Morgunblaðið - 06.06.1950, Qupperneq 7

í>riðjudagur 6. juní 1850.
aZORGVNBLAÐIÐ
7
Iðnskóla Hainar- 1 Hiðumíðs
i
Fyrirlestrar
‘iEYRARBAKKI h'éfur fiíðst ||syo flóði. Innsiglinguna (..Siandið" og
ÍÐNlttéLÍ HafnárfjarSar* vár ,Piðíur’
sagt upp 17. maí s. 1. — I skól-
ann innrituðust 80 nemendur,
en prófi luku 73 nemendur. í
ár brautskráðust frá skólanum
alls 21 nemandi. Hæstu eink-
unn hlaut Albert Þorsteinsson
prentnemi, 9,44 ág. — Hlaut
hann fyrir próf sitt bókaverð-
laun skólans og Rotaryfjelags-
ins. Þorkell Júlíusson hlaut
bókrverðlaun fyrir ástundun.
Hafði hann ekki vantað í skól-
ann einn einasta dag s. 1. þrjú
ár. — Umsjónarmaður skólans
Elíos Halldórsson hlaut og bóka
verðlaun úr skólasjóði. — Eftir
taldir iðnnemar
frá skólanum.
Albert Þorsteinnsson, prent-
nerni, Andrjes Jónskon, renni-
smiður, Ágúst Sigurðsson, vjel-
nemi. Björn Lyndal, vjeln., Eli
Refur *tapað áfiri sinm miklu Taga,’ þótt þar’* ’sjeu nú komnár
verslun frá hafskipum, og megin-
hluta fiskiveiða. Sýslurnar tvær,
Árness og Rangárvalla, hafa
misst þúsund ára hjálparhellu
sína, í verslun og samgangna erf-
iðleikum sínum.
I stað greiðari samgangna og
öruggari vöruflutninga, hafa
hjeraðsbúar orðið að sæta ófærð
og afar dýrum bílflutningum á
fjallvegi að og frá Reykjavík.
Þetta er þungur skattur í sýslum
þessum, ásamt Skaftafellssý'slu.
Og ekkert er gert að gagni tii
þess að gera Hellisheiði örugga
til umferðar í mestu snjóum, leng
ur en bílíært er um sveitina og
útskrifuðust láglendið.
| í stað þess að hlynna að Eyr-
arbakka og gera þar hafnvirki,
hefur verið efnt til samkeppni og
unnið við hafnvirki i Þorláks-
höfn, með ærnum kostnaðí Met
jeg stað þennan, sem aðalhöfn
as Halldórsson, húsasmíðan., fyrir hjeraðið, á viðlíka skyn
Guðlaugur Atlason, bókbn.,
Guðmundur Guðmundsson,
húsasn., Guðvarður Einarsson,
inúsasn.. Gunnar Guðmundsson,
rafvn., Gunnlaugur Magnússon
rafvn., Halldór Pálsson, rafvn.,
Hans Bernsen, rafvn., Haukur
Magnússon, húsasn., Jóhann
Lárusson, múraram., Jón M
samlegum stað og það hefur ver
ið fyrir Reykjavík — og ríkið —
að byggja aðaihöfn sína við Suð-
urnesið á Seltjarnarnesi.
Skal jeg nú drepa' lauslega á
rök mín fyrir áliti þessu:
1. Vegalengdin. — Þorlákshöfn
er 60 km. frá Eyrarbakka, eftir
akfærum vegi, 35 km. frá hjer-
j aðsveginum, Suðdrlandsbraut-
49 km. frá verslunar-
l^iðina) mætti .é. t. v.,i-ýfnka,.pg
Bjarnason, rafvn., Kristinn Frið . inni, og
finnsson, múraran., Markús stað, Kfjel. Árnesinga, (eiganda
Kristinsson, vjelvn., Olgeir Ol-
geirsson, vjelvn., Sigurður
Árnason, múraran., Úlfar Har-
aldsson, netagn., Þorkell Júlíus
son, málaran. —
Aitðbjörg
Guðmundsdótlir
Minning-
F. 14/5. 1861, d. 5/5. 1950.
Numið er staðar nú: í dag,
við níræðis aldurshæðir,
eitt jarðlíf er brostið og breitt
K um hag. —
Bjartsýnið vonirnar glæðir.
Dauðans gríma með dapurt lag,
dagrenning nýja fæðir ....
Vjer lítum til baka liðin ár.
