Morgunblaðið - 07.11.1949, Blaðsíða 5

Mánudagur 7. nóv. 1949.
W ORGVNBLAtílÐ
1 FRASOGUR FÆRANDI
lim Mr. Wbite frá Wewp®rt, barnsfœð-
£'1 J
in@u i háa ieftl ©g i|)réttapélifik
Krisfmann Suðmunducn skrifar um:
99
Minningar44 Ara Arnaids
FR JETTAFLUTNIN GUR ís-
lensku dagblaðanna hefir tek-
íð í'urðu miklum framförum
á örfáum árum. Fullyrða má,
að blaðakaupendur hjer fái
:uú með morgunkaffinu góð-
ar og stundum ágætar frá-
sagnir af öllu því helsta, sem
írjeítnæmt má teljast heima
og orlendis.
En þær eru líka margar
frjettirnar — og þá einkum
■og sjer í lagi. þær erlendu —
sem aldrei sjást á prenti hjer
á Isiandi. Ástæðan er einfald
lega sú, að ef birta ætti all-
ar þær frjettir, sem blöðun-
um berast fvrr eða sí*ar frá
útlöndum, mættu blaðamenn
írnir vinna að minnsta kosti
25 klukkustundir á sólar-
hríng og blöðin lengja dálka
sina um mílu eða svo.
Hjor fara á ->í' ir þrjár
írjettir, sem ekki hafa birst
í íslenskum blöðum þegar
petta er ritað, þótt undirrit-
aður telji þær merkilegar á
sína vísu. Sú fvrsta er skemti
leg (vona jeg), sii um flug-
vjelina og barnsfæðinguna
er óvenjuleg í meira lagi og
„íþróttafrjettirnar" ættu að
minnsta kosti að gefa góðar
augnabliksmvndir af heimin-
um, tem við lifum í.
EINN af blaðamönnum „Daily
Mirror“ hefir samið þessa:
„Það var þykkur reykjar-
mökkui í litla svefnherberg-
inu á heimili White-hjón-
anna við Commercialgötu í
Newport.
En Mr. White ríghjelt í
sængína sína og hreyfði sig
ekki úr rúminu.
Frú White, konan hans,
var á þönum um svefnher-
fcergi \ ráðvilt og óttaslegin.
Hún újelt dauðahaldi í pjönk
urnar, sem hún hafði gripið
í fang sjer.
Svíðalyktin magnaðist, en
ekki tókst henni að flæma
Mr. White á fætur.
Á neðri hæðinni urðu
Green-hjónín að fresta gift-
íngarafmæli sínu. þegar reyk
urinn ofan frá barst inn í í-
toúðina þeirra. Og hinum
megin við götuna var Mr.
Stenner, annar nágranni, önn
um kafinn við að hringja á
slökkviliðið.
En Mr. White .... hann
kúrði bara áfram í rúminu.
,,SLOKKVILIÐIÐ kom á vett-
vang, en Mr. White hreyfði
sig hvergi, á meðan slökkvi-
liðsmennirnir rufu gat á
avefnherbergisgólfið.
Hann virtist þó eitthvað
vera að muldra
En slökkviliðsmennirnir
höfðu ekki tíma til að hlusta
á hann.
Og frú White, sem nú var
með fullt fangað af hlutun-
um, sem henni þótti vænst
um, var of önnum kafin við
að leita að einhverju.
Slökkviliðsmennirnir höfðu
sig á brott, þegar þeir voru
toúnir að kæfa eldinn í gólf-
ínu.
Þegar kliðurinn í bjöllum
toilanna þeirra fjaraði út í
fjarska, spurði Mr.. White,
scm raunar var enn uppi í
rúmi, konuna sina: „Ertu
' v fcj
»■; ■
■„
Frú raraer tæuJi sveinbmm í
19,000 feta hæð.
ekki ennþá búin að finna
buxurnar mínar?“
Svarið var neikvætt. Frú
White hjelt áfram að leita.
Svo gafst hún upp og byrj
aði að leggja það frá sjer,
sem hún hjelt á í fanginu.
Hún fór sjer hægt, lagði
einn cg einn hlut frá sjer í
einu.
