Morgunblaðið - 06.09.1949, Side 2

MORGU TSBL ÁÐIÐ
Þriðjudagur 6. sept. 1949.^
| 2
AMLEIÐSLIJ
ÞVÉ AÐ AU
STNAÐUR
ijin ög
LÆKKI MEÐ
TÆKNINA
Akureyri, mánudag.
AÐALFUNDUR Stjettasamb.
foænda var settur að gistihús-
inu Reynihlíð í Mývatnssveit á
sunnudaginn var kl. 9 f.h. —
Mættir voru til fundarins full-
trúar úr öllum sýslum landsins.
Sem kunnugt er, er kosið til
aðalfundar fjelagsskapar þessa
rneð þeim hætti að kosnir eru
tveir kjörmenn í hverju hreppa
búnaðarfjelagi er síðan koma
saraan á kjörmannafundi og
|>ar eru kosnir tveir fulltrúar
á aðalfundinn fyrir hverja
sýslu.
Fulltrúarnir
Eftirtaldir fulltrúar voru
rnættir á fundi þessum: Úr
Raíigárvallasýslu: Sigurjón Sig
urðsson, Raftholti, Erlendur
Árnason, Skíðbakka, Árnes-
sýslu: Stefán Diðriksson, Minni
Borg, Bjarni Bjarnason, Laug-
arvatni. Gullbrigu- og Kjósar-
.sýstu: Erlendur Magnússon, —
Einar Halldórsson, Kristinn
Ouðmundsson, Mosfelli, Ólafur
Bjarnason, Biautarholti,. Borg
arfjarðarsýslu, Jón Hannesson,
Deildartungu, Guðmundur Jóns
.son, Hvítárbakka. Mýrarsýslu:
Sverrir Gíslason, Hvammi, Sig
urður Snorrason, Gilsbakka. —
Snæfells- og Hnappadalasýslu:
Guðbrandur Magnússon, Tröð,
Karl Magnússon, Knörr. Dala-
sýslu: Ásgeir Bjarnason, Ás-
garði, Halldór Sigurðsson, Stað
arfelíi. Austur-Barðastranda-
sýslu: Óskar Arinbjarnarson,
Eyri, Vestur-Barðastrandar-
sýslu: Sigurbjörn Guðjónsson,
Hæiiuvík, Snæbjörn Thorodd-
sen Kvigindisdal. Vestur-Isa-
í jat jarsýslu: Jóhannes Davíðs
son, Hjarðardal, Halldór Krist
jánsson, Kirkjubóli. Norður-
'ísafjarðarsýslu: Bjarni Sigurðs
son, Vigur, Jón H. Fjalldal, Mel
gia.ieyri. Strandasýslu: Bene-
<Iikt Grímsson, Kirkjubóli, Sæ-
inutidur Guðjónsson, Borðeyri.
V. ifúnavatnssýslu: Jakob Lín-
<|al Lækjamóti, Benedikt Lín-
<iai, Efra Núpi. Austur-Húna-
vatnssýslu: Hafsteinn Pjeturs-
son, Gunnsteinsstöðum, sr.
•Gunnar Árnason, Æsustöðum,
Skagafjarðarsýslu: Bjarni Hall
•dórsson, Uppsölum. Eyjafjarð-
arsýslu: Ketill Guðjónsson,
Fmnastöðum. Garðar Halldórs-
aon, Rifkelsstöðum. S.-Þingeyja
sýslu: Jón Gauti Pjetursson,
Gautlöndum, Þrándur Indriða
son, Aðalbóli. N.-Þingeyja-
sýslu: Eggert Ólafsson, Laxár-
dal, Þórarinn Haraldsson, Lauf
ási. N.-Múlasýslu: Þorsteinn
Sigfússon, Sandbrekku. S.-
Múlasýslu: Pjetur Jónsson,
Egilsstöðum, Björn Guðnason,
Stóra Sandfelli. Austur-Skafta
fellssýslu: Steinþór Þórðarson,
Hala, Kristján Benediktsson,
Einholti. V.-Skaftafellssýslu: —
Sr. Gísli Brynjófsson, Kirkju-
bæjarkaustri, Sveinn Einars-
son, Reyni. Vestmannaeyjum:
Hannes Sigurðsson, Brimholti.
