Morgunblaðið - 11.02.1950, Síða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 11. febrúar 1950.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)'
í’rjettaritstjóri: ívar Guðmunctsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ristjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstraeti 8. — Sími 1600.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands,
f lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók,
kr. 15.00 utanlands.
Öh ugnanlegt
sjúkdómseinkenni
FYRIR SKÖMMU fór fram skráning atvínnulausra manna
í nokkrum kaupstöðum landsins. Kom þá í ljós að hjer í
Reykjavík eru rúmlega 200 manns atvinnulausir, í Hafnar-
firði 40 og á Siglufirði og Húsavík reyndist einnig verulegt
atvinnuleysi.
Atvinnuleysi er jafnan vottur um meirá og minna sjúkt
éstand í atvinnumálum. Engum getur dulist að ástæða þess
nú eru fyrst og fremst þeir erfiðleikar, sem atvinnulíf þjóð-
arinnar á við að stríða. Ógæftir og aflaleysi á þar að vísu
nokkurn þátt, en meginástæðan er sú, að mikill hluti at-
vinnuveganna er rekinn með tapi eða að tæki þeirra eru
stöðvuð. Á það t. d. við um alla eldri togarana 14 að tölu,
sem liggja við landfestar.
Atvinnuleysið, sem nú er tekið að brydda á hjer á landi,
er alvarleg áminning til þjóðarinnar um að þekkja vitjun-
artíma sinn og snúast einhuga gegn þeirri hættu, sem yfir
henni vofir. Allir vita hver hún er. Hún er verðbólgan og
dýrtíðin, sem er að stöðva atvinnutækin.
íslendingar vilja ekki horfa upp á að fleiri og fleiri at-
vinnutæki hennar stöðvist. Þeir vilja ekki að atvinnuleysið
aukist og að fleiri og fleiri vinnufærir menn gangi iðju-
lausir. Þeir vilja ekki að skortur og örbirgð haldi innreið
sína á heimili fólksins.
Af þessum ástæðum verður öll þjóðin að líta raunsætt
á hag sinn og sameinast um ráðstafanir, sem tryggja rekst-
ur atvinnutækianna og koma í veg fyrir atvinnuleysi og
bágindi. Það er líka auðveldara nú en oftast áður að
tryggja atvinnu handa öllum. íslendingar eiga nægileg
tæki til þess að geta allir haft mannsæmandi atvinnu og
búið við góð lífskjör. Það þarf aðeins að vera hægt að reka
þau á heilbrigðum grundvelli.
Konungur ámetaskálum
I EINU AF konungsríkjum Evrópu fer á næstunni fram
sjerkennileg atkvæðagreiðsla. Báðar deildir Belgíuþings
hafa samþykkt með nokkrum meirihluta, að þjóðaratkvæða-
greiðsla skuli fara fram um það, hvort Leopold konungur
skuli hverfa aftur heim til Belgíu og taka þar við konung-
dómi. Um þetta mál hafa undanfarin ár, allt frá því að
styrjöldinni lauk, staðið yfir hatrammar deilur í Belgíu.
Eins og kunnugt er var Leopold konungur æðsti stjórn-
andi belgiska hersins sumarið 1940 þegar herir Hitlers rudd-
ist vestur meginlandið. Það var hann, sem gaf skipunina
um að herinn skyldi gefast upp og þeirri skipun var hlýtt.
Hefur sú ráðstöfun hans sætt mikilli gagnrýni og er megin-
orsök þeirrar andstöðu, sem verið hefur gegn heimkomu
hans og ríkistöku.
Frá því að styrjöldinni lauk, hafa jafnaðarmenn lengstum
farið með völd í Belgíu undir forystu Paul Henry Spaak.
hins þrautreynda og mikilhæfa stjórnmálamanns. Þeir hafa
komið í veg fyrir að Leopold konungi, sem dvalið hefur
erlendis, yrði leyfð heimkorna og valdataka. Ríkisstjóri hef-
ur farið með völd en rætt hefur verið um að sonur Leopolds
konungs, sem er nú 19 ára gamall, tæki við konungdómi
þegar faðir hans hefði afsalað sjer völdum. Það hefur kon-
ungur hinsvegar ekki viljað gera, en óskað þjóðaratkvæða-
greiðslu um málið.
Með ósigri jafnaðarmanna við síðustu þingkosningar í
Belgíu skapaðist nýtt viðhorf óg konungi hliðhollara. Kristi-
legir demokratar og frjálslyndir fengu nú hreinan meiri-
hluta í fulltrúadeild þingsins. Hefur sá meirihluti nú sam-
þykkt að þjóðaratkvæðagreiðsla skuli fram fara um örlög
Leopolds konungs. I lögunum um hana er svo kveðið á að
2/3 atkvæða þurfi að vera konungi í vil til þess að hann
geti tekið við konungdómi á ný.