Hve ljúft þjer sýndist að bíða
brostin að heilsu; þín bros og tár
foiíð eins og vorsins þýða.
Hvað djúpt, sem ævinnar sviðu
sár,
Bíst varstu neinu að kvíða.
Sál þín í annara sorgum hlaut
eamstyllt, líða og njóta.
Þitt elskaða land á árdagsbraut,
<og allt sástu ná til bóta.
pólst. allan vanda í Föðursins
skaut.
Frelsarans örugg að njóta.
Svo studdir hið góða lífs á leið,
leidd við hönd barna þinna.
Og ástvinir traustir, á ævi skeið
allt vildu að þjer hlyrtna.
t verki öllu var gæfan greið.
Gott var með þjer að vinna.
!Vjer fylgjum þjer systir síðasta
sinn,
Við sumarsins ljóshvelið bjarta
andi þinn svífur í upp himinn,
fovar útvaldra sálir skarta.
Og ljúft við oss brosir minningin lðnku °S samfeldu, sem þá kem-
jþíns milda og trygga hjarta.
Þorlákshafnar?). En þar á móti
er Evrarbakki aðeins 11 km. frá
sama stað og Suðurlandsvegi. Þá
er og enn ólagður vegur á spotta
næst Þorlákshöfn (6 km.?) um
hraun og sand, þungfært i þurr-
viðri, ófært í snjó. En frá Eyrar-
bakka er upphlaðinn vegur, á
sljettlendi.
2. Hafnarbæir, fólksfjöldi. — í
Þorlákshöfn er einn bær, með
fáum afbýlúm eða þurrabúðum.
Þar er því fátt fólk að vonum.
En árið 1940 voru á Eyrarbakka
og Stokkseyri 275 heimili og 1100
manns, og nálægt því ennþá?
3. Vaxtarskilyrði og ræktun. —
Næsta ólíkt ei^þetta á nefndum
stöðum. í Höfninni er aðeins eitt
safelt tún, nokkuð stórt að vísu,
en upp frá því — í km. tali —
er aðeins gróðurlítið hraun og
sandur. Þar eru og sagðir vera
litlir kálgarðar. En á Bakkanum
eru túnin býsna mörg og garð-
yrkja fylgir hverju býli. Árlega
eru þar ræktaðar kartöflur, bæði
til heimanota og sölu í Reykja-
vík, í tuga þúsunda tunnutali.
Auk þess er þar graslendi óþrjót-
andi, samanvaxið báðum borp-
unum, framræst mýri og móar,
hentugt til ræktunar. Og þar
uppfrá tekur við byggðin sam-
fellda: hinir Flóahrepparnir fjór-
ir.
4. Hafnvirki. — Byggt hefur
verið virlti allmikið í Höfninni,
fyrir mikið fje, sem þó er ekki
lokið. Nokkur hluti þess er á
töluverðu sjávardýpi, með leir og
sandbotni. Sagt er að á þeim stað
hafi tvisvar hrunið hleðsla, tli
mikils tjóns og tafar. Eru og þau
vísindi eldri en verkfræðingar
vorir, að.sú bygging hrynji, sem
á sandi er reist, bara af stormi
og regni, þótt öldur úthafs hjálpi
ekki til þess að grafa þar undan.
5. Hafnvirki, sem þarf að gera.
— Á Eyrarbakka hefur skapari
landslagsins sjálfur lagt óbiluga
undirstöðu, til þess að byggja þar
já öflugt hafnvirki.
J Um hvert útfiri hefur hann
sýnt fáráðlingum sínum klöppina
vörður og ljós til leiðbeiningar,
ásamt bryggjum þremur, ágætum
til afnota, bæði um flóð og fjöru.
Nú er og ólíkt hættuminna að
nota sund og krókleið, þótt nokk-
urt brim sje, á hafskipum og vjel-
bátum, en áður á seglskipum
einum, sem jafnan urðu að bíða
eftir hægviðri úr vissum áttum
— er þó gat snögglega snúist í
baksegl.
6. Fiskimiðin eru nálæg. Þau
eru þæði að nokki-u og geta að
mestu verið hin sömu, á vjel-
skipum, bæði íyrir Bakkann og
Höfnina.
ENN Á AÐ NÍÐAST 4
EYRARBAKKA.
