Morgunblaðið - 07.01.1948, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 7. janúar 1948.
MÁNADALUR
■
Sí d tcL aya eptir ^ach czCondon,
SILFURDEPILLINN
97. dagur
„Jeg held að ekki sje hægt
að rækta neitt þar“, sagði hann.
Þau fóru öll að hlæja, og svo
mælti Gunston enn:
,,Þessir sjö dollarar voru að-
eins leiga fyrir jörðina. Þjer
vitið máske hvað það kostar að
plægja hundrað ekrur?“
Billy kinkaði koli.
„Svo fjekk hann hundrað og
sextíu tunnur af kartöflum úr
hverri ekru fyrsta árið“, mælti
Gunston. „Kartöflur kostuðu
þá fimtíu cent. Jeg veit það því
að faðir minn seldi þá kartöfl-
ur. Sing Lee hefði getað grætt
stórfje á því að selja uppskeru
sína fyrir þetta verð. En haldið
þið að hann hafi gert það? Ó-
nei, Kínverjar vita hvernig
markaðurinn er. Þeir eru miklu
hygnari heldur en umboðs-
mennirnir. Sing Lee geymd.
sínar kartöflur. Og þegar allir
aðrir höfðu selt fóru kartöflurn
ar að hækka í verði. Umboðs-
menn okkar buðu honum sex-
dollar og sextíu og fimm cent.
einn dollar, en hann hló að
þeim. Hvað haldið þið að hann
hafi svo fengið fyrir þær? Einn
dolar og sextíu og fimm cent.
Setium nú svo að framleiðslan
hafi kostað fjörutíu cent. Hvað
hefir hann þá grætt? Látum
okkur nú sjá. Hundrað og sex-
tíu sinnum tólf hundruð •—
tólf sinnum núll er núll, og tólf
sinnum sextán er hundrað níu
tíu og tveir — hann hefir feng
ið hundrað níutíu og tvö þús-
und sekki af kartöflum og
grætt einn dollar tuttugu og
fimm cent á hverjum sekk —
fjórir í hundrað níutíu og tvo
er fjörutíu og átta að viðbætt-
um tvö hundruð og fjörutíu —
já, hann hefir grætt tvö hundr
uð og fjörutíu þúsund dollara
fyrsta árið“.
„Og þetta getur Kínverjaræf
ill gert“, hreytti Billy úr sjer.
.,Nú þyrfti að finnast nýtt land’
þar sem við hvítir menn gætum
sest að. Það er svo sem auðsjeð
að okkur hefir verið bolað frá
þessu landi“.
„Auðvitað má kalla þetta
eins dæmi“, sagði Gunston. „í
ýmsum öðrum hjeruðum hafði
kartöfluuppskeran brugðist. Og
svo hafði verið myndaður hring
ur og á einhvern hátt komst
Sing Lee inn í hann. Hann hef-
ir ekki fengið neitt líkar tekjur
síð. En þó græðir hann. I fyrra
sáði hann kartöflum í fjögur
þúsund ekrur, asparges í þús-
und ekrur, selleri í fimm hundr
uð ekrur. Auk þess hefir hann
undir sex hundruð ekrur fyrir
útsæði. Þótt uppskera bregðist.
í eiphverju, þá er engin hætta
á að hann tapi á öllu“.
„Jeg hefi sjeð tólf þúsund
ekrur með eplatrjám“, sagði
Saxon. ,,Og jeg segi það satt,
að mig langar til að sjá fjögur
þúsund ekrur af kartöflugörð-
um“.
„Þú skalt fá að sjá bað“,
s$ði Billy og lagði áherslu á
orðin. „Við förum til San Joa-
quin. Við þekkjum ekki okkar
eigið land. Það er ekki að furða
bótt okkur haji verið bolað
burt úr því“.
,,Þið getið hitt marga
,.kónga“ þar“, sagði Gunston.
„Þar er Hong Lee. sem þeir
kalla Stóra Jim, þar er Ah
Puck og Ah Wang og svo er
það Shima, japanski kartöflu-
kóngurinn. Hann á margar mil
jónir og lifir eins og kóngur“.
