Morgunblaðið - 15.07.1950, Blaðsíða 7

Laugardagur 15. júlí 1950.
MORGUNBLAÐIÐ
Fyrstí 1
Bandaríkjanna
ur Kosningar í Danmörkn í hausl
í Chicago
Eftir Alfred King, frjettaritara
Reuters í New York.
ÁKVEÐIÐ hefir verið að halda
fyrsta alþjóðlega vörumarkað
Bandaríkjanna í Chicago 7.—20. ■
ágúst n. k. Markaður þessi verð
ur geysi fjölbreyttur og mik-
ill. Er nú verið að ljúka undir-
búningi öllum. Framkvæmda-
stjóri markaðsins, John Gage,
komst svo að orði um hann fyr-
ir skömmu, að hann væri „sölu-
búð fyrir allar vörur heims“.
Að öllum líkindum verða gerð-
ír þarna stórfelldir vörusamn-
ingar.
Markaðnum verður skipt nið
ur í deildir eftir vörutegundum
og mun þar koma vel í ljós,
hvaða vörur eru sterkastar og
ódýrastar. Munu þar vera í
fullu gildi lögmál frjálsrar sam-
keppni, svo að þeir framleiðend
ur dragast aftur úr sem ekki
gæta vöruvöndunar.
Markaðurinn er of seint til
'þess að vörur þessar geti kom-
ist á hinn almenna haustmark-
að, en kaupmenn geta hæglega
gert vörupantanir sínar til jól- I
anna á vörumarkaðnum í
Chicago.
39 lönd með 20 þús. ferm.
sýningarsvæði
Þarna verða sýndar og seld-
ar vörur frá 39 löndum. Meiri
hlutinn verður að vísu frá
bandarískum fyrirtækjum, en
sex önnur lönd Vesturheims
munu koma þar fram með vör-
ur sínar, 24 Evrópulönd og átta
lönd í Afríku og Asíu. Búist er
við að fyrirtæki, er sýna, verði
minnsta kosti 1500 og markaðs-
svæðið nái yfir um 20 þús. fer-
metra.
Evrópsk fyrirtæki hafa þegar
pantað um 12.000 fermetra
markaðssvæði og munu þau
hafa þar á boðstólum allar hugs
anlegar vörutegundir. — Það
eru hjerumbil eingöngu Evrópu
ríki, sem njóta Marshall-aðstoð
ar, sem þarna koma fram.
Fyrirtæki í A.-Asíu fá í sinn
hlut 600 fermetra markaðs-
svæðis. Þar verða sýndar vör-
ur frá Hong-Kong, Indlandi,
Japan, Koreu og Ceylon. —
Egyptaland fær í sinn hluta 140
fermetra. Önnur lönd er sýna
eru m. a. Kanada, Argentína,
Kúba, Mexíkó, Kolumbía, Brasi
lía og Peru. Frá Evrópu eru
þetta helstu sýningarlöndin: —
Frakkland, Vestur-Þýskaland,
Bretland, ítalía, Svíþjóð, Hol-
land, Júgóslavía og Belgía.
Vörumarkaðurinn er svo gíf-
urlega stór, að hann fyllir f jórar
risabyggingar í Chicago. Hver
bygging verður deild út af fyrir
sig með sjerflokka vörutegunda.
Getur aukið markaði
Evrópuþjóða
S. 1. ár kom fyrst fram uppá-
stunga um að halda alþjóða-
vörumarkað í Bandaríkjunum
á sama hátt og gert hefir verið
í Evrópu. Verslunarmálaráðu-
neyti Bandaríkjanna lagði á-
herslu á að þetta kæmist í verk
og efnahagssamvinnustjórnin í
Washington hvatti eindregið til
þess, enda fyrirsjáanlegt, að
þetta gæti aukið markaði Ev-
rópuþjóðanna í Bandaríkjun-
um.
Það var samt einkaframtakið
sem kom þessu í verk. Verslun-
armenn og gistihúseigendur í
Chicago mynduðu snemma á
þessu ári fjelagsskap sem átti
að vinna að undirbúningi máls-
íns. Starfsmenn fjelagsins tóku
Kaupmannahöfn,
í júlí 1950.
