Morgunblaðið - 21.03.1950, Blaðsíða 6

Morgunblaðið - 21.03.1950, Blaðsíða 6
6 MOtil, LHULAOIÐ Þríðjudagur 21 mars 1950. Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík. Framkv.stj.: Sigfús Jónsson. Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.) Frjettaritstjóri: ívar Guðmunusson. Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson. Ristjórn, auglýsingar og afgreiðsla: Austurstræti 8. — Sími 1600. Lesbók: Árni Óla, sími 3045. Áskriftargjald kr. 12.00 á mánuði, innanlands, í lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Lesbók, kr. 15.00 utanlands. Lággengi og lífsafkoma VIÐREISNARTILLÖGUR fyrrverandi ríkisstjórnar, sem núverandi ríkisstjórn síðar gerði að sínum, hafa nú verið lögfestar og eru komnar til framkvæmda. Hinu skráða gengi íslensks gjaldmiðils hefur verið breytt í samræmi við ákvæði laganna. Um þessa ráðstöfun er það fyrst að segja, að það er í sjálfu sjer jafnan mjög óæskilegt, að þurfa að lækka gengi gjaldeyris síns. Það hlýtur að vera vilji hverr- ar þjóðar að gjaldeyrir hennar sje sem verðmestur, kaup- máttur hverrar einingar hans sem mestur. Lággengi þarf þó engan veginn að þýða þröngan kost eða versnandi lífs- kjör almennings. Ef framleiðslu þjóðarinnar vegnar vel og jafnvægi skapast í þjóðarbúskapnum, eru lífskjörin tryggð. Tilgangur þeirrar gengisbreytingar, sem hjer hefur verið framkvæmd, er einmitt þessi, að draga framleiðsluna upp úr fúafeni hallareksturs og ríkisstyrkja, koma á jafnvægi í viðskiptunum við útlönd og rekstri þjóðarbúsins inn á við og treysta atvinnugrundvöll almennings. Þessi gengisbreyting er í raun rjettri aðeins staðfesting á þeirri staðreynd, að íslenskur gjaldmiðill er fyrir löngu fallin í verði. Á það hefur margsinnis verið bent bæði af hagfræðingum okkar og öðrum, sem um þessi mál fjalla. Það er þessvegna rangt að hún hafi í för með sjer stórfellda nýja kjaraskerðingu fyrir almenning. Afleiðingar lágengis- ins eru löngu komnar fram og hafa að sjálfsögðu bitnað á þjóðinni í heild á fjölmarga vegu. Gengisbreytingunni er ætlað það hlutverk að veita nýju lífi í útflutningsframleiðsluna, útrýma hallarekstrinum og ríkisstyrkj unum. Ef að það tekst, og það verður að takast, er afkomu þjóðarinnar borgið. Launþegar þurfa þá ekki að kvíða atvinnuleysi og versnandi lífskjörum. Landbúnaðar- framleiðendur þurfa þá ekki heldur að óttast markaðs- kreppu vegna slæmrar afkomu fólksins við sjávarsíðuna. Verslun og iðnaður hagnast hinsvegar á bættu gjaldeyris- ástandi, rýmri innflutningi og frjálsari verslunar- og við- skiptaháttum. Þetta er tilgangur þeirrar leiðrjettingar, sem gerð hefur verið á hinu skráða gengi íslenskrar krónu. Takmark henn- ar er að viðhalda í landinu mannsæmandi lífskjörum en koma í veg fyrir það öngþveiti og örbirgð, sem við hlaut að blasa ef eigi hefði verið að gert. Öll þjóðin á mikið undir því, að þessu takmarki verði náð. Þessvegna verða allar stjettir hennar að leggjast á eitt um að stuðla að því. Við íslendingar megum ekki gerast okkar eigin böðlar með því að eyðileggja þessa ráðstöfun, en það gerum við ef við tökum nú til við að hækka fram- leiðslukostnað bjargræðisvega okkar og rænum þá þar með því læknislyfi, sem gengisbreytingin átti að vera þeim. Það hefur hent fleiri þjóðir en okkur að þurfa að lækka gengi gjaldmiðils síns. Á gengi flestra Evrópumynta hefur orðið veruleg breyting síðan að síðustu heimsstyrjöld lauk. Tilgangur gengisbreytinganna hefur verið hinn sami meðal þessara þjóða og hjá okkur nú, að efla útflutningsfram- leiðsluna og tryggja þar með afkomu einstakra atvinnu- stjetta og þjóðarinnar í heild. Það hafa ekki aðeins verið fámennar þjóðir og fátækar, sem breytt hafa gengi sínu. Ríkustu þjóðir Evrópu eins og Bretar og Frakkar, hafa lækkað gengi gjaldmiðils síns. Það eru heldur ekki ákveðnir stjórnmálaflokkar, sem hafa gengislækkanir á stefnuskrá sinni og standa að framkvæmd þeirra. Það getur ekki