Morgunblaðið - 22.10.1948, Page 10

10
MORGZJNB^AÐIÐ
Föstudagur 22. okt. 1948.
í DAG er til moldar borinn Is-
léifur Jónsson gjaldkeri. Hann
var fæddur 8. okt. 1885 að Svíra
í Andakíl í Borgarf jarðarsýslu.
Hann ólst upp hjá foreldrum
sínum Jóni Jónssyni bónda og
konu hans Guðrúnu Guðmunds
dóttur.
Rúmlega tvítugur að aldri fór
Isleifur frá foreldrum sínum,
fyrst að Miðhúsum í Álftanes-
hreppi og skömmu síðar eða
1911 í Flensborgarskólann í
Hafnarfirði og útskrifaðist það-
an tveimur árum síðar og fór þá
í Kennaraskólann og lauk þar
prófi. Eítir það stundaði hann
kennslu við barna- og unglinga-
skólann í Bergstaðastræti 3 og
síðar skólastjóri hans, þar til
hann var lagður niður. Eftir
það helgaði hann Sjúkrasam-
lagi Reykjavíkur krafta sína
og hafði algera umsjón með því
ásami lconu sinni þar til það
flutti úr húsinu Bergstaðnstræti
3 og niður í Tryggvagötu. Frá
þeim tíma og til dauðadags var
hann gjaldkeri þess.
Kennsluna, skólastjórnina og
gjaldkerastörfin ásamt ýmsum
öorum störfum, sem á hann
hlóoust, rækti hann með þeirri
alúð og samviskusemi, sem flest
um Reykvíkingum mun vera
kunnugt um og mun jeg ekki
fjolyrða meira um það.
Þann 27. maí 1916 giftist ís-
leifur eftirlifandi konu sinni
Hólmfríði Þorláksdóttur, ágætri
konu, og voru þau samhent
mjög í störfum þeim er á hann
hióðust og eins að gera garðinn
frægan.
Börn eignuðust þau ekki, en
Ásfríði Ásgríms, kjördóttur
Hólmfríðar og Ásgríms heitins
Magnússonar fyrri manns henn
ar ólu þau upp og ennfremur
tóku þau að sjer litla stúlku í
spönsku veikinni, Elsu Pálsdótt
ur og ólu hana upp, en hún
] jest fyrir nokkrum árum.
ísleifur var framúrskarandi
barngóður maður og ástúðlegri
sambúð, heldur en á heimili
hans held jeg að sje ekki til á
milli hjóna og barna.
Litlu dótturdæturnar hans
muriu seint gleyma afa sínum
og hinni óendanlegu umhyggju
er hann ávalt bar fyrir þeim.
Haustið 1911 í októberinánuði
bar fundum okkar ísleifs Jóns-
sonar fyrst saman. Við hitt-
umst í Flensborgarskólanum í
Hafnarfirði og frá þeim tíma
hefur vinátta okkar staðið ó-
slitin. Við komum báðir úr sveit
og sinn af hvoru landshorni,
en einhvernveginn fór það svo,
að við urðum bekkjarbræður,
sessunautar og herbergisfjelag-
ar í heimavist skólans. Við lás-
um saman og þá strax fann jeg
hver mannkostamaður ísleifur
var. Hann vann sjer vináttu og
virðingu bæði kennara og skóla
Bystkina. Hann var námsmað-
,ur ágætur og þótti bæði mjer og
>oðrum skólasystkinum hans þá
oft gott að leita til hans með
ýms verkefni og stóð aldrei á
því, að hann ljeti þá hjálp í tje
er hann gat veitt og fyrir það
varð hann mjög ástsæll af öðr-
um nemendum skóíans.