1ALLIR stjórnmálaflokkar i
sjer ferð á hendur til Evrópu Danmörku búast við þingkosn
og kynntu sjer alþjóðlegu vor- ingum í haust, einu ári áður en
markaðina í Milano, Brussel og kjörtímabilið er útrunnið. —
Utrecht. Er nú allt undirbúið Fulltrúar aðalstjórnmálaflokk-
undir opnun markaðsins. anna eru í sumar að reyna að
koma sjer saman um stjórnar-
Venjulegar og óvenjulegar ' skrárbreytingu. Náist samkomu
vörur lag um hana, verður stjórnar-
Vörusendingarnar eru þegar skrárbreytingin samþykkt í
farnar að berast að og síðar verð haust, og verður þá að rjúfa
ur unnið að því að stilla þeim t>ing og stofna til nýrra kosn-
upp. Þarna verður útskorið fíla- inSa- En naist ekki samkomu-
bein frá Hong-Kong, gimstein- lag um ni'ia stjórnarskrá er bú-
ar frá Ceylon, inniskór frá Kor-
eu, svampar frá Trieste, blý-
antsyddarar frá Illinois, Banda-
ríkjunum. Þetta eru nú flest
vörur, sem algengt er að sjá í
venjulegum verslunum.
En hvað segið þið um vjel til
að brjóta skurn á eggjum, —
ist við að kosningar til *Þjóð-
þingsins verði samt sem áður
óhjákvæmilegar vegna ágrein-
ings milli flokkanna um ráð-
stafanir gegn vaxandi greiðslu-
halla. Stjórnarskrármálið og
greiðsluhallinn eru þvi þau tvö
mál, sem efst eru á dagskrá
hún er frá Amsterdam, Hollandi a meðan Ríkisþingið hefir sum-
eða neðansjávar sími frá Lond- arfli’ hinginu var slitið í lok
on, eða pappír í peningaseðla ma’ °®, a hað k°ma aftur
frá Stokkhólmi, tilbúin hús frá
Helsingfors, geislavirk efni frá
Ottawa.
saman í byrjun október.
Stjórnarskráin
Núgildandi stjórnarskrá
| Danmörku er 35 ára gömul.
Er
agreimngur um
Stjórnarskrármálið
Pffir Dál Innccnn jkunnugt er, breytingu á kosn-
" * ingalögunum þess efnis, að eng'
| inn flokkur megi hafa fleiri sæ’.i
Ennfremur eru aðalfloltkarn- i Þjóðþinginu en sem svarar
ir sammála um, að ríkiserfða- atkvæðamagni flokksins i öllu
lögunum verði breytt þannig, landinu. Vinstrimenn tapa 7—3
að konur geti erft ríkið. Kon- þingsætum vegna þessarar
ungshjónin dönsku eiga sem breytingar. Vilja þeir komast
kunnugt er enga syni en 3 dæt- hjá þessu tapi með því að breyta
kosningalögunum að nýju. E*\,
þetta vilja hinir flokkarnir ekki
taka i mál.
Deilan um afnám Landsþings
ins og breytingar á kosningalög
unum gerir að verkum, að allir
flokkar eru orðnir vondaufir
um, að samkomulag náist um
stjórnarskrárbreytingu.
Almenningur í Danmörku
virðist hafa lítinn áhuga á1
stjórnarskrármálinu. Er meira
talað um efnahagsmálin, sjer-
staklega hið ískyggilega ástan v
i gjaldeyrismálunum.
ur.
Samkomulag hefir líka náðst
um ýms önnur atriði, þ. á m.
um vararáðherra. Sumir ráð-
herrar, sjerstaklega utanrikis-,
hermála- og viðskiptamálaráð-
herra verða oft að sitja alþjóða-
fundi erlendis. Er því talið
æskilegt, að þeir hafi vara-
menn.
Aftur á móti er mikill ágrein
ingur milli flokkanna um tvö
aðalatriði, nefnilega hvort af-
nema skuli Landsþingið og
hvaða breytingar skuli gera á
kosningalögunum í sambandi
við stjórnarskrárbreytingu.
Kosningafyrirkoniulagið
Landsþingið er kosið eftir
öðrum reglum en Þjóðþingið. Er
ekki aðeins munur á kosninga-
aldrinum, eins og þegar hefir
verið nefnt. Þjóðþingið er kos-
ið til 4 ára og er hægt að rjúfa
Atómefnadeildin
Þarna verða á boðstólum hún að ýmsu leyti orðin úrelt.
margskonar geislavirk atómefni Hefir lengi verið unnið að því
og sjerstök deild er kölluð at- að breyta henni. Vorið 1939
ómstöðin. Þar mun bandaríska samþykkti Ríkisþingið nýja
fyrirtækið Westinghouse sýna stjórnarskrá, en hún fjekk ekki
tæki til þess að vinna Úraníum. nægilega mörg atkvæði við eft-
Það var fundið upp árið 1941. irfarandi þjóðaratkvæði. Þurftu
Fram til þessa tíma hafði Úran- 45% af atkvæðisbærum kjós-
íum vinnsla í Bandar.. verið að- endum að greiða henni atkvæði,,
eins örfá grömm á dag, en með til að hún gæti öðlast gildi, en Þa®> óður en kjörtímabilið er á
þessu nýja tæki varð hún hún fjekk ekki nema rúmlega jencla. Landsþingið er kosið til
skyndilega allt að því 50 kg. á 44%. Margir kjósendur sátu ' ^ ara- Fjórðungur þingsins er
dag. Á vörumarkaðnum geta nefnilega heima. Þessir svoköll- j k°sinn af Landsþinginu sjálfu.