„Hvernig stendur á því að
Ameríkumenn geta ekki gert
þetta?“ spurði Saxon.
,,Það er líklega vegna þess að
þeir kæra sig ekki um það.
Þeim er ekkert að vanbúnaði
nema viljaleysi. En eitt skal
jeg segja ykkur — jeg vil helst
skifta við Kínverja. Þeir eru
áreiðanlegir. Loforð þeirra
stapda eins og stafur á bók. Og
ef þejr ákveða að gera eitthvað
þá gera þeir það. Og svo er ann
að — hvítir menn hafa ekki
hugmynd um það hvernig á að
rækta jörðina. Fremstu bænd-
ur eru ánægðir með það að fá
eina uppskeru og skifta um
land árlega. En Kínverjinn fær
á sama tíma tvær uppskerur af
sama landi. Jeg hefi sjálfur
sjeð það •— tvöfalda uppskeru
af hreðkum og gulrótum af
sama blettinum samtímis“.
„Það getur ekki átt sjer
stað“, sagði Billy. ,,Það er ekki
hægt að fá nema eina uppskeru
í senn“.
„Þar skjöplast yður“, sagði
Gunston. „Það verður að dreif
sá gulrótum og þær spretta
seipt. Hreðkum þarf líka að
dreifsá, en þær spretta fljótt.
Þeim er því sáð þjett hvorum
innan um aðrar. Þegar hreðk-
urnar eru fullsprottnar eru þær
teknar upp og þá er hæfilega
rúmt um gulræturnar. Nei, Kín
verjar eru slungnir".
,,Jeg ímynda mjer að hvítur
maður geti gert þetta alveg eins
og Kínverji“, sagði Billy.
„Það vidðist liggja í augum
uppi“, svaraði Gunston, ,,en
sannleikurinn er sá að hvíti
maðurinn gerir þetta ekki. Kín
verjinn ann sjer aldrei hvíldar
og hann ann jörðinni heldur
aldrei hvíldar. Og svo hefir
hann glögt yfirlit um afkomu
sína. Hafið þjer nokkurn tíma
heyrt getið um að hvítur bóndi
hafj bókhald? Þetta gerir Kín-
verjinn. Hann vill læra af
reynslunni og vita upp á hár
hvar hann er staddur. Hann
skrifar alt hjá sjer og hann
veit upp á hár um kostnað og
uppskeru af hverri ekru. Og
hann veit hvað markaðsverði
líður. Jeg veit ekki hvernig
hann fer að því, en hann er
fróðari um markaðinn heldur
en við umboðsmennirnir. Auk
þess er hann þolinmóður, en
ekki þrjóskur. Setjum nú svo
að honum yfirsjáist. að hann
sái einhverju, sem ekki verður
seljanlegt nema fyrir lítið. I
hans sporum mundi hvítur mað
ur verða þrjóskur og ekki vilja
selja fyrir hið lága verð, en það
gerir Kínverjinn ekki. En af
reyrydunni lærir hann hygni,
og hann hefir einhver ráð með
að bæta sjer tjónið. Jörðin er
til þess að græða á henni, Og
Kínverjinn ræðst á hana með
plórdnn og plægir niður alla
hina verðlausu uppskeru og sá-
ir einhverju öðru. Og hann hef
ir hálfgerða ófreskisgáfu. Um
leið og fyrstu spírurnar koma
upp úr jörðinni sjer hann hvern
ig uppskera muni verða, hvort
hún verður góð, miðlings góð
eða ljeleg. Og svo kann hann
galdur. Hann kann að halda í
hemilinn á jarðargróðanum.
Hann kann að hraða þroska,
eða tefja fyrir honum. alt eftir
því hvernig markaðshorfurnar
eru. Og þegar honum líkar
markaðsverðið, þá er uppskera
hans tilbúin að seljast, altaf á
heppilegustu stundu“.
Þau töluðu lengi við Gunston
og eftir því sem hann sagði
þeim fleira um Kínverja og
jarðyrkju þeirra, því ánægðari
var Saxon með upplýsingarnar.
