Morgunblaðið - 03.11.1948, Page 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 3. nóv. 1948.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árri Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, áuglýsingar og afgreiðsla.
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók.
Sjálfsögð breyting
skattalaga
FRUMVARP það um breytingu á skattalögunum, sem
þrír þingmenn Sjálfstæðisflokksins hafa fyrir nokkru flutt
á Alþingi og flokkurinnn stendur einhuga að hefur vakið
mikla athygli og vinsældir. Efni þessa frumvarps er það að
ekki skuh teljast til tekna sá eignaauki, sem stafar af auka-
vinnu er einstaklingar leggja á sig utan reglulegs vinnutíma
við byggingu íbúða til eigi nafnota. Ennfremur að tekju-
skatt fyrir árið 1948 skuli ákveða í samræmi við þetta á-
kvæði.
Frumvarp þetta er framkomið vegna þess að ýmsir efna
minni borgarar haía orðið mjög hart úti vegna þess að
skattayfirvöld hafa metið aukavinnu þeirra við eigin íbúða
byggingar þeim til tekna og lagt á þá háa skatta vegna
hennar Hefur þetta stundum leitt til þess að þegar menn
eftir ærið erfiði hafa lokið byggingu húss síns, þá hafa þeir
lent í algeru greiðsluþroti vegna skattaálagna á þann eigna-
suka, sem aukavinna þeirra hefur skapað þeim. Sumir þess
ara manna hafa þá neyðst til þess að selja íbúðir sínar til
þess að geta staðið í skilum með greiðslu skatta.
Það er áreiðanlega ekki ofmælt, sem flutningsmenn benda
á í greinargerð, sem fylgir frumvarpi þeirra, að þetta skatta-
lagaákvæði sje mjög ranglátt. Þeir menn, sem vinna í tóm-
ttundum sínum við byggingu eigin íbúða, hafa ekki fengið
peningagreiðslur fyrir þá vinnu sína. Þeir hafa aðeins feng-
ið þann eignaauka, sem felst í hinu nýja húsnæði þeirra
Wú er það svo að í þessu landi ríkja ennþá mikil húsnæðis-
vandræði, bæði til sjávar og sveita. Það er því þjóðfjelags-
3eg nauðsyn að úr þessum vandræðum verði bætt. Til þess
hníga því öll rök að hið opinbera reyni fremur að örfa sjálfs-
tjargarviðleitni einstaklingsins í húsbyggingarmálum en að
bregða fæti fyrir hana.
★
Þetta frumvarp Sjálfstæðismanna er þessvegna svo sjálf -
sagt að þess verður að vænta að það fái góðar undirtektir
á þingi og nái lagagildi. En í sambandi við þetta rjettlæt-
ismál, sem flestir eru trúlega sammála um að eigi að ná
íram að ganga, má gjarnan minnast á það, sem oft hefur
verið bent á hjer í blaðinu að skattalöggjöf okkar Islend-
inga er að mörgu leyti á villigötum. Meginstefna hennar er
ekki sú að stuðla að hóflegri eignasöfnun borgaranna og
gefa þeim kost á efnalegu sjálfstæði. Stefna hennar er
þvert á móti sú að koma í veg fyrir löglega eignasöfnun
Þessvegna blasir sú staðreynd líka við að skattsvik hafa
stöðugt farið í vöxt. Skattránsákvæði löggjafarinnar hafa
þannig skapað vaxandi skattsvik og margskonar óheilbrigð;
í efnahagsstarfsemi landsmanna.
Löggjafinn verður að gera sjer þetta ljóst fyrr en síðar.
Ekkert þjóðfjelag getur til lengdar unað við skattalöggjöf,
sem leiðir til þess tvenns að draga úr sjálfbjargar viðleitní
einstaklingsins og örfa til skattsvika og lögbrota.
Einhver kann nú að varpa þeirri spurningu fram, hvort
eignakönnunin hafi ekki gert hreint á borði skattborgaranna
í þessu landi og lagt grundvöll að auknu rjettlæti í fram-
kvæmd skattalöggjafarinnar.
Því er þar til að svara að það væri hrein fáviska að byggja
slíkar vonir á eignakönnuninni. Hún hefur engin slík áhrif
haft. Hún hefur þvert á móti leitt til margskonar gluhd-
xoða, brasks og bragðvísi í efnahagsmálum þjóðarinnar. Á
henni er þessvegna engar vonir hægt að byggja um aukið
heilbrigði á þessu sviði, nema miklu síður sje. Á því er
nauðsynlegt að menn átti sig og þá fyrst og fremst þeir,
sem fastast sóttu á um að koma henni á.
Undanfarið hefur verið unnið að endurskoðun skattalög-
gjafarinnar í heild. Um það, hversu því verki sje langt kom-
ið, skal ekki fullyrt hjer að sinni. En það verk má ekki drag-
ast of lengi. Sú skattalagabreyting, sem Sjálfstæðismenn
hafa nú beitt sjer fyrir á Alþingi miðar aðeins að því að
sníða af einn agnúa þessarar löggjafar. En margra fleiri
breytinga á henni er þörf.
