Morgunblaðið - 03.02.1948, Qupperneq 6

MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 3. febrúar 1948.
Stjórn í. S. í. d villigötum
Lokasvar frá Frjálsíþrótta-
dómarafjelaginu
EFTIR að stjórn ISÍ hafði tek-
íð iþann kostinn, að staðfesta
heilan hóp próflausra manna sem
Jandsdómara í frjálsíþróttum og
þverbrjóta þar með allar gild-
andi reglur og lög í þessum efn-
um — í stað þess að hafa nauð-
synlega og lögboðna samvinnu
við eina frjálsíþróttadómarafjel-
agið í landinu (eða i það minnsta
að svara brjefum þess) — þá
hefðurh vjer búist við, að hún
Ijeti slík vinnubrögð nægja að
sinni, sjerstaklega eftir að vjer
höfðum (í Morgunblaðinu 9. þ.
m.) bent henni á áðurnefnd lög-
brot, sem vjer töldum þá, að
stjórnin hlyti að hafa framið ó-
afvitandi.
Því miður höfðum vjer gert
oss of háar hugmyndir um heil-
indi stjórnarinnar, því eftir
„svari“ hennar að dæma í Mbl.
í dag (15. þ m.) virðist hún hafa
lesið leiðrjettingu vora, en skort
manndóm til að viðurkenna lög-
brot sín og þar með staðfest þá
Ieiðinlegu staðreynd, að hún hafi
annaðhvort brotið lög sín vísvit-
andi eða skilji ekki mál það, serp
þau eru skráð á.
Annars er þetta ,,svar“ stjórn-
arinnar á þá leið, að manni hlýt-
ur að blöskra sú tilhugsun, að
það skuli vera samið af mönnum,
sem hefir í fjölda ára verið trúað
fyrir framkvæmd laga og reglna
ISÍ. Það er ekki nóg að stjórnin
forðist að birta texta þeirra
greina, sem hún hefir brotið, en
slái í þess stað um sig með útúr
snúningum, líkt og þeir, sem
hafa slæman málstað, heldur er
það aðaluppistaðan í „svarinu11,
að þar sem ÍSÍ sje æðsti aðili
um frjálsa íþróttastarfsemi í
landinu, þá líti stjórnin svo á, að
hún hafi heimild til flestra hluta
á sviði íþróttamálanna (jafnvel
að brjóta sín eigin lög). Með öðr-
am orðum þá virðist stjórnin
hafa samið svarið fvrst og fremst
í þeim tiigangi að blekkja þá,
sem lítt eða ekkert eru íþrótta-
málum kunnir.
Þar sem nákvæmur eltingar-
leikur við svarliði stjórnarinnar
skýrði málið ekki nógu vel, ætl-
um vjer að biðja lesendur í þess
stað að hafa svarið frá 15. þ. m.
við hendina og fylgjast síðan vel
með hvernig vjer neyðumst til að
hrekja hvert einasta varnaratriði
stjórnarinnar. Þeir, sem ekki
hafa fyJgst með málinu frá byrj-
un, ættu auk þess að hafa leið-
rjettingu frá 9. þ. m. við hend-
ina, því hún skýrir betur orsakir
þessarar deilu, sem ÍSÍ hefir
neytt okkur út í, vegna þess að
vjer viljum halda okkur við sett-
ar reglur og vera trúir þeim
málum, sem oss hefir verið falið
að annast.
Vjer ætlum sem sje að birta
hjer, svart á hvítu, þær greinar
úr lögum ISI, leikreglum og reglu
gerðum, sem stjórnin hefir brot-
ið í þessu máli — svo hjer eftir
þurfi enginn að vera í vafa um
hvor fari með rjett mál, vjer í
stjórn dómaíafjelagsins eða
stjórn ÍSÍ. Það: skal tekið fram
að greinarnar, sem ÍSl hefir brot
ið, eru feitletraðar en athuga-
semdir.vorar innan sviga.
1. brot.
Reglugerð fyrir dómarapróf í
frjálsíþróttum.
Staðfest af stjórn ISÍ í júlí
1946.
8. grein.