Ennþá standa öll miklu versl-
unarhús Lefoliis á Eyrarbakka,
timburhús, mjög rammbyggð og
ófúin að mestu leyti, nú járni
klædd utan, en rúin innan flestu
lausíegu og mörgu naglföstu. —
Húsin eru: Aðal verslunarbúðin
(36x13x10 áln.) með 2 skrifstof
um, krambúð (33x15 áln., há) og
3 vöruhús mikil. Hús þessi eru nú
eign Kfjel. Árnesinga, og er full-
yrt, eftir kaupfjelagsstjóranum
að nú í sumar eigi að rífa húsin,
og jafnvel flytja þau til Þorláks
hafnar. Þar við er þó þetta at-
hugandi:
1. Húsin eru á besta stað, við
:ðra aðalbryggjuna og innan við
öflugan sjógarð. Með nokkru við'
haldi (málun utan o. s. frv.), væri
mikill hluti þeirra hentugur til
verslunar, saltfiskþvotta og
þurkunar, vörugeymslu, veiðar
færa m. m., og í fyrstu til að
geyma steinlím, vjelar og verk-
færi, þegar hafist verður handa
um hafnvirkið, og svo öll nothæf
að því loknu.
2. Pótt húsin sjeu nu innan-
tóm og geymi lítið gagnlegt, eru
þau skjól og vörður í sandveðr
um, bæði fyrir sandgræðsluna og
garðyrkjuna næstu, að austan og
vestan, af hvorri áttinni sem
vindstrengurinn gengur með sjó-
garðinum, að innanverðu.
3. Rótgrónir Eyrbekkingat eru
svo samgrónir búðunum og þyk-
ir að þeim svo mikil bæjarprýði
að sorglegt yrði að sjá þar aðeins
opnar kjallaragrifjurnar. Búðirn
ar líkjast fjallasýn góðri á flötum
sandinum, og mun fólkið þar
litlu fremur vilja missa þær, en
við hjer í Reykjavík Esjuna t. d
4. Ríkið (eigandi Einarshafnar)
og Þjóðminjasafnið hafa skyldum
að gegna um verndun fornra
gripa og mannvirkja. Þarna mun
vera eitt allra elsta timburhús
hjer á landi, hálf verslunarbúðin
(18x13 áln.) Hún er nærri 200
ára, byggð 1755, og 10 árum eldri
en „Húsið“, sem heiðurshjónin
Háteigi björguðu frá glötun. Þótt
vöruhúsin hafi verið endurbvggð
síðar, eru vafalaust til í beim
ennþá eldri viðir og e. t. v. bygg-
ingarlagið líka. Þótt aðeins væri
eftirskilin þessi partur búðanna,
með suður-vöruhúsinu viðfasta,
væri það skárra en ekki neitt —
með elstu hleragluggum og norð-
urgaflinum elsta, frá .,Fönix“.
Hvað gera nú hæst settir hlut-
aðeigendur? Hvað gera sýslu-
Rogers McHugh fjarðar sagt upp
PRÓFESSOR Roger kíffitígK:héf j'BARÍýASTtÖLA Hafnarfjar'ðar
ur flutt tvö erindi um irskar bók- var sutið 27. maí. — í skólanum
menntir í Háskólanum og talaði höfðu á liðnu skólaári stundað
einkum um ahrif hmna fornu , 4 0 , .. , OA
, c T , nam, 420 born, og auk þess 80
rcu hetjusagna a nutima bok- I ’ . „ ’
menntir íra. Sögur þessar má nemendur fra Flensborgarskol-
rekja til þriðju aldar eftir Krists1 anum. Barnaprófi luku 60 nem-
Eyjólfur Guðmundsson.
i ________
Vilja semja
RANGOON — Einn stærsti og
harðsnúnasti skæruliðaflokkur-
ínn í Burma hefur nú sent stjórn
inni orðsendingu um að hann sje
reiðubúinn til að semja um að
Seggja niður vopn.
i
Barnaskcla Hsfnar-
burð og jafnvel til fyrstu aldar.