verið keppikefli neins stjórnmála- llokks að framkvæma slíka ráðstöfun. En nauðsyn hennar getur barið að dyrum, hvaða ríkisstjórnar sem er og hefur gert það. Þessvegna hafa ríkisstjórnir verkamannaflokka og sósíalista þrásinnis orðið að framkvæma gengislækkanir, nú síðast í Bretlandi, Finnlandi, Danmörku og fleiri löndum. En jafnhliða gengisbreytingunni þurfa að gerast fjöl- margar aðrar ráðstafanir: Alþingi og ríkisstjórn verða nú að tryggja skynsamlega afgreiðslu fjárlaga og framkvæma víðtækan sparnað í meðferð ríkisfjár. Það hlýtur að vera krafa þjóðarinnar. Það e|r, ennfremur eitt skilyrðanna fyrir því að sú viðreisn takist, sem að er stefnt með þeim ráð- , stöfunum, sem nú hafa ýerið lögfestar. w.- \Jibar áhrija ÚR DAGLEGA LÍFINU Það vantar vinnuföt VERKAMAÐUR hefur sent dálkunum línu og beðið þá að hreyfa því, hversu lítið fæst nú af vinnufötum í verslunum (Mbl. s. 1. sunnudag). „Það horfir til vandræða“, skrifar hann, ,,ef ekki verður úr bætt“. Auðvitað er þetta hárrjett hjá manninum, og megnasta furða, hvernig þessu máli er komið. Því verður ekki neitað, að við eigum við mikla erfið- ieika að etja þessa dagana og að stefna verður að sparsemi og hagnýtni, ekki síst þár sem erlendi gjaldeyririnn er annars vegar. En ef fólkið á að vinna, verður það að hafa fötin til þess, vinnufötin, vetlingana, stígvjelip, og þar fram eftir göt- unum. Það ætti hver heilvita maður að sjá. • Hversvegna slíka skömmtun? ANNARS hefur sá, sem þessar línur ritar, frá upphafi furðað sig á því, að tekin skyldi upp skömmtun á vinnufatnaði. Slík skömmtun á alls ekki að vera nauðsynleg, með þeim sjálf- sögðu forsendum, að nægar birgðir af vinnuklæðnaði sjeu jafnan fyrir hendi. En sjeu þær það ekki, eins og t. d. þessa dagana, er ,,systemið“ bilað, svo ekki sje meira sagt. En skömmtun á vinnufatnaði á að vera ónauðsynleg, af þeirri einföldu ástæðu, að enginn hfil vita maður kauþir sjer fleiri nankinbrækur en hann þarf nauðsynlega á að halda. Okkur kemur ekki til hugar, að halda hvíldardaginn heilagan vinnu- klædd, nema þá nauðsyn krefji. Við höldum tryggð við nýpress- uðu sunnudagafötin og eigum langt í frá þá ósk heitasta, að fá að fylla alla skápa okkar samfestingum. Vantar vinnu. HOLLENDINGURINN W. v. j Keppel, Soetdykschekade 113, den Haag, Hollandi, sendir Morgunblaðinu línu og biður það vinsamlegast að spyrjast fyrir um meðal lesenda sinna, hvort einhver þeirra geti ekki útvegað honum vinnu á íslandi. Hann lætur þess ógetið, hvað hann vill starfa, en upplýsir á hinn bóginn, að hann kunni hollensku, frönsku, þýsku og ensku. • Spyr um Ianda sína. BRJEF hans til Morgunblaðs- ins er á ensku, en í því er inn- skot á móðurmáli höfundarins. Það er á þessa leið: Wie kan jonge Hollander aan work help- en in Ysland? Brieven: W. v. Keppel, Soestdykschekade 113, den Haag, Holland. Að lokum spyr van Keppel, hvort margir Hollendingar dveljist á íslandi og sje þar nokkur Hollendingabyggð? • íslenskar skyrtur. DAGLEGA lífið hefur verið beðið um að koma þeirri fyrir- spurn til rjettra aðila, hvort ekki sje hægt að beita meiri fjölbreyttni en nú í sambandi við karlmannaskyrturnar, sem hjer eru framleiddar. Efnið er oft hið ákjósanlegasta, en snið- ið leiðinlegt og einstrengings- legt. Á því er enginn vafi, að skyrt -urnar gætu orðið mun klæði- legri en nú og raunar engu lakari en þær erlendu. • Ef tiljinn er fyrir hendi. NÚ ÆTTU framleiðendurnir að taka sig til, ná í eitthvað af nýj- um erlendum fyrirmyndum og gleðja karlmennina með meiri fjölbreytni á skyrtumarkaðin- um. Það mun að vísu hægur vandi að selja karlmannaskyrt- ur þessa dagana, en vissulega yrði það þegið með þökkum. ef úrvalið gæti orðið eitthvað meira og betra. Það er athyglisvert, að ís- lenskar skyrtur eru ekki nær því eins þægilegar og margar erlendar tegundir. Þær íslensku vilja fara ver og vera eitthvað pokalegri. En þessu ætti sem sagt að vera hægt að kippa í lag, ef