Morgunblaðið - 29.08.1947, Síða 7

Föstudagur 29. ágúst 1947
MORGUNBLAÐIÐ
7
deilurnar milli Hollendinga og Indónesa
MJER er tregt að tala um
raunverulegar orsakir Indó
nesíu vandamálsins og sjer
í lagi er örðugt fyrir mig að
þræða þau atvik, þar sem
jeg er bæði Hollendingur og
mentamaður. Sem Hollend-
ingur á jeg sjálfur of mik-
inn hlut að málum og sem
mentamaður er jeg farinn
að fá innsýn í margbreytni
þeirra yandamála, sem heim
urinn á við að stríða og er
hættur að trúa á slagorð,
eins og: Indónesía fyrir Ind
ónesa, eða Indónesía fyrir
Hollendinga, gætnustu ný-
lenduþjóð heimsins.
Engir nema heimskingjar
geta haldið því fram, að það
sje lítill vandi að leysa
vandamál heimsins, og það
er ekki aðeins íáviska, að
bera slíkar skoðanir uppi,
heldur er það einnig hættu-
legt*að trúa þeim. Að vísu
er efasemdin engin dygð, en Með samningnum
Ofurlítið meiri skil
hefði orðið báðum
Eítir H. J. W. Beem
ningur
í hag
land fjekk eftir að hafa bar-
ist mikilli baráttu til að
brjóta niður vald hinnar rís-
andi sólar.
Og þá fóru erfiðleikarnir
að byrja. Það var mjög erf-
ur eða Indónesíu. Það vortl
tvö slagorð, tvær einstreng-
ingslegar skoðanir, Verka-
mannaflokksmenn kölluðU.
fylgismenn A.-Indíu hug-
myndarinnar afturhalds-
sinnaða nýlendumenn. Hin-
ir kölíuðu verkamannaflokk
inn landráðaflokk, sem ætl-
aði að rífa A.-Indíur frá þjóð
inni og bentu á hinar miklu
j framfarir þar austur frá
itt fyrir Hollendinga, að styrjöldina.
skilja, hvernig málum var
háttað. Og mörgum kom í
hug, að þeir sem rjeðust
svona á okkur stuttu eftir
að Japanir höfðu verið sigr-
aðir, væru flokkar ræningja
sem Japanir höfðu komið á
Viðræður hefjast.
En nú hafði holjensk
nefnd verið send til Bata-
viu og endalausar viðræður
hófust. Þegar Lingadjadi
samningurinn var undirrit-
á þessum tímum tek jeg
hana samt fram yfir oftrú
á lögmál og kreddur.
Að fá sannar frásagnir.
fót. Og spurningarnar, sem aður virtist um tíma svo sem
Hollendingar urðu að velta ■ nokkur árangur hefði náðst.
þetta glæpaflokkar eða eru Fyrverandi forsætisráð-
fyrir sjer voru þessar: Eru|berra Hollands dr. Scher-
þetta sjálfstæðisflokkar Ind ,merborn °S forsætisráð-
ónesa, sem eru að krefjast |tierra Indónesíu dr. Sjahrir
í Lingadjadi viðurkenndi Iíolland stjórn rjettmæts frelsis? Ef að Indó rúuðu undir samninginn.
Indónesa. Hjer sjest, þegrtr samningurinn var undirritaður.
Taldir frá vinstri eruvan Mook, Sjahrir, Schermerhorn og Röm.
reisn var gerð á herskipinu þeirra var að þá vantaði
Leven Provincien, en þá j þekkingu og mentun til að
tóku indóneskir sjóliðar sjá og skilja hvernig þróun
Indónesíu myndi ganga.
ar voru að nokkru leyti
rjettar. Bylting var komin
Eina leiðin til þess að skilja
merg málsins, er að komast | s^ipið á sitt vald og sigldu
fyrir upphaf þess. Og ef þú burt a Því, uns sprengja frá
ætlar að reyna að skapa hollenskri flugvjel neyddi
þjer rjetta skoðun í þessu Þa tb að gefast upp.
máli, er einu sönnu heim-1
ildirnar að fá hjá hollensku Lifðu saman í bróðerni.
fólki, sem bjó í Indónesíu! Þrátt fyrir þennan atburð En vitanlega skiftist hún í leiðir jafnan af sjer blóðs
fyrir styrjöldina, og sumt í fanst Hollendingum að Indó marga flokka, sem bæði úthellingar.
styrjöldinni, þótt þá gerðist ^nesar væru ánægðir með (höfðu mismunandi skoðanir j
þröngt fyrir dyrum. Þetta stjórn Hollendinga. — Við og áhugamál. Ef til vill er Hvað átti að gera?
heyrðum sögur af hollensk- það sundurlvndi orsök þess, I Það var skyssa nokkurra
Japanir fóru illa með
HoIIendinga.