Og síðast, allra síðast og
neðst í hrúgunni, sem hún
hjelt á, kom hún að ....
buxunum hans Mr. White.
En Mr. White .... hann
hrevfði sig ekki úr rúminu“.
\!
SÁ EINSTÆÐI atburður skeði
fyrir skömmu, að þýsk kona
fæddi barn i flugvjel, sem
þá var stödd í 19.000 feta
hæ* vfir Atlantshafi. Breska
blaðið „The Daily Tele-
graph“ sagðí meðal annars
eftirfarandi frá atburðinum:
„Frú Darinks Parker, 20
ára gömul hvsk eiginVona
bandarísks iiðbiálfa í Wies-
baden, Þýskalandi, fæddi í
dae kl. 6.45 fjögra punda
sveinbarn um borð í Constella
tion-flugvjel frá American
Overseas Airlines. Flugvjel-
in var í 19.000 feta hæð yfir
Atlantshafi, 400 mílur frá
Shnnnon.
Frú Parker, sem var á leið
inni til Frankfurt frá New
York, naut aðstoðar Miss
Mary Hincklev flugþernu,
sem er 28 ára og lærð hjúkr-
unarkona, og dr. Cedric
Henschley frá New York,
sem var farþegi í flugvjel-
inni.
„FREGNIR af fæðingunni bár-
ust í skeytum, sem John
Hennessy ílugstjóri sendi.
Þrjú skeytanna fara hjer
á eftir;
5.45 (Lundúnatími): Einn
farþeganna um borð virðist
hafa tekið jóðsótt. Vinsam-
legast hafið lækni viðbúinn,
er við komum til Shannon.
Við höfum lækni um borð,
sem hjálpað getur, ef nauð-
synle^t er. H’fi áukið- ffcjg-
hraðann úr 29Q í 330 mílur.
6.45: Frú Darinks Parker,
73. stræti, New York. hefir
fætt sveinbarn Staða fiug-
vjelarinnar 54 gráður norð-
læg breidd, 19,20 gráður vest
læg lengd.
7.20: Móður og barni líður
vel“.
v/
ÞAÐ ERU stjórnmálarnennirn-
ir, sem fyrst og fremst eru
í heimsfrjettunum þessa dag-
ana. Það er vissulega einangr
aður maður og illa lesinn,
sem ekki kannast vitS nöfn
eins og Bevin, Acheson og
Cripps, Vishinskv - : Tito,
Lange og Adenauer og
Spaak og Schuman.
Það eru stjórnmálamenn-
irnir, sem skapa frjettirnar,
ekki síst á ráðstefnunum —
albjóðlegu ráðstefnunum —
sem nú eru orðnar allt að
því eins tíðar og stúkuböll
eða hjálpræðisherssamkom-
ur. Það er því ekkert fimb-
ulfamb, þótt fullyrt sje, að
stjórnmálamennirnir og póli
tíkin hafi staðið á bak við
allt að því 90% allra er-
lendra frjetta frá ófriðarlok-
um.
Þetta er sjálfsagt gott og
blessað. Svo mikið er víst,
að blaðalesendur geta síst
búist við því, að' nöfnum
stjórnmálamannanna og „ism
anna" eigi eftir að fai-a fækk
andi í dálkum dagblaðanna.
Ef einhver efast um þetta,
má benda honum á, að jafn-
vel í íþróttadálkum erlendra
blaða hefir sífelt borið meir
á því síðustu mánuðina, að
pólitíkin og allir hennar ár-
ar kæmu þar við sögu.
HJER FARA á eftir tvær
frjettir. sem fyrir nokkru
bárust í Reutersskeytum til
Morgunblaðsins:
PRAG: — ÁJiveðið hefir ver
ið að stofna í Tiekkóslóvak-
íu stjórnmálaskóla, sem í-
þróttamenn verða að útskrif-
ast frá, áður en þeir fá leyfi
t:l að taka þátt í kepnni utan
járntjaldsins. Markmiðið með
skólanum er að reyna að
koma í veg fyrir. að áfram-
hald verði á flótta tjekk-
neskra íþróttamanna vestur
á bóginn.