viljinn er fyrir hendi. Læstar dyr. LOKS má vekja athygli á því, að lyklar að sumum tegundum smekklása hafa ekki fengist hjer um langt skeið. Um leið og þetta er sannarlega í meira lagi bagalegt, lýsir það svo mikilli flónsku, að engu tali tek -ur. Auðvitað liggur í augum uppi, að það er þýðingarlaust að halda upp á lása, sem engir lyklar ganga að. Árangurinn er svo sá, að þegar síðasti lykill- inn glatast (og það er dæma- laust auðvelt að glata lykli) og enginn fæst í staðinn, er lásinn numinn burt og annar settur í staðinn. Einfalt dæmi. GJALDEYRIRINN, sem farið hefði til kaupa á nýju lykla- efni, hefur „sparast". En ágæt- ur lás er kominn út á ösku- hauga, hefur vikið fyrir nýj- um, sem hefur þann höfuðkost, að til eru lyklar, sem opna hann. Það þarf væntanlega ekkert einstakt reikningshöfuð til þess að sjá, að með þessu móti fer talsverður gjaldeyrir í súginn. Það er dýrara að kaupa nýja lása erlendis en efnið í lyklana að þeim gömlu. MEÐAL ANNARA ORÐA . . . . Þeim ler Ijöleandi i Frahklnmli, seffi drekka sig í hel. Eftir Russel Howe, frjettamann Reuters. PARÍS. — Enda þótt vín sje nú 40 sinnum dýrara í Frakklandi en fyrir stríð, þá drekka fleiri Frakkar sig nú í hel en nokkru sinni fyrr. Tölur, sem franska heilbrigðismálaráðuneytið hef- ur birt, sýna, að dauðsföll vegna ofdrykkju eru nálega helmingi fleiri 1948 en 1947. • • ABSINT BANNAÐ MEÐAN Þjóðverjar hersátu Frakkland, var alger vínþurrð- ur í landinu. Er svo sterk vín flæddu yfir það á ný, urðu á- hrifin verri en svartsýnustu menn hafði rennt grun í. Absint, sem sumir kalla „hæg fara sjáífsmorð“ var bannað 1915. Pastis kom í staðinn, en það var bannað 1940. Fyrir skömmu hefur stjórnin viljað gefa þessar víntegundir frjálsar á ný til að hafa af þiem skatta. Þeirri hugmynd hefur þó verið vísað á bug, þar sem þar væri um nokkuð kaldrif jaða leið að ræða til að stuðla að „við- reisn“ landsins. • • 1302 LÍETUST VEGNA OFDRYKKJU 1948 SÁ drykkur, sem nú er sterk- astur' og jafnframt falur hvar- veÍna, er pernod. Hefur það að geyma a.m.k. 40% vínanda, en vinsælasti drykkurinn er þó rauðvín. Mesta drykkjuskaparárið í Frakklandi fyrir-stríð var 1936, en þá ljetust 1140 manns af of- drykkju, 1944 var dánartalan 232, 1946 457, 1947 721 og 1948 dóu 1302 vegna ofdrykkju. • • ÞJÓRARARNIR EKKI TALDIR MEÐ ÞESSAR tölur fela þó alls ekki í sjer þá, sem vínneysla hefur flýtt fyrir að einhverju leyti, en vafalaust hefur margur þjór arinn farið um aldur fram, en yfir þá ná engar skýrslur. • • SKÝRSLA GEÐ- VEIKRAHÆLANNA GEÐVEIKRAHÆLIN skýra og frá því, að sjúklingum hafi fjölgað, þar sem ástæðan er of- nautn áfengis. Árið 1945 voru 641 þess konar geðsjúklingar, 1947 963, en 1948 voru þeir orðnir 1666. Sömu hæli telja, að hjá 43% þeirra barna, sem þar dveljast, sje geðbilunin að kenna áfengisneyslu foreldra þeirra eða annarra náinna ætt- ingja. • • DÓMSMÁLARÁÐU- NEYTID SEGIR FRÁ ÞÁ hefur' dómsmálaráðuneytið látið orð í belg. Þrjú stór fang- elsi hafa birt skýrslu um málið. Þar segir, að 14,5% fanganna hafi verið dæmdir fyrir glæpi, er þeir frömdu undir áhrifum áfengis, 15,5% þeirra voru ó- læknandi drykkjusjúklingar og 25,3% voru andlega slappir vegna drykkjusjúkdóms foreldr anna. VERST í VÍNYRKJU- HJERUÐUNUM í VÍNYRKJUHJERÖÐUNUM í Frakklandi er samband dauð- ans og flöskunnar enn nánara en hjer hefur lýst verið. í Cal- vados í Normandí eru framleidd ódýr vín og sterk. Árið 1948 frömdu drukknir menn 53% glæpanna þar. Svipuðu máli gegndi í Saone og Deux-Sevres. • • 6,4 MILLJ. VINNUDAGAR Á ÞESSU ári ráðgera Frakkar að verja feikilegum fjárhæðum til lækningar drykkjusjúkling- um, í sjúkrahús, alls konar hæli, hjúkrun og aðra aðstoð. En það er líka á ýmsan annan veg, sem verðmæti fara for- göiðum vegna drykkjuskapar- ins í Frakklandi, sem annars staðar. — Árið 1948 töpuðust 6,393,225 vinnudagar vegna drykkjuskapar.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.