Morgunblaðið - 19.02.1949, Blaðsíða 6

6
MORGJJTSBLAÐIÐ
Laugardagur 19. febrúar 1949.
Vjelstjórafjelag fslands 40 ára
HINN 20. febr. 1909 kornu 8
menn saman í húsinu Smiðju-
stíg 6 hjer í bænum, 3 yfirvjel
stjórar, 3 undirvjelstjórar og
auk þess tveir menn, er störf-
uðu við vjelgæslu í landi, og
stofnuðu með sjer fjelag, sem
þeir nefndu Vjelstjórafjelagið
Eimur. Nokkru síðar var nafni
þess breytt og nefnt Vjelstjóra-
fjelag íslands. í stjórn voru
kosnir þeir: Sigurjón Kristjáns-
son form., Ólafur Jónsson fje-
hirðir og Sigurbjarni Giiðna-
son ritari. Öllu fámennari
stjettarfjelag mun ekki hafa
verið stofnað hjer á landi. Allir
stofnendurnir voru framsýnir
og ötulir menn, þeir nutu leið-
sagnar hinna bestu manna við
stofnun fjelagsins og við að
semja fyrstu lög þess. Til þess
bendir meðal annars 2. gr. fje-
lagslaganna, sem enn stendur
óbreytt, og mun standa, enda
þótt lögin hafi verið og verði
endurskoðuð og breytt eftir því
sem kröfur tímans heimta.
Greinin hljóðar svo:
„Tilgangur fjelagsins er: að
gæta hagsmuna hinnar íslensku
vjelstjórastjettar, að efla hróð-
urhug, stjettvísi og fjelagslíf
meðal vjelstjóra, að aðstoða fje
lagsmenn í atvinnuleit, að koma
í veg fyrir að rjettur þeirra sje
fyrir borð borinn í atvinnumál-
um, að veita þeim lán úr sjóð-
um fjelagsins, þegar því verð-
ur við komið og að styrkja þá
á annan hátt, sem fjelagið sjer
sjer fært“.
Eitt af því fyrsta, er fjelag-
ið beitti sjer fyrir, var að fá
Alþingi til að samþ. lög um
atvinnu við vjelgæslu á ísl.
skipum.
Naut fjeíagið þar aðstoðar
hr. lögm. Sveins Björnssonar
(nú forseta íslands). Var hann
fyrstu árin lögfræðingur fje-
lagsins og ráðunautur um
margt. Ljet hann sjer mjög ant
um framgang þess og mótaðist
starfseemi þess allmikið eftir
hans tillögum fyrstu árin.
næði var engan veginn nægi-
legt fyrir skólann. Kennari Vjel
fræðideildarinnar, M. E Jes-
sen, var ráðinn skólastjóri og
hefur verið það síðan Allir
nemendur hans þakka h jnum
fyrir allt það, sem hann hefur
miðlað þeim af fróðleik sínum
og munu ávalt virða hann sem
kennara og mann. Nú hefur
Vjelskólinn fengið betra hús-
næði, þar sem hann hefur til
umráða 1. hæð í Sjómannaskól-
anum og ber að þakka það, en
krafan er í dag, að skólinn fái
tafarlaust vjelar og önnur tæki,
sem honum er nauðsynleg, ef
hann á að geta innt af hendi
þær skyldur, sem honum eru
lagðar á herðar.
Styrktarstarfsemi Vjelstjóra-
fjelagsins hefur verið umfangs
mikil og ef til vill eitt það
vandasamasta og um leið örð-
ugasta viðfangsefni þeirra
mála, sem fjelagið hefur beitt
sjer fyrir. Saga þess er löng
og merkileg, svo þess er enginn
kostur að gera því máli skil
í stuttri blaðagrein, enda tek
jeg þann kostinn að láta það
bíða að þessu sinni, Jeg vil þó
láta þess getið í sambandi við
þetta mál, að árið 1928 var,
fyrir atbeina stjórnar Vjelstjóra
fjelags íslands, stofnað fjelag,
sem heitir Kvenfjelagið „Keðj-
an“. Kjörgengar í fjelagið voru
allar þær konur, sem giftar
voru fjelagsmönnum Vjelstjóra
fjeíags íslands. Tilangurinri
með stofnun Kvennfjelagsins
var meðal annars sá að' aðstoða
Vjelstjórafjelagið í framtíðinn1
við styrktar og hjálparstarfsem
ina. Það er vitað að konur hafa
gleggri auga fyrir því,
hvar skórinn kreppir að á
heimilunum, og greiðari aðgang
þar sem sorgir og bágindi
þjaka.
