Morgunblaðið - 07.12.1947, Qupperneq 8

8
WORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 7. des- 1947.
Útp.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Fr-amkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árm Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjaló kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,0C utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið 75 aura með Lesbók.
Afstaða Finnlands
FRÁ FINNLANDI hafa síðan að styrjöldinni lauk tiltölu-
lega fá tíðindi borist. Stjórnmálamenn landsirs hafa flestir
verið mjög þögulir um afstöðu þess og ástandið í landinu.
Þrátt fyrir það veit aliur heimurinn að finnska þjóðin á nú
við mikla örðugleika að etja í efnahagsmálum og stjórnmál-
um. Kostir þeir, sem henni voru settir með friðarsamning-
unum á Parísarráðstefnunni sumarið 1945, voru mjög harðir
og þungbærir. Samkvæmt þeim skyldu Finnar greiða Rúss-
um 300 miljónir dollara í striðsskaðabætur á 8 árum. Skyldu
þessar bætur að verulegu leyti greiddar í vörum svo sem
timbri, vjelum, pappir, trjákvoðu og skipum.
En auk þess urðu Finnar að láta Potsdamhjeraðið af hönd-
um við Rússa og var það mikið áfall fyrir siglingar og verslun
landsins.
Það ákvæði friðarsamninganna, sem Finnum var þó ógeð-
feldast var það, að þeir voru skyldaðir til þess að leigja
Rússum til 50 ára Porkala-Udd hjeraðið undir rússneska
flotabækistöð. Skyldu Rússar greiða þeim fimm miljónir
finnskra marka í leigu árlega fyrir þessar bækistöðvar.
Afstaða Finnlands var þá sú eftir friðarsamningana, að
auk þess að verða að greiða Rússum skaðabætur, sem hljóta
að liggja eins og mara á þjóðinni á næstu árum. varð finska
þjóðin að sætta sig við rússneskar herstöðvar inn í miðju
landi sínu í hálfa öld. Þegar flett er blaðsíðum finnskrar sögu,
verður það auðsætt, hversu óumræðilega þungbærir þessir
friðarskilmálar voru. Finnland var um langan aldur hluti ai
hinu rússneska keisaradæmi. Frelsisbarátta Fmna var á þvi
tímabili háð við keisarastjórnina. En einnig eftir að henni
hafði verið velt frá völdum stóð baráttan við Rússa. En þá
var það Sovjet stjómin, sem komin var til skjalanna. Og leið
finnska lýðvejdisins lá yfir borgarastyrjöld í landinu. Þegar
henni lauk var finnska þjóðin frjáls og gat snúið sjer að upp-
byggingu lands síns.
En með miklu harðfengi tókst Finnum þetta starf undra
vel. Þegar leið á fjórða tug þessarar aldar var efnahagur
landsins orðinn betri en flestra Evrópulanda og Finnar voru
eina þjóðin í Evrópu, sem gat staðið í skilum með greiðslu
styrjaldarskulda sinna við Bandaríkin. Stórfei’dar framfarir
höfðu jafnhliða orðið í landinu. Finnska þjóðin hafði hag-
nýtt fengið frelsi og lyft Grettistökum á sviði fjármála og
menningarmála. Afrek finnskra íþróttamanna vöktu alheims-
athygli á hverjum Olympíuleikjum. I Finnlandi var starfsöm
og þróttmikil þjóð að verki.
En þessi þróun málanna var rofin er Sovjet stjórnin rúss-
neska hóf árásarstyrjöld sina á Finnland haustið 1940. Síðan
hefur hver hörmungin á fætur annari dunið yfir finnsku
þjóðina. Það varð hlutskipti hennar að berjast um lengri
tíma með Þýskalandi Hitlers og leiddi sú afstaða hennar tii
hinna þungbæru friðarskilmála við Rússland, sem áður var
getið.
Endurreisnarbarátta Finna nú er háð við hin erfiðustu
skilyrði. Erfðaóvinur þeirra hefur herstöðvar i landi þeirra
og hefur tögl og hagldir í efnahagsmálum landsins í skjóli
hernaðarskaðabótanna. Við þetta bætist svo það að í landinu
sjálfu er starfandi stjórnmálaflokkur, sem í öllu gengur er-
inda Sovjetstjómarinnar.
En bæjarstjórnarkosningamar, sem fram fóru í Finnlandi
í s.l. viku sýna greinilega að fylgi kommúnista fer mjög hrak-
andi þar. Þrátt fyrir það að þessi flokkur nýtur öflugs stuðn-
ings Rússa hikar finnska þjóðin ekki við að láta í ljós þann
vilja sinn, meðan hún enn á kost þess að neyta atkvæðisrjett-
ar síns í lýðræðislegum kosningum, að hún vilji losa sig sem
fyrst við áhrif þessara manna. En áhrif kommúnista og hins
svokallaða „sameinaða sóíalistaflokks", sem stendur mjög
nærri kommúnistum, hafa verið mjög rík í stjórninni undan-
farið, enda þótt utanríkisráðherran, Carl Enckell, sje utan-
ílokkamaður.