Síðan eru liðin 38 ár og þegar
jeg hugsa til vinar míns ísleifs
þá finnst mjer það ótrúlega
stuttur tími, því allan þennan
tíma hafa vegir okkar legið sam
an og hefur mjer, og jeg býst
við fleirum, liðið vel í návist
hans. Hann var glaður á góðri
stund. Mjer fannst eins og vor-
blær anda á móti mjer, er jeg
mætti honum á förnum vegi, og
hann ávarpaði mig með sínum
venjulegu gamanyrðum. því oft
byrjuðu samræður okkar þann-
ig, því lund hans var Ijett. —
Alltaf voru gamanyrði hans
græskulaus og a’ltaf varð mað-
ur var við hlýjuna á bak við þau
og nokkrum dögum áður en
hann flutti yfir landamærin, eða
síðast er hann sá mig, talaði
hann við mig í hinum gamal-
kunna tón, sem mjer þótti svo
vænt um.
ísleifur var trúmaður mikill
og varð jeg þess oft var í sam-
ræðum okkar hve mikinn áhuga
hann hafði á þeim málum. Jeg
minnist þess að hann sem heim-
ilisvinur minn var heima hjá
mjer við hátíðleg tækifæri og
kom þá hvað best í ljós hve mik
ill trú.maður hann var og betri
óskir, en hann bar fram til mín
og minna held jeg að sjeu ekki
til.
Hann hafði einnig mikinn á-
huga fyrir ýmsum öðrum mál-
um, svo sem landsmálum, fje-
lagsmálum o. fl. Hann íhugaði
hvert mál gaumgæfilega og
fylgdi fast fram því er hann
taldi rjett vera og samkvæmt
sannfæringu sinni.
Nú er jeg kveð vin minn ís-
leif, vil jeg þakka honum fyrir
allar hinar ógleymanlegu á-
nægjustundir er hann hefur
veitt mjer. Jeg þakka alla
tryggð hans til mín og minna
og óska honum allra heilla og
blessunar á þeirri braut er hann
nú hefur lagt út á.
Jeg bið einnig ástvinum hans
allrar blessunar og bið að minn
ingin um hann megi verða þeim
huggun þar til hann tekur á
móti þeim hinum megin við
landamærin.
Vertu sæll, vinur minn.
Eyj. E. Jóhannsson.
Forsætisráðherrarnir
haida áfram fundum
RÁÐSTEFNU forsætisráðherra
bresku samveldislandanna var
haldið áfram í dag. Viðstaddir
voru m. a. ýmsir ráðherrar úr
bresku stjórninni og yfirmenn
herforingjaráða Breta.
praii
^(Framh. af bls. 9) [ Þessu til viðbótar kemur svo ' hug, sem stendur á bak við að-
a. s. ef Bandaríkin eiga þá vöru það, að atvinnuvegir íslendinga, | stoðina. Allir frjálshuga menn
eða geta útvegað hana. Það eru svo frumstæðir sem þeir eru — ( skilja, að þar ræður skilning-
óskir viðtakandans sem þarna landbúnaður og fiskiveiðar —; ur á því, að atvinna og velsæld
ru látnar skera úr. eru miklu ótryggari en flestra ' getur ekki ríkt í einu landi til
annara landa og er þess ^ lengdar ef það er umkringt af
skemmst að minnast, hvílíkt af- 1 atvinnuleysi, fátækt og eymd.
hroð við hlutum við síldarbrest. Þenna skilning á því, að ef
Af því, sem jeg þegar hefi inn . síðastliðið sumar. Jeg tel manni á sjálfum að vegna vel,
sagt, skilst, að ísland hefur nú þessvegna hiklaust, að íslend- t Þá .verður meðbræðrum hans
þegar fengið aðstoð samkv. við- ingar eigi að reyna að afla sjer , .einnig að gera það, hefur alltof
reisnaráformunum með þrenn- framlaga án endurgjalds samkv. | lengi skort í samskiptum þjóð-
um hætti. í fyrsta lagi höfum þessum mikilfenglegu viðreisn- | anna. Þeim mun meiri ástæða
við fengið lán, í öðru lagi höf- aráíormum, ef slík framlög eru ! er til þess að fagna því, þegar
Fengið þrenns-konar
fyrirgreiðslu.
um við notið forgangs um kaup fáanleg svo sem ástæða er nú
á vörum í Bandaríkjunum. í til að ætla.
