Morgunblaðið - 22.01.1948, Page 2

MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudaginn 22. janúar 194S
' 2
Mundu Rússur hverfu frú 5 úru úætluninni,
ef kommúnistur kæmust í stjórn ú íslundi?
RugS kommúnista
um afurðasöluna
nær hámarki
FORSJALL maður er Einar
Olgeirsson og eldfljótur að átta
sig á hinu rjetta samhengi mál-
anna.
Meðal síðustu hugsmíða Einars
eru einkum tvær, sem af bera.
Einar telur hættulegt að selja
þeim, sem kaupa vilja.
Af alkunnri skarpskygni hef-
ur hann sjeð, að ef við seljum
framleiðsluvörur okkar í Vestur-
Evrópu nú um nökkurra ára
skeið, meðan þær þjóðir, sem þar
byggja þurfa á þeim að halda,
munum við alveg örugglega
tryggja, að í löndum þessum
verði síðar meir enginn markað-
ur fyrir vörur okkar.
Þessi athugun Einars ber vissu
Jega með sjer einkenni óvenju-
leikans.
Venjulegir meðalmenn hefðu
eflaust ályktað sem /svo, að
besta ráðið til að tryggja okkar
gömlu markaði í Vestur-Evrópu
og til að vir,na nýja, væri að selja
vörur okkar þangað meðan þjóð-
irnar þurfa nauðsynlega á þeim
að halda vegna skorts á öðrum
Jífsnauðsynjum. Menn skyldu
halda, að með þessu væri ekki
áðeins verið að vinna fyrir dag-
inn í dag, heldur einnig á hinn
heillaríkasta hátt verið að undir-
búa framtíðina.
Ömurlegar afieiðingar „skemd-
arverka" Bjarna?
En Einar Olgeirsson varar ís-
lensku þjóðina ekki aðeins við
þeim voða, sem yfir henni vofi,
ef framleiðsluvörur hennar sjeu
seldar til þjóða Vestur-Evrópu,
úr því að þær þurfi á þeim að
halda.
Stálhvöss rökfimi hans hefur
einnig fengið því áorkað, að hann
sjer fyrir, að „skemmdarverk“
Bjaina Benediktssonar gegn af-
urðasölu Islendinga í Austur-
Evrópu muni leiða til þess, að
þjóðirnar þar „ráðist sjálfar í að
gera út fiskveiðaflota hingað
norður í höf“, með þeim árangri,
að „Austur-Evrópu markaðirnir
glatist að fullu og öllu vegna
einskærra skemmdarverka11.
Nú er'það saga fyrir sig, hversu
„skemmdarverk“ Bjarna Bene-
diktssonar á Austur-Evrópu
mörkuðunum sjeu raunveruleg.
Staðreyndirnar segja þar tölu-
vert aðra sögu en Einar Olgeirs-
son.
Höfðu sendinefndii nar
leynileg fyrirmæli?
Bjarni Benediktsson hefur
ckki verið utanríkisráðherra
nema tæplega eitt ár. A því eina
ári hefur meira verið gert til að
áfla markaða fyrir íslenskar vör-
ur í Austur-Evrópu en nokkru
éinni áður. Hver sendinefndin
C-ftir aðra hefur verið send til
þessara landa í markaðsleit og
hafa þær dvalið austur þar flesta
mánuði valdatíma núverandi
ríkisstjórnar.
Vera kann, að Einar Olgeirs-
son trúi því, að allar þessar
nefndir hafi haft leynileg fyrir-
znæli um að spilla þvi, svo sem
þagr fremst máttu, að nokkrir
eamningar kæmust á. En ef Ein-
Æir Olgeirsson trúir slíku, er hann
áreiðanlega nokkuð einstæður
jim þá skoðun sína sem ýmislegt
fleira.
| Um. þetta hefur áður verið svo
^tarlega rætt, að allir sem vilja
Vita hið sanna hafa nú um það
vitneskju.
Nser óttinn við Bjarna Bene-
diktsson til Austiir-Evrópu?
