Morgunblaðið - 17.07.1949, Blaðsíða 6

6
M ORGVNRLAÐIÐ
Sunnudagur 17. júlí 1949-
nt0ntkli[lðfrlb
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
kr. 15.00 utanlands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbói.
Tíu togarar í viðbót
FJÁRMÁLARÁÐHERRA hefur fyrir skömmu undirrit-
að samning við Hambros banka í London um 32,8 milj. kr.
lán ríkissjóðs íslands. Skal fje þessu varið til þess að greiða
með andvirði hinna nýju togara, sem ríkisstjórnin hefur
samið um smíði á í Bretlandi.
Heildarandvirði þessara skipa er um 39 miljónir króna
eða um það bil 4 milj. kr. á skip. Er það 700—800 þús. kr.
hærra á hvert skip en andvirði togara þeirra, sem Bretar
smíðuðu fyrir okkur á árunum 1945—1948.
Lán þetta er aíborgunarlaust fyrstu 3 árin en endurgreið-
ist síðan á næstu 17 árum með hækkandi aíborgunum.
Til þess er að sjálfsögðu rík ástæða að fagna því, að ís-
lendingar eignist enn ný og vönduð botnvörpuskip. Er
það í samræmi við það fyrirheit ríkisstjórnarinnar að halda
nýsköpuninni áfram. Reynslan af hinum nýju toguium,
sem fyrrverandi ríkisstjórn keypti til landsins hefur orð-
ið góð. Þeir hafa reynst frábærlega vel og allur útbúnaður
þeirra. Enn sem komið er hafa dieseltogararnir, sem eru
alger nýung hjer á landi, einnig reynst ágætlega. Mun
jafnan verða litið á þessi skipakaup, sem eitt merkasta
skref, sem stigið hefur verið í þróunarsögu íslenskra at-
vinnumála.
Það skyggir að vísu nokkuð á gleðina yfir frekari tog-
arakaupum, að við þurfum að mestu að taka andvirði þeirra
að láni. Hin fyrri skip voru öll keypt fyrir sjóði þá, sem
við höfðum safnað á stríðsárunum. En það er ekki hægt
a.ð nota þá oftar en einu sinni. Það ætti að vera nokkurn-
veginn ljóst.
Aðalatriði þessa máls er þó ekki það að þessi nauðsyn-
lega viðbót við togaraflotann er keypt fyrir lánsfje. Það
getur út af fyrir sig verið sjálfsagt og eðlilegt að lán sjeu
tekin til arðberandi atvinnulífsumbóta. Hitt er miklu þýð-
ingarmeira að grundvellinum undir rekstri þeirra verði ekki
kippt burtu á meðan er verið að smíða skipin. En í þá átt
er nú stefnt hraðbyri. Sú staðreynd er það uggvænlegasta í
sambandi við kaup fleiri togara. En í sambandi við kaup
hinna 10 nýju togara verður ekki hjá því komist að benda
á það, hversu gjörsamlega Framsóknarflokkurinn hefur
nú jetið allt ofan í sig, sem hann sagði um togarakaup
stjórnar Ólafs Thors. Þá hjelt Tímaliðið því fram, að fian-
að hefði verið að þeim kaupum, að skipin væri alltof dýr,
þau væru ófullkomið „dót“ og að íslendingar hefðu átt að
bíða með að semja um kaup þeirra o. s. frv.
Þetta var afstaða Framsóknar þegar hún streyttist við að
kæfa nýsköpunarstefnu þá, sem Sjálfstæðisflokkurinn hafði
forystu fyrir.
Nú er Framsókn komin í stjórn og nú tekur hún þátt í
því að taka erlend lán til þess að byggja fyrir togara, sem
verða 25% dýrari en skipin, sem Ólafur Thors af mikilli
framsýni samdi um kaup á árið 1945. Og nú vilja allir Lilju
kveðið hafa.
Nú hælir Framsókn sjer af því að hafa verið hvetjandi til
togarakaupa árið 1945 þótt allir viti að hún barðist um á hæl
og hnakka gegn því.
En jafnan þegar Framsókn gömlu er bent á þetta hefur
hún sama svarið á reiðum höndum til rjettlætingar sjer:
Við vildum byrja á því að lækka dýrtíðina, segja málsvarar
, milliflokksins“. En Framsókn kom í ríkisstjórnina í þann
mund, sem fyrstu nýsköpunartogararnir voru að koma til
landsins. Rekstur þeirra bar sig þá sæmilega. En þrátt
fyrir tveggja ára stjórnarsetu Framsóknar heíur hún engar
nýjar leiðir bent á til þess að koma í veg fyrir vöxt dýr-
tíðarinnar, hvað þá heldur lækkun hennar. Og dýrtíðin hefur
því miður haldið áfram að vaxa. Nú er svo komið að sú
hætta blasir við togaraflotanum og öllum atvinnurekstri í
þessu landi að hann kafni í dýrtíð.
