Morgunblaðið - 07.09.1947, Page 6

6
MORGUNBL4ÐIÐ
Sunnudagur 7. sept. 1947
CTtg.. H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritst-jóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
rrjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, augiýsmgar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands.
kr. 12,00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbók.
Skýrsla Fjárhagsráðs
FJÁRHAGSRÁÐ birti í gær skýrslu sína um ástandið í
fjárhags- og gjaldeyrismálum þjóðarinnar. Segir svo í
niðurlagi skýrslunnar, að Fjárhagsráðið hafi með henni
leitast við að vekja athygli á staðreyndum. Skyrslan „leiði
í ljós“ að ástandið í fjárhagsmálum er mjög alvarlegt og
að nauðsyn er fljótra og gagngerðra ráðstafana“.
Um gjaldeyrismálin segir í skýrslunni m. a., að ef inn-
flutningur ætti að fara fram með svipuðum hætti og ver-
ið hefur, þá yrði gjaldeyrisþörfin til áramóta eða fimm
síðustu mánuði ársins 170 miljónir. En tiltækiiegur verði
á þessu tímabili gjaldeyrir, er nemur 33 miljónum, og er
þá miðað við það, að verðmæti útflutningsvaranna yrði
í ár 309 miljónir.
Snemma á þessu ári gerði Laridsbankinn áætlun um
hve mikill útflutningurinn yrði í ár. Niðurstaða bankans
varð sú, að gera mætti ráð fyrir að útflutningurinn næmi
387,7 miljónum króna. Eftir þeim horfum, sem þá voru
og með því að gera ráð fyrir meðal síldarafla, var þessi
áætlun varleg.
En þegar sýnt var, að síldveiðarnar brygðust, gerði
bankinn aðra útflutningsáætlun. Þá var niðurstaðan sú,
að útflutningurinn myndi ekki geta orðið meiri en 309
miljónir. Og er óvíst, eftir að síldveiðarnar eru að enda,
hvort einu sinni þessi áætlun getur staðist.
í fyrri áætluninni var gert ráð fyrir, að óinnkomnar
tekjur af útflutningi ársins um áramót, yrðu 95 miljónir.
En samkvæmt síðari áætluninni var sú upphæð talin að
myndi verða 55 miljónir.
Utreikningar Landsbankans eða áætlanir um útflutn-
inginn, fyrir síldveiðitímann, og nú eftir hina lj.elegu af-
komu þar, sýna, að rjett hefur verið frá skýrt hjer í blað-
inu, hve miklu munar á verðmæti útflutningsins frá því
sem verið hefði, ef síldarvertíð hefði verið í meðallagi.
En þeir sýna einnig hvílíkur munur er á eðlilegri fram-
leiðslu þjóðarinnar nú, og fyrir styrjöldina. Á árunum
næstu fyrir styrjöld, nam útflutningurinn ekki 100 milj.
króna á ári. Stundum var hann langt fyrir neðan 100
miljónir og þótti býsn og furðuverk árið 1924, er útflutn-
ingsverðmæti nálgaðist- þá upphæð.
Annað atriði í skýrslu Fjárhagsráðs vekur sjerstaka at-
hygli. Og það eru hinir mjög minkuðu möguleikar bank-
anna til lánveitinga. Er það sýnt, að valda mun það mikl-
um erfiðleikum, að fullnægja lánsfjárþörf, t. d. þeirra
manna, sem gert hafa út á síld í sumar og koma með tap
frá þeirri vertíð. Ofan á núverandi lánsþörf, bætist
svo þörf hinna nýju útgerðarfyrirtækja, er eiga von á
togurum þeim, sem enn eru í smíðum.
Og hvað um lán til framleiðslufyrirtækjanna yfirleitt
á meðan tilkostnaður verður ekki samræmdur við verð-
lagið á framleiðsluvörunni? Kemur þar enn að vandamáli
vandamálanna, sem leysa þarf, og ekki þolir langa bið
úr þessu. Að skrúfa niður dýrtíðina svo framleiðsla lands-
raanna komist á heilbrigðan grundvöll. Með skýrslu Fjár-
hagsráðs fyrir augum, sem greinir frá staðreyndum í
þessum málum, skilja allir landsmenn, að nú er þörf sam-
taka um það, að lækka hina miklu dýrtíð Má vænta þess,
að allir landsmenn sameinist til átaka um þessí mál. Þeir
sem kunna að skerast úr leik, sýna að þeir vilja gera þjóð
sinni illt eitt í erfiðleikum hennar.
Með þeim framleiðslutækjum, sem þjóðin eignast, eða
hefur eignast, geta 130 þúsundir manna lifað góðu lífi á
íslandi. Ef dýrtíðin verður læknuð. En verði kvikað frá
því, að iækna -það mein, er ekkert fram undan rema eymd
og volæði.