En, ályktar Einar ef svo færi,
að Austur-Evrópubjóðirnar færu
ð, fiska hjer í Norðurhöfum, er
aðí þá ekki sönnun fyrir skemmd
járverkum Bjarna Benediktsson-
|r?
Voldugan mann telur Einar
ipigeirsson Bjarna Benediktsson
"vera, ef hann í hjarta sínu trúir
þessari fjarstæðu. Eða hver er sá
annar en Einar Olgeirsson, sem
trúir því, að þjóðir Austur-Evr-
ópu hafi fýllst siíkis hræðslu við
Bjarna Benediktsson, að þær
af þeim sökum gerbylti atvinnu-
lífi sínu og taki nú upp fiskveið-
ar, sem þær al'ls ekki hafi haft
hug á fyrr en kommúnistar hrökl
uðust frá völdum á Islandi?
En, segir Einar Olgeirsson orð-
rjett í Þjóðviljanum, „þjóðir
Austur-Evrópu eru litlar fisk-
veiðaþjóðir, enda þannig í sveit
settar, að þær hafa ógreiðan að-
gang að fiskimiðum“.
Er það nú víst, þrátt fyrir þessi
fræði, að þjóðir Austur-Evrópu
hafi hingað til engan hug haft á
fiskveiðum?
Keyptu Pólverjar togarana af
andúð við Áka og erindreka
hans?
Eftir áreiðanlegum fregnum
útveguðu Pólverjar sjer á fyrri
hluta ársins 1947 kringum 20
togara. Þetta var nokkrum mán-
uðum eftir, að tveir erindrek-
ar Áka Jakobssonar höfðu langa
stund dvalið í Póllandi við lítinn
orðstýr.
Eftir hugsanaferli Einars Ol-
geirssonar ætti orsakasamhengið
að vera auðsætt! Pólverjunum
leist svo illa á erindreka Áka og
höfðu svo leiðar spurnir af hon-
um sjálfum, að þeir ákváðu að
koma upp sínum eigin togara-
flota.
Slík rökfærsla er á borð við
málflutning Þjóðviljans og á sjer
auðvitað enga stoð í veruieikan-
um. Pólverjar leggja stund á
fiskveiðar alveg án tillits til þess,
hver fer með völd á íslandi. Þeir
fara um það alveg eftir sínum
hagsmunum og skeyta ekki hætis
hót um það, þó að ein af kenni-
setningum kommúnista á Islandi
sje sú, að menn í Austur-Evrópu
geti ekki dregið fisk úr sjó.
Auðvitað snúa kommúnistar
þessu alveg við. Næsta rógsefni
þeirra verður það, að Pólverjar
hafi engan togara átt meðan Aki
Jakobsson var í stjórn á íslandi,
en hafi strax hlaupið til og keypt
sjer 20 togara í skyndi, er þeir
frjettu af óvættinum Bjarna Bene
diktssyni uppi á íslandi.
Ráðagerðir Rússa á meðan
Áki var í stjórn.
En hvernig er það með Rússa?
Brugðu þeir e. t. v. við og
gerðust óforvarandisk fiskveiði-
þjóð, þegar þeir höfðu fregnir
af, að Bjarni Benediktsson væri
orðinn utanríkisráðherra Islands,
af ótta við, að ella mundi honum
takast þau dólgslegu áform að
svelta þá inni?
Um það má fá nokkurn fróð-
leik í tímaritinu Ægi, mars-heft-
inu 1947. Þar birtist á siðu 77 og
næstu síðum, fróðleg grein, sem
heitir „Fiskveiðar Sovjetríkj-
anna“. Segir þar, að greinin sje
hluti af skýrslu frá íslenska
sendiráðinu í. Moskva. Hefur
Morgunblaðið fregnað, að sú
skýrsla sje samin seint á árinu
1946, eða á meðan Aki Jakobs-
son enn var ráðherra sjávarút-
vegsmála hjer á landi.