gestir sjeð, hvernig Úraníum er uðu ,.sófakjósendur“ komu ' Hinir Landsþingsmennirnir eru
unnið í tæki þessu. þannig í veg fyrir að stjórnar- ' k°smr af þjóðinni við óbeinar
skránni yrði breytt. Aðallega ' kosningar. Má ekki rjúfa Lands
vinstrimenn voru andvígir ýms hingið, nema þegar um stjórn-
um atriðum í hinni fyrirhuguðu arskrárbreytingu er að ræða. Er
stjórnarskrá. Eftir þetta hefir t>ví oft svo ástatt, að aðrir flokk
Dönum verið Ijóst, að svo að ar hafa meirihluta i Landsþing-
segja vonlaust er um, að stjórn- ;inu en 1 Þjóðþinginu.
Þungamiðja danskra stjórn-
mála hefir síðan 1901 verið í
Er það undir
vinstrimenn, róttæki flokkaskiptingunni þar komið,
inn og jafnaðarmenn hverjir skipa stjórn i landinu.
Græna malstofan
í Hveragsrði
Erjeghafði lokið aðalerindi sí'f^ybreyting verði samþykkt ]
var jeg staddur í Hveragerði ^ þioðaratkvæði Jiema fjorir;
þar, fýsti mig að heimsækja aðalflokkarmr> nefmlega rhalds Þjo8þin@nu.
grænu matstofuna. Knúði jeg fjokknr
sjeu sammála um hana.
þar dyra. Dyrnar opnuðst og
út kom ungur maður, vel á sig
kominn. Spurði jeg eftir fram- j
kvæmdarstjóra matstofunnar, ina síðari kom stjórnarskrár-
hr. Sigurjóni Pjeturssyni á Ála- malið aftur á dagskrá. Rikis-
fossi. Hann var ekki við, errjeg þiugið skipaði haustið 1945
var þegar leiddur inn og seidd- nefn(á til að undirbúa stjórn-
ur yli hússins. Græna matstof- arskrárbreytingu. Lengi frjett ........... .... ......
an er í nýja barnaskólanum í ist hhð af starfi þessarar nefnd- , þykktum Þjóðþingsins. Enginn
Hveragerði. Þar eru salarkynni ar- En fyrir halfum öðrum mán
góð og umhverfi rúmgott. Var uðl hvaffi Hedtoft flokkana til
jeg leiddur i dagstofu vist- að koma síer saman um stjórn-
manna. Snýr hún móti degi og arskrarhreyfingu fyrir hausúð.
sól, er rúmgóð og búin hinum hiefnclin hefir því upp á síðkast
besta húsbúnaði Sá jeg þar ið halchð hvern fundinn á fæt-
bækur, er ætlaðar eru vist- ur. oðrum °g mtlar að ljúka
mönnum til lesturs. Er þar sfo1 fl,m sinum fyrir 15. septem
meðal annars biblían, sálma- her- 1 |ok Juni fók nefndin sum
bókin, Árin og eilífðin, íslands ai,fli fram 1 ágúst. Hafði þá
þúsund ár, Ijóðmæli Hallgríms naðst samk°mulag um ýms
Pjeturssonar, Jónasar Hall- atllðl-
grimssonar og fleira, allt úr
iEn Landsþingið getur fellt lög
.. „ 'eða breytt lögvm, sem Þjóð-
Skommu eftir heimsstyrjöld- þingig hefir samþykkt. Þetta
gerði Landsþingið oft fyr á tím
um. En síðastliðinn hálfan ann-
an áratug hefir þetta þing ekki
verið annað en skuggaþing,
sem ekki hefir amast við sam
I getur þó verið viss um, að ekki
kunni seinna að rísa upp nýjar
deilur milli Landsþings og Þjóð
þings.
Sundmót
í Skagdfirði
Sauðárkróki, 10. júlí.
HIÐ Árlega sundmót Ungmenna -
sambands Skagafj., var haldið vi'ð’
Varmahlíð sunnud., 9. júlí s. 1.
Þrjú sambandsfjelög tóku þátt v
mótinu. F. Umf. Fram, T, Umf,
Tindastóll, H. Umf. Haganes ■
hrepps.
