Morgunblaðið - 15.04.1948, Síða 7

Fimmtudagur 15. apríl 1948.
MÖRGUNBLAÐIB
7
Húsin hrynjq énn í Berlín! Theodór Friðriksson
Eftir JOHN PEET
Frjettaritara Beuters í Berlín
X.
Rúmiega 9 þús. hús í
;borginni komin að hruni
VORIÐ er komið í Berlín. Og
með vorinu í ár, eins og undan
farin ár, hafa mörg hús hrunið
Hús, sem urðu fyrir einhverju
hnjaski í loftárásum styrjaldar
innar og hafa síðan skemmst enn
meir í vetrarhörkunum, hrynja
nær daglega á vegfarendur eða
fólk, sem hefst við í þeim.
IVIargir drepnir daglega.
Slökkvilið Berlínarborgar gaf
nýlega út eftirfarandi skýrslu,
eftir einn einasta dag:
Stór veggur, við Lehrterstrasse,
hrundi. 1 kjallara hússins var
vínbúð. Dóu tveir starfsmenn þar
en þrír særðustu hættulega".
,,Leifarnar af húsvegg við
Wilmersdorferstrasse hrundu.
Enginn særðist“.
„Fyrsta, önnur og þriðja hæð-
in í húsi, sem hafði skemmst í
stríðinu, hrundu að mestu. 60 ára
kamalli konu var bjargað af
þriðju hæðinni".
„Þakið fjell af húsi við Borne-
mannstrasse, sem var búið að Hluti af Kanslarahöllinni í Berlín. — Þannig eru mörg hús enn
gera við að nokkru leyti. Fimm . . . ......
1.-Í* . x. ■* , bar 1 borg — halfbrunnin.
manns hofðust þar við, og þegar *
er búið að ná einni konu, sem
ekkert hafði særst, og tveimur
börnum úr rústunum. Var annað
barnið látið en hitt alvarlega
sært“.
ríthöfundur
Engar nákvæmar skýrslur.
Engar nákvæmar skýrslur eru
til yfir það, hve margir hafa lát-
íst eða særst síðan stríðinu lauk
af þessum völdum.
En það hljóta að vera margir.
Síðustu sex mánuði ársins 1947
Ijetust fjórir vegfarendur, en 62
særðust hættulega af múrstein-
um, sem fjellu ofan á þá. Fjórtán
verkamenn, sem unnu að því að
hreinsa húsarústir, dóu á þessu
tímabili og 16 særðust alvarlega.
9820 hús.
Samkvæmt skýrslum frá yfir-
völdum Berlínar borgar er hætta
farnar götur, hrynji. Er því mjög | konar iðnaði eða annarri fram-
aðkallandi að gert verði við þessi leiðslu.
hús hið bráðasta eða þá að þau
verði rifin. Um það bil 6000 verka
menn vinna nú að því í borginni,
að hreinsa rústir.
En það er mikið vandamál, hve
erfitt er að fá fólk til þess að
vinna við þetta. Einu sinni unnu
30,000 menn og konur að því að
hreinsa húsarústir, en flest af
þessu fólki hefir nú fundið ein-
hvern annan starfa.
Vantar verkamenn.
Megin ástæðan til þess, að fólk
vill ekki vinna við það að rífa
hús, er sú, að þótt starfið sje
bæði hættulegt og erfitt, þá fá
þeir sem við það vinna ekki sama
matarskamt og aðrir erfiðisvinnu
menn. Og þeir eru einnig verr
á að hvorki meira nje minna en settir með klæðnað og skófatnað
9820 hús, sem standa við fjöl- : en þeir, sem vinna að einhvers
Ög nú, þegar vorið er komið,
er fólk, sem hefst við í hálf-
hrundum húsum, í mikilli hættu.
I mörgum tilfellum býr fólkið í
kjöllurum húsa, þó að veggir
þeirra sjeu að mestu hrundir.
Ekki alltaf tilviljun.
Það er ekki alltaf tilviljun ein,
þegar húsveggir hrynja. Oft veld
ur því fójk, sem er að leita í
rústunum, að einhverju verð-
mætu.