Greinin í Ægi hefst á þessum
orðum:
„I hinni nýju fimm ára áætl-
un Sovjetríkjanna fyrir 1946—
1950 er gert ráð fyrir verulegri
eflingu fiskveiða og fiskiðnaðar í
landinu, bæði hjá fyrirtækjum
ríkisins og hjá samyrkjubúum“.
Síðan kemur fram, að 1950 eigi
fiskaflinn að vera orðinn nálega
2,2 milj. tonn.
Togarave/ðar í Norðurhöfum.
Sjerstakur kafli í Ægisgrein-
inni heitir ..Togaraveiðar í Norð-
urhöfum*'.
Þar segir m. a.:
„Aðalútgerðarstaðurinn við
norðurströndina er Murmansk.
Þar er togaraútgerðin að auk-
ast um 150% frá því fyrir stríð,
(1939). Gert er ráð fyrir að árið
1950 verði þar dagiega við lönd-
un fiskjar 25 til 27 togarar, og
að auk þess verði a. m. k. 30
togarar á sama tíma í viðgerðar-
stöðvum til eftirlits og viðgerð-
ar.
Stækka á höfnina í Murmansk
og auka þar mjög tækni. Fryst-
ingu fisks á að tvöfalda þar og
fjórfalda flakaframleiðslu frá því
er var fyrir stríð. Niðursuða á
að aukast þar um 50%.
Arið 1950 á Murmansk að fram
leiða 125% meiri fisk en fyrir
stríð og auk þess á fjölbreytni í
vinnslu fisksins að aukast mjög.
— Um 20 tegundir fisks kváðu
venjulega berast þar að landi.
Einhver útgerð mun vera í
Petsamo, er nú tilheyrir Sovjet-
ríkjunum. Rætt er um að stofna
nýjar útgerðaistöðvar á Norður-
ströndinni“<
Síðar í sama kafla segir:
„Fjölga á mjög togurum og skal
í því augnamiði koma upp nýrri
stórri togárabyggingarstöð."
Fylgist Einar ekki með 5 ára
áætluninni?
Liðnir eru nærri 10 mánuðir
síðan íslenskur almenningur
fjekk vitneskju um þessar ráða-
gerðir. Engu að síður ætlar Einar
Olgeirsson sjer nú þá dul, að
telja mönnum trú um, að ef
rússnesk skip komi hingað í Norð
urhöf sje það að kenna „skemmd
arstarfscmi" Bjarna Benedikts-
sonar. „Skcmmdarstarfsemi“,
sem raunar hefur einkum lýst
sjer í því, að lengst af stjórnar-
tíma sínum hefur hann verið að
láta bjóða Rússum ýmiskonar
fiskafurðir.
Enginn skyldi heldur halda, að
Einari Olgeirssyni hafi ekki ver-
ið kunnugt um það löngu á und-
an öðrum Islendingum, að Rúss-
ar áetluðu samkv. fimm ára áætl-
un sinni að auka mjög fiskveiðar
hjá sjer. Ahugi hans 'fyrir rúss-
neskum málum er meiri en svo,
að hann láti slíkt fram hjá sjer
fara.
Þegar Einar vildi senda íslensku
togarana t>l Murmansk.
Þá er Einari Olgeirssyni og
manna kunnugast um, að hægt
er að sigla hvert sem er norður
í höf frá hinni miklu útgerðar-
miðstöð í Murmansk. A. m. k. var
honum íullkuunugt um það haust
ið 1939, að hægt var að sigla frá
Islandi austur þangað, en þá vildi
hann, að kunnugustu manna sögn
koma því í kring, að ef Islend-
ingar yrðu að hætta siglingum
til fisksölu í Þýskalandi, yrði
siglt með liskinn austur til Mur-
mansk. Því að þá mátti ómögu-
lega styrkja „heimsveldissinn-
ana“ í Bretlandi í baráttunni við
nasismann í Þýskalandi með því
að selja þeim íslenskan fisk.