Indónesiska þjóðin hafði
vissar
nesar hötuðu Hollendinga Fn vopnahljeð stóð ekki
svo mjög, hví komu margir Iengi °g samningurinn varð
íbúanna til Hollendinga sem einskis virði, þegar vopna-
vinir, þegar í stað eftir frels viðskifti hófust 28. júli í ár.
un landsins og færðu þeim I Hvað hafði komið fyrir?
ávexti og margskonar gjaf- ^ab var ýmislegt. Fyrst og
ir, sem vinargjafir? Það sem fremst voru hollenskir her-
olli vandræðunum var að.menn senbir þrotlaust þang
báðar hliðar spurningarinn- !ab austur og það olli tor-
tryggni Indónesa. Auk þess
voru hollenskir embættis-
óskir fram að bera.! á í Indónesíu og bylting menn ekkert áfram um að
halda sjerlega vel samning-
inn í Lingadjadi. En það
þriðja og það sem olli mestu
var hin undarlega fram-
koma og stefna Indónesa.
ekki ^etr reyndu auðsjáanlega
fólk er sjálfstætt í skoðun-
!Um sínum og það hefur um jarðræktarmönnum, er hve lítið bar á óskum þeirra. Hollendinga að sjá -
fylgt þróun málanna með var boðið í veislur innfædda En þá kom stríðið og breytti grundvallaratriðin. Allt frá oiium greinum að fara í
athygli, það hefur hvorki .fóiksins, við vissum af því, öllu. Indónesar sáu, að Hol- byrjun voru tveir flokkar á kringum samninginn. Þeií
látið á sig fá slagorð gróða-'að Indónesiska æskan stund jlendingar, sem alltaf höfðu móti því, að viðurkenna að|beg®uðu síer þannig, að
mannanna nje slagorð hinna' aði nám við háskólana með látið í ljós, að þeir væru nokkru leyti rjett hins nýjajmimi mest a aðfarir Þjóð-
vinstri sinnuðu. Jeg hefi hollenskum unglingum. — I fremri lituðu kynflokkunum lýðveldis. En þessir tveir|ve’ia a abf>lim fiitiers> að
kvnst mörgum þeirra og mig En það var ýmislegt annað,'að tækni, voru á mjög flokkar mynduðu engan Þegar þeii höfðu fengið ein-
langar til að segja ykkur frá sem við fengum aldrei að'skömmum tíma sigraðir af meirihluta og Hollendingar bverJu fiamgengt þá heimt-
skoðunum þeirra á þessu vita. Til dæmis vissum við Japönum. Japanir höfðu voru farnir að skilja, hvað |llðu þeir stöðiigt; meii'a. Þeg
vandamáli. laldrei, að brjefaskoðun væri jjafnan mikinn áhuga á Indó það þýðir að vera undir ný- a^Hohendingar- höfðu gefið
Ef þú hefðir komið til|á öllum innanlandspósi á jnesíu vegna auðæfa henn- lendustjórn. Þeir höfðu ver efúr í einhverju máli heimt
hollensku Austur-Indía Java. Okkur var sagt, að ar. Jeg held að okkur sje ið undir einskonar nýlendu- ubn Indónesar meira, ekki
kringum 1937, það er að íólkið, sem var sent í Digoeljóhætt að trúa því sem dr. stjórn Þjóðverja í fimm ár. beinimis vegna þess að þeir
segja fyrir 10 árum, þá hefð fangabúðirnar á Nýju Gui- Sjahrir segir í sinni ágætu Og meirihluti þjóðarinnar _þyrftu a Þyí að halda, held-
irðu komið til lands, sém neu væri kommúnistar og bók ,,Indónesíu dagbók“. — fór fram á að viðræður vrðu ur einungis vegna þess að
var auðugt að öllum gæðum.1 anarkistar, en okkur var Hann segir þar, að Japanir hafnar við stjórn lýðveldis-
Það er raunar satt, að krepp- ekki sagt af því, að þangað hafi í bvrjun verið mjög vel ins. Þetta voru sjer í lagi
ari teygði klær sínar þangað voru einnig sendir fyrir- liðnir af fólkinu Það breytt óskir hins nýstoínaða hol-
austur um tíma, þó var hún svarsmenn indónesiskra ist samt bráðlega, því að lenska verkamannaflokks,
aldrei eins slæm og í Hol- jrjettinda, þótt þeir væru Japanir myrtu fjölda manns en það var mjög þýðingar-
landi. En víst er að fram-jhvorki kommúnistar nje an og rændu einnig mörgum mikið hvaða afstöðu róm-
þeir vildu halda kröfum á
hendur Hollendingum
áfram.