; Formaður stjettarsambands-
ins, Sverrir Gíslasón, bóndi í
Hvammi sétti fundirin. Kvaddi
hann tíl fundárstjóra Jóh Sig-
urðsaon frá Réýhistað og Jón,!
Fró aðalfundi Stjetfasam-
hunds bænda í Revkjahlíð
Gauta Pjetursson, varamann
hans og skrifara þá Stefán Dið
riksson frá Minni-Borg og sr.
Gísla Brynjólfsson fiá Kirkju-
bæjarklaustri.
I
Skýrsla formanns
Fyrsta mál á dagskrá var
skýrsla formanns fyrir liðið ár.
Skýrði hann m. a. frá á þessa
leið:
— Búrei'kningum þeim, sem
gerðir voru til þess að nota
þá við verðlagsgrundvöll land
búnaðarafurða fækkaði svo mik
ið á árinu 1947, að ekki var
hægt að hafa þá til leiðarvísis
sem fyrr. En þá var horfið að
því að fara í skattskýrslur
bænda. Skrifað var 120 hrepp-
stjórum og þeir beðnir að út-
vega skattskýrslur þriggja
bænda úr hreppi sínum til þess
ara nota.
1948 voru teknar skýrslur
113 bænda til útreikninga
þessa. En nú voru 120 skýrsl-
ur teknar og forminu nokkuð
breytt frá árinu áður. Skýrsl-
Ur þessar hafa þó reynst tals-
vert ófullkomnar. T.d. var í
skýrslum úr sumum hreppum
enginn flutningskostnaður til-
greindur á mjólkurafurðum,
eða á aðfluttum vörum.
Skýrslurnar eru öldungis ó-
fullnægjandi um verkfærareikn
inga, um viðhald verkfæra,
húsa og girðinga og ekki hægt
að bæta úr þessu nema með
beinum fyrirspurnum til
bænda. Svo verður að vera
þangað til fengnir eru fullnægj
andi búreikningar til að styðj-
ast við.
Þegar reiknað skyldi út kaup
bóndans, kom upp ágreiningur
milli fulltrúa framleiðenda og
neytenda.
Árið 1947 varð niðurstaðan
sú, að bóndanum skyldi reikn-
að gildandi Dagsbrúnarkaup
þann vinnustundafjölda, sem
samkomulag varð um. Fulltrú-
ar framleiðenda vildu nú, að
þeirri reglu yrði fylgt. — En
fulltrúar neytenda vildu reikna
bóndanum núverandi Dagsbrún
arkaup, kr. 9,24 aðeins tvo mán
uði af árinu, en fyrra Dagsbrún
arkaupið kr. 8.40, sem gilti
þangað til í vor, 1 10 mánuði.
Er það kom til úrskurðar hag
stofustjóra, varð það niðurstaða
hans, að bóndanum skyldi reikn
að nýverandi Dagsbrúnarkaup
alt árið.
Ágreiningsmál
Síðan skýrði Sverrir frá ýms
um útgjaldaliðum í rekstri
meðalbúsins, sem samkomulag
varð um milli fulltrúa fram-
leiðenda og neytenda, svo sem
um kostnað við kjarnfóður-
kaup, kaup á tilbúnum áburði,
um kálfaeldi, en um bað hafði
áður verið deilí. ,
Nýr liður var nú settur í bú-:
reikninginn, sem er kostnaðúr
vegna vjela, en vjelaeign meðal
bús er reiknuð kr. 6.500. Rekst
urskostnaður vjela, svo sem
bensín og annað var nú xeikn-
að 650 krónur. Samkomulag
varð og um, að bóndanum
skyldi reiknað kr. 225 fyrir bú-
fjártry.ggingar.
Með taxta Dagsbrúnar er
kaup bóndans reiknað kr.
25.225, en öll vinna búsins þar
fyrir utan kr. 9.409 og er það
nálega 37% á móti vinnu bónd
ans sjálfs, reiknuð 47% á móti
.-vinnu hans.