þriðja lagi höfum við hlotið
mikilsverða fyrirgreiðslu um Framfarir eða kyrrstaða.
sölu á afurðum okkar og feng- j Greinilegt er, að ef ekki á
ið fyrir þær dollara, sem ella að draga mjög verulega úr fram
hann birtist á jafn áþreifanleg-
an hátt og nú í framkvæmdum
voldugustu þjóðar í heimi.
íslandi jafnt sem öðrum þjóð-
um ber að gera sitt til þess, að
þessar hugsjónir um viðreisn,
hefði verið torvelt að útvega. j kvæmdum hje-r á næstu árum j framfarir og velmegun megi
Enn sem komið er höfum við . og nýsköpunin að stöðvast að r2etast.
ekki notið fjórðu aðstoðarinn- , mestu eða öllu, eru aðeins þrír
ar, þ. e. a. .s framlags án end- möguleikar fyrir hendi.
urgjalds. Er þó ætlast til, að . Fyrsti er sá, að draga mjög
langmestur hluti aðstoðarinn- verulega úr innflutningi neyslu
ar verði einmitt veittur í þessu vara. Þetta hefur verið gert. svo
formi. En hvorttveggja er, að rösklega undanfarið, að erfitt
hingað til hefur okkur ekki ver- er þar nokkru á að auka, sem
ið geíinn kostur á slíkum fram- þýðingu hafi, enda mun sanni
lögum og íslenska stjórnin ekki
haft heimild til að taka á móti
þeim þó að í boði heíði verið.
Því að þó að þessi framlög sjeu
í framkvæmd að mestu leyti
hrein gjöf, hvíla þó á þeim
þær kvaðir, að samkv. stjórn-
skipulögum ríkisins, er örugg-
ast að hafa lagaheimild ti.l að
taka á móti þeim.
Afstaða íslands til framlags
án endurgjalds.
Er það að vísu svo, að fljótt
á litið ætti ísland ekki að þurfa
á gjöfum eða framlögum án end
urgjalds að halda. Eyðilegging-
ar styrjaldarinnar ljeku flest
þátttökuríkin svo hörmulega, að
ætla mætti að ekki væri sam-
bærilegt hversu þau væri ver
stödd en ísland, sem óneitan-
lega hagnaðist fjárhagslega á
stju-jöldinni og bjó á meðan á
henni stóð við betri kjör en
nokkur önnur þjóð í Evrópu.
En þetta er ekki nema hálf-
sögð saga. íslendingar byggja
eflaust það land Evrópu, sem
erfiðast er og fátækast af nátt-
úrunnar gæðum og þó að mörg
stríðslöndin væri illa úti leik-
in megum við ekki gleyma því,
að um síðustu alaamót var ís-
land örsnautt land og nærri allt,
sem gert hefur verið til upp-
byggingar í landi okkar, hefur
verið gert á þeim fáu áratug-
um, sem síðan eru liðnir.
Þrátt fyrir það, að ísland hafi
að rnestu komist hjá eyðilegg-
ingum á styrjaldarárunum, og
var þó verulegur hluti skipa-
stóls okkar þá skotinn í kaf, þá
er uppbygging hjer nú jafn-
vel eftir hina miklu nýsköpun
allra síðustu ára, mun skemmra
á veg komin, en jafnvel þeirra
Evrópuþjóða, sem harðast urðu
úti á stríðsárunum, er við hafa
að styðjast óslitna uppbyggingu
margra undanfarinna alda á því
tímabili, þegar allt steini ljett-
ara var flutt burtu frá íslandi.
Þá verður og að líta á þá sjer-
stöku örðugleika, er við eigum
víð að etja út af verðbólgu.nni
sem að verulegu leyti á rætur
að rekja til pfriðaráranna og
þess sjerstaka ástands sem skap
aðist við dvöl setuliðsins hjer.
nær, að óhjákvæmilegt sje að
auka innflutning á ýmiskonar
neysluvörum frá því sem verið
hefur.