Það var hlutverk Sjálfstæðisflokksins að tryggja bjóð-
inni ný og glæsileg atvinnútæki til lands og sjávar fyrir sjóði
stríðsáranna. Næsta verkefni hans er að taka forystu fyrir
markvísri baráttu fyrir skcpun heilbrigðs rekstrargrundvall-
ar þeirra. Til þess verða allir þjóðhollir menn að efla hann
og styrkja
{Jílu/erji óbrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Þegar enginn hafði
tannpínu.
VILHJÁLMUR Stefánsson
landkönnuður sagði mjer sbg-
una af því, þegar tannskermnd-
ii voru óþekktar hjá íslend-
ingum og enginn fjekk tann-
pínu. Þá hlýtur öllum að hafa
liðið miklu betur og þá voru
engir brandara til um tann-
lækna!
Það var vísa Bjarna Ásgeirs-
sonar landbúnaðarráðherra,
sem hann orti til Vilhjálms, sem
ryfjaði upp þessa sögu. —- Ar-
ið 1904 var Vilhjálmur Stefáns-
son hjer á landi við rannsóxn-
ir í Haffjarðarey. Hafði liann
á brott með sjer nokkrar haus-
kúpur og flutti til Ameríku.
»
Óvinsældir.
ÞAÐ VORU margir, sem
lágu Vilhjálmi á hálsi fyrir
þessar rannsóknir hans. Gamla
fólkið hjelt því fram, að hinir
dánu ættu að fá að hvíla í friði
og það gengi helgispjöllum
næst, að róta í gömlum gröfum
og rannsaka bein löngu látinna
manna.
•
Heilar tennur í
hauskúpum.
EN ÞAÐ var einmitt vegna
þessarar rannsóknar, sem Vil-
hjálmur komst að merkilegum
vísindalegum staðreyndum I
hauskúpunum í Haffjarðarey
voru allar tennur heilar og ó-
skemdar.
Það þótti sanna, að á mið-
öldum hefði tannskemdir ver-
ið óþektar hjer á landi, en
þangað til hafði það verið skoð-
un vísindamanna, að tann-
skemmdir hefðu verið í mann-
fólkinu frá aldaöðli. Beinarann-
sóknir í öðrum löndum höfðu
sýnt það.
•
Mataræðinu að þakka.
í ÞÁ DAGA lifðu íslending-
ar nær eingöngu á mjólkuraf-
urðum, kjöti og fiski. Brauð
og grautar úr korni þekktust
ekki, segir Vilhjálmur.
Það var ekki fyrr en síðar,
að farið var aÁ flytja inn mjöl-
mat og allskonar erlend mat-
væli, að íslendingar komust í
kynni við tannpínuna.
Síðar komst Vilhjálmur að
því, að Eskimóar fengu held-
ur ekki tannpínu fyrr en þeir
fóru að borða mat hvíti*a
manna. Þeir lifðu eingöngu á
kjöti og það var nóg til þess
að tennur þeirra hjeldust heil-
ar, þótt þeir hefðu engan n'jólk
urmat.
•
Hafragrautur „einasta
yndið“, er eitur!
„HAFRAGRAUTUR einasta
yndið mitt er“, syngja börnin
í Grænuborg og gretta sig þó
við hverja skeið, sem neitt er
ofan í þau þar og annarsstað-
ar, þar sem hafragrautur er á
borðum. V
Og það er ekki af ástæðu-
lausu, að börnin gretta sig, þvi
hafragrautur er mesta eitur fyr
ir tennur manna, segir Vil-
hjálmur. Sama er að segja um
brauðmat allskonar.
„Vissi jeg ekki bankabvgg“,
sagði kerlingin og fleiri munu
taka undir það er þeir heyra
þenna dóm um hafragrautmn.
Raulað fyrir munni
sjer.
KUNNINGI minn sagði rajer
eftirfarandi sögu:
— Jeg kom heim úr vinnunni
á dögunum, óvenju ljettui í
skapi. í stiganum raulaði jeg
ljett lag, en gætti þess að það
væri ekki svo hátt, að nágrann-
inn heyrði það. Því jeg er lög-
hlýðinn borgari og fylgi þeirri
reglu að greiða keisaranum það
sem keisarans er. Vildi því
ekki eiga á hættu, að verða
krafinn skemmtanaskatts, því
það er ekki að vita, nema að
Stef-menn liggi í leyni og
heimti sinn rjett.
•
Úr vöndu að ráða.
„EN ÞEGAR jeg var kominn
inn í íbúðina mína, hækkaði
jeg röddina og trallaði fullum
hálsi „Mood indigoo“ eða hvað
það nú heitir eftir Duke EHing-
ton.
„Þegar jeg var búinn með
lagið, kom konan mín glaðleg
á svipinn og rak mjer rembings
koss. „Þetta skaltu hafa iyrir
sönginn", sagði hún, „en hvað
þú syngur yndislega“. Þetta
hefði hún ekki átt að segja.
„Hræðileg hugsun greip mig.
Nú hefi jeg sungið verndað lag
fyrir þóknun og jeg skulda
Duke Ellington hundraðshiuta
úr kossi!