Þær varðveittust í munnmælum
og voru yrkisefni skálda fram á
sextándu öld, en meginhluti |
þeirra var ritaður á bókfell á'
áttundu öld. Víkingar eyddu j
klaustrin og brenndu bækur og |
Cromwell hinn enski rak smiðs-
höggið á tortímingu hinnar
fornu menningar, samt eimdi eft-
ir af fornum sögum og Ijóðum,
þegar endurreisnar-mennirnir
írsku hófu baráttu sína fyrir við-
reisn þjóðlegrar menningar á öld
inni sem leið. Þar gengu saman
að verki sagnaþulir, stjórnmála-
menn og skáld. — Fyrirlesarinn
skýrði frá þeim tökum, sem skáld
eins og Russel, Yeats, Synge,
Stephens og Lady Gregory beittu
við hetjusagnirnar og hvernig
þær hefðu i raun og veru verið
kjarninn i sjálfsmeðvitund þeirra
stjórnmálamanna og óbreyttu
liðsmanna, sem.ljetu lífið í or-
ustunni um pósthúsið í Dublin á
páskum 1916. Minnsmerkið, sem
þar stendur, um hina föllnu, er
þá og líka af írskri sagnhetju,
sem batt sjálfa sig við klett, svo
að hann dæi standandi og augliti
til auglitis við óvinina.
Það varð að ráði, þegar ákveðn
ir voru háskólafyrirlestrar pró-
fessors McHughs, að hann flytti
jafnframt erindi um Abbev-Ieik-
húsið, þjóðleikhúsið írska, á veg-
um Þjóðleikhússins hjer. Þessi
erindi verða tvö og hefst hið
fyrra í dag kl. 5 í æfingasal Þjóð-
leikhússins ,inngangur frá Lind-
rgötu.
Abbey-leikhúsið hefur, eins og
kunnugt er, staðið í fylkingar-
broddi í frelsisbaráttu íra, en er
jafnframt heimsfrægt fyrir skáld-
leg viðfangsefni og listræna með
ferð þeirra. Prófessor McHugh
hefur á undanförnum áruni gagn-
rýnt leikhúsið harðlega og hvalt
til stærri átaka. Var hann annar
tveggja skálda, sem risu upp í
sjálfu leikhúsinu haustið 1917 og
mótmæltu sleifarlagi, sem þeim
fannst þá vera komið á flest mál-
efni leikhússins. Þessi gagnrýni
vakti geysilega eftirtekt og varð
m. a. til þess, að leikkonan Ria
Mooney var kvödd aftur að leik
húsinu sem leikstjóri, en hún
hafði eins og fleiri leikarar írskir
leitað vegs og frama í Banda-
ríkjunum, sömuleiðis var Walter
Macken, skáld og forstjóri írska
leikhússins í Gahvay, kallaður
til starfa við leikhúsið. Um hin
miklu átök og umbrot, sem orðið
hafa í írska þjóðleikhúsinu og
gert hafa það sögufrægt, munu
erindi prófessors McHughs sr.úast
á aðra hönd, en hina um höfuð-
skáldin Yeats, Synge, O’Casoy og
Vincent Carroll, sem skapað hafa
írskum leikbókmenntum for-
ustusess í heimsbókmenntunum.
L. S.
endur. Hæstu einlcunn hlaut
Hallgeir Júlíusson, er hlaut
9,02 í aðaleinkunn. Hlaut hann
verðlaun úr verðlaunasjóði
skólabarna, og einnig frá Rotary
fjelagi Hafnarfjarðar. — Voru
bæði verðlaunin bækur. Krist-
ján Bessi Ólafsson hlaut verð-
laun úr verðlaunasjóði skóla-
barna, fyrir að hljóta ágætis-
einkunn í bóklegum námsgrein-
um. Sigurjón Gíslason hlapt
verðlaun úr ferðasjóði skóla-
barna fyrir sund og fimleika.
Heilsufar skólabarna. var
venju fremur gott. — S. 1. mánu
dag fóru börnin í skemmtiferða
lag austur í Vík í Mýrdal.
Barnaskólaböraum raun
fjulga
Skólastjóri barnaskólans, Guíf
jón Guðjónsson, gat þess í við-
tali við frjettamann blaðsins, að
tala skólabarna myndi á næstu
1 til 2 árum aukast að mun, og
mætti búast við að aukningin
á þessum árum næmi að jafn-
aði 100 nemendum og verða
jafnvel fleiri er frá liði. Sagði
skólastjórinn að aukning þessi
stafaði af fólksfjölgun í bænura
og' fjölgun barnsfæðinga á ár-
unum 1940 til 1948.
nefndir og hreppsnefndir? Hvað
gerir Eyrbekkingafjelagið.og al-
menningur?
1/6. ’50.
V. G.
Sfaddur á Cyprus
J&auðarefsing afnumin
VÍNARBORG — Ákveðið hefur
verið að afnema dauðarefsingu i
Austurríki.
ur öll upp úr sjó, í þeirri von að
þeir vaxi svo einhverntíma að
viti, efnum og áræði, að byggja
þar ofan á. Við fjörusandinn
'þarna innanvið, er lórjið (,,Leg-
an“) tilbúið fyrir nokkur hafskip
og fjölda fiskibáta, ef ekki þyrfti
að óttast brimið í stórflóðum.