Annar möguleikinn er sá, að
taka erlend lán til framkvæmd-
anna, svo sem gert hefur verið
með fullri lagaheimild um síld-
ariðnaðinn á þessu ári. Um lán-
tökur gegnir að vísu mjög ólíku
máli eftir því til hvers þær eru
ætlaðar. En lántökur til hreinn-
ar eyðslu tel jeg að komi ekki
til greina. Allt öðru máli gegn-
ir um lántökur til uppbygginga
— lán til framkvæmda eins og
Sogsvirkjunarinnar, Hitaveit-
unnar og annars slíks hafa fært
okkur ómetanlega blessun og
slík lán þarf ekki frekar að
óttast í framtíðinni en hingað
til.
Gjaldgetu okkar fátæka lands
eru þó sett mikil takmörk. Við
getum seint gert allt það, sem
hjer þarf að gera, ef við þurf-
um að taka til þess erlend lán.
Þriðji möguleikinn er að
ganga úr skugga um, hvort við
eigum kost á framlögum án
endurgjalds. Svo sem hæstv.
viðskiptamálaráðherra mun
sýna fram á munum við, ef við
fáum slík framlög, geta ráðist.
í ýmsar æskilegar framkvæmd-
ir, sem menn lengi hafa haft
í huga en ella eru litlar líkur
til að ráðist verði í í náinni fram
tíð.
Jeg geri ráð fyrir, að bráð-
lega muni verða lagt fram á
Alþingi frv. um heimild ríkis-
stjórnar til að taka við slíkum
framlögum án endurgjalds.
— mara orða
Framh. af bU. 8.
einræðisherranna og lagt þjóðir
sínar undir yfirráð Stalins.
En ennþá getur enginn um
það sagt með vissu, hvort Rúss-
ar treysta betur vopnum sínum
eða fimtu herdeildunum og
„kalda stríðinu“.

I Þeir meðlimir
tiniii«»ciiii((ii*«*a*iiiii
IIIIIIIIMIIX
Islendingar velja viðreisn,
framfarir og velmegun.
Auðvitað eigum við ekki að
taka á móti slíkum framlögum
ef það er óvirðing fyrir ísland.
En við skulum ekki eitt augna-
blik ætla okkur svo stóra, að
við sjeum í raun og veru ríkari
þjóð en t. d. Danir cða Norð-
menn. Þessar þjóðir telja fram-
farir sínar og góðan efnahag
algjörlega háðan þeirri aðstoð,
sem bær fá samkv. viðreisnar-
áformunum.
Þær óttast ekki frekar en aðr
ar frjálsar Evrópuþjóðir þann iiiiiiiiiiitiiiiutntii
sem eiga ógreidd fjelags- i
gjöld sín eru vinsamlegast \
beðnir að gera skil fyrir i
næstu mánaðarmót til i
gjaldkera fjelagsins.
Stjórnin. |
( Herbesrgi (
Í Rúmgott forstofuherbergi i
i í eða sem næst Miðbænum !
i óskast nú þegar eða um i
! mánaðamót, fyrir ein- i
! hleypan reglusaman mann, i
i sem er lítið heima. Sírna- |
= afnot ef óskað er. Leiga i
Í eftir samkomulagi. Uppl. i
i í síma 7385, í dag og laug- =
i ardag. i
lltltllllllllllltllll(lllllllllllll<llllllfllltllllllll«<IIIIIIIIIIMt
Ráðskonustaða óskast i
Ung stúlka sem hefir barn i
á fyrsta ári með sjer ósk- \
ar eftir ráðskonustöðu á |
fámennu heimili, helst í |
Reykjavík eða nágrenni. |
Kæmi til greina að fara út i
á land ef um gott heimili §
væri að ræða. — Tilboð |
merkt: „Ráðskona 22 ára |
— 248“ sendist blaðinu |
fyrir 23. þ. m.
IIIIMMIIMIIIIIIIIIIIMIIIIIIIItMIIIV
40—60 þús. kr, lán 1
óskast gegn fyrsta veð- i
rjetti í húseign, sem er í i
smíðum. -— Lánveitandi \
gengur fyrir með húsnæði |
ef óskað er. Tilboð með i
upplýsingum um lánskjör i
sendist afgr. Mbl., merkt: i
„Lán—245“,, sem fyrst. §
■ Mllllllllllllllllllllltllllll