Hún efaðist ekki um það að
hann segði alt satt. Gallinn var
aðeins sá að hún vissi ekki
hvernig hún ætti að hagnýta
sjer þessar staðreyndir. En þeg
ar Gyðingurinn var farinn tók
Billy að útlista alt þetta.
„Við erum ekki Kínverjar“,
sagði hann. „Við erum af hvíta
kyninu. Hvenær hefirðu heyrt
það að Kínverji hafi gaman að
því að koma á hestbak? Aldrei,
og hann kann ekki heldur að
skemta sjer á annan hátt. Hef-
irðu nokkurn tíma sjeð Kín-
verja synda út í skerjagarðinn
og brimið hjá Carmel — eða
berjast, glíma, hlaupa og
stökkva vegna þess að honum
þyki það gaman? Hefirðu nokk
urn tíma heyrt þess getið að
Kínverji taki sjer byssu á öxl
og gangi allan daginn og komi
ánægður heim að kvöldi ef
hann hefir fengið eina kanínu?
Nei, Kínverjar hugsa ekki um
annað en útslíta sjer, vinna
baki brotnu frá morgni til
kvölds. Svei vinnunni, ef hún
er hið eina eftirsóknarverða í
þessum heimi. En jeg hefi sýnt
það að jeg kann að vinna eins
og hver annar. Og hvað hefi
jeg haft upp úr því? Nei, Sax-
on. jeg hefi lært eitt á þessu
ferðalagi okkar og það er að
það sem minstu skiftir í lífinu.
En væri lífið ekki annað en
vinna, þá væri best fyrir mig
að ganga út og hengja mig
strax. Jeg vil hafa tíma til þess
að fara á veiðar og koma á
hestbak. Jeg vil ekki vera svo
síþreyttur að jeg geti ekki elsk
að konuna mína. Hvaða gagn er
í því að verða ríkur og græða
tvö hundruð og fjörutíu þúsund
á einni kartöfluuppskeru? Líttu
á Rockefeller. Hann neyðist til
þess að lifa á mjólk eingöngu.
Jeg má eta nýtt og kröftugt
nautakjöt og jeg er svo hraust-
ur í maganum að það er sama
hvað jeg læt ofan í mig. Nei,
þá er það betra en auðæfi að
hafa nógan tíma til þess að
vera með þjer og skemta sjer
með þjer. Hvers virði væri líf-
ið, ef jeg ætti þig ekki?“
,,Ó, Billy, þetta er einmitt
það, sem vakti óljóst fyrir
mjer“. sagði Saxon. „Jeg hjelt
að það væri vitleysa og jeg hefi
oft orðið andvaka út af því. Jeg
var hrædd um að eitthvað væri
að mjer og jeg væri alveg ó-
hæf til þess að vera í sveit. Jeg
gat sem sje ekki öfundað Portú
galana í San Leandro. Mig hef
ir aldrei langað til þess að
verða eins og þeir, eða Dalma-
tiu-mennirnir í Pajaro dalnum.
Nei, mig hefir ekki einu sinni
langað til þess að verða eins og
frú Mortimer. Og nú heyri jeg
að þú ert á sama máli. Það sem
við leitum að er staður, þar sem
við þurfum ekki að vinna alt of
mikið og þar sem við getum
skemt okkur eins og við þurf-
um. Við hættum ekki fyr en
við finnum slíkan stað. Of ef
við finnum hann ekki, þá höld-
Eftir ANNETTE BARLEE
V..Í
11. ’
Svo álfarnir röðuðu sjer hlið við hlið, en býflugan stóð
fyrir framan þá með skelfing skrítinn svartan kassa í hönd-
unum. Hún sagði börnunum að taka eftir flugunni, sem
bráðlega mundi koma þjótandi út úr kassanum, og þau
störðu og störðu, en auðvitað sást engin fluga, því býflugan
var bara að fá krakkana til að standa kyrra. — En svo
heyrðist hár smellur, og myndatökunni var lokið, og eldri
álfarnir byrjuðu strax að panta myndir.