Ef þeim mönnum, sem vinna að
því að hreinsa rústirnar, verður
ekki fjölgað þegar í stað og feng-
ið til umráða nýtisku vjelar, get-
ur það tekið aldir að gera stræti
Berlínar örugg fyrir vegfarendur
— og þangað til múrsteinsregn-
inu linnir, munu Berlínarbúar
halda áfram að ganga á miðri
götunni þegar hvast er.
Vörn er befri en Sækning
Eftir JUBAL FLEMING,
frjettaritara Reuters í New
HEILBRIGÐISMALARAÐU
NEYTI Bandaríkjanna og heil-
brigðisstjórn New York borgar
hafa nú í sameiningu gert áætl-
un um það að tryggja aukið heil-
brigði fjölskyldna í borginni í
framtíðinni.
Verður unnið að rannsóknum
£ þessu sambandi við einhvern
þekktan læknaskóla, sem ennþá
hefir ekki verið valinn.
tZ Rannsóknir, sem miða að
því að koma í veg
sjúkdóma
HJER skal ei rakin ætt Theódórs,
nje ævistörf. En vísað til sjálfsævi-
sögu hans, I Verum I—II, er út kom
á sextíu og fimm ára afmæli hans
1941.
Gott er heilum vagni heim að aka.
Kom mjer i hug er jeg frjetti lát
þitt, Theódór. Kynni okkar liófust
fyrir fáum árum síðan. Þú varst þá
gamall maður að árum. Jeg aftur á
j inóti ungur. Ekki stóð aldursmunur
okkur þó í vegi, því við áttum að
sumu leyti lík sjónarmið, þótt ekki
værum við ávallt sammála í ýmsum
atriðum þá er um skáldskap var rætt.
En skáldskapur var jafnan efst á
baugi i viðræðum okkar.
j Þú varst fróður urn margt, þótt
ekki gætirðu talist viðlesinn og minni
liafðirðu frábært.
Þú hafðir góða frásagnarhæfileika.
Kunnir að blása lífi i dauða hluti,
svo þeir speigluðust ljóslifandi fyrir
hugskotssjónum manns, eins og holdi
gæddar verur, enda varstu skáld. Þú
áttir einmitt 40 ára rithöfundaraf-
mæli i ár. Og víst er það sárabót að
geta eftir sem áður lifað i sálufjelagi
við þig.
Þú hefur látið margar hugsanir
eftir þig, þær eru nú sameign þeirra
er slíkt kunna að meta, þessar hugs
anir þinar fylla maigar bækur, mest
skáldskapur að vísu. En hvað er skáld
skapurinn annað en spegilmynd dag
lega lifsins. Reyndar varstu örlítið
brot af heimspekingi. En það eru nú
reyndar allir sem á annað borð hugsa.
Þú gast talað um alla hluti milli
himins og jarðar af þeim samfæring
arkrafti er jafnan einkendi þig. Stund
um þegar fundum okkar bar saman,
gengum við út úr bænum, til að
geta rabbað saman ótruflaðir af vjela
skrölti ómenningarinnar. Á þeim
stundum sagðir þú mjer undan og
ofanaf því er þú hafðir á prjónunum
af ritverkum. Jeg man t.d. eftir
beinagrindinni af stóru skáldsögunni
er þú hugðist skapa, þar sem þú sótt
ir efnið í fornsögurnar. Eins veit jeg
nú að sú saga verður aldrei kunn,
enda taldir þú sjálfur öll tormerki á
því að þjer auðnaðist aldur til þess að
fullgera hana.
1 huganum kannt þú seinna að
hafa gætt sköpunarverk þitt lifsblóði
andans. Jeg veit það ekki. En hversu
margt svifur ekki fyrir innri augum
vorum sem aldrei nær pappírnum.
Svo er til að mynda um hverskonar
fegurð, Orðlaus stöndum vjér gagn
vart fegurð náttúrunnar, fegurð skáld
skapar, (hvað er náttúran annað en
stórkostlegur skáldskapur?) fegurð
meyja o.s.frv., nema hvað við gagnv.
þeim síðasttöldu stynjum upp fátæk-
legum orðum, til að sýna hvað
heimskir við erum.
Þetta veit jeg vinur, að þú getur
fallist á. Og eins veit jeg að þú.fyrir
gefur mjer þessi skrif min, nú er
kveðjuathöfn fer fram »yfir mo'dum
7. Hákarlalegur og hákarlarnenn,
Rv. 1933.
8. Mistur, (Lokadagur II.) Rvk.
1936.