Á þessu sviði stöndum við
karlmennirnir ekki eins vel að
vígi og konurnar og kvöddu
vjelstjórarnir því þær sjer til
hjálpar.
Ekki var fjárhagurinn goður
til að byrja með; til gamans má
geta þess, að á öðrum fundi,
sem haldin var 2. mars 1909,
tilkynnti formaður, að kostnað-
ur fjelagsins við a.ð undirbúa
frumvarp að lögum um atvinnu
við vjelgæslu á jsI. skipum
liefði kostað kr. 60 00 og þyrfti
fjelagið að borga þessa upp-
hæð, og var það samþykkt. En
þá tilkynnti fjehirðir, ,að °inar
kr. 10,00 væru til í kassanum
og bauðst til að lána fjelaginu
kr. 50.00 og var ramþykkt að
Kvenfjelagið hefur látið
margt gott af sjer leiðá og á
eftir að gera það í enn rikara
mæli ef við hvetjum þær til
starfa og styrkjum þær til
framkvæmda.
Það er ekki ætlun mín
með þessum línum að fara út
á hið breiða starfsvið vjelstjóra
stjettarinnar og skýra það til
hlítar, það verður að bíða þar
til fjelagið verður 50 ára. Þess
skal þó getið til fróðle:ks, að
starf vjelstjóranna er nú orðic
víðar en á sjónum.
taka boðinu. Ólafur Jónsson
gaf út víxil og allir fundar-
menn, 5 að tölu, voru ábyrgð-
armenn; hvergi hræddir karl-
arnir þeir, en þetta þætti vel
trygður víxill nú r. tímum.
Fyrstu lög um atvinnu við
vjelgæslu á íslenskum skipum
voru staðfest 11. júlí 1911, en
reglugerð fyrir vjelfræðideild
Stýrimannaskólans í Reykjuvík
var staðfest 29. ágúst 1912. —
Kennari við vjelfræðideildina
var fenginn frá Danmörku og
var fyrir valinu M. E. Jessen.
Naösti áfangi í skólamáli Vjel
stjórastjettarinnar var stofnun
Vjelskólans, sem tók til starfa
haustíð 1915 í húsnæði Iðnskól-
ans í Reykjavík, en það hús-
Á síðastliðnu ári voru 116
fjelagsmenn við ýmiskonar
störf í landi, t. d. við rafmagns
stöðvar, sildarverksmiðjur, hita
veitu, olíustöðvar, frystihús i
verkstæðum og ýmsum iðnaði
Þetta sýnir greinilega hve
vjelstjórastjettin er orðin stór
þátttakandi í atvinnulífi þjóð-
arinnar og hve mikil nauðsyn
það er, að þessi stjett verði bú-
in undir lífsstarf sitt eins vel
og frekast er kostur á.
Ekki er hægt að ljúka svo
við grein þessa, að ekki sje
minnst á þann manninn sem
mest og best hefur unnið fyrir
Vjelstjóraf jelagið, en það er
Hallgrímur Jónsson. Hann var
í stjórn fjelagsins yfir 30 ár þar
af 24 ár formaður, en Ijet a'
því starfi eftir eigin ósk á síð-
astliðnu ári. Allan þennan tíma
vann Hallgrímur störf sín end-
urgjaldslaust, með slíkri sam-
viskusemi, sem einkennir allt
hans starf. Öll stjórnarstörf vnti
hann af hendi með mestu prýði,
og þá er stormar geysuðu í fje-
lagsmálum, var stjórnin örugg,
þegar hann var við stýrið. —
Ennfremur vil jeg ekki láta hjá
líða, að nefna þá Ágúst Guð-
mundsson, yfirvjelstjóra í Raf-
magnsstöð Reykjavíkur. G. J.