ÚR DAGLEGA LIFINU
Kaffiskamturinn
naumi
ÞRÁLÁTUR orðrómur gen^ur
um það, að yfirvöldin sjeu að
hugsa um, að hætta kaffiskamt
inum og gefa kaffið frjálst. Það
væri ráðstöfun, sem myndi
gleðja marga, því sannleikurinn
er sá, að kaffiskamturinn er
mjög naumur og kemur illa við
flesta, sem leyfa sjer þann lux-
us að drekka kaffi.
Og það er ekki mikill munað-
ur, þótt menn fái sjer kaffi-
sopa þegar þá langar til og
varla getur það talist til bílífis,
þótt helt sje upp á könnuna
oftar en nú er gert á íslenskum
heimilupi. En sökum hins tæpa
skamts, sem hverjum og einum
er ætlaður verða margir að
neita sjer um kaffisopa og jafn-
vel þótt sparlega sje farið með
skamtinn dugar hann ekki til,
að minsta kosti ekki á heimil-
um, þar sem börn eru fá.
•
« Lítill Hður
KAFFINEYSLA íslendinga var
talsvert mikil á meðan kaffi-
sala var frjáls, enda kaffið tal-
ið þjóðardrykkur landsmanna.
Er talið að hver Islendingur
hafi að jafnaði neytt 7 kg. af
kaffi á mann árlega, en nú er
skamturinn aðeins 3 kg. og auk
þess fá''kaffihús, sem svarar 1
kg. á mann, þannig að kaffi-
skamturinn er ekki nema rúm-
lega helmingur af meðalneyslu,
„þegar alt er með feldu“. —
Vegna kaupgetunnar mætti
reikna með, að hver maður not-
aði um 8 kg. árlega af kaffi, ef
það fengist frjálst.
Loks r er reiknað, að það
myndi kosta 675 þús. kr. í gjald
eyri árlega, að gefa kaffið
frjálst. Það er ekki stór liður í
þjóðarbúskapnum.
Smáauknin kæmi
sjer vel
EN látum það vera, þótt kaffi-
skamturinn yrði ekki alveg af-1
numinn, heldur rýmkaður,
þannig, að hver maður fengi t.
d., sem svaraði 5 kg. á mann í
stað þriggja. Það myndi strax
bæta úr og gleðja margan
manninn.
Það má vafalaust deila um
hvort mönnum sje. holt, að
drekka mikið kaffi. En það er
þó altaf hollara en brennivínið.
En nú er svo komið, að viða
geta menn ekki boðið gestum
kaffi af þeirri einföldu ástæðu,
að það er ekki til og er þá
stundum gripið til þess að
bjóða glas af víni í staðinn.
Rýmkun kaffiskamtsins yrði
ekki aðeins vinsæl ráðstöfun
heldur blátt áfram þarfleg.
Kvikmyndaruslið
ÓDÝRUSTU skemtanir, sem al-
menningur á Islandi leyfir sjer
er að horfa á kvikmyndir og
um leið er það sú skemtun, sem
allur almenningur leyfir sjer,
þegar góðar kvikmyndir eru
sýndar. Óvíða í heiminum er
aðgangur að kvikmyndahúsum
eins ódýr og hjer á landi.
En sökum gjaldeyriserfið-
leika hefur mjög dregið úr
kvikmyndainnflutningi, eink-
um frá Ameríku. Er það gert
til að spara dollara.
Flestir munu og vera þeirrar
skoðunar, að erlendur gjaldeyr
ir sparist við, að flutt er inn
gamalt kvikmyndarusl, sem aðr
ar þjóðir vilja ekki sjá lengur.
•
Ruslið dýrara
EN það er ekki rjett. Kvik-
myndirnar, sem fluttar hafa
verið inn frá Bretlandi og öðr-
um Evrópulöndum undanfarið
eru dýrari en amerísku kvik-
myndirnar, sem vinsælastar
eru.
Það er staðreynd, að amer-
ísku kvikmyndirnar falla al-
menningi best í geð. Vitanlega
eru þær misjafnar að gæðum,
en það eru Evrópukvikmynd-
irnar líka.
En sökum dollaraskorts hafa
leyfi verið veitt fyrir gömlum
og ljelegum myndum, en amer-
ískar myndir sjást varla leng-
ur.
9
Hægt að fá að
greiða helming í
sterlingspundum
MÖRG amerísk kvikmyndafje-
lög hafa gefið í skyn, að hægt
væri að komast að samkomu-
lagi við þau um, að leiga fyrir
kvikmyndir yrði að einhverju
leyti greidd í sterlingspundum
og sum vilja jafnvel taka alt
að helming í sterling.
Hjer er um atriði að ræða,
sem innflutningsyfirvöldin
ættu að taka til athugunar.
Það er nú svo komið, að kvik
myndahúsin sýna ruslið fyrir
hálfu húsi og verða sífelt að
skipta um kvikmyndir. — Það
kostar líka peninga, erlenda
peninga.
