Morgunblaðið - 03.02.1948, Qupperneq 5

Þriðjudagur 3. febrúar 1948.
MORGUNBLAÐIÐ
5
^J^venjyjóÉin oc^ JJeimiíiÉ

SÍÐU PI
Nokkrir
a
NÝTÍSKAN svonefnda, sem
heimtar síðari og víðari pils,
’mjórra mitti og axlir og breiðari
mjaðmir, hefir valdið miklum
deilum víðsvegar um heim. Tíska
þessi er alger bylting frá því,
sem áður var. Samkvæmt henni
fer allt að því helmingi meira
efni í kjólana og kápurnar, en
óður.
Formælendur tísku þessarar,
sem virðast fáir meðal almenn-
ings, telja henni það aðalega til
lofs, að hún sje kvenlegri en
gamla tískan og auk þess sje
sjálfsagt að breyta til annað
veifið.
Andmælendur hennar, sem eru
miklu fleiri, segja að slíkt óhóf
í klæðaburði gangi glæpi næst,
þegar miljónir manna á megin-
landi Evrópu eigi varla nokkra
flík til þess að hylja með nekt
sír.a — auk þess, sem þessi ný-
tiska sje herfilega ljót.
Fjelög stofnuð.
I Bandaríkjunum hafa verið
stofnuð fjelög, sem hafa það eitt
á stefnuskrá sinni, að berjast
gegn síðu pilsunum og ýms sam-
tök kvenna þar í landi bafa og
tekið á dagskrá sína að berjast
gegn þeim. Karlmenn þar hafa
þó veitst að henni með öllu
meira offorsi en kvenfólkið, eða
gerðu það a. m. k. meðan hún
var að ryðja sjer til rúms. Þeir
þreyttust aldrei á því, að gera
gys að þeim síðklæddu, bæði í
blöðum og útvarpi. Piltar í sum-
um háskólum stofnuðu t. d. með
sjer fjelög og urðu allir fjelags- Hollywood dísin Martha Vickers,
IN
ungir Reykvík-
ingar segja álit sitt
þeim

sem sjest hjer á myndinni, sýnir
okkur sokka þá, sem nota ber
við síðu pilsin. — Er þeim
haldið uppi með teygjubandi. —
„Time“ skýrir svo frá, að þeir
sjeu mjög líkir sokkum þeim, er
konur í Bandaríkjunum notuðu
kringum 1920.
og hafa eignast hjer bæði íylgis-
menn og andstæðinga.
Kvennasíðan sneri sjer til
nokkurra ungra manna og
kvenna og spurði um álit þeirra
í þessu mikla vandamáli.
•
Hún er ljót.
Ungfrúrnar svöruðu á þessa
leið:
— Nýja tískan er ljót, — sagði
sú fyrsta. Það er að vísu gaman
að breyta til og gerði ekkert til
þó að pilsin síkkuðu þannig, að
þau næðu rjett niður fyrir hnje.
En alls ekki lengra.
— Síða tískan er ósmekkleg
og gamaldags — og ennþá af-
káralegri þegar pilsin eru víð í
þokkabót, sagði önnur. — Þau
mættu kannske síkka ofurlítið
frá því, sem áður var, en ekki
mikið.
— Þessi síðu pils eru hræðilega
ljót — að sjá t. d. stúlku með
fallega fætur, ganga í þessu, —
sagði sú þriðja.
— Mjer finnst bæði druslulegt
og kauðalegt að pilsin nái niður
í'ordæmd í Bretlandi. fyrir miðja kálfa — en þau mega
í Bretlandi hefir Sir Stafford 1 gjarnan síkka ■'dálítið, sagði sú
Cripps, sagt nýju tískunni stríð fjórða.
á hendur á þeim forsendum, að j — Mjer finnst nýji svipurinn
hún sje þjóðfjelagslega hættu- j á kjólum og kápum dálítið flott,
leg. Elísabet prinsessa lýsti van- | sagði sú síðasta. Stúlkurnar sýn-
þóknun sinni á henni með því, | ast hærri og grennri í síðu pils-
að velja ltjóla þá, sem hún fekk j unum og auk þess er nýja tískan
sjer í sambandi við brúðkaupið, ! miklu kvenlegri en sú gamla. Jeg
samkvæmt stuttu tískunni. — I mvn ii ekkert hafa á :nóti bví,
menn að vinna þess heit, að bjóða
aldrei út stúlku, sem klæddist
síðari pilsum en rjett niður fyrir
hnjé.
Nýtískan almenn í New Vork.
1 Los Angeles og San-Francis-
co í ágústmánuði síðastl. var það
undantekning, ef maður sá stúlk-
ur á götum úti, eða á skemmti-
stöðum, klæddar samkvæmt nýju
tískunni og voru það þá helst
leikkonur og aðrar tískudrósir.
