Morgunblaðið - 16.12.1947, Page 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 16. des. 1942 1>
Dýrtíðarráðsfafanir ríkisstjómarinnar
Frli. af bls. 1.
byrgð á verði fiskafurða og nið-
urgreiðslu á innlendum vörum.
Nemur söluskattur þessi 2%
af heildsölu og umboðssölu, af
smásölu l1/2% °g shíu iðn-
fyrirtækja 1 l/z %.
Mun það áform ríkisstjórnar-
innar að ljúka afgreiðslu frum-
varpsins fyrir jól.
Einstök atriði frumvarpsins
Frumvarp ríkisstjórnarinnar
um þessi mál er í 8 köflum og
49 greinum. Fjallar fyrsti kafíi
þess um markmið laganna. Seg-
ir þar að ákvæði laganna sjeu
sett til að vinna gegn verðbólgu
og dýrtíð, tryggja áframhald-
anda rekstur sjávarútvegsins,
stemma stigu fyrir atvinnuleysi
o gauka framleiöslu til gjald-
eyrisöflunar.
Eignaaukaskatturinn
í öðrum kafla frumvarpsins
eru ákvæðin um eignaaukaskatt.
Eru þau í aðalatriðum þessi:
Á árinu 1948 skal leggja sjer-
stakan skatt á eignaauka, sem
orðið hefur á tímabilinu frá 1.
janúar 1940 til 31. desember
1947. Skal sá skattur renna í
framkvæmdasjóð ríkisins. Skatt
urinn skal lagður á þá skatt-
þegna, sem 1. janúar 1948 eiga
skuldlausa eign, er nemur yfír
100 þúsund krónum um fram
skuldlausa eigna þeirra 1. jan.
1940.
Undanþegin eignaaukaskatti
eru:
a. Eimskipafjelag íslands h.f.
b. Fje það, sem fjelög og ein-
staklingar, sem hafa sjávar-
útveg að aðalatvinnurekstri,
hafa lagt í vara- og nýbygg-
ingarsjóði og ekki hefur ver-
ið greiddur tekjuskattur af.
c. Fje það, sem samvinnufjelög
hafa lagt í varasjóði samkv.
ákvæðum laga um samvinnu-
fjelög eða tekjuskattur hefur
ekki verið greiddur af.
Skatturinn ákveðst þannig:
Af 100—200 þús. kr. eignar-
aukningu greiðist 5% af því,
sem er umfram 100 þús. kr.
Af 200—400 þús. kr. eignar-
aukningu greiðist 5 þús. kr. af
200 þús. kr. og 10% af afgangi.
Af 400—600 þús. kr. eignar-
aukningu greiðist 25 þús. kr. af
400 þús. kr. og 15% af afgangí.
Af 600—800 þús. kr. eignar-
auknir.gu greiðist 55 þús. kr. af
600 þús kr. ög 20% af afgangi.
Af 800 þús. kr. til 1 millj. kr.
eignaraukningu greiðist 95 þús.
kr. af 800 þús. kr. og 25% af
afgangi.
Af 1 millj. kr. eignaraukningu
greiðist 145 þús kr. og 30% af
því, sem er þar fram yfir.
Eignaraukaskattur allra sam-
vinnufjelaga svo og fjelaga og
einstaklinga, sem hafa sjávarút-
veg að aðalatvinnurekstri, reikn
ast þannig:
Eignaraukning allt að 100
þús. kr. er skattfrjáls. Af eignar
aukningu frá 100 þús. kr. til 200
þús. kr. greiðist 5% af því, sem
er umfram 100 þús. kr. Ef eign-
araukning nemur yfir 200 þús.
kr., greiðist 5000 kr. af 200 þús.
kr og 10% af þeirri eig'naráukn
ingu, sem þar er fram yfir.
Éyrjunareign — Lokaeign
Eignarauka skal finna með
því að béra saman skuldlausa
eign gjaldþegns 1. janúar 1940,
sern nefnist byrjunareign, og
skuldlausa eign hans 31. des.