Sú afstaða hans breyttist -þó
síðar eins cg kunnugt er, að vísu
ekki fyr en Hitler hafði ráðist á
húsbændur Einars í Austurvegi.
Þá varð Einar jafnákafur í að
styrkja hina nýju bandamenn
Rússa, þ. e. Breta, og hann áður
hafði verið í þjónustunni við
Hitler á meðan kærleikar hjeld-
ust með honum og húsbændun-
um austrænu.
Var 5 ára áætlunin samin vegna
Bjarna Benediktssonar?
Ef við venjulega menn væri að
eiga, þyrfti ekki að eyða orðum
að því, að ræða frekar þá fjar-
stæðu, að það sje að kenna
„skemdarverkum“ Bjarna Bene-
diktssonar og núverandi ríkis-
stjórnar, ef þjóðir Austur-Evrópu
„ráðast sjálfar í að gera út fisk-
veiðiflota hingað norður í höf“,
eins og segir í Þjóðviljanum. Eng
inn skyldi þó ímynda sjer, að
Þjóðviljinn eða kommúnistar yf-
irleitt, láti þessar eða aðrar stað-
reyndir hafa hin allra minnstu
áhrif á sig.
Hvort sem það verður sagt ber
um orðum opinberlega eða ekki,
verður næsta viðfangsefnið, sem
sellufjelögunum verður fengið í
hendur það, að útbreiða þá þekk-
ingu, að Sovjetyfirvöldir. hafi
sjeð fyrir strax í stríðslok,
skemdarverk Bjarna Benedikts-
sonar í utanríkismálum 1947 og
hafi þessvegna þá þegar fyrir-
skipað hina stórkostlegu aukn-
ingu fiskveiðanna.
Þessari fyrirætlan, sem undir-
búin hafi verið af svo dásamlegri
fyrirhyggju, verði vafalaust
sleitulaust haldið fram meðan
„hrunstjórnin" sje við völd á Is-
landi. Eina ráðið til þess að fá
þéssu breytt sje það, að Einar
Olgeirsson taki við utanríkismál-
unum, en Aki Jakobsson verði
sjávarútvegsmálaráðherra á ný.
Þá verði áreiðanlega öllu borgið,
Murmansk lögð í eyði, togara-
smíðastöðin sprengd í loft upp og
Sovjetborgurum bannað að draga
ugga úr sjó.
Mörgum finst þetta eflaust ó-
trúleg saga og trúa ekki, að slík-
um fjarstæðum sje haldið fram.
I stuttu máli er þetta þó kjarn-
inn úr öllu þvaðri kommúnista
um afurðasöluna að undanförnu.
Það er vissulega engin furða,
að með slíkum málflutnlngi ein-
angri kommúnistar sjálfa sig
meira og meira með liverjum
degi.
Hætiusvæðin í Hva!-
firði veria merkf
meS IjósbaujiHn
PJETUR OTTESEN tók til
máls utan dagskrár á Alþingi
í gær og ræddi hið mikla veið-
arfæratjón er bátar verða fyr-
ir næstum daglega í Hvalfirði.
Spurði hann hvað ríkisstjórn-
in hefði gert í þessu máli. —
Jóhann Þ. Jósefsson, fjármála-
ráðherra upplýsti, að vitamála
stjórninni hefði verið falið að
ranr^aka ýtarlega hvað ylli
þessu tjóni. Ef það reyndist
rjett, sem flestir álíta, að hjer
sje um leyfar af kafbátagirð-
ingu frá stríðsárunum, þá
mundi fást öruggur grundvöll-
ur til að byggja á kröfur á
hendur Bretum um að þeir a.
m. k. borguðu kostnað við
hreinsun Hvalfjarðar og e. t. v.
gréiddu skaðabætur fyrir það
tjón sem orðið hefur á veidar-
færum.
Ennfremur hefði vitamála-
stjórninni verið falið að setja
fleiri Ijósbaujur og gleggri
merkingar í fjörðinn.