,Samkomulag varð um það
1947, að reikna bóndanum
2730 vinnustundir á ári. Tals-
verður ágreiningur hefit orð-
ið um svokallaðan aðstöðumun,
svo sem í húsaleigu. — Hafa
fulltrúar bænda ekki viljað
fallast á að reikna skuli húsa-
leigu lægri til sveita en í kaup
stöðum. Því í sveitinni kemur
til meiri flutningskostnaðar á
byggingarefni og erfiðleikar á
því að fá menn til að standa
fyrir byggingum. Varð um það
samkomulag 1943, að draga
6,48% frá kaupi bóndans í að-
stöðumun, er þá nam krónur
1000. Var úrskurðað nú, að
hafa það sömu upphæð sem þá
varð, eða um 4%.
Síðan skýrði ræðumaður
stuttlega frá ágreiningi um af-
uiðamagn. En niðurstaðan varð
sú, samkvæmt úrskurði’ hag-
stofustjóra að meðal ársnyt í
kúm skuli reiknuð 2560 kg.
Lækka þarf
framleiðslulcostnaðinn
Er ræðumaður hafði rakið
nokkur fleiri atriði í reksturs-
reikningi meðalbús komst
hann að orði á þá leið:
— Við bændur þurfum að
kosta kapps um að við getum
stækkað búin svo framleiðslu-
kostnaður lækki með því móti,
að hægt verði að framleiða
meiri afurðir, en nú með sama
tilkostnaði. Við þurfum að geta
aukið töðufallið á næstu ár-
um um eina miljón hestburða.
Með þeim býlafjölda, sem nú
er í landinu kæmu þá fjögur
hundruð töðuhestar að meðal-
tali á hvert býli. En það ætti
í raun rjettri að verða lágmark
að bóndi heyjaði sem svarar
tíu kýrfóðrum.
Fjölda margir bændur slá
enn þann dag í dag kargaþýfi
með Ijá. Þetta þarf að hverfa,
því búskapur, sem þannig er
rekinn getur ekki borið sig.
Fólkið vantar trú á landbún-
aðinn og framtíð hans. Þetta
þarf að breytast. Öll fjelags-
samtök landsmanna þurfa að
leggjast á eitt til að skapa
aukna trú á landbúnaðinn og
framtíð hans. Það er ekki
gæfulegt, að fólkið safnist á-
fram til sjávaring. Við þurfum
að geta búið. fólki batnandi skil
yrði í sveitum. Um það þurfa
allir að sameinast. Fólksstraum
urinn til kaupstaðanna þarf að
stöðvast. Jeg hefi daufa trú á
að það fólk, sem þangað er kom
ið hverfi margt til sveitanna
aftur.
Erindi um alþjóða
bændasambönd S. Þ.
Þá flutti Páll Pálsson dýra-
læknir erindi um för sína til
Kanada í sumar, en þangað fór
hann á fund alþjóða bændasam
taka Sameinuðu Þjóðanna sem
fulltrúi stjettasambands
bænda.
Alþjóðasamtök þessi hjeldu
ársþing sitt í fyrra í París og
var Páll þar einnig sem fulltrúi
íslands. í ár var þriðja þing
alþjóðasamtakanna háð. Hefir
ísland fengið inngöngu í sam-
band þetta.
Páll flutti fróðlega skýrslu
um þessa ferð sína, lýsti í
stuttu máli nokkrum helstu
viðfangsefnum þings þessa og
viðhorfi því til landbúnaðar-
framleiðslu, sem þar kom fram.
Meðal annars því, að menn ótt
uðust þar, að offramleiðsla
kynni brát-t að verða vestra á
sumum búnaðarafurðum svo
verðfall yrði mjög tilfinnanlegt
á þeim, er gæti leitt af sjer
víðtækari kreppu. Þetta þyrfti
með öllu móti að forðast, ekkí
síst vegna þess, að í Austurálfu
væri mikill matvöruskortur.
En meðan Vesturálfa kynni
að hafa meiri matvæli en þörf
væri fyrir þar, sem samtímis
væri í Austurálfu hungraðar
miljónir, gæfi slíkt misræmi
orðið frumorsök að ófriði.