Á þessu stigi málsins er ekki vitað, hver áhrif hið mink
andi fylgi kommúnista í finnskum stjórnmálum mun hafa ;
stjórnmálaþróunina þar í landi. En finnska þjóðin hefur láti
i ljós skoðun sína. Ilún víll losna við kommúnistana og áhri
þeirra á stjórn lands síns.
ueru
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Hrygðarmynd.
í REYKJAVÍKURHÖFN ligg
ur þessa dagana hörmuleg
hrygðarmynd. Það er þýskur
togari, ryðgaður og illa hirtur,
„eldri en Súðin og ljótari en
erfðasyndin", eins og einhvern
tíma var komist að orði.
Þetta vesalings skip á ekki
einu sinni fána, heldur blakt-
ir vfir því einhver viðrinis-
dula, sem hvergi er getið í fána
bókum.
Skipshöfnin verður að telja
ofan í sig hvern bita í kalorí-
um. án tillits til þess hvort
maginn er mettur eða ekki.
En um leið og þetta skip er
hrygðarmynd er það táknræn
mynd af þeirri niðurlægingu,
sem þýska þjóðin — þessi stór-
þjóð, sem einu sinni var virt
fyrir vísindi sín listir og tækni
— er sokkin í.
•
Áminning.
EN UM leið og Reykvíking-
ar, sem sjá þetta gamla og ryðg
aða skip, sjá þeir fyrir sjer
eymd þýsku þjóðarinnar. Og
þá er hollt að minnast ástæð-
annan fyrir því hvernig komið
er.
Pólitískir ofstækismenn tældu
þjóðina til fylgis við sig, lof-
uðu henni gulli og grænum
skógum, en rjettu henni steina
fyrir brauð.
Og enn knýja pólitískir of-
stækismenn á dyr hjá almenn-
ingi allra landa og reyna að af-
vegaleiða. Það skiftir ekki máli
hvort skyrturnar eru brúnar
eða rauðar. Mennirnir sem
bera þær, stefna í sömu átt.
Mikið er mannvitið!
MANNVITIÐ ER MIKIÐ ef
trúa má því sem maður heyrir
og sjer. Vandamálin eru mörg,
sem að steðja og þurfa úrlausn-
ar við. En það vantar ekki
góð ráð og holl. Það er sama
hvort um er að ræða dýrtíð og
háa visitölu, eða síldarflutn-
inga. Allstaðar eru menn, sem
vita hvernig á að ráða fram úr
þeina vandamálum.
Það er aðenis einn galli á
þessu, hinir gáfuðu og úrræða
góðu menn hafa mismunandi
skoðanir.
Á hverju götuhorni er hægt
að hitta menn, sem segja þjer
hvernig á að koma síldinni til
Siglufjarðar í einum hvelli og
losa síldarskipin á augnabliki,
svo þau þurfi ekki að bíða í
höfn. Og vilji menn vita hvern
ig fara á að því að lækka vísi-
töluna um 100 stig á einum
eftirmiðdegi, þarf ekki langt
að leita.
Já, mannvitið er mikið, en
ósköp kemur það að litlu gagni
stundum.
Of seinir.
ÞAÐ LÍTUR helst út fyrir
að bingmennirnir, sem báru
fram tillöguna um lögboðið
svartamarkaðsverð á bensíni
hafi orðið of seinir fyrir. —
Hamstrarar og trillubátaeig-
endur, sementsvjela- og trakt-
oramenn, tóku ráðin af alþingi
og hafa hirt allan ágóðan af
hærra bensínverði, sem hinir
góðu þingmenn ætluðu ríkis-
sjóði.
Það eina, sem bensíntillagan
í þinginu virðist hafa gert var
að ákveða verðið á svarta-
markaðsbensíninu — 2 krónur
á líterinn, takk.
•
Bjórinn í nefnd.
„BJÓRINN er í nefnd“, segja
menn, ef spurt er að því hvað
líði bjórfrumvarpinu á Alþingi.
Hann drepur engan á með-
an, varð einhverjum að orði.
Og á meðan er fimbulfambað
fram og aftur um þetta mál.
Eskimóar og íslendingar þola
ekki bjór og alþingismennirnir
þola ekki „erindi lögð fram í
lestrarsal“.
Hvar eru nú skipverjar á Súð-
inni. Ætla þeir ekki að gera
neipa samþykt í þessu máli?
•
Ljetlir.
HÚS Búnaðarbankans við
Austurstræti verður glæsileg
byg_ging, en mikið hefir báru-
járnsgirðingin fyrir framan það
farið í taugarnar á vegfarend-
um. Þessi ljóta girðing hefir
verið þarna á annað ár og skag-
að fram í mestu umferðagötu
bæjarins.