„Ef konan hefði bara getað
þagað og ekki sagt að þetta
væri þóknun fyrir sönginn. Það
verður þrifalegt þegar Duke
kemur að innheimta prósentur
sínar.
•
Var Eiríkur rauði
Rússi?
HEIFTARLEG RIMMA stóð
í kaffihúsi hjer á dögunura. —
Einn fjelaganna hjelt því fram,
að þess yrði ekki langt að bíða,
að Tass-frjettastofan sendi út
um það tilkynningu, að Eiríkur
rauði hafi verið Rússi og þess
vegna ættu Rússar Grænland
og þar með hefðu Rússar raun-
verulega líka fundið Ameriku.
Flestir hlógu, sem við borð-
ið voru.
Og svo varð rifrildi úr öllu
saman.
•
Sterk rök.
— „JÆJA. sagði sá. sem
brotið hafði upp á samtahnu.
Það þarf minna til, því af
hverju var Eiríkur svo sem kall
aður rauði, ef hann var ekki
Rússi?
Því eins og þið vitið, ef þið
íylgist nokkurn skapaðan hlut
með því sem er að gerast í
heiminum, þá hafa Rússar fund
ið allt upp löngu áður en vest-
rænir menn. Síðast fyrir nokkr
um dögum sagði Tass, að það
hafi verið rússneskur bóndi,
sem fann upp kafbátinn, 40 ár-
um áður en Bandaríkjamenn.
Samkvæmt sömu heimildum
fundu Rússar rafmagnið og alt,
sem því til heyrir, rússncskur
maður kom fram með þróunar-
kenninguna 20 árum á undan
Darwin .......
Og Shakespeare —
OG HEFIR það kannske ekki
verið sannað, að Shakespeare
hafi verið Georgíumaður? bætti
hann við svona til að draga úr
öllum efa. En þá gall einhver
við:
— Nei, það var Göbbels, sem
gaf Shakespeare þýskan borg-
arrjett og gerði úr honum
nasista.
Þá fyrst færðist þögn yfir
kaffiborðið.
| meðáTannaráörða ....
Fyrirmyndarskóli fyrir vandræðapilta.
Eftir frjettaritara Reuters.
HAMBORG: — Sveitasetur,
sem von Keitel marskálkur
átti einu sinni er nú hæli fyrir
þýska vandræðapilta. — Von
Keitel var dæmdur til dauða í
Núrnberg rjettaihöldunum
1946.
Hjer áður fyr voru haldin
herforingjahóf í þessum húsa-
kynnum og salirnir bergmál-
uðu af hælasamslætti og glasa-
glamri. Nú heyrist þar aðrir
ómar í „þorpi unga fólksins“.
Húsið er á landi herragarðsins
Helmscherode, ekki langt frá
hinu aldagamla biskupssetri
Hildisheimum. Vandræðapilt-
um frá breska hernámssvæð-
inu er safnað saman og fengin
dvalarstaður í húsakynnum
von Keitels og það er KFUM,
sem sjer um rekstur heimilis-
ins.
TILRAUN, SEM
REYNIST VEL
FYRIR einu ári var til þess:
heimilis stofnað í tilraunar-
skyni. Sú tilraun hefur heppn-
ast framar öllum vonum
i Upptökin átti þýskur mót-
mæléndaprestur, Hans Herth-
nak að nafni, sem var meðlim-
ur KFUM fyrir 1933, er Hitler
komst til valda og bannaði
þann góða fjelagsskap, eins og
mörg önnur æskulýðsfjelög,
sem ekki vildu ganga erinda
nasistanna-
Þegar styrjöldi--í lauk og
þegar miljónir h -^milislausra
flóttamanna frá .4''"tur-Þýska
landi streymdi vestur á bóg-
inn, voru meðal þeirra margir
unglingar, sem ekki áttu neitt
athvarf. en sváfu í járnbraut-
arstöðum og drógu fram lífið á
þjófnaði og svartamarkaðs-
braski. Það var þá að síra
Herthnak ákvað að reyna að
bæta úr þessum vandræðum.
-Í7FUM TEKUR MÁLIÐ
AÐ SJER
MEÐ aðstoð KFUM tókst hon-
um að fá húsnæði í Helms-
cherode býlinu og þar voru
ungir menn teknir til dvalar
og reynt að rjetta þá við, bæði
andlega og líkamlega.
Tengdasonur von Keitels
hafðj umsjón með húsinu um
þetta leyti og var það notað
sem aðsetur fyrir hjálparstarf-
semi Sameinuðu þjóðanna. —
Síra Herthnak valdi sjálfur
pilta þá, sem mestu þörfina
höfðu fyrir aðstoð. Hann leit-
aði__þeirra allt frá Flensborg,
við dönsku landamærin, að
Göttingen og frá Brunswick að
austan til Aachen að vestan.
Hann heimsótti járnbrautar-
stöðvar að næturlagi og svarta
markaðsstaði og hóf síðan
starfið með 8 drengjum.
® •
FIMMTÍU VISTMENN
í DAG eru piltarnir orðnir 50,
sem hafa vist í heimilinu, en
fleiri ér ekki hægt að hýsa í
Frh. á bls. 3.