Morgunblaðið - 10.07.1948, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAÐItí
Laugardagur 10. júlí 1948.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
,, Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.).
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði, innanlands,
í lausasölu 50 aura eintakið. 75 aura með Lesbók.
kr. 12,00 utanlands.
M
Omurlegt hlutskipti
ÞEGAR Marshall, utanríkisráðherra Bandaríkjanna flutti
í fyrrasumar hina frægu ræðu sína, þar sem hann setti
fram tilboð stjórnar sinnar um aðstoð við hinar styrjaldar-
þreyttu þjóðir Evrópu var sú aðstoð ekki aðeins miðuð
við það, að þjóðir Vestur-Evrópu nytu hennar heldur allar
Evrópuþjóðir, einnig Rússar. Það var ekki ætlun Benda-
ríkjanna að draga Evrópu þjóðirnar í dilka, sem ýmist nytu
aðstoðar þeirra eða ekki.
En í viðræðum þeim, sem fylgdu í kjölfar ræðu Marshalls
kom það fljótlega í ljós að Sovjet stjórnin rússneska ljet
sjer ekki nægja að neita allri þátttöku í heildaráætlun um
endurreisn Evrópu með aðstoð Bandaríkjanna heldur narð-
bannaði hún þeim þjóðum, sem voru á áhrifasvæði hennar
að taka þátt í henni. Kom þetta greinilegast í ljós gagnvart
Tjekkum, sem raunverulega höfðu tekið ákvörðun um, und-
ir forystu hins víðsýna utanríkisráðherra síns, Jan Masaryk,
að vera með í samtökum Evrópuþjóðanna um endurreisn
sína. En Tjekkar urðu að breyta um stefnu eftir bfinni
skipun frá Moskvu. Síðan hafa kommúnistaflokkar allra
landa orðið að berjast eins og óðir væru gegn þessari stór-
felldu viðreisnaráætlun efnahags Evrópuþjóðanna. Veiður
ekki annað sagt en það sje ömurlegt hlutskipti.
Hjer á íslandi hefur „Þjóðviljinn“ og önnur blöð komm-
únistaflokksins ein allra blaða, barist trylltri baráttu gegn
samhjálp Vestur-Evrópuþjóða Að þessu sinni hafa fyrir-
sagnir „Þjóðviljans" verið helmingi stærri en þegar hinn
erlendi her var fluttur burtu af Islandi. Þá voru landráða-
brigslin í annari hvorri línu hans. Nú eru þau í hverri línu.
Það verður náttúrlega ekki komist hjá að viðurkenna að
slík blaðaskrif um stór og örlagarík mál hljóta að vekja
fyrirlitningu. Samt sem áður er nú vorkunnsemin kannske
sanngjamari en fyrirlitningin, Sannleikurin er nefnnilega
sá að leiðtogar íslenskra kommúnista hafa verið setúr í
ægilega klípu. Þeir eru sumir hverjir sæmilega greindir
menn. Þeir sjá auðvitað og skilja eins og allir aðrir, að einu
gildir frá hvaða sjónarmiði þetta mál er skoðað: Islendingar
hljóta að taka þátt í þeirri samhjálp Evrópu þjóðanna, sem
Marshall lögin leggja grundvöllinn að, bæði vegna bemna
hagsmuna sinna og óbeinna.
Það er augljóst mál að sala íslenskra framleiðsluvara
veltur algerlega á því, að takast megi að rjetta við atvinnu-
líf Evrópuþjóðanna en til þess er Marshallaðstoðin fyrst og
fremst ætluð. Hitt er jafn augljóst að jafnvel þótt gert sje
ráð fyrir mikilli framleiðslu íslendinga og háu afurðaverði
þá hlytum við samt að lenda í algeru dollaraþroti ef við
stæðum utan við Marshalláætlunina.