9. I verum I—II, Rvk. 1941.
10. Ofan jarðar og neðan Rv. 1944.
11. Tvær sögur Rvk. 1945.
12. Jón skósmiður, Rvk. 1946.
St. R.
.11
ti
Einstaklingurinn — fjölskyldan.
Bailey Burritt, framkvæmda-
Btjóri heilbrigðísstjórnarinnar,
skýrði frá þessu fyrir skömmu.
Sagði. hann, að það, sem aðal-
lega yrði lagt til grundvallar í
rannsóknunum, væri sú sannfær-
íng forráðamannanna, að heilsa
einstaklingsins stæði í nánu sam-
bandi við heilbrigði og venjur
fjÖIskyldu hans. Rannsóknir þess
ar munu standa yfir í fimm ár,
og verður það aðallega heilbrigði
fjölskyldunnar í heild, sem rann-
sakað verður.
200 f jölskyldur.
Burritt sagði, að um 200 fjöl-
skyldur sem byggju á ekki stærra
en IV2 mílu svæði, yrðu rann-
sakaðar. Með vissu millibili yrði
hver meðlimur fjölskyldunnar
rannsakaður nákvæmlega, af fær
ustu sjerfræðingum. ,
Burritt sagðí ennfremur, að
heilbrigðisstjórn borgarinnar
myndi bæta fje því, sem mcð
þyrfti til rannsóknanna þessi
fimm ár, við fýrirframgreíðslur
þeirra fjölskyldna, sem valdar I vægi þess, að“ sjúklingur, sem t. , , , „
yrðu. )d. þjáist af krabbameini eða j,mura; varst
„Við þurfum nú að vinna að berklum leiti læknis, þegar er
þvi, að meiri áhersla verði lögð hann verður sjúkdómsins var, þar
á það að koma í veg fyrir sjúk- ; eð*nær ógjörningur er að lækna
dóma og varðveita heilsuna, en þessa sjúkdóma, þegar þeir eru
verið hefir“, bætti hann við. „Það komnir á hátt stig. En í sama
BrjeS:
Breskir iogarar voru
Björgu’
hvergi nálægt
Herra ritstjóri.
FYRIP. mörgum vikum síðan, áður
en jeg fór frá Englandi áleiðis hingað
til þess að reyna að ná upp togaran-
um „Lord Ross‘, var athygli minni
beint að blaðagrein um m.b. .Björg'*
frá Djúpavogi, en’áhöfn bátsins hafði
rekið i roarga daga í slæmu veðri,
matarlausir og með bilaða vjel.
öllum sjómönnum, sem frjett höfðu
um raunir þeirra, Ijetti þegar þeir
heyrðu að þeim hafði verið bjargað.
Einhver skipsverja hafði orð á þvi, að
bresk^r togarar hefðu verið i nágrenni
þessa ógæfusama báts og viljandi virt
að vettugi neyðarmerki áhafnarinnar.
Þessi frásögn, jafnvel þótt hún hafi
verið geið i góðri trú, er stórkostleg
rangfærsla staðreyndanna, og varpar
skugga á mannúðar eðlishvatir allra
breskra togaraáhafna, sem jeg full-
yrði rækilega að standi engum að
baki hvað snertir hreysti í sjó-
mennsku, og sem royndi vera hinir
fyrstu til að stofna lífi sínu i hættu,
ef með því væri hægt að bjarga einu
einasta mannslifi.
Þegar mjer hafði verið bent á
grein þessa, og jeg hafði jafnframt
frjett um erindi sem útvarpað hafði
verið um þetta leyti, voru strax gerð-
ar ráðstafanir af yfirvöldum hlutað-
eigandi hafna og stjórnaryfirvöldum,
til þess að komast að raun um, hvort
nokkur sannleikur feldist í svo alvar-
legum staðhæfingum. Eftir að full-
komnar og tæmandi rannsóknir höfðu
farið fram, hefir algjörlega sannast,
að á tímabiii því, sem um ræðir, var
enginn breskur togari á þessum slóð
um, og i sannleika ekki innan 50
milna við ..Björgu".
Slik frásögn sem þessi, ef tekin
trúanlega, gæti ollið ómetanlegu
tjóni, og mjer þætti því vænt um,
ef þjer »iiduð ljá brjefi þessu rúm í
blaði yðar, — með eða án umsagnar.