Stærri þjóðir en við íslendingar, þjóðir sem hafa ver-
ið hinar ríkustu og voldugustu, verða nú að leggja hart
að sjer, til þess að halda útflutningi sínum í horfinu og
auka hann. Útflutningur er líf þjóðanna, en dýrtíð, sem
stöðvar hann, er dauði.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Nylon.
NYLON er töfraorð í heimi
kvenþjóðarinnar. Nylon-sokk-
ar, þessi næfurþunni gerfi-
silkivefnaður er . draumur
flestra kvenna nú til dags. Það
er sagt að þær hiki ekki við
að greiða alt að 80 krónum
fyrir parið, ef þær geta feng-
ið það á svörtum markaði. Karl
mennirnir setja heiður sinn og
fje í veð til að útvega blessuðu
kvenfólkinu slík sokkaplögg.
Nylon sokkum er smyglað,
eins og brennivíni á banntím-
um til þeirra landa, þar sem
þeir eru ekki til sölu á frjáls-
um markaði. Spánýtt dæmi
höfum við um það hjer'í frjetta
blöðunum.
Þegar konan er að fá mann
sinn til að gefa sjer nylon-
sokka lýsir hún því með fögr-
um orðum hvað þeir sjeu sterk
ir og endingargóðir, eða reynir
að freista með því hvað þeir
fari vel á fæti.
En sannleikurinn er sá, að
þetta er viðkvæmur fjári, sem
ekki má koma við til þess að
þeir spretti upp frá tá og upp-
úr.
•
En mikil er tæknin.
EN TÆKNIN er mikil og
mannsandinn merkilegur. Þeg-
ar það hafði komið í ljós, að
nylon sokkar voru fyrirgengi-
legir eins og önnur mannanna
verk fundu menn upp vjelar
til að gera við lykkjuföll og
slysagöt á þeim þannig að þeir
urðu aftur sem nýir. Vjelar
þær sem unnu þetta voru hrað
virkar og það kostaði sama og
ekki neitt að bæta þessa undra
sokka. Og ekki nóg með það.
Viðgerðin var svo haganlega
gerð í sokkavjelunum, að það
sást ekki munur á viðgerðum
sokkum og nýjum.
Þegar þessar vjelar bárust
hingað til lands var mikill fögn
uður hjá kvenþjóðinni á ný.
Allar flyktust þær með sína
gömlu götóttu sokka til við-
gerðar.
En í þessu tilfelli var það
Eva, sem ekki var lengi í Para-
dís.
•
Hroðvirkni.
EFTIR STUTTA stund fengu
eigendur sokkaviðgerðavjela
svo mikið að gera, að þeir gátu
ekki annað því og þá hljóp púk
inn í suma þeirra ag þeir hugs-
uðu um það eitt, að taka við
sem flestum sokkum til við-
gerðar. Hroðvirknin kom í stað
vandvirkni hjá sumum þeirra
og nú er svo komið, að það er
sorg hjá þeim, sem eiga nylon
sokka með slysagati eða lykkju
falli, því það fæst ekki lengur
gert við sokk svo vel fari.
„Mannanna börn eru merki-
leg“.
Viðkvæmni.
ÞAÐ BREGST EKKI að ef
einhver óvandaður erlendur
flækingur, sem hingað kemur
getur komið einhverju niðrandi i
um íslensku þjóðina í blöð' í
útlöndum, ætlar alt vitlaust að
verða. Við fussum og sveium
og bölvum dónanum fyrir um-
mælin. Það eru meira að segja
st'úndum skrifaðar ritstjórnar-
greinar um níðið og höfunda
þess.
Þetta er í rauninni ekki
nema eðlileg viðkvæmni,
þrátt fyrir mikilmennsku-
hj,al um, að okkur sje sama.
Stórþjóðirnar erú með þessu
rriarki brendar og því ekki nema
eðlilegt, að við hinir smáu sje-
um viðkvæmir.
En nú ætla jeg að snúa þessu
við og segja frá góðri grein
um ísland í erlendu blaði.
•
Miljónir lesenda.
MEÐ BLAÐAMÖNNUNUM
amerísku, sem AOA flugfje-
lagið bauð hingað í fyrravetur
voru hjón, bæði rithöfundar,
Dina og Blake Clark. Hann er
starfsmaður við hið heims-
kunna timarit „Readers Dig-
est“, en frúin hefir skrifað fyr-
ir ýms blöð og tímarit, m. a.
„IIollyday“. í ágúst hefti ,,Rea-
ders Digest“ birtist grein frá
íslandi eftir Blake Clark, þar
sem hann skrifar einkar skemti
lega, vingjarnlega og vel um
ísland og Islendinga.
Þessi grein er ekkur meira
virði sem landkynning, en aðr
ar greinar í erlendum blöðum
vegna þess hve tímarit þetta
er útbreitt. Miljónir manna
lesa það í Bandaríkjunum og
auk þess er það þýtt á fjölda
annara tungumála.
Ef allar greinar, sem skrif-
aðar eru um ísland í erlendum
blöðum væru eins og þessi væri
misskilningurinn um okkur er-
lendis minni.