Frá samþykktum þingsins
sagði hann m. a-, að þingið
hefði samþykkt hvatningarorð
til stjórnarvaldanna um það,
að vernda atvinnulífið og kaup
getu almennings sem best og
halýa verðlagi á landbúnaðar-
vörum sem föstustu. Eitt af
verkefnum þessa alþjóðasam-
bands sagði hann, er það, að
koma skiptum á milli þjóð-
anna á verkafólki, sem við
landbúnað vinnur og styður
Marshallhjálpin slík sam-
• skipti. Hann kvaðst ekki vita
til, að íslendingar, sem vildu
komast til Ameríku hefðu not-
fært sjer þá aðstoð, sem þann
ig gæti boðist þeim, ef svo ber
undir.
Ársfundur þessa sambands
árið 1950 verður haldinn í
Stokkhólmi. Taldi ræðumaður
æskilegt, að einn eða fleiri
bændur hjeðan sæktu þann
fund.
Reikningar
Þá flutti framkvæmdastjóri
Stjettasambandsins, Sæmund-
ur Friðriksson skýrslu um
reikninga, fjárhag og rekstur
Sambandsins. Gerði hann einn
ig grein fyrir svörum þeim, sem
Frh. á bls. 12
Staksteinar
Yfirsjón Önnu Pauker
AUMINGJA ANNA PAUKEI3
utanríkisráðherra Rúmeníu.
Hún er víst komin í alvar-
lega ónáð hjá Moskvu og
Kominform. En ástæður þess
eru dálítið sjerkennilegar.
Svo er mál með vexti að
rúmenski kommúnistaflokk-.
urinn sendi erindreka sína
til Sviss til þess að semja
þar við nokkra landflótta
Rúmena um lausnargjald!
fyrir ættingja þeirra og vini
sem ríkisstjórnin heima í
Rúmeníu hafði „stungið í
steininn“ fyrir hættulegar
skoðanir. Samningar tókust
um það að hinir landflótta
Rúmenar greiddu gífurlega
hátt lausnargjald til þess að
ná vinum sínum úr fangels-
unum og út úr landinu. Er-
indrekarnir fara heim með
fjeð.
En þá verður Önnu Pauk-
er á gífurleg yfirsjón: Flún
leggur peningana í sjóð xúm
enska kommúnistaflookksins,
Þá verður Moskva og Kom-
inform fjúkandi reið. 'Hví-
lík ósvífni, auðvitað áttu
þessir peningar að leggjast
í sjóð Kominform!! — Og
reiði guðanna er yfir Önnu
Pauker, ónáð Stalins og
Kominform. Skyldi hún geta
rjett sig við?
Örlítið sýnishorn
ÞESSI saga er örlítið sýnis
horn af starfsaðferðum kom
múnista. Ekkert hefir heyrst
um það að nokkur ágrein-
ingur ríkti milli Kominform
og rúmenska kommúnista-
flokksins um hina svívitði-
legu fjárkúgun,_ sem barna
var höfð í frammi. Nei, um
hana voru báðir aðiljar sam
mála. Vegna hennar fjell
enginn í ónáð. En það var
skipting blóðpeninganna,
sem olli deilunum. Auðvitað
krafðist Kominform og
Moskva þeirra. Rúmenski
kommúnistaflokkurinn fékk
ekki einu sinni að njóta á-
vaxtanna af illræði sinnsi
eigin manna. Kominfoim
varð að ganga fyrir!!
ðvísS hvort Júgóslava? fi
að keppa í Tékkóslóvakíig
PRAG, 5. sept.: — Þeir, sems
sjá um heimsmeistarakeppni 1
blakbolta sem hefst í Tjekko-*
slovakíu á laugardag, hafa lýsfe,
því yfir, að þeir muni að sjálf^
sögðu samþykkja að júgóslav^
neskir menn taki þátt í keppn-»
inni. Hitt sje að vísu annacj
mál, hvort tjekknesk stjórnaH
völd beimili þeim landvist §
Tjekkoslovakíu. Rússar sendsj
flokk manna til-að taka þátt 3
keppni þessari. — Reuter,