Morgunblaðið - 28.08.1947, Side 2

2
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 28. ágúst 19473
SVART HVÍTT—
HVÉTT SVART
ÁVARP sjávarútvegsmála-
ráðherra á dðgunum til sjó-
manna og útvegsmanna um að
freista að halda áfram veiði-
tilraunum þar til er venjuleg
síldarvertíð endar, kom eitt-
hvað illa við kommúnista sbr.
skrif Þjóðviljans s.l. sd. Þeir
treystust að vísu ekki til að
lasta það beinlínis, að þessum
tilmælum væri beint til þeirra,
er hlut eiga að máli, en það
þótti þeim sjálfsagt ,að endur-
taka enn á ný ósannindi sín þau
að ríkisstjórnin hefði átt sök á
•verkfálli Dagsbrúnar í vor,
sem kommúnistar hleyptu af
stað.
Dagsbrúnarverkfallið og
tilgangur þess.
Þessi ítrekaða viðleitni þeirra
er dftirtektarverð:, þegar at-
hugaðar eru þær staðreyndir í
því verkfallsmáli , sem öllum
landslýð eru kunnar.
Dagsbrúnarverkfallið var fyr
irfram ákveðin árás kommún-
ista á atvinnulíf þjóðarinnar.
Þeir boðuðu þetta þegar á Al-
þingi í vetur og markmiðið var
að koma núverandi ríkisstjórn
frá völdum. Þetta er margjátað
af þeim sjálfum, bæði áður en
vcrkfailið hófst og eins meðan
á því stóð.
Það að síldveiðiundirbúning-
urinn stóð sem hæst,. gaf þeim
vonir um árangur af þessari
markvissu baráttu, þótt raunin
yrði sú, að allt fór út um þúf-
ur.
Tilætlunin var sú og sú ein
að velta ríkisstjórninni.
í því skyni kúguðu þeir stjórn
Þróttar á Siglufirði til að hlaupa
frá orðum og eiðum við stjórn
síldarverksmiðja ríkisins og
hefja svo kallað samúðarverk-
fall. Með því gátu þeir vitan-
lega komið því fram að ríkis-
verksmiðjurnar veittu eigi síld
móttöku þó að bærist.
í því skyni fengu þeir járn-
smiði til að gera annað sam-
úðarverkfall og með því tafið
líka fyrir undirbúningi bæði
verksmiðjanna utan Siglufjarð-
ar og þeirra báta, sem á járn-
smíðavinnu þurftu að halda áð-
ur en þeir gátu hafið veiðar.
I því skyni vörnuðu þeir sjó
mönnum sunnanlands að láta
úr höfn, öllum, sem þeir náðu
til nema skipum Áka Jakobs-
ísonar, sem fóru sinna ferða
eins og ekkert hefði í skoris.t
I því skyni vörnuðu þeir sjó-
mönnum að ná veiðarfærum
sínum úr geymsluhúsum hjer
syðra og færa þau til skips, og
I því skyni sendu þeir verði
út í skip, sem lágu hjer á höfn-
inni með snurpubáta handa
síldveiðiskipunum og vörnuðu
þess eftir bestu getu, með hót-
unum og ofbeldi að bátarnir
yrðu afhentir rjettum eigend-
um.
Töfðu síldveiðarnar.
i Fyrir aðgerðir kommúnista-
Joringjanna í Dagsbrún og yfir
iþanna þeirra í flokknum var
á þennan hátt tafið fyrir fjölda
báta að komast norður til veiða.
Þegar þess er gætt að það
var helst framan af síldveiði-
tímanum, sem síld veiddist svo
nokkru næmi, er það auðsætt
að þessir menn hafa með að-
gerðum sínum, sem allar voru
lögleysa og ofbeldi, haft veiði
af mörgum bátum.
Kommúnistar sýndu það í
fleiru en þessu, meðan á Dags-
brúnarverkfallinu stóð að þeir
'sáust lítt fyrir.
