Morgunblaðið - 31.07.1948, Blaðsíða 7

Laugardagur 31. júlí 1948.
MORGVNBZTLBim
B ]
íþrótiabrjef fré Finnlandi:
Þrælarnir í úranmmnámnm Rússa
Islandsferð finnsku knatt- i
spyrnumannanna
, - ------------
Úr ummælnm finsku blaðanna.
Eftir THOMAS M. JOHNSON
HRJÓSTRUGU hjeraði í
Þýskalandi, þar sem skraut-
saumur jólatrjesskraut og leik-
fangaframleiðsla hafa lengi ver-
ið aðalatvinnuvegur íbúanna,
hamast nú Rússar við að reyna
að sigrast á yfirburðum Banda-
ríkjanna við atomvopnafram-
leiðslu. Þúsundir þýskra nauð-
ungarverkamanna, sem gætt er
með vjelbyssum og gaddavírs-
girðingum, hafa i þvínær þrjú ár
unnið að því þarna að grafa
Ómannúðleg meðferð á
Þjóðverjum, sem neyddir
hafa verið til vinnu í
namunum
Helsingfors 22. júlí. I malarvelli í Reykjavík, þar sem
FREMUR LÍTIÐ HEFUR verið knötturinn sendist altof mikið,
talað um íslandsferð finnsku en keppendurnir eru of valtir
knattspyrnumannanna hjer í á þeim fætinum, er þeir standa
blöðunum. Flest þeirra hafa á, þegar þeir sparka, og detta úraníum úr jörðu handa hinum ] með málmgrjóti, en síðan eru' eru frá námusvæðinu, og leyfA
látið sjer nægja að skýra frá mjög oft, og hrufla sig. Undir rússnesku húsbændum sínum.
og harmað þann þessum kringumstæðum er ekki Vísindamenn Stalins eru nú eí-
j hægt að leika góða knattspyrnu. laust búnir að ná í svo mikið
Með tilliti til þessa, verða menn af úranium frá þessu hjeraði
að vera varkárir ; gagnrýninni einu, að þeir geta byrjað á aton.
osigrunum,
árangur.
í blaði knattspyrnusambands
ins ,Suomen Urheiloleti" frá
14. júlí birtist grein, merkt E.
H., þar sem sagt er ítarlega'
frá ferðinni Þar segir m. a.: I
•— I þessari ferð okkar lærð-
um við að þekkja land og þjóð,
sem fæstir okkar vissu nokkuð
verulegt um áður, og sem vakti'
á mörgum sviðum undrun okk-
ar. Framfarir landsins hafa
verið stórstígar á síðustu árum
á sviði bygginga og viðskifta.
Þjóðinni hefir og farið fram í
klæðaburði. Á þetta einkum við
kvenþjóðina, en klæðnaður
hennar bei amerískan blæ.
Knattspyrnan er eftirlætis-
íþróttagrein þjóðarinnar. Og þó
veðráttan sníði henni þröngan
stakk, hefir hún komist á hátt
stig. Þó hægt sja að iðka þar
knattspyrnu álíka lengi á ári
hverju eins og hjer á landi, er
veðráttan ekki nægilega hlý, til
þess að grasið verði svo þroska
mikið. að hægt sje að hafa gras
velli fyrir knattspyrnuna. Leik-
irnir fara fram á malarvelli,
sem er því ákaflega harður.
Síðar segir greinarhöfundur
frá hinum erlendu knattspyrnu
þjálfurum, sem hjer hafa starf-
að, og heldur svo áfram:
I landinu eru aðeins 20
knattspyrnufjelög. En þau eru
öflug, þó þau sjeu ekki fleiri,
eins og sjá má á niðurstöðum
kappleikjanna. Knattspyrnulið-
in í höfuðstaðnum eru hin
fremstu og hafa alltaf unnið
meistaratitilinn. íslendingar
eru yfirleitt þrótimiklir, og vel
vaxnir. eins og kemur í ljós,
þegar litið er á keppendurna.
Þeir voru næ r allir hærri á
vöxt en knattspymumenn okk-
ar. —
Tekniskt sjeð standa þeir
okkur að baki. En með því að
beita samviskusömum leik, hafa
þeir skapað sjer árangursríkan
stíl. Samspil er bygt upp með
lengri spyrnum en hjá okkur.