1947, sem nefnist lokaeign. —
Byrjunareign og lokaeign skal
meta eftir skattaframtölum með
leáðrjettingum skattanefnda og
þeim breytingum, sem þessi lög
gera ráð fyrir. Ef skattaframtal
1940 er ekki til, skal miða við
aætlun skattanefnda það ár,
nema sannað sje, að eignir hafi
verið aðrar. Ef gjaldþegn átti
ekki fyrir skuldum 1. janúar
1940 eftir skattaframtali, skal
taka tillit til þess, hvort eigmr
eru þar taldar með sannvirði.
Ef skattanefndir telja vafa á því
skulu þær leiðrjetta framtölin
og hafa hliðsjón af vátrygging-
arverði eigna og sennilegu söiu-
verði. Ef skuldir verða þrátt fyr
ir þær leiðrjettingar meiri én
eignir, skal enga byrjunareign
telja (byrjunareign = 0). Ef
ekki er til skattaframtal 1948,
skal miða við áætlun skatta-
nefnda. Með eignum einstakl-
inga skal telja eign þeirra í sam
eignar- og samlagsfjelögum, og
teljast slík fjelög ekki sjálfstæð-
ir skattgreiðendur. Hlutabrjef
skulu bæði í byrjunareign og
lokaeign metin með nafnverði.
Nú hefur maður fiutst til ís-
lands á tímabilinu 1. jan. 1940
til 31. des. 1947, og skal þá eign
hans. er hann fluttist til lands-
ins, talin byrjunareign.
Við ákvörðun eignarauka skal
um einstakar eignir, sem skatt-
þegn hefur átt óslitið frá 1. jan:
1940 til 31. des. 1947, miða við
sama verð á byrjunareign og
lokaeign, nema eignin hafi hækk
að í verði vegna þess, að nota-
gildi hennar hafi verið aukið
verulega með endurbótum á eign
inni eða viðaukum við hana. —
Skal eignin þá í lokaeign hækk-
uð í verði um það, sem skatta-
nefndir telja verðgildi hennar
hafa aukist vegna breytinganna
að frádreginni hæfilegri fyrn-
ingu endurbótanna.
Þegai' búf je er metið til eign-
ar, skal í byrjunareign og loka-
eign leggja sama búfjármat til
grundvallar, nema búfjármagn
hafi aukist, þá skal aukningin á-
kveðin eftir reglum, sem gilda
um búfjármat við framtal á ár-
inu 1948.
Ef eignir hafa verið seldar
Ef skattþegn hefur selt fast-
eign eða skip, sem hann átti 1.
janúar 1940, á tímabili því, sem
gðtur í næstu grein hjer á und-
an, án þess að kaupa aðra fast-
eign eða annað skip í staðinn,
skal leggja söluverð þessara
eigna til grundvallar við ákvörð
un byrjunareignar, enda sje ó-
tvírætt sannað, hvert söluverðið
hefur verið, og það í samræmi
við gangverð á þeim tíma og
stað, þegar salan fór fram. Liggi
söluverð ekki fyrir, skal miða
við fasteignamat að viðbættu
sama álagi og segir í 6. gr., þeg-
ar um kaup er að ræða. — Skip
skulu þó talin með vátryggingar
verði, þegar sala fór fram,
nema sannað sje með mati dóm-
kvaddra manna, að það hafi þá
verið óeðlilega vátryggt. — Ef
skattþegn hefur keypt aðra fast
eign eða skip. í staðinn á tíma-
bilinu eða samið um smíði skips,
sem eigi er fullgert 1. jan. 1948,
skal telja söluverð hinna seldu
eigna í byrjunareign og svo
miklu leyti, sem það gengur upp
í kaupverð hinna nýju eigna.
Ákvæði þessi um hámarks-
verð eiga ekki við, þegar opin-
ber aðili hefur verið kaupandi,
og skal þá fara eftir samnings-
vérði.
Ef um er að tefla eignir, sem
skattþegn hefur eignast á tíma-
bilinu frá 1. jan. 1940 til 31. des.
