Morgunblaðið - 22.01.1948, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Fimludaginn 22. janúar 1948

Útg.: H.f. Árva'iur, Reykjavík.
Fraumkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjalá kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utanlands.
f lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbók.
Aíturgöngur ein veldis-
aldanna
ÞEGAR voldugasti einræðisherra 19. aldarinnar, Napoleon
Bonaparte, braut undir sig hvert landið á fætur öðru og
iagði kúgunarfjötra á þjóðir þeirra, leit flest frjálslynt fólk
í heiminum það atferli illu auga. Hinar kúguðu þjóðir, sem
einvaldurinn hafði stigið á járnslegnum hæli herja sinna,
nutu samúðar allra frelsisunnandi manna.
En einveldi Napoleons lauk, stjórnarkerfi hans hrundi
saman eins og spilabo^g, kúgun hinna undirokuðu þjóða
Ijetti og upp úr Napoleonsstyrjöldunum óx þingræði og lýð-
ræði óðfluga fylgi á meginlandi Evrópu. Þá voru þeir menn
taldir frjálslyndir, sem börðust fyrir auknu persónulegu,
írelsi, frelsi einstaklingsins, skoðanafrelsi, ritfrelsi o. s. frv.
1 dag eru svipaðir atburðir að gerast og á tímum Napo-
leons Bonaparte. Eitt stórveldi á meginlandi Evrópu er tekið
að brjóta sjálfstæð þjóðlönd undir sig með vopnavaldi. Þetta
stórveldi er Sovjet Rússland. Og hin sjálfstæðu ríki, sem
það algerlega hefur innlimað eru Eystrasaltslöndin Lettland,
Eistland og Lithauen. Auk þess hafa Rússar gert nokkur önn-
ur riki á meginlandinu svo háð sjer að þau verða að standa
og sitja eins og stjórn Sovjet Rússlands býður þeim, m. a.
afnema hjá sjer allar lýðræðisreglur.
Meginhluti hins siðmentaða heims fyrirlitur og fordæmir
þessar aðfarir kommúnistastjómarinnar rússnesku alveg
eins og frjálslynt fólk fordæmdi á 19. öld yfirgang og ofbeldi
Napoleons, sem var mjög svipaðs eðlis.
En aðfarir kommúnista eru að vissu leyti margfalt verri
en Napoleons. Á síðari hluta 18. aldar og fyrri hluta þeirrar
19. stóð einveldið ennþá allföstum fótum. Persónufrelsi og
lýðræði voru á bemskuskeiði.
Tuttugasta öldin stærir sig hinsvegar af því að vera öld
mannhelginnar, lýðræðisins og persónufrelsis einstakling-
anna. Fyrir þessi hugtök hafa þjóðir heimsins háð ægilegustu
heimsstyrjaldir, sem mannkynssagan getur um.
Yfirgangsstefna Sovjet Rússa er þess vegna beint hnefa-
högg í andlit allra frjálslyndra manna, sem á þessari öld
lifa. En þótt undarlegt megi virðast eru þó til menn, jafn-
vel hjer á Islandi, sem em svo „frjálslyndir" að þeir láta
sig t. d. örlög Eystrasaltsríkjanna engu skipta. Þeir vita eins
og aðrir að miljónir manna í þessum löndum hafa verið
hnepptir í fjötra örgustu kúgunar, kúgunar, sem stenst fylli-
lega samanburð við einveldisaldirnar, þegar örlög fólksins
voru háð dúttlungum geggjaðra einræðisherra.
Samt sem áður vilja þessir menn telja þjóð sinni trú um
það að þeir sjeu hinir sönnu boðberar frjálslyndis og persónu
frelsis.
1 grein ,sem birtist hjer í blaðinu í gær var brugðið upp
greinilegri mynd af ástandinu í hinum Sovjet innlimuðu
Eystrasaltslöndum. Þjóðir þessara landa mega sig hvergi
hræra. Þær eru algerlega einangraðar frá umheiminum.
Og þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir Rússa til þess að tæla
þau hundruð þúsunda af fólki frá þessum löndum, sem dvelst
landflótta erlendis, heim til ættlanda sinna, hefur aðeins
einn af hverju hundraði þess þorað að hverfa heim.
Það, sem máli skiptir í þessu sambandi er að almenningur
í öllum löndum geri sjer ljóst, að í Eystrasaltslöndunum er
nú að endurtaka sig nákvæmlega sama sagan og gerðist é
öldum hins svartasta einræðis og ofbeldis. öflugt herveld.
leggur undir sig sjálfstæð smáríki, afnemur alt persónufrels
fólksins, leggur á það þrældómsfjötur, sem sviftir það ölli
sjálfstæði.
