Morgunblaðið - 05.09.1947, Blaðsíða 6

6
MORGXJTSBLÁÐIÐ
Föstudagur 5. sept. 1S47
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritst-jóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgCarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, augiýsmgar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbðk.
Nýsköpun
hinna austrænu
KOSNINGARNAR í Ungverjalandi eru um garð gengn-
ar. Úrslit þeirra komu engum á óvart. Þjóðviliinn hrósar
sigri flokksbræðra og skoðanabræðra sinna þar í landi.
Þjóðviljamenn þykjast sýnilega þar hafa fengið nýja sönn-
un fyrir yfirburðum hins austræna lýðræðis, samanborið
við það lýðræði, sem vestrænar þjóðir eiga að venjast, og
hafa komið á hjá sjer í samræmi við hugsjónir þeirra um
frelsi og mannrjettindi.
Hjer á landi, sem í öðrum vestrænum löndum, hafa
menn sama rjett til kosninga, hvaða stjórnmálastefnu sem
þeir aðhyllast.
Þar sem kommúnistar hafa brotist til valda, er þetta
með öðrum hætti, sem kunnugt er. Þar eru stjórnarand-
stæðingar sviftir kosningarjetti, á meðan kúgun þjóðar-
innar er ekki svo alger að enginn þori að greiða atkvæði
öðruvísi en kommúnistar vilja vera láta.
Fyrir hinar nýafstöðnu kojlningar í Ungverjalandi,
voru kjósendur sviftir kosningarjetti í stórum stíl, og því
borið við, að þeir, sem fengu ekki að kjósa, hefðu í hyggju,
að svíkja þjóð sína. Með öðrum orðum „svíkjast um“ að
fylgja því að Ungverjar verði ofurseldir hinu
austræna einveldi. Það var nálega miljón kjósendanna,
sem á þann hátt voru settir úr leik.
Aðdáendum einræðisins í Ungverjalandi þótti þó ekki
einhlítt að viðhafa þessa aðferð eina til þess að tryggja
sjer að úrsiltin yrðu eftir þeirra höfði. Þessvegna fundu
þeir upp nýja aðferð við kosningar, sem mun verða talin
hinn síðasti vaxtarbroddur hins austræna lýðræðis. Dygg-
ir fylgismenn kommúnista í Ungverjalandi fengu leyfi til
þess að greiða 10—15 atkvæði hver.
Menn sem eru óvanir hinu austræna ,,lýðræði“ líta svo
á að þessar „aukakosningar“ kommúnista sjeu óviðkunn-
anlegt fyrirbrigði í stjórnmálum.
En þar sem hið austræna vald hefir tögl og hagldir eru
slík undanbrögð frá jafnrjettinu mjög eðlileg. Komm-
únistar yfirleitt líta svo á, að aðeins ein skoðun í stjórn-
málum eigi að vera leyfileg. Skoðun kommúnistanna
sjálfra.
Þanmg vilja kommúnistar að lýðræði sje túlkað um
gervallan heim og slíkt „lýðræði“ hefir nú fyrir tilverkn-
að hinna austrænu húsbænda í Moskva komist á í einum
tíu smáríkjum, eftir að styrjöldinni lauk. En hámark
þessháttar lýðræðis sem kommúnistar óska þjóð sinni til
handa, innifelst í því, að ekki nema einn maður ákveði
hverir verði þjóðfulltrúar, og síðan greiði allur kjósenda-
skarinn þeim atkvæði, í blindri auðmýkt, eða til þess að
fá að halda lífi og limum.
Þjóðviljinn kvartaði undan því fyrir nokkrum dögum,
að hreyft hefði verið óskum um, að kommúnistaflokkur-
inn hjer á landi yrði bannaður.
Það er einlæg ósk allra góðra íslendinga, og allra
flokka- nema kommúnistaflokksins, að aldrei komi til
mála, að banna nokkurn stjórnmálaflokk í landinu. Því
slíkt ofbeldi í stjórnmálum er öllum landsmönnum við-
urstygð, nema kommúnistum.
Kommúnistar dá ofbeldi, tilbiðja einvaldsstefnu, og
óska þess af heilum hug, að persónufrelsi verði afnumið
í landinu. Þeir geta því hugsað sjer, að aðrn sjeu með
sama marki brendir og þeir sjálfir að vilja banna starf-
semi stjórnmálaflokka.
í skjóli þess málfrelsis sem íslendingar telja til mann-
rjettinda, fá kommúnistar vonandi að lýsa skoðunum sín-
um og kenningum lýsa fláttskap sínum, og undirhyggju
og þjónkun við hið erlenda einræðisvald.
Með því móti verður hin kommúnistiska stefna sjálf-
dauð í íslensku stjórnmála lífi, veltur útaf, eins og pestar-
rolla. Sú útför kommúnismans ein er samboðin íslenskri
þjóð.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Nýja Nýja Bíó.