I kappleikunum gerðu þeir 3
mörk með skalla, sem sýnir, að
þeir eru þar leiknir.
Síðan ísland varð sjálfstætt
lýðveldi, hafa íslendingar tekið
þátt í þremur landsliðskeppn-
um á fjórnm árum. I kepninni
við Dani, urðu úrslitin 2:2, við
Norðmenn 1:2, og svo þessi
keppni við okkur, sem lauk
með sigri þeirra, 2:0. (Að
líkindum einhver misskiln-
ingur hjá höfundi). Þetta sýn-
ir að Islendingar eru engir ó-
merkilegir andstæðingar. •— En
þessi framför þc-irra hefir þó
eina orsök, sem mjög kemur til
greina. Og það er malarvöllur-
inn. Allir kappleikirnir hafa
á knattspyrnumenn okkar.
En það er til sannindamerkis
um óheppni keppenda okkar,
að hinn þýski þjálfari Bu-
rannsóknum í stórum stíl, auk
þess sem þeir hafa að öllum
líkindum nóg af þessu efni til
að hefja framleiðslu á atom-
chloh sagði um þá: „Jeg hefi sprengjum, það er að segja þeg-
aldrei sjeð knattspyrnulið, sem ' ar og ef þeim tekst að leysa
ólánið hefir eins elt, eins og leyndardóma sprengjunnar.
finnska flokkinn. Eftir að hafa ! Úraníumframleiðsla þessi fer
leikið betur en andstæðingarn- fram í Erzgebirge við landamæri
ir í öllum kappleikunum, töp- Saxlands og Tjekkóslóvakiu. •—
uðu þeir“. | Öldum saman hafa málmar ver-
Eftir að höfundur hefir gert ^ ið unnir úr jörðu á þessum slóð-
grein fyrir frammistöðu hinna um. Margar af námunum höfðu
finnsku keppenda í leikunum, ] verið þurausnar og yfirgefnar.
og látið vel yfir frammistöðu En Rússar hafa sent hundruð
þeirra, sem og hlotið hafði við-
urkenningu íslendinga', segir
hann að móttökurnar hafi
verið ákaflega góðar, rjett eins
málmvinnslufræðinga og verk-
fræðinga til Erzgebirge og sett
allt á annan endann til að ná í
síðustu agnirnar af eina efninu
föturnar dregnar með hand- ] engum að koma eða fara, á»
vindum upp á yfirborð jarðar. þess að geta sýnt varðmönnun-
Bjálkarnir, sem eru til styrktar um leyfisbrjef frá .æðstu stöðum.
námugöngunum, eru oft og tíð-
um fúnir. Slys eru daglegir við-
burðir. Námugöng hafa óft
hrunið. I april 1947 ljetu 20
verkamenn lífið, er svona slys
bar að höndum; í október fór-
ust 96.
Jafnvel einföldustu öryggis-
tæki vantar. Hans Grassmann,
þýskur verkfræðingur, sen:
Rússar neyddu til að veita einni
námunni forstöðu, flúði og
Útvarpsstöðvar rússnesku yfir-
valdanna neituðu því í fyrstn
að Rússar ynnu að úraníum-
vinnslu; seinna sögðu þær ac>
fregnir um þetta væru mjög
ýktar. En bandariskir frjetta-
menn, sem fengu að ferðast um
rússneska hernámssvæðið, fengw
þó ekki að fara inn á námu-
svæðið.
Rússar hafa frá upphafi lagst
gegn þeirri tillögu Bandaríkja-
og þegar „biskupinn kemur í sem nota má til atomsprengja-
framleiðslu.
Þeir hafa fundið og finna enn
ný úraníumsvæði í Erzgebirge
og einnig í pólsku Slesíu. Unnið
er dag og nótt. Stöðugur straum
ur járnbrautarlesta flytur málm
grjótið til Rússlands.
prófasts garð“, eins og svo
heppilega var komist að orði.