Minnisstætt verður það lengi,
er þessir herrar ráku höfðings-
gjöf Norðmanna •— líkneskið
af Snorra Sturlusyni — aftur
til Noregs, og gerðu sjálfa sig
að viðundri fyrir fólsku sína,
bæði innanlands og utan.
Framangreind dæmi sína, að
í ekkert var horft hjá komm-
únistum. Þeir Ijetu sjer í Ijettu
rúmi liggja þótt síldveiðiflot-
inn kæmist ekki úr höfn, og
eins þótt frændþjóð Islendinga
væri sýnd stór móðgun. Til-
gangurinn helgaði öll þessi
beisku meðul Þjóðviljamann-
anna.
Árangurinn varð minni, mik-
ið minni en þeir höfðu til ætl-
ast Þeir náðu lítilli hækkun
fram á Dagsbrúnarkaupinu að
vísu, en svo langan tíma höfðu
verkamenn í Reykjavík geng-
ið atvinnulausir, að boði for-
ingjanna í Dagsbrún, að þeir
þurfa hálft annað ár til að
vinna upp tapið með þeirri kaup
hækkun er náðist.
Þróttarmennirnir frá Siglu-
firði voru látnir hverfa heim
og ganga að því, sem þeir fyrir
löngu voru búnir að samþykkja,
en síðan kúgaðir til að svíkja
af foringjunum í Reykjavík. —
Þeirra hlutur varð sýnu verstur,.
en þó ekki verri en maklegt
var fyrir brigðmælgi þeirra og
samningsrof.
Skelltu ákuldinni á
ríkisstjórnina.
Þegar hjer var komið, töldu
Dagsbrúnarforingjarnir sig
hafa minni sóma af frammi-
stöðunni en í upphafi hafði til
staðið og þá var það fangaráð
gripið að kenna ríkisstjórninni
um allt verkfallið. Verkfallið,
sem kommúnistar sjálfir höfðu
boðað sem stjórnarbyltingar-
verkfall.
Það þarf nú sjalla menn til
að eiga slík ráð sem þessi und-
ir rifjum! — en þeir eru þó til.
Skrif þeirra Þjóðviljamanna
bera þess glöggan vott að þeim
verður ekki ráðafátt — að leiks
lokum, eins og hann orðað það
hann Jón Rafns.
Er það ekki langtrúlegast, að
ríkisstjórnin hafi rekið kom-
múnista til að hleypa af stað
verkfallli, sem hafði það að höf
uðtilgangi, að koma þessari
sömu ríkisstjórn frá völdum?
Skilja það ekki allir, að kom
múnistarnir í Reykjavík og við
Síldarverksmiðjur ríkisins
voru að flýta fyrir því, að sjó-
mennirnir kæmu veiði sinni í
peninga, þegar þeir skelltu á
verkfalli í byrjun síldarvertíð-
ar og gerðu verksmiðjurnar
óstarfhæfar?
Skyldu sjómennirnir, sem
lágu með báta sína bundna við.
hafnarbakkann í vor eftir að
síldvejiðarnar byrjuðu dögum
og vikum saman og fengu
hvorki lagfæringar framkvæmd
ar nje veiðarfæri sín flutt um
borð vegna verkfallsins, ekki
hafa vitað það allan tímann,
að kommúnistaforingjarnir í
Reykjavík, gerðu þetta allt af
einskærri umhyggju fyrir
þeim?
Liggur það ekki í augum
uppi, að foringjarnir hefðu
gjarnan viljað gera Áka vini
sínum eða skipum hans sama
greiða og að það hafa verið
mistök ein sem ollu því, að skip
hans fengu að fara þegar bann
var lagt á alla aðra?
Svona vilja kommúnistar fá
almenning til að líta á stjórn-
arbyltingarverkfall sitt og
þessu er öllum skylt að trúa
a. m. k. þeim, sem lesa Þjóð-
viljann að staðaldri. Jafnskylt
og hitt að trúa því, að svart
sje hvítt og hvítt sje svart, ef
kommúnistaforingjunum þókn
ast að halda því fram.