Húsnæðisv?"dræði.
Á BÆJARSTJÓRNAR UNDI
í vikunni sem leið varð . imma
um húsnæðismál. Ko: mún-
istar voru þar með merkileg
heit, en Jóhann Hafstein benti
i þeim á, að þeim færist illa,
það væri ekki svo þeisið hús-
næðisástandið í móðurlandi
þeirra í austrinu. í sambandi
við þær umræður datt mjer í
hug saga, sem sögð er í hópi
blaðamanna víða urri heim um
þessar mundir.
Erlendur þlaðamaður í Mosk
va auglýsti eftir herbergi til
leigu með baði. Nokkur tilboð
bárust, en aðeins eitt var að-
gengilegt.
Blaðamaðurinn fór að kynna
sjer málið og talaði við þann,
er leigja vildi í síma. Er hann
hafði spurt um herbergið,
leiguskilmála og þessháttar
vildi hann fá að vita um baðið,
sem átti að fylgja.
0
í baðinu.
„Jú, sagði Rússinn. Það fylg
ir bað með herberginu, en það
er því miður bilað.“
„Er ekki hægt að gera við
það?“ spurði blaðamaðurinn.
„Jú, það væri nú kanski hægt,
en þjer gætuð samt ekki notað
það“.
„Hvernig' stendur á því?“
„Vegna þess að það býr mað
ur í baðkerinu11!!
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
Fyriræflanir bommúnisia' meS Orikkland
KOMMÚNISTAR á Balkan-
skaganum eru nú að hraða sem
mest aðgerðum sínum til þess
að ná yfirráðum yfir Grikk-
landi, og þar á meðal eru þeir
að velta því fyrir sjer með
hvaða ráðum sje hægt að
styrkja skæruliðana í Grikk-
landi hernaðarlega.
Áætlun þeirra um Grikk-
land er bæði stjórnmálaleg og
hernaðarleg.
Koma upp nýrri stjórn.
Fyrsta skrefið yrði að koma
upp nýju ríki og nýrri stjórn
í Norður Grikklandi, sem þá
yrði að öilum líkindum undir
forustu Zachariades, sem er
einn aðalforingi grískra komm
únista, menntaður vel í
Moskva. Þessi nýja stjórn
myndi elcki ráða yfir neinu fast
ákveðnu landssvæði, hún yrði
jafnvel að flytja úr stað, þeg-
ar stjórnarhersveitirnar væru
komnar of nálægt bækistöðv-
um hennar. í fyrstu myndi hún
ráða aðeins yfir nyrstu hjeruð-
um landsins, þar eð því landi,
sem er næst bandamönnum
þeirra 'í Albaníu, Júgóslavíu og
Búlgaríu, hjeruð, sem eru eins
og sköpuð til að halda uppi
skæruhernaði í.
Alþjóðahersveiíir.
A5 Öllum likindum verða
einhvern tímæá næstunni stofn
•aðar alþjóðahersveitir, sem
bæði eiga að berjast með skæru
liðunum og geta einnig orðið
til þess að bæta álit á skæru-
liðunum í augum annara þjóða.
Þessar alþjóðasveitir yrði að
öllum líkindum myndaðar að
mestu leyti af Júgóslövum,
Búlgörum og Albönum og
stjórnir þessarra landa myndu
lýsa því yfir, að þær gætu
ekki hindrað það, að Tolkið
gengi 1 alþjóðafylkinguna.
Birgðaflutningar.
Öll önnur aðstoð verður
mikil, sjerstaklega birgðaflutn-
ingar og jafnvel hergögn. Til
þess að auðvelda flutninga er
nú til dæmis verið að flýta eins
og mögulegt er byggingu járn-
brautarinnar milli Shabat og
Králjevo. Við byggingu þess-
arar brautar vinna sjálfboða-
liðar frá mörgum löndum. Eru
það einkum unglingar, sem .
hafa nokkuð róttækar skoðan-
ir og sjá sjer þarna leið til að
ferðast ókeypis um óþekkt
lönd. Meðal annars hafa kom-
ið flokkar frá Bretlandi, Sví-
þjóð, Danmörku, Rúmeníu,
Ungverjalandi, Ástralíu og á
næstunni er von á flokkum frá
Ítalíu, Svisslandi, Frakklandi
og Tjekkóslóvakíu.
Frá Albaníu berast þær
fregnir, að þar vinni 11.000
manns í alþjóðavinnudeild,
sem sje nú að vinna að járn-
brautarlagningu þar.
Viíja fá fyrir snúð sinn.
Ef Grikkland kemst undir
yfirráð kom.mún,ista, þá er
víst, að nágranharnir fyrir
norðan vilja hafa eitthvað fyr-
ir snúð sinn.
Búlgaría vill fá alla Austur-
Þrakíu. Albanir vilja fá minsta
kosti suður Epírus og svo er
það Júgóslavía, sem heimtar.
alla Makedoníu, þar á meðal
Framh. á bis. 8