„Mlada Fronta“, aðalmál-
gagn æskulýðshreyfingar
kommúnista, sem skýrir frá
þessu, upplýsir, að meðal
fyrstu nemenda skólans
verði meðlimir tjekkneska
,,ís-hokký“-liðsins, sem er
heimsmeistari í þessari í-
þróttagrein.
HIN Reutersfregnin er á þessa
leið:
PARÍS: •— Kommúnistar
hafa fengið ströng fyrirmæli
um að sækja ekki knatt-
spyrnukeppnina, sem hjer á
að fara fram næstkomandi
sunnudag milli Frakka og
Júgóslava.
Dagblaðið „France-Soir“
skýrir svo frá, að bann þetta
virðist .einnig ná til kom-
múnistablaðanna. Svo mikið
er víst, að kommúnistablað-
ið „Ce Spir“ minntist ekki
á kaopleikinn í clag, enda
þótt önnur blöð sjeu yfirfull
af fjörlegum umsögnum og
spádómum.
Framh. á bls. 12.
„Minningar“ Ara Arnalds.
Olaðbúð.
„MINNINGAR" Ara Arnalds
er merk bók og mikils verð.
Höf. hefur verið þjóðkunnur
maður um margra tungi ára og
á síðari árum hafa útvarpser-
indi hans vakið óvenjulega
mikla athygli um land allt. Bók
in er því mörgum kærkomin.
Og hún er þannig úr garði gerð,
að nafni höfundar hennar er vel
borgið frá gleymskunni um
langa framtíð. Það er langt síð-
an jeg hef haft jafn mikla
ánægju af því að lesa æfisögu-
þætti. Stíllinn frásagnarmátinn
og frágangur allur á verkinu
er með slíkum ágætum að les-
andanum leiðist það eitt, hversu
stutt bókin er. Þótt það sje
raunar kostur á velflestum rit-
um, verður ekki hjá því kom-
ist að óska, að þetta hefði ver-
ið lengra! — En úr því getur
höf. enn bætt.
I. kafli nefnist: Æska og skól
ar. (bls. 9—78). Fögur kröníka,
fyllt angan horfinna tíma, list-
ræn og fáguð. Hjer er engu orði
ofaukiö, en málið þó litauðugt
og lifandi, innan takmarka hins
meitlaða stíls. Yfirborðið sljett
og virðulegt, en undir niðri
brjótast ýmsir straumar, t. d.
hin fágaða gamansemi höf. j
Lesa þarf vel, til þess að njóta
frásagnarinnar til fulls — og er
það einkenni margra hinna
bestu bóka. Pilturinn, sem við
kynnumst í þessari æskusögu,
er einstaklega aðlaðandi, manni
þykir vænt um að hann skuli
vera íslendingur, og hann hef- !
ur vissulega marga af geðsleg-
ustu eiginleikum kynstofnsins.'
— Hin forna menning okkar
hefur verið rægð og' dregin
sundur í háði af ýmsum nútíma
íslendingum. En hún hefur
staðið af sjer örðugari veður.
Og bók Ara Arnalds er glæsi-
leg prófun á gildi hennar. Það
eitt væru nægileg meðmæli
þessum minningum.
Margar greinar frásagnar-
innar eiga sjer ógleymanlega
stemningu, ekki síst lýsingar
frá bernskuárunum. Mjer koma
í hug blaðsíðurnar 14—15. lýs-
ing á hjásetu, bls. 16, en þar er
sagt frá fjórtánda afmælisdegi
höf., fermingin á bls. 18 og
draumurinn merkilegi, þegar
sjálfur skaparinn birtist höf. í
líki sjera Valdimars Briem!
(bls. 19). — Draumur þessi
rættist á furðulegar. hátt — og
þó ekki að fullu, enn sem kom-
ið er.
í sambandi við draum þenn-
an er mirnst á tvo staði. í land-
areign Geitabergs í Svínadal,
þar sem mönnum verði oft illt,
eða ómótt og hafi jafnvel fund-
ist þar andaðir. Bendir þetta til
að þarna sje útstreymi eitur-
efna einhverra og er þess vert
að rannsakað sje.