Kvenskátar á skáta-
móti í Danmörku
NÝLEGA eru komnir heim 9
af þcim kvenskátum, sem þátt
tóku í skátamóti er haldið var
í Hindsgavl við Middelfart By,
dagana 23. júlí til 1. ágúst. Þátt
takendur í mótinu voru 7200,
frá 14 þjóðum. Frá íslandi voru
12 þátttakendur: Sígríður
Skaftadóttir, Akureyri, Sólveig
Úónsdóttir, Akureyri, Hulda
Þórarinsdóttir, Akureyri,
Kristín Þorvarðardóttir, Hafn-
arfirði, Sigríður Árnadóttir,
Hafnarfirði. Frá Reykjavík:
Soffía Stefánsdóttir, Valgerður
Magnúsdóttir, Thordís Davíðs-
son, Unnur Arngrímsdóttir,
Ingigerður Gísladóttir, Soffía
Haralds og Gússý Berg.
Þetta er stærsta kvenskáta-
mót, sem haldið hefur verið í
Danmörku til þessa og stóðu
K.F.U.M. skátar fyrir því. Mót-
ið var í alla staði hið fullkomn-
asta, staðurinn hinn ákjósanleg
asti með skóglendi á alla vegu
og útsýni yfir Litla Belti og
hina tignarlegu brú þess. Þarna
voru öll lífsins þægindi (nema
hitaveita), baðströnd, pósthús,
sími, banki, verslun, veitinga-
tjöld, vöggustofa og spítali, þar
sem læknar og hjúkrunarkonur
störfuðu, ennfremur lögreglu-
stöð og fjöldi skrifstofa. Allt
var þetta starfrækt af kven-
skátunum sjálfum.
Hátíðlegasta stund mótsins
var, þegar drottning Ingrid,
sem skáti í skátabúningi, heim-
sótti tjaldbúðirnar, dvaldi hún
einn dag meðal skátastúlkn-
anna, litaðist um og skoðaði
tjaldstæði hinna ýmsu þjóða.
Síðasti dagur mótsins var til-
einkaður útlendingunum og
komu þeir fram með ýmis atriði
til kynningar landi sínu, t. d.
þjóðdansa (víkivaka) og
söngva.
Vje! sem hausskerog
slógdregur síld
Vísindalegar athuganir á söltunar-
aöteröum
Samlal vlð Ásvald Eydal
1 FYRRASUMAR og í sumar hafa í fyrsta skipti hjer á
landi verið gerðar vísindalegar tilraunir með endurbætur á
söltun síldar. Ennfremur eru nú til hjer vjelar, sem háusskera
og slódraga síld. Hafa þa'r verið reyndar á Siglufirði og gefist
vel.
Frá þessu skýrði Ástvaldur Eydal, fil. lic., sem haft hefur
yfirumsjón með tilraunastarfsemi þeirri, sem áður er nefnd,
Morgunblaðinu er það leitaði fregna af þessum málum í gær«
—-----------------------------
Við íslendingar höfum unnið
að síldarsöltun í 80 ár, en þetta
er samt í fyrsta skipti, sem til-
raun er gerð til vísindalegra at-
hugana í sambandi við síldar-
söltun, segir Ástvaldur Eydal.
Unniö gegn práa í síldinni _
í hverju eru þessar tilraunir
aðallega fólgnar?
Eitt aðal viðfangsefnið er að
finna hagnýtar leiðir til þess að
varna þráa í saltsíld. Tilraunum
í því skyni er að vísu ekki full-
lokið, en líkur eru til þess að
góður árangur náist. Að því var
aðallega unnið í fyrrasumar, er
síldarútvegsnefnd beitti sjer
fyrir því að þessar athuganir
væru hafnar. Er notuð ákveðin
efnablada til þess að verja síld-
ina þráa.
í sumar ljet síldarútvegsnefnd
halda þessum tilraunum áfram
og vann nú einnig að þeim, auk
mín, efnafræðingur frá Fiski-
fjelagi íslands, í stað sænsks
sjerfræðings í matvælaiðnaði,
sem var með mjer í þeim í fyrra
sumar.