Þetta og margt annað sjá og skilja kommúnistaforingj-
arnir. Þeir hafa þessvegna, alveg eins og Tjekkar á sínum
tíma, tilhneigingu til þess að fagna stuðningi þeim sem
Marshall lögin veita Evrópu.
En svo koma bara fyrirmælin frá Moskvu um að ráðast
á þessa löggjöf með öllum hugsanlegum vopnum. Og skítt
þá með alla skynsemi!!
Það er kannske ekki rjett að segja að um beint stríð
milli holdsins og andans sje að ræða hjá kommúnistaforingj-
unum, þeir eru orðnir svo vanir því að hlýða fyrirskipunum
frá Moskvu. En vandinn er engu að síður mikill, sá vandi
að telja íslendingum trú um það að hvítt sje svart, að fá
þjóðina til þess að trúa því, að það, sem 15 aðrar Evrópu-
þjóðir telja sjer stórkostlegan feng og ávinning sje ekkert
annað en rjettindaafsal og ok, sem þær leggi á sig.
Hemaðaraðferð kommúnista er í því fólgin að ásaka ríkis-
stjóm Islands og raunar ríkisstjómir 15 annara Evrópu-
þjóða um það, sem þær einmitt hafa forðast að gera. Yfir
þessum svikum, sem þeir segja að framin hafi verið og
reyna að telja fólkinu trú um, hamast svo kommúnista-
blöðin eins og blótneyti í flagi.
En sem betur fer hefur þetta engin áhrif. Islendingar og
aðrar vestrænar lýðræðisþjóðir hafa bundist samtökum um
' endurreisn sina á grundvelli Marshall laganna og bæði ís-
leriskir kommúriistar og kommúnistar annara landa munu
sitjá' eftir með skömmina og fyrirlitningu almennings

UR DAGLEGA LIFINU
Glæsilegur flugfloti.
ÞAÐ MUN mörgum hafa
hlýnað um hjartaræturnar í
fyrradag er flugfloti Flugfje-
lags íslands flaug í „skrúð-
flugi“ yfir borgina með „Gull-
faxa“ í fararbroddi. Það var
glæsileg sjón og hrífandi.
Þeir, menn, sem unnið hafa
að flugmálum okkar hafa sýnt
lofsverðan dugnað, því við
marga erfiðleika hefir verið ,að
etja. Það er í sannleika sagt
eins og lygasaga, að hin fá-
menna íslenska þjóð skuli eiga
þrjár millilandaflugvjelar af
skymastergerð. Nágrannaþjóðir
okkar, sem eru fólksfleiri og
auðjigri en við, standa okkur
ekki á sporði í þessum efnum.
Heill og hamingja fylgi flug
málum okkar og flugförum.
Menn eru nú alment að komast
á þá skoðun, að íslendingar
eigi mikla framtíð fyrir hönd-
um í millilandaflugi. Ef rjett
er á haldið getur það orðið og
við höfum sjeð, að það er hægt
að treysta þeim ungu mönnum,
sem hafa gert flug að sínu ævi-
starfi.
Olympíuleikarnir
og ísland.
ÞÁ ER BÚIÐ að velja liðið,
sem við ætlum að senda til þátt
töku í Olympíuleikunum í
London í sumar. Það er fríður
hópur, sem við væntum okkur
mikils af. Það býst víst eng-
inn við því, að þeir komi heim
með marga gullpeninga. En
þátttaka okkar í þessum al_
þjóðaleikum er mikils virði.
Við þurfum sannarlega ekki að
skammast okkar fyrir fólkið,
sem við sendum til I.ondon.
Það verður tekið eftir því, þótt
enginn þeirra verði fyrstur að
marki.
Þátttaka okkar í Olympíu-
leikunum er einhver besta land
kynning, sem við eigum völ á
eins og er og þessvegna er
gaman að sjá, að vel er til far-
arinnar vandað. Við sem heima
sitjum eigum, að styðja og
styrkja þessa för eftir megni.