Fossberg og Júlíus Ólafsson,
sem allir hafa starfað í fjölda
mörg ár í þágu fjelagsms og
gengt mörgum trúnaðarstörf-
um fyrir það og verið fjelaginu
stoð og stytta þegar orusturnar
hafa verið harðastar.
Vjelstjórafjelagið stendur í
þakkarskuld við alla þessa
menn og marga fl., sem of langt
yrði upp að telja, og mun fje-
lagið seint geta þakkað þessum
mönnum sem skyldi.
Stjórn fjelagsins skipa nú:
Tómas Guðjónsson form.,
Ágúst Guðmundsson, Hafliði
Hafliðason, Andrjes Andrjes-
son, Jón Örn Ingvarsson, Guð-
mundur Pjetursson, Órn Steins
son.
Framkv.stj.: Þorsteinn Árna-
son. —
Það sem hjer hefur verið
sagt, er ekki nema lítið brot af
starfi vjelstjórafjelagsins á liðn
um 40 árum. Ef til vill verður
saga þess skráð síðar og mun
þá margt koma fram í dagsins
ljós, sem sýnir bjartsýni og
framsýni þeirra manna sem
forustuna hafa haft á liðnum
árum, jeg óska þess að sami
andi og fjelagsþroski megi ríkja
í fjelaginu hjer eftir sem bing-
að til.
Jeg óska Vjelstjórafjelagi ís-
lands allra heilla í komandi
framtíð. Þ. Á.
Ný íbM fi! leigu
við bæinn í strætisvagna
leið, ‘2 herbergi, eldhús
og bað. Fyrirframgreiðsla
nauðsynleg. Tilboð óskast
sent Morgunblaðinu fyrir
mánudagskvöld, merkt:
„Sólrfk — 62“.
: Barnakerra
notuð, til oölu, ódýrt, á
laugardag og sunnudag,
kl. 2—4. Miklubraut 44,
kjallara.
t
Karlmannsskíði
{ ónotuð með stálköntum j
j og bindingum, til sölu á j
| laugardag og sunnudag, |
j kl. 2—4. Miklubraut 44, f
j kjallara.
I
Einar Ásniundsson
hœstarjetlarlögmaður
Skrifstofa:
TjarnarEÖtu 10 — S>mi 5407.
... ÍÞRÓTTIH ...
„SUND" — ný kenslu-
bók í sundi komin úí
Jén Pálsson sundksnnari er aSalhöfundur
KOMIN er út ný kennslubók í
sundi, er nefnist „Sund“. Aðal-
höfundur hennar er Jón Páls-
son, yfirkennari í Sundhöll
Reykjavíkur, en auk hans
eiga kafla í bókinni Jón Odd-
geir Jónsson, fulltrúi Slysa-
varnarfjelags Islands, Þorsteinn
Einarsson, íþr.fulltr. og Vign-
ir Andrjesson, íþróttakennari.
Bók þessi er helguð minningu
Jónasar Hallgrímssonar, en
hann var brautryðjandi um út
gáfu kennslubóka í sundi hjer
á landi. Hann þýddi fyrstu
sundreglurnar, sem hjer komu
út, jók þær og staðfærði. Það
var árið 1836. Sú bók var til-
einkuð „öllum vöskum og efni-
legum unglingum á íslandi,
sem unna góðri menntun og
íþróttum feðra sinna“.
Sundkennslan samræmd
í formála að þessari nýju
sundbók, sem er fjórða kenslu-
bók í sundi, útgefin hjer á
landi, segir Þorsteinn Einars-
son, íþróttafulltrúi, að lengi
hafi staðið til að gefa út sund-
kennslubók til notkunar við
hina lögbundnu kennslu í skól
um, en öllum hafi verið Ijós
þörfin fyrir samræmdri sund-
kennslu. „Fyrir nokkrum ár-
um voru sundkennarar á fundi
og var þá rætt um fyrirkomu-
lag sundkennslunnar fyrir skól
ana“, segir ennfremur. „Efni
var að nokkru raðað niður og
lögð áhersla á að skipta bók-
inni í tvo aðalhluta. Annan
hlutann fyrir nemendur, sem
verða að fara langt til sund-
náms og dvelja við það aðeins
fáa daga, en með bví að hafa
glöggar leiðbeiningar gætu
þeir sjálfir búið sig undir
sundnámið eða kennarar
þeirra haft forsögn um það“.