Aftur á móti fanst manni stutt-
klædda stúlkan stinga í stúf við
umhverfið í New York i haust,
svo almenn var síða tískan þar.
Og færi maður í búð og ætláði
að kaupa sjer kjól eða kápu, var
ekkert að hafa nema nýju tísk-
una. Þó var haft eftir verslunar-
eigendum í blöðum þar, að kon-
ur virtust ennþá hálfhikandi við
að kaupa mikið af dýrum fötum
samkvæmt tiskunni. — nema þá
einhverjar miljónerafrúr — þar
eð allt væri enn á huldu um það,
hve lengi liún myndi vara. Næsta
ár hefðu hinir slungnu kaupsýslu
menn, er á bak við tískubreyt-
ingar þessar standa, ef til vill
fundið upp á einhverju alveg
nýju til að kitla með hjegóma-
girnd konunnar.Og þá yrði vitan
lega að losna við gömlu fötin, því
að ótækt væri annað en tolla í
tískunni.
fallega fótleggi klæðist heim.
— Nýtískan er eitt það and-
styggilegasta, sem tískufrömuðir
hafa nokkurn tíma fundið upp
á, sagði annar. Hún gerir ungar
stúlkur kerlingalegar. Hún er als
ekki í samræmi við þá tíma, sem
við lifum á. Jeg iegg til að hún
verði gerð landræk — ennfremur
að ungir menn dansi ails ekki
við þær síðklæddu.'
— Jeg kemst í illt skap, þegar
jeg sje unga og iaglega stúlku
í þessum siðu pilsum, sagði sá
þriðji. Það særir fegurðartilfinn-
ingu mína. Auk þess er þetta auk
in gjaldeyriseyðsla. Þessi tíska
er annað bvort komin frá fram-
leiðendum kvenfatnaðar til þess
að auka söluna, eða þá frá eldri
kynslóðinm,.sem er að reyna að
koma gömlu íötunum sínum í
tísku aftur.
— Nýja síða tískan er í fáum
orðum sagt herfiieg, sagði sá
fjórði. Það eru nefnilega svo sára
litlir möguieikar á því, að nokk-
ur kona sje svo illa vaxin að
þetta geti fegrað útlit hennar.
— Jeg á engin orð til að lýsa
því, hvað mjer finst síðu pilsin
ljót, sagði sá fimti. Þau eyði-
leggja aðal augnagaman okkar
karimannanna, sem sje fótleggi
stúlknanna. Ef kvenfólkið held-
ur þessu áfram hjer, förum við
karlmennirnir að ganga í stutt-
buxum.
— Mjer þóttu síðu pilsin Ijót
fvrst í stað, sagði sá síðasti, en
nú er jeg farinn að venjast þeim
Mjer finnst þau vera ,,smart“, og
þá sjer í lagi á stúlkum, sem eru
í meðallagi háar. Þau verða dá-
lítið afkáraleg, ef stúlkurnar eru
mjög hávaxnar, eða mjög lág
vaxnar.
Svo mörg eru bau orð. Skyldi
þetta vera spegilmynd af al-
menningsálitinu á síðu pilsun-
um hjer í Reykjavík?
M. I.
í.!.
Frakklandi hefir það komið fyrir i að ganga í síðu pilsunum — þ. e.
að soltinn og klæðlítill múgurinn ! a. s., ef allar aðrai gerðu það.
liefir ráðist að þeim síðklæddu |
á götum úti og tætt utan af þeim : Karlmennirnir vcrri viðureignar.
fötin. ! Þá er best að snúa sjer að herr-
Vjer höfum eigi haft spurnif ' unum, serh voru ölíú verri viður- 1
af neinum slíkum ‘ óeirðum, í , eighar.
sambandi við nýtískuna hjer' á j — Síðu pilsin eru heppileg fyr
landi — enda munu Ffákkar | ir eidri konur og 'hjólbéinóttar
örari menn en Islendingar. Síðu j stúlkur, sagði sá fyrsti. En það
pilsin eru samt komin hingað I er hreint étækt að stúlkur með
(rislmaiin Gufancísson skrifar m:
„SÖGUR lSAFOLDAR“
1. bindi. — Björn Jónsson
þýddi og gaf út. Dr. Sig-
urður Nordal valdi. Ásgeir
Blöndal Jónsson bjó til
prentunar. Með eftirmála
eftir dr. Sigurð Nordal. —
ísafoldarprentsmiðja.
EOK þessi er vel útgefin og við-
kunnanleg að flestu leyti. Er hún
fyrsta bindi af þremur, sem koma
eiga, og úrval úr „Sögusafni ísa-
fo!dar“, sem kom út í 18 bindum
á árunum 1889—1908, og „Gömlu
Iðunni“, sem kölluð er. Björn
Jónsson, faðir forseta íslands, rit-
stjóri Isafoldar um 35 ára skeið
og ráðherra 1809—1911, hefur
þýtt og gefið út allar þessar sög-
ur og sagnir. En hann hafði mik-
ið vald á íslenskri tungu. — Dr.