Góðar eru lýsingar höf. á
skólavist og ferðalögum í sam-
bandi við hana. Hann brýst
gegnum skóla í fátækt og fer
síðan utan til náms og fær
garðvist. í þeim kafla bregður
fyrir listavel gerðum svipmvnd
um af ýmsum merkum Islend-
ingum. — Ekki getur hann hall
að sjer að því námi er hann
helst kýs og veldur því fátækt-
in, en í þess stað les hann lög.
Sækist námið fljótt og vel, eix
í miðju fyrrihlutaprófi hóstar
hann upp blóði, verður fárveifc
ur og liggur lengi. Fljótt er far-
ið yfir þá sögu, en nærri má
geta hvílík ákoma þetta hefur
verið ungum námsmanni, snauö
um, í framandi landi. — S<*
líkn er honum þó Ijeð með
þraut, að hann hefur eignast
vini í Danmörku, og ekki af
lakara tagi, en það eru prófess-
orarnir Troels-Lund og Hövd-
ing, og auk þeirra overretts-
assesor Andre. Þeir styðja hann
með ráðum og dáð og hjálpa
honum til að komast á hress-
ingarhæli í Noregi. í Oslo hittir
hann, meðal annara, Thomme-
sen gamla — og verður síðar
blaðamaður hjá honum um
skeið. F.innig lendir hann þar
í ýmsum æfintýrum, verður t.
d. heimilisvinur á Aulestad. —
Frá þessu öllu er sagt með af-
brigðum vel og snildarbragur
á efnismeðferðinni. Lýkur kafl-
anum á heimför höf., en hann
var þá, eins og áður er sagt,
orðinn blaðamaður hjá Thomm >
sen, við „Verdens gang“. Heim
fór hann, að eggjan Björrs
Jónssonar, og stofnaði á Seyðis-
firði blaðið „Dagfari", 7. jan,
1906.
II. kafli nefnist: Skilnaður
Norðmanna" og er stórfróðlegF-
erindi. Er þar, í frásögn um
þann mikla dag Norðmanna: 7.
júní 1905, dreginn saman mik:]l
fróðleikur um skilnuðarmálið, :V
snildarlegan hátt.
III. kafli: „Frá Landvarnar-
tímabilinu“, fjallar um lands-
mál á árunum 1902—1912. Höf.
tók, eins og kunnugt er, virkan
þátt í frelsisbaráttu íslendingx
á þessum árum. Er kaflinn vel
og skipulega ritaður, svo af b:?r,
— og er ekki heiglum hent að
blása lífi í svo margþætt og
strembið efni, 1 jafn stuttu má.i
og hjer er gert!
IV. kafli nefnist: „Brot úr
æfisögu íslendings“. Þetta er
meistaralega gerð short story,
— en þar með skal alls ekki
sagt, að hún sje uppdiktuð. —-
Vel gerð saga er ávalt sönn!
V. kafli: „Embættisverk“, er
einnig í söguformi. Lærdóms-
rik og vel sögð saga.
VI. og síðasti kaflinn neínist:
„Silfursalinn og urðarbúinn".
Ef til vill ber þessi knappa, en
glæsilega frásögn þess gleggst-
an vott hvílíkur ritliöfundur
Ari Arnalds er, — og maður
hugsar til þess, með ósjálfráðri
angurværð, hvílíkt skáld hann
hefði orðið, ef hann hefði beint
starfskröftum sínum, gáfum og
vandvirkni að því marki!
En þökk fyrir þessa bók hún
er vel þegin og mun seint gleyra
ast. Sjerbver góður ísleridingur,
sem hana les, mun finna, al
hann er, þá stundina, í prúðum
selskap, þar sem veitt er rí
smekkvísi og virðulega.
riniiiiiiiMi
IIIIIIIMI1111111111111111111111 lll II
BF.RGUR JÓNSSON
M úlfhitniiH fcMskrifstofn
W, *|mi 18' i.
IIIIMIIIIIIII M
P E I, S A H
K rislin n K ristján ssou
Leifsgötu 30, sírni 564 K
miif iiiiniii