Úfvegsmannafundur um
Síldarvedcsmiðjumánð
Lofað klufafje fyrir
$48 þús. krónur
STJORN Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna boðaði til
fundar meðal útgerðarmanna S
gær. þar sem rætt var um þátt-
töku bótaeigenda í stofnun
hlutafjelags til þess að byggja
síldarverksmiðju í skipLí sam
ræmi við tillögu og álit Síldar-
verksmiðjunefndar bæjarstjórn
ar Reykjavíkur.
Sverrir Júlíusson, form. LÍÚ,
setti fundinn og gerði grein
fyrir verkefni hans. Fundar-
stjóri var Ólafur B. Björnsson
og fundarritari Jakob Hafstein,
Formaður síldarverksmiðju-
nefndar þeirrar, sem að tilhlut-
un bæjarins hefir unnið að
þessu máli, Jóhann Hafstein,
alþm., gerði grein fyrir starf-
semi, áliti og tillögum nefnd-
arinnar. En eins og áður hefir
komið fram hjer í blaðinu eru
aðaltillögur nefndarinnar,. að
stofnað verði hlutafjelag
Reykjavíkurbæjar, Síldarverk-
smiðja ríkisins og útgerðar-
manan og sjómanna til þess að
koma upp síldarverksmiðju í
skipú sem geti brætt allt að
10 þús. rriál síldar á sólarhring.
Fjórði aðilinn í fjelaginu verði
Óskar Halldórss. útgerðarmað
ur, sem leggi til síldarvinnslu-
vjelar, sem hann á nú liggj-
andi í landinu. — Gerði fram-
sögumaður einnig grein fyrir
skyldri hugmynd um síldarverk
smiðju í skipi, sem fram kom
á Alþingi fyrir áramótin í frum
varpi frá sjávarútvegsmálaráð-
herra, Jóhanni Þ. Jósefssyni.
Nefndin hefði borið tillögur
sínar undir ráðherra, sem hefði
heitið þeim stuðningi sínum,
og talið vel sjeð fyrir fram-
kvæmd þess máls, sem hann
hefði borið fyrir brjósti í frum-
varpi sínu, þótt í öðru formi
væri. Ráðherra veitti þessu
máli einnig fullan stuðning á
fundi stjórnar L.Í.Ú., sem hald-
inn yar um málið. Þá gerði
frummælandi grein fyrir fleirl
titlögum, sem nefndinni hefðu
borist um ýmsar stærðir skipa
undir verksmiðjuna, en nefnd-
in teldi meginatriði um stærð
skips til verksmiðjureksturs, að
það gasti athafnað sig í Reykjs
víkurhöfn, og einnig mundp af
ar stpr skip reynast erfið við
-starfrækslu fyrir norðan.
Loks minntist frummælandl
á álitsgerð frá Kveldúlfi h.f.,
sem nefndinni hefði borist, og
fæli í sjer uþplýsingar um rann
sóknir í verksmiðjunni á Hjalt
eyri í samvinnu við erlenda
sjerfræðinga um alveg nýjar
aðferðir til vinnslu síldarinn-
ar. IJöfuð kostir hinnar nýju
aðferðar væri þeir, að öll verð
mæt efni síldarinnar væru að
fullu hagnýtt og enginn óþrifri
aður frá verksmiðjurekstrinum.
Væri hjer um að ræða mjög at-
hyglisverða þróunarmöguleika
í síldariðnaðinum.
Að lokinni ræðu frummæl-
anda tók til máls Sveirm Ein-
arsson, verkfræðingur við verk
smiðjúna á Hjalteyri og gerði.
ýtarlega grein fyrir álitsgjörð
og rannsóknum Kveldúlfs-
manna. Fleiri fundarmanna
tóku til máls. Sveinn Benedikts:
son, formaður stjórnar Síldar-
verksmiðju ríkisins, og skýrði
hann frá því að stjórn verk-
smiðjanna hefði þegar ákveðið
að taka þátt í hlutafjelagi i
samræmi við fram komnar til-
lögur síldarverksmiðjunefndat
Frh. á bls. 8.