Nordal segir svo um stíl hans í
eítirmála, að hann haíi verið
.rammþjóðlegur, kjarnmikill og
svo sjerkennilegur, einkum á síð
ari árum hans, að nær því hver
setning, sem hann skrifaði, mátti
heita auðþekt. Menn lærðu ósjálf
rátt heilar klausur úr greinum
hans og eru þær enn mörgum
manni af hinum eldri kynslóðum
í fersku minni.“
Það má með sanni segja, að
sögur þessar eru gamlir kunn-
ingjar þeirra, sem hófu lestur á
fyrsta tug 20. aldarinnar, og það
er mjög skemtilegt að eignast þær
nú í smekklegri útgáfu. Þær hafa I
ekki allar bókmentalegt gildi, í1
ströngustu merkingu þess or.ðs,
en skemtilegar eru þær allar. —
Ekki kann jeg við að íslensku
sögurnar sjeu þarna aftan við
flokk skemtisagna og greina af
útlendum uppruna, en slíkt er
smekksatriði. Mest er um vert að
bókin er öll hin læsilegasta og
rituð á ágætu máli. Vitanlega er
mestur fengurinn í íslensku sögn
unum. Þær eru flestar ágætar.
Nægir að benda á: „Nafnarnir í
Fagurey", „Þáttur af Jónatan og
Bóasi,“ „Frá Oddi Hjaltalín,“
„Frá Hafnarfræðrum og niðjum
þeirra,“ „Þáttur af Guðbrandi
Jónssyni,“ „Sæunnar tnál,“ —
saga um stórmerkilegt og' rann-
sóknarvert fyrirbrigði; — „Þáttur
af Halli á Horni“ — og margt
fleira gott er þarna skrásett.
Af útlendu sögunum er „Höfr-
ungshlaup" skemtilegast.
Tekjur af sölu bókar þessarar
og safnsins í heild eiga að renna
í Móðurmálssjóðinn og er það vel
til fundið. Þess er getið í eftir-
mála, að ef til vill verði síðar
gefið út á vegum sjóðsins úrval
úr biaðagreinum Björns Jónsson-
ar. Er vonandi að það komi til
framkvæmda, því þá bók myndi
margur girnast.
„IDA ELÍSABET"
Eftir Sigrid Undset.
Ritsafr> kvenna.
Bókaútgáfa Guðjóns Ó.
Guðjónssonar.
SKÁLDSAGAN „Ida Elísabef'
kom fyrst út í Noregi 1932. Var
henni að vonum vel tekið, því
bókin er ein af bestu nútímasög-
um frú Undset. — í henni má
greina alla kosti þessarar miklu
KVENRJETTTNDAFJELAG
Islands hjelt 41. árshátíð sína
þriðjudagskvöldið 27: þ. m
Tjarnarkaífi. Húsið var þjett-
skipað glöðum og áhugasömum
fjelagskonum og gestum þeirra.
Helga Rafnsdóttir stýrði hófinu.
Er konur höfðu hresst sig á hin-
um ágætu veitingum flutti for-
maður fjeiagsins frú Sigríður
Jónsdóttir Magnússon ræðu um j skáldkonu: djúpa þekkingu á
starfsemi fjelagsins_ og mintist
látinna fjelagskvenna. Lýsti
hún erfiðleikum, sem við væri
að stríða i starfinu og hvatti
manneskjum og mannlífi, glæsi-
legar persónulýsingar og framúr-
skarandi frásagnarsnild. En lang-
dregin er frásögnin, -eins og oft-
ast vill verða hjá Sigríði. Ur því
konurnar til að standa fast um bætir þ. . norskunni hið töfra
fjelagið og málefni þess. Tvær
ungar listakonur, Margrjet
Magnúsdóttir og Ragnhildur
Steingrimcdóttir, lásu upp
kvæði. Þá skemtu þeir Baldur
Georgs og Konni hans með ágæt
um. Síðan voru sýndár kvik-
kenda, nær því leyndardómsfulla
iíf málsins, sem framar öðru ger-
ir bækur frú Undset ógleyman-
legar. Flestir þýðendur hennar
hafa lent í miklum vanda með að
ná þessum máltöfrum yfir á aðra
tungu og er það eðlilegt. Þýðing
mvtídir og að lókurri vár stjg-i r9- Aðalbjargar gigurðardóttur
dans. Fjelágskonur voruað s.egf goð
, með koflum. En hmum sjerkenm-
kvikmyndaðar a dansgolfmu og Jega m41blæ og stíl Sigríðar, Und.
og
undir borðum.