NÝJA BÍÓ opnar í dag í nýj
um húsakynnum á sínum gamla
stað við Austurstræti. Kvik-
myndahúsgestir, sem koma
þangað næstu vikurnar munu
verða forviða á þeim stakka-
skiftum, sem húsakynnin hafa
tekið. Salurinn er ljómandi
fallegur og alt er það vel unn-
ið og ber íslenskum iðnaðar-
mönnum gott vitni. Eigendur
kvikmyndahússins hafa heldur
ekki neitt til sparað til'þess að
salarkynnin mættu vera sem
best. í stað þess að bæta við
sætum sem stækkun húsakynn
anna nam, hafa eigendur Nýja
Bíó kosið að eyða rúminu til
þæginda fyrir gesti sína.
Erlendur maður, sem víða
hefir farið og margt sjeð ljet
svo ummælt eftir að hann hafði
sjeð hin nýja kvikmyndahús,
að ef tekið væri tillit til stærð-
ar, þá myndi óvíða í heimi finn
ast jafn glæsilegt kvikmynda-
hús.
•
Og hvað gerir svo
fólkið?
OG NÚ ER eftir að vita
hvernig kvikmyndahúsgestirn-
ir taka þessum breytingum.
Það er ekki nokkur vafi á að
flestir, eða allir verða hrifnir.
En það er er umgengnin, sem
ástæða er til að óttast. Það hef
ir oft komið fyrir, að reist hafa
verið glæsileg salarkynni hjer
á landi, en sem orðið hafa eins
og svínasþur eftir örstuttan
tíma vegna þess, að fólkið hef
ir ekki kunnað að meta það
sem vel hefir verið gert. Ótelj-
andi eru þeir staðir, þar sem
skemdarvargar hafa rispað
veggi og veggskraut í bygging
um -með hnífum, sparkað alt út
út og óhreinkað af eintómum
strákskap.
Vonandi að þetta komi ekki
fyrir á þessum nýja glæsilega
stað eða öðrum stöðum, sem al-
menningi er ætlaður sjer til á-
nægju og yndisauka.
Vel varðir snyrti-
klefar.
OG ÚR ÞVÍ minst var á um-
gengni almennings mætti
minna á þá staðreynd, að ekki
hefir enn tekist að hafa snyrti
herbergi og vatnssalerni fyrir
fólk á opinberum stöðum hjer
á landi nema að hafa þau vel
varin. Launa fíleflda karlmenn
til að gæta þess, að slíkir rtað
ir sjeu ekki misnotaðir.
í snyrtiklefum, sem ekki eru
því betur varðir nota menn
handklæði til að þurka af skón
um sínum, stela sápum og stífla
frárensli. Vatnssalernisklefar
eru álíka illa um gengnir og þó
heldur ver, því ekki er óal-
gengt að veggir sjeu útataðir
með sóðalegum orðum og
myndaskrípum.
Það er hart, en svona er það
nú samt.
•
Happdrættin, sem
gleymr.st.
SPURT er að því í brjefi
hvort dregið hafi verið í happ-
drætti Landbúnaðarsýningar-
innar og ef svo sje hvar sje
þá hægt að fá að vita um núm-
erin, sem upp komu.
Hamingjan góða, hvernig á
nokkur maður að geta fylgst
með öllum þeim happdrættum,
sem fram fara hjer á landi yfir
árið. Það mætti æra óstöðugan
að standa í því. Það er orðið
svo mikið af þessari fjárplógs
aðferð, að oft kemur það fyrir,
að vinnandinn finst ekki.
Hvernig var það ekki með þann,
sem vann einn bílinn í Góð-
templarahappdrættinu í sumar.
Það var auglýst eftir vinnanda
hans í blöðum og útvarpi dög-
um saman og hver veit hvort
hann hefir nokkru sinni komið
fram.
•
Betri regla æskiieg.
í VOR var stungið upp á því
hjer í þessum dálkum, að þeim
fjelögum, sem leyfi fá til happ-
drættis, yrði gert að skyldu að
birta vinningana í Lögbirtinga-
blaðinu.: En það má geta nærri
hvort ekki verður bið á að það
komist í lag.
Happdrættisfaraldurinn er
hálfgerð pest, sem draga mætti
mikið úr með skynsamlegum
ráðstöfunum. Miljónir króna
hafa á undaníörnum árum ver-
ið dregnar úr vösum lands-
manna með þessari aðferð.
Happdrætti Pláskóla íslands
er eina happdrættið, sem leyfa
ætti hjer á landi.
•
Gjafapakkar afnumdir.
NOKKUR BRJEF hafa kom
ið um gjafapakkana og afnám
þeirra. Það eru margir óánægð
ir með að mega ekki senda ætt
ingjum erlendis, sem eiga við
erfiðar ástæður að stríða, gjafa
pakka.