í sama blaði frá 21. júlí, er
grein um ferðina til íslands eft-
ir Yrjö Antreo. Hann segir
m. a.:
— Það fór svo, að við töpuð-
um líka á Islandi. Þetta var
ekki eins furðulegt, eins og fólk
bæði í bygð og bæ ímyndar sjer.
Þó ekki hafi borið mikið á ís-
lenskum knattspyrnumönnum
til þessa, þá er rjott að taka það
með í reikninginn, að knatt-
spyrnumerm á ,,Sögueynni“
hafa lengí notið leiðbeininga
hjá erlendum þjálfurum. — Að
þeir hafa átt góða knattspyrnu- , ir 4 mála hj4 Rússum
skýrði frá því, að allur útbún-' manna, að atomrannsóknir og
atomframleiðsla verði sett und-
ir alþjóðlegt eftirlit. Engin von
virðist því um að samkcmulag
náist í atomorkunefnd Samein-
uðu Þjóðanna, og Bandaríkja-
menn horfast nú í augu við þaA
að líklegt má telja að stórkost-
legt kapphlaup um atomvopna-
framleiðslu sje að hefjast.
menn, sem hafa getið sjer frægð
jafnvel meðal enskra knatt-
spyrnumanna, og í úrvalsliðum
á meginlandinu svo sem í Frakk
.laíndi Danskir knattspyrnum.
hafa að sjálfsögðu komið oft
til landsins, og haft þar góð
áhrif.
En ef satt skal segja, þá gremst
rnönnum dálítið, að við skyldum
ekki hafa getað bætt aðstöðu
okkar í landskeppnum, með Is-
landsferðinni.
Að vísu hefi jeg heyrt, að
ferðin hafi ekki verið einasta 1
Þjóðverjum rænt
Rússar ráku flesta af 7,000
íbúum Marienberg á brott og
lögðu undir sig hótelin til aí-
nota fyrir sjerfræðinga sína. —
Þeir hafa stofnsett nýja rann-
sóknarstöð í Freiberg í námunda
við Chemnitz. Nokkrir þýskir
sjerfræðingar gengu sjálfviljug-
! ir á mála hjá Rússum, en öðr-
! um var rænt. í námunum vinna
Þjóðverjar, óbreyttir borgarar.
sem rússnesku yfirvöldin hafa
neytt til vinnu þarna, og á meðal
þeirra er kvenfólk, unglingar og
gamalmenni, fólk, sem í raun og
veru er óhæft til að vinna erf-
iðisvinnu.
Áætlað er að næstum 100,000
aður væri „eins og á miðöld-
um“. Ef verkamenn brjóta sett-
ar reglur, er þeim fleygt i
Schnesberg fangelsið, þar sem
83 menn eru hafðir í klefum,
sem ætlaðir eru 23. Ef verka-
mönnunum tekst ekki að leysa
dagsverk sitt af hendi, er matar
skamturinn tekinn af þeim og
þeir sagðir „brugga þýsku sam-
einingarstefnunni launráð." —
Rússneskir yfirmenn nota bar-
smíð og högg til að reka á eftir
þeim við vinnuna. Fólkinu er
sagt, að ef það flýi, verði skyld-
menni þess send í námurnar í
staðinn.
Og þó hafa margir flúið til
bandarísku og bresku hernáms-
hlutanna. Bandarískur embættis
maður sagði greinarhöfundi, að
hann einn hefði yfirheyrt hundr
að slíka flóttamenn.
60 leitarflokkar
Fyrir stríð var ekki vitað um
neinar mikilsverðar úran'ium-
námur undir yfirráðum Rússa.
En strax eftir að sprengjunni
hafði verið varpað á Hiroshima
hófu þeir leit að úraníum og nú
stunda að minnsta kosti 60 rann
Hvíldarvifca fyrir
húsmæður á Þing-
völlum
UM ÁRABIL hefir Mæðra-
styrksnefnd Reykjavíkur geng-
ist fyrir hvíldarviku fyrir
þreyttar mæður.
Hvíldarvika þessi var lengi
vel haldin að Laugarvatni, þar
var nóg húsrúm og aðbúnaður
hinn besti. en við brunann
mikla í fyrrasumar varð sú
breyting, að fenginn var stað-
ur fyrir hvíldarvikuna á Þing-
völlum, og þar mun hún verða
í sumar um mánaðamót ágúst
—september.