Kvenrjettindafjelag íslands:
sameinar allar íslenskar konur-
set hefur hún ekki náð
mun það fáum hent.
Þetta er hjónabandssaga. Ida
mikil kona, ekki ólík svo mörg-
um öðrum af kvenpersónum Sig-
ríðar, en í mannlýsingum hennar.
gætir mjög áhrifa frá íslendinga-
sögum. Ilún er gift vanþroska
mannrolu, sem er í rauninni allra
besta skinn og konu sinni ,góð-
ur“ og eftirlátur, en slcortir karl-
mannslund og viijastyrk. Hann er
snotur snápur, en v.ellumenni. Því
er ekki að leyna, að höf. hallar
mjög á hann, án staðgóðra skýr-
inga, til þess að sýna sem allra
Ijósast geð og gerð Idu, enda er
henni meistaralega lýst og af
miskunnarlausu raunsæi.
Margur þefur undrast það, að
ekki skuli vera gefnar út á ís-
lensku miðaldaskáldsögur Sigríð-
ar Undset: „Kristin Lavransdatt-
cr“ og „Olav Audunsson". Efa-
laust myndu þær eiga hjer sams-
konar vinsældum að fagna og
annarsstaðar. En mikill vandi er
að þýða þær, svo skammlítið sje.
íslendingum er ekki vansalaust
að bestu bækur frú Undset skuli
ekki vera til á tungu þeirra. Að
vísu kom fyrsta saga hennar út
fyrir tveimur árum í útgáfu
Helgaíells og nú kemur Ida Elísa-
bet, en betur má ef duga skal.
Almaniak Þjóðvinafjelagsins ’48.
Andvari, 72. ár, 1947.
Ljóðmæli eftir Guðmúnd Frið-
jónsson.
Tungíið og tíeyringur, skáldsaga
eftir W. S. Maugham.
Heimskringla, II. bindi.
I ALMANAKINU er, auk daga-
tals og þessháttar, ýms fróðleik-
ur. Merkust er greinin „Tveir
breskir vísindamenn“, eftir Sig-
urjón Jónsson lækni. Þá er „Ar-
bók Islands“, eftir Ólaf Hans-
son; „Islensk leiklist“, eftir Lár-
us Sigurbjörnsson, „Ur hag-
skýrslum Islands“, eftir dr. Þor-
stein Þorsteinsson hagstofustj.;
og „Þorkell amtmaður Fjeldsteð
kveður móðurmál sitt“, eftir Þor-
kel Jóhannesson.
Andvari hefst á broti úr æfi-
sögu Stephans G. Stephanssonar,
eftir sjálfar, hann. bráðskemti-
legri og merkri, að vonum. — A
s.l. sumri voru liðin tuttugu ár
frá dauða skáldsins, en ekki hef-
ur æfisaga hans verið rituð enn,
svo viðunandi sje. Að vísu skrif-
aði Sigurður Nordal gagnmerka
grein um Stephan, framan við
úrvalið úr Ijóðum hans, 1930,
þar sem rakin er æfi skáldsins,
stuttlega. Og Baldur Sveinsson
ritstjóri ritaði grein í „Iðunni“
1923, þar sem getið er æfiatriða
Stephans, einnig stuttlega. — í
grein þeirri mun Baldur Sveins-
son hafa stuðst við þessa sjálfs-
æfisögu, þvi skáldið ritaði hana
að beíðni har.s og gaf honum
hana. Sagan er ágæt, það sem
hún nær, og má nú, með aðstoð
hennar og brjefa Stephans gera
sjer nokkuð glögga mynd af lífi
og aðstæðum þessa mikla skálds.
Þá er í heftinu fróðleg og
merkileg grein eftir Þorstein Þor
steinsson: „Manntalið 1703“. —
Aðrar greinar eru: „Stýrimanna-
nöfn í Njálu“, eftir Barða Guð-
mundsson'og „Líffræði og lækn-
isfræði", eftir Sigui jón Jónsson.
Ljóðmæli, eftir Guðmund Frið
jónsson, er helsti lítil bók til þess
að sýna. svo vel sje, skáldskap
bóndans á Sandi. Snotur formáli,
eftir Viihjálm Þ. Gíslason, fyllir
nálega fjórðung kversins. — Af
„Islenskum úrva!sritum“ or þetta
þó skárst, að efnisvali og frá-
gangi.
Tunglið og iíeyringur er ein af
bestu sögum hins víðfræga enska
skálds, W. Somerset Maugham,
og er fengur í henni. Utgáfan
hefði mátt verá talsvert glæsi-
legri.
HeiKtstóngla II. er falleg bók
ög vel frá henni gengið í alla
staði. En útgáfu hennar hefur
Páll Eggert Ólasbn annast.
án tillits til stjórnmálaskoðana. Elísabet er stórbrotin og þrek-
Kristmann Guðmundsson.