En nú er hún loksins horfin
— en sá ljettir.
En þetta gefur tilefni til að
minnast á ennþá fleiri girð-
ingar af sama tagi víðsvegar
um bæinn. Það er alveg víst,
að girðingar þessar standa ó-
þarflega lengi. Veitti ekki af að
hafa eftirlit með byggingum,
betur en gert er.
Fyrirspurn út af
áfengisflösku?
EINN af lesendum „Daglega
lífsins" hefir beðið um að kom
ið yrði á framfæri eftirfarandi
fyrirspurn til rjettra hlutaðeig
enda:
„Um daginn skrifaði Helgi
Hannesson (ekki nánar til-
greindur) grein í blað hjer í
bænum og 'segir frá því fá-
heyrða lagabroti á sviði áfeng-
islaganna, að kunningi sinn
hafi keypt flösku af smygluðu
áfengi fyrir 135 krónur.
Hafa templarar kært og
fengið nefndan Helga Hannes-
son yfirheyrðan, eða kynt sjer
hvort hlutaðeigandi yfirvöld
hafa gert það?“
Það hefir engin ná spurn-
inni.
MEÐAL ANNARA ORÐA . . ..
| _ . , I

Styrjöld í undirbúningi
EITT af þrálátustu deilumál-
um síðari ára náði hámarki
sínu í vikunni sem leið. Arab-
ar og Gyðingar bera vopn hver
á annan og þverneita að fallast
á þá lausn Palestínudeilunnar,
sem Sameinuðu þjóðirnar hafa
komið sjer saman um.
• •
MIKIÐ HATUR
Eins og stendur má segja, að
undirbúin sje styrjöld 1 lönd-
unum við austanvert Miðjarð-
arhaf. Sem styrjaldargrund-
völlur er þræta Araba og Gyð-
inga hin ákjósanlegasta, ef svo
mætti að orði komast: Þarna
er mikið og djúpgróið hatur,
þarna er trúarbragðadeila á
ferðinni og þarna þræta tvær
þjóðir — eða öllu heldur þjóð-
flokkar — sem öldum saman
hafa litið á sig sem píslarvætti
stórþjóðanna allra og raunar
flestra annarra þjóða veraldar.
Bardagaaðferðirnar eru eft-
ir því: brennur og launmorð og
blóðhefndir.
• •
PRÓFSTEINN
En það sem nú er að ske í
Palestínu og Arabalöndunum,
ir athyglisvert af fleiri ástæð- |
im en ofangreindum. Þetta er j
^rófsteinn á Sameinuðu þjóð-1
irnar, fyrsta stórmálið, sem I
þær hafa afskipti af og segja má I
að ráða kunni framtíð miljóna
manna.
Sameinuðu þjóðirnar hafa orð
ið ásáttar um skiptingu Pale-
stínu. Blöð og útvarp hafa aug-
lýst þessa lausn deilumálsins.
Þeirri lausn verður því ekki
hagggð. Hróður Sameinuðu
þjóðanna er í veði og jafnvel
öll framtíð samtakanna. Því ef
svo ólánlega kynni að takast
til, að ákvörðun S. Þ. yrði ekki
komið í framkvæmd, hlyti af-
leiðingin að verða sú, að al-
heimur liti á stofnunina sem
valdalaust og einskisvert verk-
færi í líkingu við Þjóðabanda-
lagið gamla.
• •
„IIEILI“ BRESKU
STJCRNARINNAR
Jeg birti að þessu sinni mynd
sem fyrst var prentuð í bresk’u
blaði, og bandaríska tímaritið
Time síðan endurprentaði. Vjel
in, eða „heili“ vjelarinnar, er
Sir Stafford Cripps, fjármála-
ráðherra, en Attlee forsætisráð
herra, er í hægra horni með
smprningskönnuna.
• •
að dug.L i:ða~
DREPAST
Myndin á að sýna mikilvægi
Sir Staffords í bresku stjórn-
inni. Hann er maðurinn, sem
bjarga á við efnahaginum
breska, og þannig sjálfkrafa
maðurinn, sem breska stjórnin
stendur og fellur með: Takist
fjármálaráðherranum að leysa
hlutverk sitt af hendi, spá marg
ir verklýðsstjórninni langlífi
mistakist honum hinsvegar, má
telja líklegt að íhaldsmenn,
með Churchill í broddi fylk-
ingar, taki við stjórnartaumun-
um eftir næstu þingkosningar,
því breska þjóðin er orðin leið
á öllum skortinum, og ólíklegt,
að hún sýni Cripps og sam-
starfsmönnum hans nokkra lin
kind, ef loforð þeirra um bætt
kjör og glæsilega framtíð reyn
ast orðin tóm.
Gullforði eykst.
Sidney — Gullframleiðsla
Astralíu hefur nú farið mikið í
vöxt. í ár var hún um 100,000
únsum meiri en í fyrra eða um
900,000 únsur.