Um hver áramót skal dómara-
fjelag, sjerráð, hjeraðsstjórn eða
sjersamband flokka dómara xiið-
ur eftir störfum þeirra, fram-
komu og getu þannig:
a) Landsdómara
b) 1. flokks dómara.
c) 2. flokks dómara.
Gerd Grieg leikur í Þjóð-
leikhúsinu í Osló
NOKKRU fyrir jólin hafði Þjóð- urð, lið fyrir lið, áherslur og
leikhúsið í Oslo frumsýningu á svipbrigði skær og sálræn. — I
einu af leikritum Ibsens, Ros- j öllu hlutverki sínu, frá upphafi
merholm. Eru Osloblöðin og til enda, kom það um fram alt
danska blaðið Politiken sam- j vel í ljós, hversu takmarkalaus
mála um, að leiksýning þessi sje umhyggja hennar var fyrir Ros-
mer, — að það var hamingja hans
sem lá henni þyngst á hjarta*.
Til þess að geta orðið lands-
dómari, þarf viðkomandi að hafa
staðist 1. fl. dómarapróf', starf-
að sem slíkur í 2 ár og rækt störf
sín ágætlega.
(Til skýringar skal þess getið,
að þegar taldir eru upp margir
aðilar sbr. 8. gr., færist skyldan
á þá í sömu röð og þeir eru tald-
ir þ. e. a. s. sje dómarafjelag
ekki til þá á sjerráð að flokka o.
s. frv. Hjer er hvergi minnst á
að stjórn ISI eigi að framkvæma
flokkunina, en annars eru á-
kvæðin svo skýr, að þau ættu að
taka af allan vafa um það hvaða
aðili eigi að flokka dómara (sem
ISl kallar skipa) og ennfremur
hvaða skilyrðum þurfi að full-
nægja til að geta orðið lands-
dómari).
2. brot.
Lög Frjálsíþróttadómarafjelags
Reykjavíkur.
Staðfest af stjórn ISÍ 3. mars
1947.
2. grein.
Hlutverk Frjálsíþróttadómara-
fjelagsins er......
d) að prófa dómara og löggilda
þá með staðfestingn Í.R.R. og sjer
sambands eða ÍSÍ (sje sjersam-
band ekki til).
e) að flokka dómara niður um
hver áramót eftir störfum þeirra
og getu og svifta þá, sem reynst
hafa óhæfir í starfi, rjettindum
sínum, samanber reglugerð um
dómarapróf.
9. gréin.
að öðru leyti vísast til reglu-
gerðar um dómarapróf staðfestri
af stjórn ISÍ.
(Þessar tilvitnamr sýna meðal
annars, að það er hlutverk dóm-
arafjelagsins, en ekki ISÍ að
flokka og löggilda dómara, en síð
an ber íþróttaráðinu og frjáls-
íþróttasambandinu (sem stofnað
var 16. ágúst s. 1.) að staðfesta
þá löggildingu. Væri sambandið
ekki til bæri ÍSÍ að staðfesta lög-
gildinguna samkvæmt því
hvernig dómarafjelagið hefir
flokkað þá og getur því ekki
tekið það upp_ hjá sjálfu sjer án
þess að dómarafjelagið hafi ósk-
að eftir því).
3. brot.
Leikreglnr í frjálsum íþróttum.
Staðfestar og útgefnar af ÍSÍ
1. janúar 1947.
6. kafli bls. 83. Um starfsmenn
á leikmótum.
Dómarar eru viðurkenndir fyr
ir eitt ár í einu af sjerráði eða
dómarafjelagi (sje það til), sem
ber ábyrgð á störfum þeirra og
hæfni gagnvart sjersambandi eða
ISI (sje sjersamband ekki til).
(Meðal annars hrekur þetta þá
barnalegu staðhæfingu stjórnar
ISÍ, að hvergi sje minnst á Frjáls
íþróttadómarafjelag Reykjavíkur
í lögum IST Vitanlega er hvergi
í lögunum talað um sjernöfn
fjelaga, ráða, bandalaga,
eða sjersambanda (svo sem
UMF Reykjavíkur, Knattspyrnu-
dómarafjel. Reykjavíkur, Iþrótta
fáð Reykjavíkur o. s. frv.) held-
ur eru þau eingöngu nefnd fjelög
almennt, dómarafjeiög (sbr. hjer
að ofan), sjerráð o. s. ::rv.).