Helstu úrslit:
50 m. brmgusund telpna:
1. Guðbjörg Felixdóttir F., 47.
sek.
50. m .bringusund drengja:
1. Jósafat V. Felixson, 43,1 sek.
50 m. frjáls aðferð kvenna:
1. Guðbjörg Felixd., F. 48,1 se> .
100 m. bringusund karla:
1. Eiríkur Valdemarsson, F.
42,3 sek.
50 m. frjáls aðferð karla:
1. Jósafat Felixson F. 43,5 sek.
200 m. bringusund karla:
1. Eirikur Veldemarsson, F.
3:28,4 mín.
500 m. frjáls aðferð karla:
1. Eiríkur Valdemarsson,
9:32,6 min.
F.,
\>als bækur.
L
t Samkomuiag um rýmkun
Að lítilli stundu liðinni kom kosningarjettar
Vilja afnema Landsþingið
Jafnaðarmenb og róttæki
flokkurinn vilja helst afnema
Landsþingið, en geta þó fallist
á, að Ríkisþingið verði í tveim-
ur deildum með svipuðu fyrir-
komulagi og á íslandi og í Nor-
egi, nefnilega að alt Rikisþing-
ið verði kosið í einu lagi, og að
' það skifti sjer sjálft í tvær
Sigurjón inn Svipstór og fyrir- Allir aðalflokkarnir eru sam- deildir. íhaldsmenn geta geng-
mannlegur. Heilsaði jeg honum mála um að rýmka kosninga- ið að þessari tillögu, ef vinstri-
og tjáði honum, að jeg væri ekki rjettinn. Nú þurfa Danir að menn fallast á hana. En vinstri-
kominn með ófriði á hendur vera 25 ára að aldri til að geta menn halda fast við, að Þjóð-
honum og hirð hans, heldur greitt atkvæði við kosningar til þing og Landsþing verið kosið
langaði mig til að gista frið- Þjóðþingsins (neðri deildar Rík hvort fyrir sig, og að ekki megi
saman bekk með honum og isþingsins) og 35 ára til að rjúfa Landsþingið.
kvnnast háttum og siðum þessa hafa kosningarjett við kosning-, Sumir halda þó, að vinstri-
sjerstæða heimils. — Þetta er ar til Landsþingsins (efri mál- menn kunni að slaka til við-
fvrsti vísirinn að náttúrulækn stofunnar). Margir vilja færa víkjandi Landsþinginu, ef
ingahæli hjer á landi Sigurjón kosningaaldur niður í 21 ár, en kosningalögunum verður breytt
bauð mig velkominn og bauð þefta mætir mikilli mótspyrnu þeim í hag. Vinstri flokkurinn
mjer að snæða miðdag með sjer af hálfu vinstrimanna (bænda- hefir aðallega fylgi i sveitum,
og vistmönnum. Þar er borð flokksins). Varð það að lokum i tiltölulega fámennum kjör-
aðlaðandi. dúkur á borð breidd- að samkomulagi milli fjögra að- ' dæmUm. Hefir flokkurinn árum
ur og heilsusamlegur beini alfiokkanna, að kosningaaldur1 saman fengið of mörg þingsæti
fram reiddur. verði færður niður í 23 ár bæði' samanborið við atkvæðamagn
Á borðum var þar íslenskt við kosningar til Þjóðþingsíns jhans. En fyrir tveimur árum
Frh. á bls. 8 . °S Landsþingsins. samþykkti Ríkisþingið, sem
4x331/3 m. boðsund drengja:
1. Umf. Tindastóll 1:56,8 sek.
4x331/3 m. boðsund telpna:
1. Umf. Haganeshr. 2:21,6 sek.
4x33 1/3 m. bingub.s. karla:
1. Umf. Fram 1:55,1 sek.
1 unglingasundum var miða'ð
við 15 ára aldur og jmgri. — í 500
m. sundinu var keppt um Grettis
bikarinn i 10. skipti, en hann er
farandgripur. Kári Steinsson
hefir unnið bikarinn fjórum sinn
um en Gisli Felixson fimm sinn ■
um. Þrenn verðlaun voru veitt i
hverri grein.
Mótið hófst kl. 16 með því aS
Halldór Benediktsson flutti á-
varp. Sr. Gunnar Gíslason prje-
dikaði og karlakórinn Heimir
söng. Að lokinni sundkeppninni
var stiginn dans. Um 500 manns
sótti mótið sem fór hið besta
fram.
Jón.
Norðmenn klífa Hlmalaya
LAHORE: — Norskur leiðang-
ur spreytir sig nú á að klifn
Himalaya. Hyggst hann ná tind
inum Thirich Mir, sem er
25,263 feta hár. ,