Áður en }eg undirrita brjefið, vil
jeg grípa þetta tækifæri til þess að
þakka öllum þeim Islendingum sem
urðu til þess að bjarga áhöfn togar-
ans .,Lord Ross“, með því að til-
kynna strandið og þegar togarinn
þú, en jafnan fylgdi þjer hressandi sökk, og þá sjerstaklega skipstjóra og
blær góðvildar. | áhöfn íslenska togarans „Júlí“.
Manstu er jeg á síðastliðnu súmri ! Togari þessi fór innan mílu við
gekk fram á þig á túni einu hjer við , björgunarbátinn, án þess að sjá hann,
er vissulega eins mikilsvert að mund athuga læknar undantekn
koma i veg fyrir sjúkdómini^ eins ingarlítið aðeins fólk, sem þegar
er orðið veikt“.
Peekbam-stofnunin.
og að lækna hann, þegar hann
hefir einu sinni hertekið manns-
Iíkamann“.
Komið sje í veg fyrir
sjúkðóma.
Og annað aðaltakmark þessara
rannsókna mun líka vera, að , .
reyna að fá læknastjettina til j ^oma þróun þeirra . sagði dr.
þess að leggja meiri áherslu á
bæinn, þar sem að þú snst í Buddha
stellingum, og jeg spurði þig að hvort
þú værir farinn að yðka Yoga. Þú
svaraðir því til. að það væri lærdóms
rikt að revna sem flest. Nú hefirðu
þá reynt hvernig það er að fara yfir
Burritt "sagð“," að hugmvndin ’ n.oðuna miklu Jeg kveð þig með þess
um ljóohnum Guttorms J. Guttorms
sonar skálds.
að koma í veg fyrir sjúkdómana
en lækna þá.
„Ef við athugum læknaskólana
hjer“, sagði Burritt, „þá getur
ekki hjá því farið að það veki
athvgli okkar, hve geysimiklum
tíma er varið til náms í lækninga
fræðinni, borið saman við þann
tíma sem varið er til rannsókna
á því, hvernig fólk skuli varð-
veita heilbrigði sitt“.
„Við ræðum sífellt um mikil-
að tilraunum þessum væri runn-
in undan rifjum Peckham-stofn-
unarinnar í Lundúnum.
„Við vitum mikið um sjúk-
dc
1 Innes H. Pearse, sem er einn af
Peckham-stofnendunum. „En við
erum mjög fáfróðir um heilbrigði
Hvað er heilbrigði og hvernig á
að varðveita það? Það er til þess
að svara þessum spurningum, að
rannsóknir þessar verða gerðar".
Flóttamannaskip tekið
JERÚSALEM: — Bresk herskip!
tóku núverið flóttamannáskip
undan Palestínuströndurii. Áttá
hundruð Gyðingar voru um borð.
Og farðu í friði, góði,
við fylgjum þjer í ljóði,
og söng i sólarátt.
Oss tindrar tibrá yfir,
Við trúum að þú lifir
og heyrir okkar hjartaslátt.
Steján Rafn.
Rit Theódórs Friðrikssonar:
1. Ofan Irá sjó, Ak. 1908.
2. Degrúniy Rv. ,1915. ......
1 Brot Rvk, 1916.
(Tvær pær siðasttöldú undir duln.
Valur).
4. Útlagar, Rýk. 1922.,
5. Lokadagur, Rvk. 1926.
6. Líf og blóð, Ak. 1928.
en þegar togarinn var að leggiast
uppað bryggju i Hafnarfirði og var
sagt frá hinu alvarlega ástandi, brá
hann strax við, sigldi úr höfn, bjarg
aði éhöfninni og sýndi henni hvers-
konar góðsemi þar til í-örugga höfn
var komið.
Yirðingarfyllst,
D. H. Harper.
(D. H. Harper, Commander Royal
Navy (ret.) Manager of Hull Stuam
Trawlers Mutual Insurance &
Protecting Co. I.td.
Reykjavik, 13. apríl.
Sllftsrbrúðkaup breska
toynpftjónanna
s London í gærkvöldi.
BRESKU konungshjónin hafa
ákveðið að ávarpa þjóðina i ,út-
varpi á silfurbrúðkaupsdegi sín-
um, semí er 28. apríl.