4. brot.
Lög íþróttasamhands íslands.
Staðfest af ársþingi ISI 1946.
Yfirlit um skipulag ÍSÍ bls. 3.
Sjerráð.
I höfuðatriðum nær íþrótta-
stjórn sjerráðanna til þess, sem
nú skal greina: Dómara- og kenn
aranámskeiðshalds. — Löggild-
ingar og ráðstöfunar sjerráðs-
dómara.
(Það skal tekið fram til að
forðast misskilning, að með stofn
un Frjálsíþróttadómarafjelags
Reykjavíkur ‘24. febr. 1947, tók
það að sjer öll dómaramál, sem
heyrðu beint undir Iþróttaráð
Reykjavíkur og voru þau verka-
skipti samþykkt og staðfest af
ráðinu og stjórn ÍSl).
BIs. 6. Sjersambönd.
.... Það hefir æðsta íþrótta-
vald í landinu á sviði sjeríþrótta-
greinar sinnar, sbr. VI. kafla laga
ISI. Það skal halda dómara- o
kennara-námskeið o. fl. löggilda
sambands og sjerráðsdómara.
(Til skýringar skal þess getið að
sje sjersamband ekki stofnað,
löggildir sjerráð eða dómarafjel.
sjerráðsdómara. Samanber það.
sém áður er vitnað í.
Bls. 25. VII. kafli. Sjerráð.
1. gr. Sjerráð fjallar um sjer-
fræðileg málefni íþróttagreinar
innan íþróttahjeraðs. Um sjer-
fræðileg málefni lýtur sjerráð
yfirstjórn hlutaðeigandi sjersam
bands. (Hvergi minnst á ÍSÍ).
Vjer munum láta þessar til-
vitnanir nægja í eitt skipti fyrir
öll, enda þótt af nægu sje að
taka, en geta má þess, að þótt
leitað sje með logandi Ijósi finnst
enginn stafur um það í núgild-
andi lögum og reglum ÍSÍ, að
stjórn þess eigi að annast flokk-
un og löggildingu dómara yfir-
leitt, og þá síst af öllu í þeim
greinum, sem þegar hafa komið
á hjá sjer föstu skípulagi í þess
um málum. Gegnir furðu, að
knattspyrnumenn og skíðamenn
skuli enn hafa fengið að vera
óáreittir með sín dómaramál, því
um þá gilda alveg sömu reglur
og frjálsíþróttamenn, sjerstak
lega knattspyrnumenn, sem hafa
sjerstakt dómarafjelag í Reykja
vík með hliðstæðum lögum og
vort fjelag. Er stjórnin hjer að
gera sjer einhvern mannamun
eða hver er ástæðan? Þótt stjórn
ISI hljóti að verða í vandræðum
með að svara þessu, þá ætlum
vjer hjer að giska á aðalástæð-
una — og hún er þessi að okkar
áliti.
Vegna þess að Frjálsíþrótta-
samband Islands átti ekki að taka
formlega við yfirstjórn ísl. frjáls-
íþróttamála fyrr en 1. jan. 1948.
áleit stjórn ÍSÍ að henni hlyti að
vera óhætt að gera allt í þeim
málum fram að þeim tíma, jafn-
vel staðfesta landsdómara án
löglegs prófs o. s. frv. Þar skjált-
aðist henni‘illilega, því ef um
nokkura viðurkenningu án prófs
var að ræða, þá átti hún að koma
í sambandi við fyrsta dómara-
próf í frjálsíþróttum vorið 1944,
— eða í allra síðasta lagi sumarið
1946, þegar ISI staðfesti í fymta.
skipti reglugerð um dómarapróf
og flokkun frjálsíþróttadómara,
Þar sem stjórn ÍSÍ láðist að ggra
þetta í bæði þessi sldpti, <-r—öi
viðupkenning og staðíestin«r á:
próflausnum dójnurit~r s-
! í beinu ósamræmi við um ædda;
reglugerð og því beint broþ' á
henni.