Islendingar geta ekki dregið nema eina ályktun af fram
komu þeirra landa sinna, sem telja þessar ráðstafanir SoVje
stjómarinnar, sjálfsagðar og eðlilegar, þó að þeir aðhyllis
fremur einræðishugsjón miðaldanna og Napoleonstímabilsin.
éh lýðræðishyggju 20. aldarinnar.
Svo koma þessar afurgöngur einveldisaldanna og segjas
vera „frjálslyndar11!!
;j Hefur jafn ósvífin fölsun nokkurntíma sjest? Sannarlegí
ekki- ____.... 'áM .
\Jíliver}i ihripar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Lokað klukkan 1.
ÞÁ HAFA YFIRVÖLDIN á-
kveðið, að öllum skemtunum
skuli hætt klukkan 1 eftir mið-
nætti, í síðasta lagi. — Það
hlaut að koma að þessu. Það
var ekki lengur hægt að horfa
upp á næturklúbbafyrirkomu-
lagið á dansleikjum hjer á
landi. Það hljóta að hafa farið
mikil verðmæti í súginn og
framleiðsla landsins minkað
vegna þess, að fólk hefir verið
ófært til vinnu eftir að hafa
dansað og drukkið undir morg
un. —
En nú er tekið af skarið og
þótt búast megi við ýmsum ó-
ánægjurÖddum, þá mun allur
almenningur vera því fylgjandi
að skemtanir hætti á sómasam
legum tíma.
•
Hægt að byrja fyr.
LÖGIN setja engin takmörk
fyrir því hvenær dansleikir og
skemtanir megi hefjast. Það er
hægt að byrja um hádegið þess
vegna og dansa í 12—13 klukku
tíma.
Það var orðin föst venja á
skemtunum að byrja þær ekki
fyr en undir miðnætti. Ef um
matarveislu var að ræða, þá
hófst hún sjaldan fyr en undir
8, þótt auglýst væri klukkan 7.
Var svo setíð undir drepleiðin-
legum ræðum framundir mið-
nættið, en þá byrjað að dansa
og haldið áfram til 4 og 5.
•
Mætti stytta ræðurnar.
ÞAÐ ER augljóst mál, að nú
verður að stytta ræðutímann í
hófum, þar sem dans er á eftir.
Það verður að skera niður um-
ræður yfir steikinni. Það mun
hlægja marga.
Og jeg læt það vera þótt sá
úður leggist niður, að selja
fólki inn á samkomur fyrir 100
krónur eða meira til þess að
'nlusta á leiðinda blesa, sem
mala og mala, þindarlaust.
Nú geta þessir ræðumenn
stofnað með sjer málfundafje-
lag, eða talað við sjálfa sig.
•
Gjörbreytir bæjar-
lífinu.
HIÐ NÝJA fyrirkomulag á
skemtunum mun gjörbreyta
bæjarlífinu. Næturgöltið mún
hverfa að mestu, eins og þrá-
faldléga hefir verið talað um í
þessum dálkum á undanförn-
um árum.
Bæjarbúar geta nú sofið í
friði fyrir dansfólki, sem farið
hefir um göturnar þegar komið
er framundir morgun með há-
reysti og látum.
Dómsmálaráðherrann á þakk
ir skyldar fyrir röggsemina.
Foreldrar, sem legið hafa and-
vaka margar langar nætur
vegna þess að börn þeirra voru
einhverstaðar 1 sukkinu, þakka
fyrir þessa ráðstöfun og þótt
einhverjar óánægjuraddir
kunni að heyrást frá nátthröfn
um, sem helst vilja vera úti
allar. nætur og sofa á daginn,
þá mun koma að því, að þeir
þakka einnig fyrir.
•
Farþegarnir vissu
ekki um eldinn.
DAGBLÖÐIN HAFA SKÝRT
frá því, að eldur hafi komið upp
í farþegaflugvjel, sem var á leið
hingað til landsins frá Norður-
löndum. En þessi frjett er ekki
rjett, það kviknaði ekki í vjel-
inni, heldur sýndu öryggisljós
vjelarinnar eldhættu, sem ekki
var fyrir hendi.
Ekki höfðu farþegarnir hug-
mynd um þetta og sumir þeirra
ekki fyr en þeir lásu það í
Revkjavíkurblöðunum.
Er einn af farþegunum var
að því spurður hvernig ferðin
hefði gengið, sagði hann að hún
hefðj gengið að óskum í alla
staði og verið.hin þægilegasta.
Einu sinni hefði flugfreyjan
komið til farþega og beðið þá
að spenna um sig öryggisbelt-
in. Farþeginn spurði hvort þess
gerðist nokkur þörf. Það væri
svo sem engin veltingur. Stúlk
an brosti aðeins, en svaraði því
engu.
•
Öryggið eykst.
FYRIR NOKKRUM árum
hefði það verið talinn bráður
banj öllumc sem voru í flug-
vjel, ef eldur kæmi upp í henni
á flugi.