Ljósálfunum þótti kvöldið koma alt of fljótt, og það var
ekki laust við að þeir væru hálf súrir á svipinn, þegar máf-
arnir komu að sækja þá. En þeir söfnuðu þó saman matar-
leifunum og klifruðu upp á bakið á þessum vinum sínum.
Og brátt var allur hópurinn kominn heim.
Herra Ugla stóð fyrir utan húsið sitt og tók á móti þeim.
Býflugan var komin þarna líka, og hún afhenti öllum álf-
unum „myndirnar“, sem þeir höfðu pantað.
Lilja tók sína ,,mynd“ og hjelt henni undir ljóskeri til að
skoða hana, og þú getur gert þjer í hugarlund, hvað hún
varð fyrir miklum vonbrigðum, þegar hún sá bara alls ekki
neitt. Hinir Ijósálfarnir urðu líka hálf daufir í dálkinn, þegar
þeirra „myndir“ reyndust nákvæmlega eins, en þá tilkynti
býflugan öllum álfunum, að þeir hefðu raunar verið ósýni-
legir, þegar ljósmyndin var tekin.
Svo nú urðu litlu Ijósálfarnir hinir ánægðustu, og þótti
þetta ágætur endir á skemtiferðinni, og einn þeirra hengdi
jafnvel „myndina" upp í stofunni sinni og skrifaði undir
hana: „Ósýnilegur álfahópur".
IV. lcafli
TÝNDI ANDARUNGINN
Bang-bang-bang!
Herra Ugla vaknaði og lauk upp hurð sinni. Fálki brjef-
beri stóð fyrir utan og hjelt á brjefi undir öðrum vængnum.
„Þetta er ábyrgðarbrjef,“ sagði fálki, „svo jeg kom með
það eins fljótt og jeg gat. Ef til vill er það frá einhverjum,
sem vill að þú hróflir strax upp húsi fyrir sig.“
„Þetta er einkabrjef, að mjer skilst“, svaraði herra Ugla,
pr~i
ri/rwJ
— Haldið, þjer bara áfram,
Iæknir. Haldið þjer bara á-
fram.
★
Dómarinn: — Þjer stáluð
eggjum úr verslun þessa manns
þarna. Hafið þjer nokkra afsök
un?
Hinn ákærði: — Já. það var
hræðilegur misskilningur.
Dómarinn: — Hvernig þá?
Hinn ákærði: — Jeg hjelt að
þau væru ekki fúl.
★
Kennarinn: — Geturðu sagt
mjer eitthvað um vísindamenn
17. aldarinnar?
Nemandinn: — Þeir eru allir
dánir.
★
— Mamma, eiga svínin börn?
— Auðvitað, en af hverju
spyrðu að því?
— Það sagði mjer einhver að
þau ætti lítil svín.
— Jeg fór til læknisins, sem
þú vísaðir mjer á.
— Sagðirðu honum að jeg
hefði sent þig?
•— Já, jeg gerði það.
— Hvað sagði hann við því.
— Hann ljet mig borga fyr-
irfram.
★
Hún: — Er það satt, að þú
hafir sagt í boðinu hjá vini þín
um í gær, að jeg væri bæði
sjónlaus, heyrnarlaus og vit-
laus?
★
Maðurinn (um leið og hann
stóð upp í strætisvagni fyrir
ungri stúlku): — Afsakið.
Stúlkan (um leið og hún sett
ist): — Jeg sagði ekkert.
Maðurinn: — Mjer þykir það
leitt, en mjer heyrðist þjer
segia: Þakka yður fyrir.
★
Jakob litli: — Mamma, sjáðu
manninn, sem situr þarna,
hann hefir ekki eitt einasta hár
á höfðinu.
Móðirin: — Uss, hann getur
heyrt til þín.
Jakob: — Veit hann það ekki
sjálfyr.
s =
BERGUR JÓNSSON
hjeraðsdómslögmaður 1
i Málflutningsskrifstofa:
i Laugaveg 65, ncðstu hæð. |
| Sími 5833.
i Heima: Hafnarfirði. Sími |
| 9234. |
uiiiiiiiiiiiiimmiiiiimimitmimiiiimiiiiiiiiiimiiiiiis