Mikil átök munu verða í landinu við þessa atkvæða-
greiðslu. Borgaraflokkarnir og kaþólska kirkjan munu
styðja konung af alefli en sósíalistar og kommúnistar leita
allra bragða til þess að hindra valdatöku hans.
\Jibar áLri^ar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Blöð og tímarit
í útvarpinu
ÞAÐ kemur þráfaldlega fyrir,
að nokkru af frjettatíma út-
varpsins á kvöldin er varið til
þess að geta nýútkominna
blaða og tímarita.
Þannig var þetta á miðviku-
dagskvöldið; í lok frjettatím-
ans hóf þulurinn upp raust
sína og byrjaði á formúlunni:
Frjettastofunni hefur borist_ . .
Svo komu nöfn tímaritanna
og blaðanna, sem útgefendurn-
ir höfðu verið svo rausnarlegir
að senda frjettastofu ríkisút-
varpsins, en þar á eftir þraut-
Ieiðinleg upptalning á efni þess
ara rita: grein eftir þennan og
þennan um þetta og þetta, frá-
sögn af. . . og svo framvegis
og svo framvegis.
•
Með höppum og
glöppum
ER þetta ekki ofrausn hjá rík-
isútvarpinu? Það er að vísu
ákaflega mikil kurteisi að
segja ítarlega frá allrahanda
ritlingum, sem út koma með
höppum og glöppum, en varla
getur slíkt þó verið vinsælt
hjá hlustendum, sem þykir út-
varpsdagskráin ekki það löng,
að forsvaranlegt sje að verja
tíma í þennan upplestur.
•
Sparnaðar-
ráðstöfun
í RAUN og veru er hjer aðeins
um auglýsingabrellu að ræða
hjá útgefendunum. Með því að
senda hinni ágætu frjettastofu
krónublöð sin, spara þeir sjer
kostnaðinn af því að auglýsa í
útvarpinu. Og í útvarpsauglýs-
ingum kostar hvert orð hvorki
meira nje minna en tvær krón
ur, svo hjer er svo sem ekki um
neina smávegis brellu að ræða.
•
Ekkert frjettagildi
EN í þokkabót má auðvitað slá
því föstu, að þeir hljóta að vera
teljandi á fingrum sjer hlust-
endurnir, sem hafa ánægju af
efnisyfirlitinu, sem hefst með
yfirlýsingunni: Frjettastofunni
hefur borist. . .
Það hefur ekki snefil af
frjettagildi, þótt eitthvað til-
tekið rit komi út og þá sje rokið
með það í útvarpið, að ein grein
in í því heiti Sna-ti og Snotra,
önnur Umhverfis jörðina á
áttatíu dögum (ferðasögubrot)
og sú þriðja Hugleiðingar um
kalda stríðið í Trieste.
•
Islandskortið
Þ F. E. hefur beðið Daglega
lífið fyrir smá fyrirspurn, í
sambandi við íslandskortið.
sem er utan á vegg Ferðaskrif-
stofunnar. Hann segir að Brú-
ará sje þar á röngum stað. —
„Hún rann í Hvítá á sínum
gamla stað“, skrifar hann,
„þegar jeg vissi síðast til, en
ekki fyrir vestan Hestfjall. En
þar sem þetta er ein af stórám
landsins, þá er leiðinlegt að sjá
hana svona rangt staðsetta".
Hann bætir við: „Annars
finnst mjer mjþg gaman að
skoða kortið, það er víst víðast
nokkuð nærri rjettu lagi, og
ekki von að það geti verið í
öllum atriðum nákvæmt. En
þetta. sem jeg minntist á hjer
á undan, er áberandi“.
•
Kaldir kallar
SKYLDU nokkursstaðar finn-
ast kaldari kallar en íslensku
bílstjórarnir — ,,einka“-bíl-
stjórarnir og leigubílstjórarnir,
allir upp til hópa?
Lögreglan er önnum kafin
dag eftir dag að mæla og
reikna út eftir þá árekstrana,
og tryggingarstofnun hefur
jafnvel heitið þeim bílstjórum
premíum, sem sitja á strák sín-
um, eru góðu börnin og aka
hvorki á borgara nje bíla um
ákveðið tímabil!
Tímaeyðsla og
gjaldeyrissóun
OG allt kemur fyrir ekki!
Köldu kallarnir halda áfram
að lenda í árekstrum, sjer og
öðrum til ama og leiðinda, en
landsmönnum öllum til mikils
fjárhagslegs tjóns.
Þær eru vissulega margar
vinnustundirnar, sem fara í
löskuð aurbretti og að gera bíla
úr bílunum, sem farið hafa par
veltur við þjóðvegina. Og þetta
er mikil gjaldeyrissóun, því
auðvitað eru það innflutt tæki,
sem fá svo hörmulega útreið í
höndum sumra ,,einka“- og
leigubílstjóranna.
Nýtt met?
