Alþýðublaðið - 20.06.1929, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Sklldiipnesmálið,
sem er fyrir bæjarsfjórninsi í dag.
Magni
heldnr
ú Óseyrartúni við Hafnarfjðrð
næstkomand! snnnud.
Skemtiskráin verðnr fjðihreytt
©g bráðlega anglýst I Moðunnm.
Árið 1923 vildi bæjarstjórn
Reykjavíkur, að jarðirnar. Eiði,
Breiðholt og Bústaðir, sem voru
Jþa í Seltjarnarneshreppi, og jarð-
irnar Árbær og Áatún í Mosfels-
hreppi, yrðu lagðar undir lög-
sagnarumdæmi Reykjavíkur, en
Reykjavíkurborg á allar þessar
jarðir.
Var borið fram á þingi frum-
varp urn stækkun lögsagnarum-
dæmis Reykjavíkur, þannig, að
það næði einhig yfir jarðir þess-
ar, en hreppsnefndir beggja
hreppanna mótmæltu. Allsh.'rjar-
nefnd neðri deiidar aiþingis leát-
aði þá . eftir samkomulagi
milli hreppanna og Reykjavíkur.
Vil di Mo sfel 1 s svei tar-hne p psnief md -
in ekki, að innlimað yrði í
Reykjavík nsrna nokkur hluti úr
Árbæjar- og Artúna-iandi. og
skyldi Reykjavík borga fyrir það
ákveðan fjárupphæð. Urðu menn
eigi á eitt sáttir um, hve mikið
RcyKjavík skyldi greiða. Ab lok-
um bar á milli urn, hvort greiða
skyldi tveimfur þúsund krónum
meira en Reykjavík hafði boðið,
en Kniud Zim-sen borgarstjóri lýsti
yfir við allsherjarnefnddna, að
bæjarstjórn myndi ganga aö því
að greiða þatta meira, og bjó
nefndin frumvarpið út í .samræmi
við það.
Hvað Seltjarnarneshreppivið-
vék, pá náðist fislt samkonmlag
við hunn.
. Reykjayíkurborg skyldi frá far-
dögum 1923 taka að sér fram-
færslu alLra þeirra, sem hjálpar-
þurfa væru eða yrðu og fram-
færsLusveit ættu eða myndu eign-
ast i Seltjarnarn,eshreppi vpgna
fæðingar eða dvalar á jörðunum
Breiðholti, Bústöðum eða Eiði.
Ertn frentur "skyldi Reyk javíkur-
borg greiða Seltjarnarneshreppi
■ 12 þúsund krónur einu sinni fyr-
jr alt.
Petta voru sammrigarnir og
meira ekki, og með þessum skil-
yrðum, sem fúlt samkionruiag var
um milli Reykjavíkur og Seltjarn-
arneshrepps, lagði allsherjar-
mefnd frumvarpið um stækkun
lögsagnarumdæmisins fyrir neðri
deild, sem samþykti það óbreytt,
en Jón Þorláksson hafði áður
mælst til þess við deildina, að
hún samþyktí frumvarpið um-
ræðulaust ill 3. urnræðu.
En þegar til 3. umræðu kom,
þá kom Jón Þorláksson sjálfur
með breytingartiilögu við frum-
varpið, en það var 3. greinin,
sem átti að bætast við það (en
áður var írumvarpið að eins tvær
greinar). Þessi þriðja grein hljóð-
aði svo:
„íbúum S e 11 ja rna fneshre p p s
skal h im-ilt vatn og rafmag.i frá
Reykjaví kurkaups taöar, til heim-
ilis- og hús-þarfa, enda hlít-i þeir
þeirn ákvæðum, sem sett eru eða
sett verða um notkun vatns og
rafmagns og meðferð veitutækja.
Svo skulu þeir og greiða sjáifir
allan aukakostnað, er veitan heim
tdl þeirra hefir í för meö sér, og
endurgjaid fyrir vatnsnotin og
rafmagnsnotin eftir ma.ti, nema
samkbmulag verði.“
Jón Þorláksson lét fylgja breyt-
ingartillögunni nokkur vel valisn
orð urn, að sanngjarnt væri, að
Seltirnángar yrðu a'ðnjótandi
þeirra náttúrugæða, sem frá þeim
væru tekin. Sýndist þingmöranum
greinin meinlaus og var hún sam-
þykt.
En hvers vegna voru það bara
Seltirningar, sem áttu að njóta
náttúrugæðanna ? Rafmagins&töðin
var öll bygð í umdæmi Mosfells-
hrepps', og helmingur vatnsafls-
ins hafði verið tekinn frá j>eim
hreppd. Hvernig stóð þá á því,
að Jón Þorláksson hafði þá ekiki
með í þessari 3. grein sinrai? Or-
sökin var blátt áfram sú, að Jón
var hvorki að vinna fyrir Sel-
tirninga né Mosfellssveitarmenn,
en ég skal nú brátt skýra frá,
fyrir hvarn. han.n var að viirana.
En áður en ég segi það, vil ég
taka fram, að þó það geti komið
fyrir flesta, að þeir í viðræðum
óg kappræðum viðhafi sterkari
orð en þeir annars mundu hafa
raotað, þá á það -ekki við um
orð þau, • er. ég hér á eftir við-
héf um Jón Þorláksson, því þau
eru sögð að vel yfirlögðu ráði.
En þau eru þá þetta: Hann var
ekki að hugsa um hagsmuni Sel-
tirninga, þegar hann bar fram
þessa 3 grein. Hann var aðhugsa
um eigin hagsmuni oghagsmuni
Eggerts Claessens, mágs síns.