Merki og happdrælti.
ÞAÐ KEMUR FYRIR, að í
þessum dálkum er mælt með
happdrættum og merkjum, en
oftar þó hitt, að þessi faraldur
er víttur.
En þegar um góð málefni er
að ræða, eins og Olympíuför ís-
lenskra íþróttamanna, þá eru
merkí og jafnvel happdrætti
rjettlætanlegt.
Þessvegna vil jeg hvetja
alla að nota Olympíumerkið á
brjef sín og kaupa happdrætt-
ismiða í happdrættinu, sem
haldið er til ágóða fyrir för
íslenskra íþróttamanna til
London.
Kvikmyndahúsin.
UNDANFARNA mánuði hafa
hin vinsælu kvikmyndahús
þessa bæjar og Hafnarfjarðar
neyðst til að sýna oft gamlar
og áður sýndar kvikmyndir, en
gjaldeyrisvandræðum mun þar
um að kenna eins og á fleiri
sviðum.
Það er nú einu sinni svo, að
kvikmyndahúsin eru ein hin
besta skemtun bæjarbúa, og
um leið sú lang-ódýrasta. Við
eigum líka orðið hjer kvik-
myndahús, vel úr garði gerð
og sem sómi er að.
Það hefir líka verið til mik-
illa vonbrigða fyrir bæjarbúa
að sjá hversu úrvali kvik-
mynda hefir hrakað undanfar-
ið, sem að sjálfsögðu mun að
kenna hinum erfiðu tímum.
Hin ^ágætu samkomuhús hafa
því stundum verið í hróplegu
ósamræmi við það, sem oft hef
ur verið á boðstólum, enda
virðist aðsókn að þessum
skemtistöðum vera oft og tíð-
um mjög strjál, enda kvik-
myndahúsin nú fimm að tölu.
•
Breyting í vændum.
ÞAÐ ER ÞVÍ nokkur ástæða
til þess einmitt nú, er búið
að veita leyfi fyrir sjötta
kvikmyndahúsinu, sem mun
ætla að innrjetta bragga við
Skúlagötu — sem að vísu af
illri nauðsyn áður hefir verið
notaður til slíkra hluta — að
vera vonbetri um að mikil
breyting sje í vændum hjá fjár
festingar- og gjaldeyrisyfir-
völdum gagnvart rekstri og
fjölgun kvikmyndahúsanna,
gefi til kynna aukinn innflutn-
ing kvikmynda.
Er gott til þess að vita, að
hin háu gjaldeyris- og inn-
flutningsráð virðist ætla að
minka höft sín gagnvart þess-
um vinsælu skemtunum bæjar-
búa. en sum kvikmyndahúsin
hafa boðað stöðvun á rekstr-
inum nú nýlega, vegna kvik-
myndaskorts.
Eftir frjettaritara Reuters
í Stokkhólmi.
FREGNIR, sem hingað hafa
borist úr nágrenni Porkkala,
gefa í skyn, að Rússar vinni að
því að koma upp mikilli flota-
stöð þar á skaganum, sem þeir
hafa „á leigu“ samkvæmt samn
ingi við finsku stjórnina.
Porkkala-skaginn teygir sig
fram í finska flóann, vestan við
Helsingfors. Beint á móti, hin-
um megin flóans, er flotastöðin
Tallinn. Frá þessum tveim
stöðvum geta Rússar ráðið yfir
öllum ferðum inn á finska fló-
ann og komið í veg fyrir, að
nokkurt óviðkomandi skip nálg
ist hina miklu Kronstadt-flota-
stöð, rjett utan við Leningrad.
• •
ENGAR SAMGÖNGUR.
Engar samgöngur eru mlili
Porkkala-svæðisins og annara
hluta Finnlands.
Þess er vandlega gætt, að
enginn óviðkomandi fái þangað
að koma og í raun rjettri vita
menn ekki með neinni vissu
um, hvað þar fer fram.