Auk helgi og fegurðar stað-
arins, sem öllum er kunn, er
sóknarflokkar þessa leit í Rúss- þar eitt fullkomnasta og besta
landi, leppríkjum þess og á rúss- gistihús landsins og er þar all-
nesku hernámssvæðunum. En ur aðbúnaður við gesti með
Rússar eru auðvitað ekki þeh’ ágætum.
Þar sem geta Mæðrastyrks-
manns vinni fyrir Rússa 'i úraní einu, sem leita að úraníum. —
námunum í Þýskalandi, Tjekkó- Þessi leit er nú framkvæmd með nefndar til fjárframlaga í þessu
slóvakíu og Póllandi. Um 65.000, mikilli leynd allt frá Grænlandi skyni, er meiri en nokkru sinni
sökum
af þessum verkamönnum vinna! til Suður-íshafsins. | áður, sökum glæsilegrar út-
í Erzgebirge. Aðbúnaður þessa j Ókunnugt er um árangur rúss komu Mæðradagsins í vor, hef-
fólks minnir á þrælahald nas- nesku leitarflokkanna. En starf ur nefndin í hyggj uað veita
skemtiferð heldur hafi lið okk- jsja. Háttsettir talsmenn vestur-^ semi Rússa í Erzgebirge bendir 75—80 konum dvalarleyfi að
ar lært sitt af hverju og það veldanna í Berlín kalla aðferðir til þess, að þarna sjeu aðalnám- þessu sinm.
sem jafnvel er mikilsvert. Þeir Rússa „glæp gégn mannkyninu“ ur þeirra og ef til vill þær einu; J Nú er það eindregin ósk
lærðu og komust að raun um 0g hr0| 4 ákvörðunum herráðs- og þeir reyna allt hvað þeir geta nefndarinnar að konur, sem
hvernig hægt er að skapa sjer ins um nothun þýsks vinnuafls. til að komast yfir atomvopn eins aldrei hafa sótt um áður, en
góð tækifæri með rjettum stað-1 skjótt og auðið verður. j hafa, þrátt fyrir það, miklæ
setningum, þegar aukaspyrna ómannúðleg meðferð
er tekin á mótherja. Svo
Við getum aðeins giskað á, 'þörf fyrir hvíld, en sem nefnd—
Bretar hversu mikið úraníum Rússum in ekki getur náð tilí gefi sig
Bandaríkjamenn og
margir tóku þátt í ferðinni, að hafa fjölda sannana fyrir því,1 hefur tekist að komast yfir; enjfram og sæki um dvöl á vegum.
það væri undarlegt, ef engir ag Russarnir hafa neytt þýsku! vel getur svo farið, að þeim hafi hennar á Þingvcllum í sumar*
þeirra hefðu telcið heim með
sjer neinn fróðleik.
Maj Lis Helmgren.
verkamennina til að vinna við tekist að hreinsa eitthvað um
aðstæður, sem eru bæði lífs-
hættulegar og ómannúðlegar. —
Verkamennirnir verða að klöngr
ast niður 250 til 400 feta langa
trjestiga niður í námugöng, sem
Forseti Gyðingaþingsins
endurkjörinn.
GENF. — Forseti liins árlega Gyð- jongU hafa verið yfirgefin. í ó-
ssirw™ rtrjs»* ««».•* t 1
farið fram á hinuni grjótharða! þeirri stöðu síðustu ár. ^nje verða þeir að fylla fötur
500 tonn úr Erzgebirge-námun-
um áður en þær eru fullunnar.
Strángt eftirlit
Þar sem Rússar eru ákveðnir
í að reyna að halda starfsemi
sinni leyndrr í úraníumnámun-
um, lesa þeir öll brjef, sem send arinnar.
in ekki getur náð til, gefi sig
Skrifstofa nefndarinnar í Þing
holtsstræti 18, tekur á móti iim-
sóknum og gefur nánari upplýs-
ingar þessu varðandi. Hún er?
opin frá kl. 3—5. nema laugar-
daga og á þriðjudögum starfar
þar lögfræðiráðunautur nefnd-