Ekki hægt að treysta þeim.
Og Hollendingar fóru
leiðsla verksmiðjanna þar arkistar. Ef að fólkið heima dýrmætum eignum þjóðar- versk kaþólski flokkurinn smátt og smátt, að fá þá hug
var góð og eftirsóknarverð, í Hollandi hefði vitað þetta innar. Indónesiska æskan mvndi taka, því ef hann ósk mynd, að það væri einskis
vegirnir í landinu voru 'er nærri alveg víst, að það var skvlduð til að mynda aði eftir stríði, þá yrði stríð, vert að reyna að tala við
prýðilegir og hraðlestir hefði mótmælt slíkum að- drer^gjafylkingar, sem voru og ef hann óskaði eftir samn slíka menn, sem virtust ætla
tengdu stærstu borgirnar gerðum. En hvorki blöðin á æfðar á hernaðarvísu, líkt ingum þá yrðu gerðir samn- að tala okkur burt af evj-
saman. Þá voru spítalarnir Java nje jarðræktarmenn- og í fasistalöndunum. Þá ingar. Alt frá byrjun var unum. Og þó að margt sje
og heilbrigðismálin i ágætu irnir sögðu frá því, vegna má búast við að margir hol- það auðsjeð, að skoðun ósatt í áróðri afturhaldsafl-
lagi, auk þess sem trúboð-, þess að það hefði spillt fyrir lenskir jarðræktarmenn, er þessa flokks væri mjög ó- anna um Austur-Indíur, þá
arnir unnu þarft verk. Mað- þeirra áhugamálum. áður höfðu dáðst að skoð- viss. Tvær skoðanir virtust er þó eitt, sem þeir segja
ur, sem kom þangað í heim- j Enginn getur samt sagt, unum Iiitlers hafi orðið að vera ríkjandi, önnur borin dagsatt: að Indónesía eetur
sókn gat ekki fundið að nein að jarðræktarmennirnir hol hýrast innan veggja jap- uppi af verslunarmönnum í ekki haldið sjálfstæði sínu
óánægja væri meðal íbú- lensku hafi verið glæpa- anskra fangabúa. fiokknum, sem vildu fá A.- á þessum tíma. Ef til viil
anna. Við í Hollandi heyrð- menn. Þeir voru bara eins Indíur aftur. hin borin uppi rræti hún það stjórnmála-
um aldrei neitt um illt sam- og hverjir aðrir jarðræktar- Síðasti löðrimgur. iaf. Verkamönnum í flokkn- lega sjeð, þó það sje að vísu
komulag milli Indónesa og 'riiehn út 'um allan heim. — Eftir uppgjöf Japana, um, sem vildu umfram allt ólíklegt, en fjárhagslega
Hollendinga. Aðeins einu Þeir voru duglegir, raunsæ- . stofnsettu íbúar Java lýð- haida friði. í nokkra mán- sjeð getur hún það alls ekki.
sinni kom til átaka svo við ir menp, sem börðust fyrir ; veldi Indónesíu. Það car síð uði var jbarist um þessar Ef það á að skila öllum hoi-
vissum: Það var þegar upp- tilveru
sinni. Eini galli asti löðrungurinn, sem Hol- .tvær skoðanir Austur-Inaí-
(Framhald á bls. «).