Víst er það slæmt, að geta
ekki glartt vini sína erlendis
með einhverju í þá eða á. En
það er með gjafapakkana
eins cg svo margt annað hjá
okkur á undaníörnum árum.
Gjafapakkaaðferðin hefir verið
svo misnotuð, að ekki er nokk
ur leið til að leyfa þann út-
flutning áfram, eins og verið
hefir. Ótaldar eru þær miljón-
ir í erlendum gjaldeyri, sem
farið hafa út úr landinu í gjafa
pökkum og erlendir menn, sem
hjer hafa dvalið öfluðu sjer
gjaldeyris undir yfirskini gjafa
pakkanna.
«
Það var aðmíráls-
fiðrildi.
ADMÍRÁLSFIÐRILDI heitir
skrautlega fiðrildið, sem minst
var á hjer í gær. Það á heima
víða um lönd, en berst ein-
staka sinnum hingað til lands
með veðri og vindi eða sem
púpur með vörum. — Fiðr-
ildi þessi eru stór og falleg og
oft kemur það fyrir að þau
nást hjer á landi og þá oft síð-
ari hluta sumars og stundum
allmörg í einu.
MEÐAL ANNARA ORDA
Borgaraxtirrjöld i Indíandi!
VERIÐ GETUR ef óeirðirnar
í Punjab í Indlandi breiðast
meira út velti borgarastyrjöld
yfir allan skagann. Ef svo fer
verður það ein ógurlegasta
styrjöld, sem sagan mun um
geta.
Með sanni má segja, að Ind
land sje eins og ein gríðarlega
stór púðurtunna. Og ef til vill
eru óeirðirnar í Punjab neist-
inn, sem á eftir að kveikja í
öllu saman.
Ægileg styrjöld.
Borgarastyrjöld í Indlandi er
ægilegri en í öðrum löndum,
því að þar verður að öllum lík-
■ indum ekkert ráðið við rænandi
múginn. Sú borgarastyrjöld
yrði lítt bundin hernaðarlegri
forustu, heldur yrði hún nær
eingöngu inni falin í því, að
Hindúar drepa hvern Múham-
eðstrúarmann, sem þeir finna
og svo öfugt.
Og íbúar landsins eru
400.000.000 einkennilega bland
aðir saman í óskiljanlegan
I hrærigraut af öllum trúarflokk
I um, svo að óvíst er að nokkrar
, fastar vígstöðvar myndist, ef
til borgarastyrjaldir kæmi,
heldur yrði einn maður óvinur
hins og hver borg og hvert
þorp yrði völlur fjöldamorða
og skemdarverka.
Stutt hlje.
Nú síðustu dagana hefir ó-
eirðirnar í Punjap aftur lægt
nokkuð, en enginn ætti að
ímynda sjfer að ró sje komin
þar á fyrir fult og alt. Nær
væri að halda, að þetta sje að-
eins hlje áður en næsta alda
fellur yfir.
Óeirðirnar, sem geisuðu fyr-
ir nokkru komu þannig upp, að
Sikharnir, sem lifa í kringum
borgina Amritsar, tóku sig til
einn dag og ákváðu að útrýma
með öllu þeim 200.000 múham
eðstrúarmönnum, sem bjuggu
þeirra megin við landamæri
Pakistan og Indlands.
Auga fyrir auga.
Landamærin liggja þar mitt
á milli stórborga, Amritsar og
Lahore og er stutt á milli. 15.
ágúst hlaut Indland sjálf-
stæði sitt og eitthvað þremur
eða fjórum dögum síðar voru
hin nýju landamæri ákveðin í
stórum dráttum. Þá var það
sem Sikharnir tóku þessa ó-
heilla ákvörðun sína. Og vitan-
lega olli það því, að Múham-
eðstrúarmennirnir hinum meg-
in við landamærin vildu hefna
sín og fóru eins að við Sikhana
og Hindúana, sem bjuggu þeim
megin við landamærin.
Báðum megin voru menn og
konur, sem voru á flótta til
þess að bjarga lífi sínu og á
eftir þeim komu hópar vopn-
aðra manna, sem drógu það
hægt og hægt uppi, skutu og
stungu og fóru með eldi um
þorpin, og hlífðu hvorki kon-
um nje börnum.
Sjálf lögregían tók
þátt í morðunum.
Auk þess tóku sjálfir lög-
reglumennirnir, sem áttu að
halda uppi röð og reglu, þátt í
ránunum, og jafnvel í hernum
var erfitt að halda aganum.
Landamæralið Punjab var
alt of veikt til þess að halda
uppi röð og reglu, en gerði gott
verk með því að fylgja flótta-
mönnum bæði frá Lahore og
Amritsar.
Forsætisráðherrar bæði Ind-
Fiamh. á bls. 8