Flinn kafli bókarinnar er svo
sjerstaklega ætlaður þeim,
sem annast sundkennslu.
Ekki til þjálfunar til
þátttöku í sundkeppni
„Þau atriði sundíþróttarinn-
ar, sem tekin eru til meðferðar
í bókinni, eru sniðin eftir
þeim kröfum, sem gerðar eru
í reglugerð um tilskylda nund-
hæfni skólanemenda“, segir í
formálanum, „en ekki farið
inn á þau svið, sem miða að
sundþjálfun eða sundæfingum
til þátttöku í sundl;eppni“.
Þörf kennslubók
Það ber að fagna útkomu
þessarar bókar, þar sem hún
mun auðvelda það þjóðnýta
verk, sem nú er unnið að af
miklum dugnaði, að gera alla
manni til lífs, að ótöldum öðr-
um kostum og margskonar
gagni og gamni, er sundmað-
urinn getur haft af íþrótt
sinni“, eins og Jónas Hall-
grímsson komst að orði.
Bókin „Sund“ er 140 bls. að
stærð. Eru í henni margar
skýringarmyndir. Utgefandi er
Jens Guðbjörnsson, en bókin
er gefin ú.t að tilhlutan fræðslu
málastjórnarinnar. — Þ.
Líður aS úrslitum í
handknaltlelksmóti
ísiands
HANDKNATTLEIKSMÓT ís-
lands hjelt áfram s.l. fimmtu-
dag. Þá fór aðeins einn leikur
fram, milli Vals og Víkjngs. —-
Leikar fóru þannig, að þessi f je-
lög gerðu jafntefli, 18:18. Er
þetta fyrsti leikurinn, sem end-
ar með jafntefli í þessari
keppni.
Staðan er nú þannig'
L U J T Mörk St.
Ármann 5 5 0 0 100:57 10
Valur 5 3 1 1 77:61 7
í. R. 5 3 0 2 88:73 6
Víkingur 5 2 1 2 91:85 5
Fram 6 2 0 4 92:113 4
K. R. 6 2 0 4 92:117 4
í. B. H. 6 1 0 5 82:116 2
Nú eru aðeins tveir leikir eft-
ir, milli Ármanns og Vals, sem
verður úrslitaleikur mótsins og
milli ÍR og Víkings.
Danir vinna Svía í
haadknattleik
ÞAÐ KOM mörgum á óvart, að
Danir skyldu sigra Svía í hand-
knattleik, er landslið þessara'’
þjóða áttust við í Kaupmanna-
höfn síðast í fyrra mánúði. Ðan-
ir unnu með sex marka mun,
15:9, eftir að hafa haft foiyst-
una í hálfleik með 9:6.
Það kemur öllum saman um
það, að Danir hafi verið betri
og sigur þeirra því vel verð-
skuldaður. Sjerstaka athygli
vakti danski markmaðurinn,
Axel Mathiesen. Hann varði
hin ótrúlegustu skot. „Við höf-
um ekki sjeð neitt í líkingu við
það,“ segir sænska íþróttablað-
ið.
Áke Moberg, sem kom hing-
að með IF Kristianstad 1947, er
nú einn albesti slcotmaður Svía
í handknattleik. — I þessari
keppni setti hann samt ekkert
mark, vegna þess hve Danirnir
gættu hans vel.
Dómarinn var Svisslendingur
og hafði hann leikinn álveg í
íslendinga synda. En sundið er ^ hendi sjer þótt hann væri harð-
„einhver hin besta og nytsam- ur og hraðinn mikill. •
asta íþrótt .... það lífgar og | Næsti landsleikur Dana og
hressir líkamann, eykur þrek ^ Svía í handknattleik verður 24.
og áræði og verður mörgum ,febrúar í Gautaborg.