I lok svars ÍSl ber stjórnin sig
upp undan fleiri blaðaskrifum
urn þessi mál, en hyggur í þess
Frh. á bls. 7.
einhver hinn mesti viðburður í
leikhúslífi Noregs og þakka það
frú Gerd Grieg, sem leikur aðal
kvenhlutverkið í leiknum, Re-
bekku West. Það hlutverk telja
margir gáfuðustu ritskýrendur
torskildast og erfiðast allra kven-
hlutverka Ibsens og ekki
nema.afburða leikkonum.
(Gunnar Reiss-
Aftenposten
Andersen):
Þetta kvöld gerðist viðburður,
óvanalega nýstárlegur. Gerd
hent Grieg kom fram á norskt leiksvið
[í fyrsta sinn eftir 8 ára fjarveru
A stríðsárunum áttu margir og var það óblandin gleði að sjá
Reykvíkingar kost á því að Jtyrm- ! hana aftur. Meðferð hennar á
ast leiklist og leikstjórn frú Gerd hlutverki Rebekku West var stór
Grieg. Hún eignaðist hjer marga : brotinn, listrænn sigur fyrir
aðdáendúr, sem mun það kær
komið að fá frjettir af frúnni, og
viljum vjer því birta hjer ofur-
lítinn útdrátt úr merkustu leik-
dómum um Rosmerholm.
(Johgm Borgen): •— Meðal þess
ará manna, sem eru hver öðrum
svikulli, stafar ljóma af Gerd
Grieg í hlutverki Rebekku West.
fclún geislar! Hvílíkt „come back“
til þjóðleik.hússins . . . Hvar á
aðdáun okkar að befjast á þess-
þessa mikilhæfu le.ikkonu. — I
meðferð hennar var Rebekka
skír og fullkomin, gerð af óvana-
lega mikilli og skapandi kunnáttu
Með festu sinni og kristalstær-
um svip, tókst Gerd Grieg að láta
okkur komast að öllum lyndis-
einkennum Rebekku West, hún
var afhjúpuð smátt og smátt, öll
dýpstu leyndarmál hennar, svo
að við, að lokum, fengum full-
komna heildarmynd af þessari
ari geniölu konu, sem hún hefur konu, sem er flóknust og torráðn
skapað? Strax í upphafi leiksins. ust allra kvenna í skáldskap Ib-
I fimta tilsvari Rebekku, þegar J sens. Vonandi sest nú Gerd Grieg
Rosmer stendur við gluggann og | að hjer heima. Við getum ekki
hún verður þess áskynja, að hann 1
þorir ekki að taka hið örlagaríka
skerf, vitum við strax hvers hún
væntir, við þekkjum hennar dýr-
mætu vonir — og jafnframt von-
brigði hennar yfir þ.essum elsk-
aða n?anni, sem engu þorir að
voga. Og eftir þetta er leikur
hennar eins og hnitmiðuð fjall-
ganga. Við fáum að fylgja þess-
ari særðu konu upp á tindinn og
kynnast öllu lífi hennar. Þvert
öfugt við hinn veglynda höfð-
ingja á Rosmerholm, hefur hún
aldrei kvalið aðra með þjáning-
um sínum.
En hjer er annað og meira. ■—
Rebekka West er enginn engill.
Hún beitir ekki aðeins lífsskoð-
un sinni, til að hafa áhrif á Ros-
mer, heldur vill hún líka gift-
ast honum'. Þegar hann biður
hennar, blossar hún upp í gneist-
andi gleði, en dylst ekki, í næsta
andartaki, vonleysið ■— heimilis-
lífið hjá Rosmer lamar allt sem
er ungt og fagurt. Af le'stri bóka
og þeirri gJöggu útsýn, sem hún
hafði yfir mannlífið, er henni það
ljóst, að heimurinn er vondur og
þarfnast gerbreytinga, sjálf hef-
ur hún búið við fátækt og ill kjör
og vill' að þau breytist til batnað-
ar. Rebekka West er byltinga-
gjörn — sjálfafneitun er henni
fjarri. Hún er jarðnesk kona.