1947, skal í lokaeign miða við
það verð, sem hann hefur greitt
fyrir þær að frádreginni fyrn-
ingu í skattaframtali samkvæmt
ákvæðum laga. Fasteignir og
skip, sem skattþegn hefur eign-
ast á tímabilinu, skulu ekki
reiknuð með lægra verði en hjer
segir, sbr. þó 2. óg 3. mgr.:
1. Jarðeignir með tilheyrandi
húsum. Ef skattþegn hefur
eignast jorðina árið 1940 eða
1941, skal telja fasteigna-
matsverð með 25% álagi lág-
marksverð, hafi hann eignast
jörðina árið 1942, telst fast-
eignamatsverð með 50% á-
lagi lágmarksverð, árið 1943
með 100%' álagi, árið 1944
með 150% álagi og árin 1945
—47 með 200% álagi.
2. Fasteignir, aðrar en jarðir, í
sveitarf jelögum með yfir
1000 íbúa. Ef skattþegn hef-
ur eignast fasteignina árið
1940, telst fasteignamatsverð
með 25% álagi lágmarksverð,
árið 1941 með 50% álagi, ár-
ið 1942 með 100% álagi, árið
1943 með 200% álagi, árið
1944 með 390% álagi, árið
1945 með 400% og árin 1946
—47 með 500% álagi.
3. Fasteignir, aðrar en jarðir, í
sveitarfjelögum með 1000 í-
búum og þar undir: — Ef
skattþegn hefur eignast fast-
eignina árið 1940 eða 1941,
elst fasteignamat með 25%
álagi lágmarksverð, árið 1942
með 50% álagi, árið 1943
með 150% álagi, árið 1944
með 200% álagi, árið 1945
með 250% álagi og árin 1946
og 1947 með 300% álagi.
4. Skip skal ekki reikna til
eigna lægra verði en kasko-
vátrygging þess nemur á
þeim tíma, sem skattþegn
eignaðist skipið. Þó skal telja
með þann hluta verðmætis
skips, sem samkvæmt virðing
arverði vátryggingarfjelags
er í sjálfstryggingu eiganda.
Heimilt er skattþegni þó að
sanna með mati dómkvaddra
manna, að skip sje vátryggt
of háu verði. Skattanefndir
og skattþegn geta látið fara
fram yfirmat. Ef skip er ó-
vátryggt, skulu skattanefnd-
ir meta, en bera má mat
þeirra undir mat dómkvaddra
manna.
Miðað við fasteignamat 1942
Þegar miðað er viá fasteigna-
mat í lögum þessum, skal leggja
fasteignamatið frá 1942 til
grundvallar. Ef fasteign eða
skipi, sem skattþegn hefur eign-
ast á fyrrgreindu tímabili, hef-
ur verið breytt eða endurbætt
þannig, að verðgildi þess hafi
aukist verulega, eða eignin rýrn
að verulega í verði, án Jiess að
fasteignamati eða vátryggingai -
verði hafi verið breytt, skulu
skattanefndir meta breyting-
una til peningaverðs í lokaeign.
Sama gildir Um eignir, sem skatt
þegn átti 1. jan. 1940, en seldi
síðar.
Áður en byrjunareign er á-
kveðin, skal draga frá henni þá
fjárhæð, sem skattþegn hefur
greitt í útsvar, tekjuskatt, sam-
virnuskatt, eignarskatt og út-
hlutaðan tekjuafgang í sam-
vinnufjelögum árið 1940. — Á
sama hátt skal draga frá loka-
eigr; útsvar, tekjuskatt, tekju-
skattsviðauka, stríðsgróðaskatt,
samvinnuskatt, úthlutaðan tekju
afgang í samvinnufjelögum,
greiddan á árinu 1948, auk
tryggingariðgjalda samkvæmt
112. óg 113. gr. laga um al-
mannatryggingar.
Vísitalan bundin við 300 stig
Þriðji kafli frumvarpsins fjall
ar um verðlagsuppbætur o. fl.