Hann var með þessu, og vissi
vel að hann var að gera pað,
að svikjast aftan að Reykvik-
ingum, sem hann var fulltrúi
fyrir á piugi, til þess að auðga
sjálfan sig og mág sinn á kost-
nað Reykvíkinga, og þó þannig,
að það, sem Reykvikingartapa,
er margfalt það, sem þeir Jón
græða.
Jón bar fram tillöguna til þass
að hægt væri að heimta vatn í
Skildinganesland, því að þegar
vatn er leitt þangað úr vatnsveitu
Reykjavíkur, þá er landið stór-
niikils virði sem byggiragarlóðir,
en án vatnsins er það tiltöLutega
lltils virði. Það, sem gsrir land
þetta mikils virði, um léið og
vatnið úr vatnsvsitu Reykjavik-
ur gerir það byggilegt, er, að
stúreignamenn úr Reykjavík geía
búið þar, en rekið atvinnu sina
í Reykjavík og niotið allra þeirra
njóía, en sloppið algerlega við
útsvör i Reykjavik.
Það eru þegar fluttir menn
útfyrir lögsagnarumdæmið, sem
myndu borga milii 50 og 100
þús. kr. útsvar, og undir eins
og Reykjavíkurvatnsveitan nær
ti! Seitjarnarneshrepþs eru
fluttir pangað svo margirefna-
menn, að Reykjavík missir
200-300 pús. krómir á ári í ut-
svörum.
En þegar það er orðið, er ó-
hugsandi, að Seltjarnarnes fáist
raokkru sinni iinnli.mað i Reylkja-
vík.
Hér er um miljóraatap fyrltr
Reykjavíkurborg að ræða, og það
væri óðs .manns æði að láta Sel-
tjarnarnes (eða Skildingaraes) fá
vatra fyr en . að undangengnum
hæstaréttardómi. Málskostnaður-
inn getur ekki orðið eins margar
þúsundir eins og tapið verður
margar miljónir á næstu tuttugu
árum við að láta vatraið.
Þess ,má geta, að tilraun Jóns
Þorlákssonar meÖ 3. gr. i lög-
unum um stækkun lögsagnarum-
dæmisdns var ekki fyrsta tilraun-
irí, sem gerð var í þiessa átt, held-
ur var húa gerð með vatnalög-
unum (nr. 15 frá 20. júní 1923),
en ég mun skýra það i aranarí
grein hér í blaðinu. Málið verður
fyrir bæjarstjórn í dag, og ver'ður
þar til atkvæða tillaga, er ég
(fyrir Alþýðuflokkinn) bar upp á
vatnsnefndarfundi, og hljóðar hiún
þannig:
, „Þar eð óvíst er, að ákvæði
34. gr. vatnalagaima nr. 15 frá 20.
júní 1923 eigi við annað en vatns-
veitufélög einstakra manna, og þá
jafnframt óvíst, hvort þau skylda
bæjarfélag til þess að láta menn,
er búa utan. takmarka bæjarfé-
lagsins, fá vatn úr bæjarvatns-
vsitu,
og þar eð ákvæðið um, að
Reykjavlkurborg eigi að láta Sel-
tjarnarneshrepp fá vatn úr vatns-
veitu sinni, sem er í 3. grein laga
nr. 46 frá 20. júní 1923 um stækk-
un lögsagnarumdæmis Reykjavik-
ur, ekki var í .samningi þeim, er
Seltjarnarneshreppur og Reykja-
víkurborg gerðu með sér, og á-
Iítast verður, að greinin korni í
bága við stjómarskrána,
ákveður bæjarstjórn Reykjavík-
ur að láta Seltjarnarraeshrepp
(eða Vatrasveitufélag Skildinga-
neskauptúns) ekki fá hið uni-
beðna vatn, nema hæstaréttar-
dómur hafi áður gengið um, a'ð
Reykjavík beri skylda tdl þéss^að
láta vatnið.“
Loks vil ég geta þess, að auk
þess, sem niefnt er í tillögunni;
er ein ástæða enn þá, og það næg
ástæða, til þess að neita um vatn-
ið og láta það ekki nsma eftir
dómi.
Það er, að nú pegar, er eitt
hverfi i borginni, (vestan t
Skólavörðnholtinu), sem ekkf
hefir nánda nærri nóg vatn.
Það er að sönnu hægt að bæta
úr því vatrasleysi með aukm-
leiðslu; era hvaða hverfi yrðí
vatraslaust raæst, þegar Seltjarnar-
aies og Skildinganes væru farira
að fá vatn?
Einhverjir hafa borið því við,:
að Jón Þorláksson myndi ekki
niema að litlix leyti vera lóðar-
eigandi í Skildingaraesi. En eragu
að síður, þó svo væri, held ég
fram, að hann hafi gert þetta til
hagsmuna fyrir sig og Claessen.
En hvernig þeirra reikraingar eru
innbyrðis kemur ekki málinu við.
Vits frýr enginn Jóni Þorláks-
syni, og engum dettur í hug, að
hann hafi ekki vitað, hva'ð hann
var að gera, né að hann hafi
látið Eggert Glaessen ríða sér ó-
keypis til andskotans.
Meira um þetta mál á morgun.
Ótafitr Friðniksscn.
Viðbætir
til Eggerts Claessens.
Hefði! Eggert Claessen; og Jóni
Þorlákssyrai þótt ákvæðið í 34.
gr. vatnalaganna nr. 46 20. júní
1923 vera örugt til þess að raeyða
vatrasveitu og rafmagnsv Jtu 1 hlunninda, s-em Reykvikingar