Aðal viðfangsefnið í sumar
var að athuga hvaða saltmagn
sje heppilegast að nota í síld-
ina og hvaða efnabreytingar
verði í henni við mismunandi
saltmagn og viss geymsluskil-
yrði.
Jeg álít að þessar tilraunir
geti haft mikla þýðingu fyrir
síldarsöltun okkar. Fullkomnari
söltunaraðferðir geta gert síld-
ina verðmætari og betri vöru.
Síldarsaltendur hafa oft átt í
erfiðleikum með að varna því
að síldin þránaði. Það mundi
hafa mikla þýðingu ef hægt
yrði að koma í veg fyrir það.
Nýjar vjelar
Svo hafið þið verið að reyna
einhverjar nýjar vjelar?
Já, í fyrrasumar voru reynd-
ar á Siglufirði tvær gerðir vjela,
sem hausskera og slægdraga síld
ina. Var önnur þeirra amerísk
en hin sænsk.
Útkoman varð sú að sænska
vjelin haussker og slógdregur
20—30 tunnur síldar á klst.
En hvað mörgum tunnum af-
kastar stúlkan?
Um það bil fjórum tunnum,
svo munurinn á afköstum vjel-
arinnar og mannshandarinnar
er ekki svo lítill.
í vetur voru svo keyptar 10
slíkar vjelar frá Svíþjóð og
kom sjálfur uppfyndingamaður
vjelarinnar hingað til lands með
þeim. Hann heitir Daníelssen,
verkfræðingur. Athugaði hann
einnig í fyrrasumar, hvernig
vjelin reyndist hjer og hvaða
breytingar þyrfti að gera á
henni.
Þessar vjelár hafa verið not-
aðar í Svíþjóð, en dálítið önnur
gerð af þeim.
Skotar hafa sótst mikið eftir
að fá þessar vjelar, en þeir
standa mjög framarlega um
síldarsöltun.
Vegna þess hve lítið heíur ver
ið saltað ennþá fyrir norðam
hafa þær lítið verið notaðar í
sumar. En jeg tel fullvíst að í
framtíðinni muni þær verða
mikið notaðar og almennt.
Vjelarnar eru knúðar litlura
hreyfli og kosta af þeirri stærð,
sem við höfum fengið, 15 þús.
kr. sænskar stykkið.
Ein þeirra verður notuð í
Hafnarfirði í haust á söltunar-
stöð Jóns Gíslasonar. Verður að
telja vjel þessa mjög merka ný-
ung í síldarsöltun okkar,
Faxasíldin
Hvernig lítur út með söltun
Faxasíldarinn í ár. Þjer hafið
umsjón með henni fyrir hönd
síldarútvegsnefndar ?
Já. Undirbúningur hennar er
í fullum gangi. Anne kom í dag
með 1500 tonn af salti og 7500
tunnur, sem skipað verður upp
á Akranesi og Keflavík.
í ágústbyrjun varð síldar vart
hjer í flóanum í reknet. t fyrra
hömluðu ógæftir veiðum, en þá
hafði síldarútvegsnefnd markað
fyrir um 30 þúsund tunnur af
Faxasíld fyrir gott verð, 100
sænskar krónur tunnuna. En þá
fiskuðust aðeins 7500 tunnur.
Haustið 1945 voru hinsvegar
saltaðar um 20 þúsund tunnur
af Faxasíld.
Ástvaldur Eydal hefur í mörg
ár unnið að hverskonar athug-
unum og rannsóknum í sam-
bandi við síldveiðar og síldar-
iðnað okkar. Árið 1941 kom út
bók eftir hann sem nefnist Síld-
veiðar og síldariðnaður og 1945
kom út á sænsku eftir hann bók
in Havets Silver. Á næstunni má
vænta að sú bók komi út á ís-
lensku með ýmsum viðbótum.
Nýtt hraðamet
NEW YORK. Bandarísk þrýsti-
loftsflugvjel hefur sett nýtt hraða-
met, komst 650 mílur á klukku-
stund. Fyrra metið, en það var
sett fyrir aðeins viku síðan, var
640 mílur.