JEG veit ekki, hvort til eru um
það skýrslur, en Iítill vafi get-
ur leikið á því, að íslenskir bíl-
stjórar fari nærri því að eiga
nokkurskonar albjóðlegt bif-
reiðaslysamet. Við þessa tilgátu
verður þó auðvitað að hnýta
orðunum „miðað við mann-
f jölda“, en notkun þessa orðtaks
er mjög í tísku, þegar við vilj-
um klóra í einhver met frá
frændþjóðum okkar og jafn-
vel hinum líka, sem fjarskyld-
ari eru Er það t.d. ekki stað-
reynd, að engir íþróttamenn
tapi færri keppnum en einmitt
þeir íslensku — „miðað við
mannfjölda"?
Eða treystir einhver sjer til
að mótmæla því?
•
Skemmtileg mynd,
en. . .
AÐ gefnu tilefni hefur Daglega
lífið verið beðið að geta þess,
að mynd sú, sem það fer nokkr
um orðum um í gær, heitir
Græna lyftan. Þótt hjer sje á
ferðinni ein besta gamanmynd-
in, sem hjer hefur lengi sjest,
og áhorfendur hlægi dátt að
henni, breytir það ekki þeirri
staðfeynd, að hún hefur óneit-
anlega skemmst í meðferðinni
og er því gölluð.
MEÐAL ANNARA ORÐA ....
...................JS
Kína og Sovjet-Rússland.
VASHINGTON — Undanfarn-
ar 8 vikur hefir forsætisráð-
herra kínversku kommúnist-
anna, Mao Tse-tung, dvalist i
Moskvu. Þangað hefir og verið
stefnt fleiri forsprökkum komm
únistanna kínversku. Enn um
sinn kann að verða hulið,
hverju verði kínverska þjóðin
eigi að gjalda það, að fá að
vera eilíflega undir hið dýr-
lega Sovjetríki gefin. Ef þess-
ir foringjar verða neiddir til
að veita Rússunum mikil for-
rjettindi, þá verður þeim áreið-
anlega haldið leyndum fyrir
heiminum eins lengi og unnt
er. Líklegast er, að látið verði
líta svo út, sem Kínverjarnir
þiggi einhver býsn af Rússun-
um, en gert verði sem allra
minnst úr því, sem þeir fá fyr-
ir snúð sinn.
• •
Gjalda fyrir með
frelsi sínu.
Fróðir rhenn telja niðurstöð-
una munu verða þessa:
Kínverjar verða neyddir til
að gréiða og greiða mikið fyrir
„vináttu“ Rússa. Það er löngu
deginum ljósara, að enginn get-
ur haft saman við einræðisríki
að sælda öðru vísi en gjalda fyr
ir með frelsi sínu. Það, sem hjer
getur verið vafaatriði er aðeins,
hve mikið og hve nær gjalda
skuli.
• •
Skerðing efnahags-
og stjómmálalegs frelsis.
Þessi viðskipti einræðisþjóð-
arinnar og Kínverja verða að
likindum útkljáð með tvenns-
konar greiðslu. í fyrsta lagi
verða kínverskir kommúnistar
að afsala sjer í hendur Rúss-
um frelsinu til að kveða á um
stefnu sína og flokkshugmynd-
ir. í annan stað verða þeir að
afsala sjer rjettinum til að verða
voldugir með því að fá Rúss-
um í hendur hafnir, járnbraut-
arkerfi og framleiðsluvörur, þar
á meðal matvæli til neyslu í
Sovjetríkjunum.
• •
Reynsla undanfarinna ára.
Krafa um þessi forrjettindi er
í samræmi við stefnu þá, sem
Rússar hafa rekið frá því býlt-
ingin var gerð. Þeir hafa með
aðgerðum sínum gert lýðum
ljóst, að þeir munu aldrei bola,
að öflugt, sjálfstætt ríki komi
við landamæri Rússaveidis. —
Þetta sannar valdarán fyrri ára
í Eystrasaltslöndunum og und-
irokun meiri hlutans í „alþýðu-
lýðveldunum“, sem eru svo
veik, að þau lúta rússneskum
vilja. Þar sem sannað er, að
þessi er stefna Rússa við vest-
urlandamærin, þá er ekki síð-
ur að vænta hennar í Asíu, þar
sem eru lengstu landamæri
heims. Enda er ástæða til að
ætla, að við þau muni Rússar
koma sjer upp röð ríkja, sem
sje bæði máttvana og auðsveip.
Á þessu leikur lítill vafi.
• •
Eftir þörf Rússa.
Úr því fá kínversku komm-
únistarnir nú skorið í Moskvu,
hve fljótt og að hve miklu leyti,
þeir verði að afsala sjer von-
inni um frelsi. Sú fórn, sem
Kínverjar verða að færa efna-
hagslega, er undir tvennu kom-
in. Því fyrst, hve þörf Rússa
sjálfra er brýn og þörf. í
Framh. á bls. 12.