Er þar kveðið svo á að hvar-
vetna þár, sem fjárhæð starfs-
launa eða annara greiðslna
er miðuð við verðlagsvísitölu,
megi ekki miða verðlagsuppbót
við hærri vítitölu en 300 meðan
lögin sjeu í gildi.
Ennfremur lækka heildarlaun
fastlaunaðra manna, sem taka
laun án þess að sjerstök grunn-
laun hafi verið ákveðin, þegar
eftir gildistöku laga þessara,
hlutfallslega við lækkun vísitöl-
unnar.
Með þessum kafla eru einnig
fídld úr gildi undanþága sjó-
manna frá greiðslu skatta og út-
svara af áhættuþóknun.
NiSurfærsla vöruverðs
Þá eru ákvæði um niður-
færslu vöruverðs. Skulu verðlags
yfirvöld, þegar eftir gildistöku
laganna gera ráðstafanir til þess
að færa niður verð á hverskonar
vörum, verðmæti og þjónustu,
til .samræmingar við niður-
færslu vísitölunnar, þ.á.m. versl
unarkostnaði, dreifingarkostn-
aði, flutningsgjöldum, greiða-
sölu, veitingum, skemmtunum,
gasi og rafmagni. Ber að gæta
þess að þeir kostnaðarliðir, sem
stafa af vinnulaunum lækka a.
m.k. í fullu hlutfalli við niður-
fæislu vísitölunnar.
Ríkisstjórninni er ennfremur
heimilt að leggj\ fyrir húsa-
leigunefndir að færa niður um
allt að 10 af hundraði húsaleigu
í húsum, sem reist hafa verið
eftir árslok 1941, svo og húsa-
leigu í eldri húsum, þar sem
nýr leigusamningur hefur verið
gerður eftir árslok 1941.
Framleiðsluráð íandbúnaðar-
ins skal þegar er lögin hafa
öðlast gildi verðskrá landbún-
aðarafurðir að nýju. Skal þá
við það miða að laun þeirra,
sem að framleiðslunni vinna,
bænda og annara, haldist í sama
hlutfalli við laun þeirra stjetta,
sem við var miðað við verð-
ákvörðun sumarið 1947, þangað
til ný landbúnaðarverðlagsvísi-
tala hefur verið ákveðin.
Ríkisábyrgð á fisk- og
kjötútflutningi.
I fjórða kafla frumvarpsins
eru ákvæðin um ríkisábyrgð
vegna útflutnings fiskjar og
kjöts.
Samkvæmt þeim skal ríkis-
sjóður ábyrgjast bátaútvegnum
65 aura verð á kg. útflútts fiskj-
ar, miðað við nýjan þorsk og
ýsu slægðan með haus, en hrað-
frystihúsunum það, sem á kann
að vanta að söluverð á þorsk-
og ýsuflökum nái kr. 1,33 lbs.
fob., þó þannig að ábyrgðin fari
ekki fram úr 35 aurum á lbs.
Skal verð annara fisktegunda
vera samsvarandi
Þá skal ríkissjóður einnig
ábyrgj ast saltfiskútflytj endum,
það sem á kann að vanta að
söluverð verði 2,25 fyrir kg fob.
miðað við fullsaltaðan stórfisk,
og skal verð annara flokka og
fisktegunda vera samsvarandi.
Sambærilegt verð skal ábyrgst
fyrir hertan fisk sem útfluttur
er.
Ríkisstjórnin ábyrgist og kjöt
framleiðendum verðlagsárið
1947 til 1948 það. sem á kann
að vanta, og þeir fái fyrir út-
flutt kjöt, sem til hefur fallið
á því tímabili, það verð, sem
lagt er til grundvallar í verð-
lagningu landbúnaðarafurða
það ár.
Við samninga' um sölu ís-
lenskra afurða skal þess gætt,
að sem best heildarverð fáist
fyrir þær.
Seljist afurðirnar hærra verði
en ábyrgðin nær ti! skal sá hluti
andvirðis þeirra renna í ríkis-
sjóð uns hann er skaðlaus orð-
inn af ábyrgð á fiskafurðum.