En það leynir sjer ekki, að
Rússarnir eru að byggja þar —
reisa mannvirki, sem um mun-
ar. Fiskimenn, sem búa í ná-
grenninu, segjast daglega heyra
miklar sprengingar frá Pork-
kala.
„Þeir hafa nú verið að
sprengja þar í þrjú ár“, sagði
einn fiskimannanna. „Þeir
hljóta að vera að búa til
skrambi djúpar holur“.
Fiskimennirnrir kvarta yfir
því, að þessar sprengingar fæli
fiskinn frá ströndunum og
brjóti rúðurndr í húsum þeirra.
Hinar mjög svo nákvæmu
varúðarráðstafanir Rússa ná
einnig til aðaljárnbrautarlín-
unnar milli Helsingfors og hafn
arbæjarins Turku, við Botn-
eska flóann. Hluti af þessari
línu liggur um Porkkala-svæð-
ið, sem Rússar hafa „á leigu“,
og þegar farið er þar um, eru
járnhlerar settir fyrir gluggana
og öllum dyrum vandlega lok-
að — svo að það sje nú alveg
öruggt, að enginn fái neitt að
sjá.
• •
SKIP HVERFA.
Síðastliðinn vetur bönnuðu
Rússar allar skipaferðir í ná-
muijþa við Porkkala-skagann.
Síðan hefir bannsvæðið orðið
gildra fyrir smábáta, sem ver-
ið hafa á siglingu meðfram
ströndinni. Stærri skip fara
sjaldnast svo nærri henni.
Fjórtán fiskiskútur hurfu
nýlega á leiðinni frá Helsing-
fors til Hango, hinum megin
við Porkkala. Fiskiskúturnar
voru alls 48 í hóp, en þessar
fjórtán urðu viðskila við hin-
ar og hefir ekkert spurst til
þeirra síðan.
Daginn eftir hurfu tvær
skemtisnekkjur á sömu slóð-
um.
Nærri því á hverjum degi
berast fregnir um skip, sem
týnast á þessum slóðum.
Rússar hafa heilan flota af
hraðskreiðum mótorbátum, sem
gæta þess, að enginn fari inn
á bannsvæðin. Þessir bátar eru
málaðir svartir og hafa vjel-
byssur á hvalbaknum.
Fólk þarna-í nágrenninu kall
ar bátana „sjóræningjana“.
Tortryggni Rússa er sögð
hafa farið vaxandi upp á síð-
kastið, eftir því sem fram-
kvæmdum þeirra á Porkkala-
skaganum miðar áfram.
• o
ENGIN SKÝRING.
Skipshafnir báta þeirra, er
handsamaðir hafa verið, eni
fluttar til Porkkala og þar eru
mennirnir yfirheyrðir. Yfir-
heyrslan tekur oft heilan mán-
uð. Síðan er mönnunum sleppt,
án noltkurrar skýringar á því,
hvers vegna þeir hafi verið
handteknir — og hvers vegna
þeim hafi síðan verið sleppt.
Meðferðin á þessum föngum
á Porkkala-skaga er mjög mis-
jöfn. Sumir þurfa að hýrast í
lítt vistlegum kjöllurum og er
þar haft strangt eftirlit með
hverri hreyfingu þeirra. Aðrir
dvelja í þægilegum einbýlis-
húsum, þar sem ýmsir af betri
borgurum í Helsingfors dvöldu
í sumarleyfum sínum, áður en
Rússar lögðu plássið undir sig.
Það sem þeir, er handteknir
hafa verið af Rússum á Pork-
kala-skaga, kvarta sárast yfir,
er að þeir fá ekki að gera sín-
um nánustu aðvart um veru-
stað sinn og vita því ættingj-
arnir. ekki, hvort þeir hafa orð-
ið Ægi að bráð, eða hvort þeir
hafa komist heilir í höfn.