Þannig leikur Gerd Grieg hlut
verk sitt, öfgalaust, Hún hefur
auðsjáanlega viljað sýna, að jarð
nesk kona þarf ekki að berá
skraut til að vera fögur. Glitr-
andi er hún, glædd innra ljósi . ..
ViS þurfum að sjá hana tvisvar:
Fyrst vegna tilþrifa hennar í
‘Veigamestu atriðum leiksins, sjer
staklega reikningsskilunum í 3.
'þætti, svo vegna hvers augnatil-
Iits hennar, er hún væntir þess
fastlega, að Rosmer gangi sigr-
andl af hólmi. Nei, farið og sjáið
,og lilustið! Orð mín verða ykkur
aðeins til trafala.
Dagbladet (Einar Skvalan):
Gerd Grieg leikur Rebekku
West. Það var mikii gleði að
bjóða þessa stórbrotnu leikkonu
velkomna heim í Þjóðleikhúsið.
Erá upphafi sýningarinnar eru
einhverjir æfintýratöfrar í leik
hennar — hún sigrar með leilc-
andi list. I öðrum þætti er sigur
hénnar ' fullkominn, hún fagnar
■hástöfum þegar Rosmer biður
■hcnnar, en í næsta andartaki seg-
r > ’ :i n •*. ÖT 'þróun, ö!1 ihúö
þáguú ka rna", birtht oickur J’ós-
• jSs&ái. Atakanleg og áhrifarík er
nyl^júp örvænting hennar ■—
stórbrotin leiklist og djarfmann-
leg! Játningin, sem hún gerir
Rosmer og Kroll, var leikin í feg-
án hennar verið. í hlutverki Re-
beklcu West og öðrum slíkum,
getur enginn núlifandi norsk
leikkona unnið það afrek, sem
Gerd Grieg vann í kvöld.
Politiken (Merete Bonnesen):
Eftir 8 ára fjarveru kom Gerd
Grieg aftur til Þjóðleikhússins.
Henni var heilsað og fagnað,
ekki aðeins sem mildlli listakonu,
er lengi hafði verið saknað, held-
ur eins og þeim, sem gefið hafði
Ibsen nýtt líf og gert leiksýning-
una strbrotna. Ibsenssýningar
eru altaf merkur viðburður, oft
hafa þær verjð merkjalínur í nor
rænu leikhúslífi. Ef þessi nýsýn-
ing á Rosmerholm verður upp-
haf að endurfæðingu Ibsens, setn
fuJl ástæða er til að ætla, er það
um fram alt Gerd Greig að
þakka, túlkun hennar á Rebekku
West, sem var i fullkomnum nú-
tíðar stíl og heillandi með af-
brigðum. —
—-o—
Síðast í þessari margdálka
grein í Politiken, segir höfund-
urinn, að ef það sje ósk landa
sinna að kynnast Rebekku West,
eins Og hún eigi að vera, þá sje
Gerd Grieg kjörin til að sýna
þeim hana, á dönsku leiksviði.
En er það fjarátæða að stinga upp
á því við Leikfjelag Reykjavíkur
að það leiti hófanna við stjórn
Þjóðleikhússins í Oslo um að
senda leikflokk sinn hingað —
sýna Rosmerholm í Reykjavík?
Það væri ekki aðeins lærdóms-
ríkt fyrir okkur „ leikhúsgesti,
heldur líka íslenska leikara.
De Gasperi ræðir
bandalagshugmynd
Rómaborg í gærkvöldi.
DE GASPERT, forsætisráðherra
ítalíu, ræddi við frjettamenn í
dag og tjáði þeim, að ítalir
hefðu ekki skuldbundið sig til að
gerast aðilar að neinu hervarn-
arbandalagi. Yfirleitt er litið
svo á hjer í Italíu, að vinstri-
menn í landinu mundu gera allt
rem þeir gaétu til að koma í veg
fyrir bandalag lýðræðisríkja
Vertur-Evrópu, á þeim grund-
volli, að slíku bandalagi yrði
beint gegn Rússum.
Breskir kommúnisíar taka
samskonar afstöðu til málsins,
— Reuter,