Þá er ríkisstjórninni heimiiað
að ákveða verð á beitu. Getup
hún bundið niðurfærslu beitu-
verðs. því skilyrði að útvegs-
menn geri þær ráðstafanir, sem
hún telur heppilegar til að spará
útgjöld til þessa útgerðarkostn-
aðar. Ríkisstjórninni er enn-
fremur heimilað að ákveða há-
marksleigu fyrir verbúðir.
Leita skal tillagna Landssam-
bands ísl. útvegsmanna um
verðlagningu sjávarafurða.
Aðstoðarlán til síídar-
útvegsmanna.
í fimmta kafla frumvarpsins
er ríkisstjórninni heimilað að
taka allt að 3ja miljón kr. lán
eða ábyrgjast jafnháa upphæð,
er varið skal til aðstoðar síld-
arútvegsmönnum árið 1947.
Geta útvegsmenn, sem erfitt
eiga um rekstur vegna afla-
brests á síldveiðunum sótf um
lán af þessu fje. Skulu umsókn-
ir um þau send til 3ja manna
nefndar, sem sjávarútvegsmála
ráðherra skipar til þess að hafa
lánveitingarnar á hendi. Láns-
tími má ekki vera lengri en 5
ár og vextir skulu vera fimm
af hundraði. Ekkert lán má á-
kveða fyrr en ráðherra hefur
veitt samþykki sitt til þess. ^isk
veiðasjóður sjer um afgreiðslu
lánanna og annast um bókhald
og innheimtu þeirra.
Lögin um tollahækkun
framlengd.
Sjötti kafli frumvarpsins
fjallar um framlengingu laga-
ákvæða þeirra um tollahækk-
anir, sem sett voru á síðasta
þingi. Er það gert til þess að
afla ríkissjóði tekna til þess að
standast væntanleg útgjöld
vegna ábyrgðarinnar á útflutn-
ingsvörum og niðurgreiðslu dýr
tíðarinnar innanlands.
Söluskattur á viðskipti.
I sjöunda kafla frumvarps-
ins eru ákvæðin um söluskatt,,
sem einnig eru sett til þess að
afla ríkissjóði tekna til þess að
standa undir kostnaði við á-
byrgð fiskverðs- og niður-
greiðslu innlendra vara.
Skulu einstaklingar og fjelög
sem hafa með höndum skatt-
skyldan atvinnurekstur greiða
skatt í ríkissjóð af sölu ársins
1948.
Söluskattur skal greiðast af
heildarandvirði seldrar vöru og
þjónustu, hverju nafni sem nefn
ist, án frádráttar nokkurs kostn.
aðar? þar með talið andvirði
vöru scldrar í umboðssölu svo
og tilboðasöfnun, úttekt eigenda
úr sjálfs sín fyrirtæki og skipti
gegn vöru eða þjónustu. Sala
fasteigna, skipa, einkaleyfa,
verðbrjefa, krafna eða annarra
slíkra verðmæta og iðgjalds-
tekjur vátryggingarfj elaga eru
undanþegnar söluskatti svo og
sala eigin vinnu Söluskattur
greiðist hins vegar af andvirði
vinnu, sem seld er með álagn-
ingu (smíði, viðgerðir o. þ. h.),
af andvirði vinnu, sem gjald-
andi hefur umsjón með gegn
álagningu (málun, raflögn,
trjesmíði o. þ. h ), af greiðsl-
um til verktaka, f iutningsgjöld-
um og afgreiðslugjöldum, heild
artekjum prentsmiðja, bókaút-
gefenda, þvottahúsa, fata-
pressna, rakara- og hár-
greiðslustofa og þess háttar fyr-
irtækja, af sölu klæðskeraverk-
stæða og saumastofa, af mat-
sölu og sölu veitinga- og' gisti-
húsa, af aðgangseyri að skemmfc
unum, sem skemmtanaskattur
er greiddur af, og yfirleitt af
heildartekjum þeirra fyrirtækja
Frh. á bls. 12.