Mörgum hundruðum metra utar
er hraunbrún, „brimgarðurinn"
Og skerjaklasi fnill'i. Þar á brótna
úthafsöldurnar, ö'g væru því
miklu aflminni. er þær fjellU á
hliðarfláa steinlímda virkisins —
sem vitanlega þyrfti að taka hátt
upp úr venjulegu. stórstraums- voru, Ijetu lífið.
LONDON, 5. júní — Hertog-
inn af Edinborg hefur nú lokið
þriggja daga heimsókn til eyj-
arinnar Cyprus Hann mun
bráðlega taka við stjórn flota-
snekkjunnar ..Magpie“.
—Reuter.
50 ára feikafmæli !
Svövu iónsdóttur
AKUREYRI, 5. júní. — Eins og
gert hafði verið ráð fyrir hafði
Leikfjelag Akureyrar hátíða-
kvöld fyrir frú Svövu Jónsdótt-
ur, leikkonu, í tilefni af 50 ára
leikafmæli hennar, laugardag-
in 3. þ. m. í samkomuhúsi bæj-
arins. — Tóku þátt í því auk
margra leikenda ýmsir bæjarbú
ar, er allir voru mættir kl. 8
síðdegis.
Fyrst var leikinn stuttur sjón
leikur, er nefndist „Góðúr og
Vondur“. Aðalhlutverkið Ijek
frú Svava. Aðrir leikendur
voru Jón Norðfjörð, Guðmund-
ur Gunnarsson, Björn Sigmunds
son og Júlíus Oddsson.
Eftir leikinn var setst að kaffi
drykkju og fóru þá ýmis
skemmtiatriði fram. — Flutti
formaður Guðmundur Gunnars
son, ávarp til heiðursgestsins,
las upp símskeyti er borist
höfðu. Þar næst hjelt Þorsteinn
M. Jónsson, skólastjóri, ræðu,
þar sem hann minntist hins
langa og glæsilega leikstarfs
frú Svövu. Þá söng Jóhann Kon
ráðsson nokkur lög með undir-
ieik Áskels Jónssonar.
Þá kvaddi heiðursgesturinn,
frú Svava sjer hljóðs og þakkaði
FLENSBORGARSKOLANM í Leikfjelagi Akureyrar fyrir þá
Hafnarfirði var sagt upp 10. sæmd’ sem Það hefði £ynt henm
maí s. 1. Nemendur á vegum1 bæði f>'rr °S siðar' Jón Nol’ð-
skólans voru s.l. skólaár um ! f-iorð las UPP kvæöiö Helga jaris
250, þar af um 180 í Flensborg-
arskólanum sjálfum.
Flensborgarskólan-
um sagt upp
OruStuflugVjel ferst
NEW YORK — Bandarísk þrýsti-
ibftsknúin orustufhigvjél hrapaði
; Frá skólanum útskrifuðust 38
gagnfræðingar og 14 nemendur
þreiútu landspróf. Heilsufar
skólanemenda var yfirleitt gott,
og skemmtanalíf skólans heil-
I brigt og skemmtilegt.
[ Við. skólauppsögn vor'u mætt-
ir næstum allir nemendur er
brautskráðust frá skólanum fyr
ir 20 og 25 árum. Færðu full-
trúar árganganna skólanum
I,
idóttir, eftir Davík Stefánsson.
j Bræðurnir Jóhann og Jósteinn
Konráðssynir sungu .tvísöngva.
Að síðustu var svo stiginn dan;
til kl. 2.
I Frú Svövu bar'st mesti sægur
blóma. Guðmundur Gunnars-
I soh stýrði hófinu, er fór híð
besta fram. — H. Vald.
7.700 blöð
IWASHINGTON — Rússár haíá
itilkynnt ópinberlegá,' áð um
7.700 blöð sjeu nú gefin út i
riýlega til jarðar við flugvöll' ..Beningagjafir, er_ skyldu renna (Ráðstjórparríkjunum. —- .ÁsKrifw
sinn. Þeir tveir, sém í vjelinni í minningarsjóð Ögmundar Sig- endafjöldinn, segir sama hejmiBÍ,
urðssonar, fyrrv.. skólastjóra. neniur 35,500,000.