmasa gerði, en hann
skar tvo og skar þrjá.
Ekki
Hara-kiri.
þurfa litlu
sverðin,
var sagður herða stálið í manns sem notuð eru við hara-kiri
blóði. til hinna ágætu sverða síður að vera beitt, því að sá
Yoshimitsu,' sem keisaraættin dauðdagi verður að vera sem
japanska á enn í dag. | allra sársaukalausastur. og
Sverðin þóttu aldrei örugg um skjótur. Samurai, sem
nema búið væri að reyna þau varð að fremja hara-kiri, leysti
og voru slíkar reynsluathafnir fra síer sloppinn, lagðist á
nefndar Tamesjigiri og fóru' hnjen fram á púða svo að hann
þær frægustu fram fyrir fram dytti síður aftur fyrir sig í
an höllina í Sjógún. I dauðateygjunum. Síðan dró
Tamesjigiri fór fram á mis- han sverðið úr slíðrum, stakk
munandi hátt eftir því hvar Þv* 1 kviðinn og skar þvert
yar. pg á hváðá . en -<£yljs " \ ’ 'r'
sjaðar vár það hijð'!Sáína aðrrþy^j, . ^Þr ^ furidu ættingjarnir
leýti áð höktu'rfr jíkum yargiiajð (’slítíf'áða frásögn um það hvíi
'áð á sandstalL'Ogi.jsíð^n, !vo.ru ' háhn^-befði gripið til þessa.
sverðin reynd hvernig gengi'að lá^s °é vepjulega fylgdi kveðjaií''
höggva með þeim. Nákvæmir! Framh. á bls. 8