Það er vissulega kominn
tími til að gefa þessum málum
gaum og taka til rækilegrar yf-
irvegunar, hvort ekki sje hægt,
að leyfa meiri innflutning á
góðum kvikmyndum og nýjum.
9
1100 kr. fyrir 2.
herbergja íbúð
MAÐUR nokkur, sem er í hús-
næðisleysi, segir mjer, að sjer
hafi verið boðin tveggja her-
bergja íbúð til leigu fyrir 1100
krónur á mánuði.
Varla hefur húsaleigunefndin
samþykt þá leiguskilmála?
spurði jeg.
Nei, maður talar nú ekki við
húsaleigunefndina um svoleið-
is lagað og enda tók jeg ekki
íbúðina. Jeg sagði þjer þetta
bara til þess, að sýna þjer hvað
fólk getur látið sjer detta í hug,
að bjóða okkur þessum hús-
næðislausu, svaraði maðurinn.
............................................................................................................................................................IIIIIIIIIIIIIIUMII
iiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimiiii '•
MEÐAL ANNARA ORÐA . . . .
'iiiiiiiimiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiMiiiiiiiimiiimiiimmiiiiiimiiiiiiiimmmiiiiiiiiiiiiiimiimMiiimmiim?
Aflantshafsbandalaciið.
25. og 26. október hjeldu með
limalönd Vestur Evrópu banda-
lagsins (Frakkland, Bretland
og Beneluxlönd) fund með sjer
í París, sem eflaust reynist
mikilvægur fyrir framtíð Evr-
ópu og veraldarinnar allrar. —
Það varð sem sagt að samkomu-
lagi á fundi þessum, að hefjast
handa um undirbúning að
stofnun hervarnarbandalags
landanna við Norður Atlants-
haf, en meginlandið í slíku
bandalagi hlýtur óhjákvæmi-
lega að verða Bandaríkin.
9 9
SAMKOMULAG
Utanríkisráðherrarnir, sem
þátt tóku í Parísarfundinum,
voru Bevin fyrir Bretland,
Schuman fyrir Frakkland, Paul
Spaak fyrir Belgíu, dr. Stikker
fyrir Holland og Beck fyrir
Luxembourgh. Mikil leynd var
yfir fundinum, en að honum
loknum var gefin út tilkynning
um árangur hans. I henni kem-
ur meðal annars frám, að ut-
anríkisráðherrarnir hafa rætt
um öryggi landanna við Norður
Atlantshaf „og þær umræður
um þetta mál, sem fram hafa
farið í Washington í sumar“.
Og árangur fundarins varð sá,
að samkomulag náðist um
grundvöll Norður Atlantshafs
sáttmála og næsta skrefið, sem
taka á í því máli. Kemur í ljós,
að ætlunin er, að Vestur Evr-
ópa, Kanada og Bandaríkin taki
upp samvinnu um hervarnir.
9 9
MÖRG LÖND
Eins og greinilega kemur
fram í hinni opinberu tilkynn-
ingu um árangur fundar með-
limalanda Vestur Evrópu banda
lagsins^" hafa þegar farið fram
umræður í Washington um
möguleika á stofnun nýs her-
varnarbandalags. Enda þótt
ekkert hafi enn opinberlega
verið skýrt frá árangri við-
ræðnanna, telja margir fuilvíst,
að Bandaríkin sjeu þess hvetj-
andi, að sem flest lýðræðisríkj-
anna við Atlantshaf verði tekin
í bandalagið, það er að segja
lönd eins og Portúgal og
skandinavisku ríkin.
9 9
MARSHALL
Líklegt er talið, að Marshall,
utanríkisráðherra, sje einn af
aðalhvatamönnum bandalags-
stofnunarinnar. Er -ekki ólík-
legt, að hann og aðrir áhrifa-
miklir bandarískir stjórnmála-
menn sjeu því fylgjandi, að
bandalagið nái til Afriku og
ríkjanna í Suður Ameríku, eða
með öðrum orðum til allra
þeirra landa, sem liggja að At-
lantshafi. Kjarni bandalagsins
yrðu auðvitað Bandaríkin, en
hinar meginstoðir þess Bret-
land og Frakkland.
9 9
„HERNAÐARLEG
MARSHALLHJÁLP“
Á fundi sínum í París ræddu
utanríkisráðherrarnir fimm ítar
lega fjárhagsgrundvöll væntan-
legs Atlantshafs bandalags. —
Þykir sýnilegt, að Bandaríkin
mundu að miklu leyti verða að
leggja bandalagslöndunum til
hergögn, og mundi sú aðstoð að
öllum líkindum verða á borð
við láns og leiguaðstoðina svo-
kölluðu, sem Bandaríkjamenn
ljetu bandamönnum sínum í tje
á stríðsárunum.
9 9
Þess er vænst, að bandalags-
málið verði lagt fyrir Banda-
ríkjaþing skömmu eftir áramót.
Má gera ráð fyrir því, að
þingið samþykki það fyrir
haustið 1949, og að hugmyndin
um „hernaðarlega Marshall-
hjálp“ verði þannig að raun-
veruleika fyrir lok næsta árs.