En nú er öldin önnur. Ör-
yggið í flugvjelunum er orðið
þetta meira, en það var.
í nýtísku farþegaflugvjelum
eru sjálfvirk slökkvitæki, sem
kæf2 eld, sem kann að koma
upp í vjelinni og ótal tæki eru
um alla flugvjelina, sem sýna
í borði hjá flugmanninum, ef
eldur hefir komist upp einhvers
staðar í skrokknum.
En í fæstum tilfellum hafa
farþegarnir hugmynd um hætt
una fyr en hún er liðin hjá og
starfsfólk flugvjelanna er svo
vel æft, að á því sjest ekkert.
•
Útvarpsmessurnar.
ÞAÐ FÓR EINS OG mig
grunaði, að það er mikill áhugi
fyrir útvarpsmessunum. Það
sjest á þeim mörgu brjefum,
sem mjer hafa borist um það
mál. ,.Trúrækinn“ skrifar t. d.:
„Þakka þjer fyrir, að þú
mintist á útvarpsmessurnar í
dálkunum þínum. Það er að
vísu ekkí alveg rjett, að aldrei
sje útvarpað messum kl. 2 e. h.
Stundum er útvarpað frá Frí-
kirkjunni og Hallgrímspresta-
kalli á þeim tíma. En hitt er
rjett, að messurnar klukkan 5
hafa verið lagðar niður í út-
varpinu með öllu og önnur ráð-
stöfun, sem er lítt skiljanleg,
að það er alveg hætt að útvarpa
föstumessunum á miðvikudög-
um.,
Þetta hvorttveggja tel jeg hið
mesta tjón og nú þegar Útvarps
ráðið er skipað ágætum mönn-
um og niðurrifssöflin hafa þar
ekki lengur meirihluta, ætti að
taka þetta mál til nýrrar yfir-
vegunnar“.
Fleiri taka í sama streng.
MffiAL'ANNARA'ORÐA . . . . I
I------i i
-- | Eftir G. J. Á. í---------------*
Beslu boka- og kvikmyndaaugfýsingarnar
ÞAÐ er mælt, að Bernhard
’>haw hafi fyrst vakið á sjer
.thygli með því að skrifa, und-
r dulnefni, hverja níðgreinina
fætur annari um sjálfan sig.
agt er, að hann hafi ekki að-
ins látið sjer nægja að fara
inum háðulegustu orðum um
erk „þessa nýja rithöfundar",
eldur jafnvei gefið blaðlesend
num í skyn, að hjer væri mað
r á ferðinni, sem væri hif
\esta úrhrak frá siðferðilegu
ónarmiði.
Hvort hjer er rjett með far-
i, veit jeg ekki, en hitt veit
g, að siðferði nútímans er
mnig komið, að engri bók eða
/ikmynd hlotnast betri aug-
sing en ef einhver fjelög eða
ofnanir taka sig til og lýsa
/í yfir að verkið sje ósiðlegt.
Dæmin eru ótrúlega mörg.
• *
BEST SÓTTAR.
Bandarískir kvikmyndafram
iðendur, og raunar kvik-
yndaframleiðendur í öðrum
ndum, hafa komist að þpirri
ðurstöðu fyrir löngu síðan,
5 fáar kvikmyndir sjeu betur
óttar en einmitt þær, sem ein-
hver borgin hefir bannað fyrir
siðsemdar sakir
• •
FOREVER AMBER.
Nýjasta sönnunin fyrir þessu
er kvikmynd sú, sem gerð er
eftir bókinni Forever Amber.
Þetta er reyfari, sem seldist
ákaflega vel, en eíriið er ó-
Shaw skrifaði níð um sjálfan
sig:
merkileg ævintýri ungrar,
nautnasjúkrar stúlku.
Það fór eins og framleiðend-
ur myndarinnar höfðu gert sjer
vonir um: nokkrar borgir bönn
uðu myndina, blöðin skýrðu frá
því með stórum fyrirsögnum
og blaðafulltrúum framleiðend
anna tókst jafnvel að koma af
stað mikilli deilu um það m'eð-
al almennings, hvort rjettlætan
legt væri eða ekki að banna
myndina. — Árangurinn varð
svo auðvitað sá, að allir vildu
óðir kynnast ástarævintýrum
Ambers, og kvikmyndin um
stúlkukindina er orðin ein eft-
irsóttasta varan, sem Holywood
hefir boðið upp á um nokkúrn
tíma. ,
• •
PRENTAÐ Á LAUN.
En kvikmyndaframleiðend-
urnir eru ekki einir um að raka
saman fje á þessari græðgi
mannfólksins í það óheflaða og
ruddalega. Það er vitað, að
fjöldi manna erlendis lifir á
því eóðu lífi, að láta prenta og
gefa ,út á laun ýmiskonar sögur
um klám og sadisma. Leyndin,
Frh. á bls. 8.