Morgunblaðið - 02.08.1950, Blaðsíða 6

6
UORGUJSBLAÐI&
Miðvikudagur 2. ágúst 1950.

Yíkverji skrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Útg.: Bf. Arrakur, Reykjavflc. w
Fraxnkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Eitstjóri: Valtýr Stefánsson fábyrgSarwt l
Frjettaritstjórl: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Eistjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstrœti 8. — Sími 1600.
Lesbók: Arni óla, simi 8045.
(Askriftargjald kr. 14.00 á mánuði, innanianda.
t iausaaAla M aura ainUkið. 85 aura með Lesbók.
„Markaðserfiðleikar“
heima fyrir
MEÐAN matvælaskortur var í heiminum og hægt var að
selja flest matarkyns sem tönn á festi, var lítið spurt um
vörugæði. „Svöngum manni verður alt að mat“.
Síðan matvælaframleiðslan í heiminum færðist í eðlilegra
horf, hefir þetta breyst, sem eðlilegt er.
Við íslendingar höfum unnið að því á síðustu árum, að
gera verkun fiskaflans fjölbreyttari en hún áður var. Mikill
hluti af góðfiski þeim, sem íslendingar hafa veitt á undan-
förnum árum og öldum hefir verið tilreiddur fyrir fátækasta
hluta viðskiftaþjóðanna. Og meðferð vörunnar frá okkar
hendi verið eftir því.
Með því að breyta meðferðinni í hraðfrystingu, var stílað
því, að gera góðfiskinum þau skil, að hann sómdi sjer á
borðum jafnt ríkra sem fátækra.
Þetta hefir ekki tekist enn, sem skyldi, eftir þeim upplýs-
ingum sem nú eru komnar fram í þessu efni.
Almenningur hefir heyrt kvartanir um tilfinnanlegt verð-
ffcil á þessari vöru, en ekki getað gert sjer grein fyrir því að
óilu leyti, hvernig á. því verðfalli hefir staðið. Nema hvað
það er eðlilegt og skiljanlegt öllum að eftir því sem mat-
vælaframleiðslan e\-kst, eftir því má búast við að eftir-
spurnin verði daufari.
Önnur skýring er komin á þessu, sem taka verður til
gieina.
Samkvæmt skýrslu þeirri, sem fiskiðnfræðingur Marshail-
í ðstoðarinnar, mr. Edward H. Cooley hefir gefið, um íslensk-
an fiskiðnað, hefir okkur ekki tekist enn, að nota fiskinn eins
vel, og gæði hans gefa tilefni til Fiskurinn er frábær að
gæðum þegar hann kemur uppúr sjónum. En hann skemm-
ist vegna ljelegrar meðferðar á leiðinni til neytendanna,
svo að hann er lítt seljanlegur, a. m. k. í Vesturheimi, fyrir
það verð, sem fyrir hann ætti að fást, fengi hann hina æski-
legustu meðferð.
Okkur vantar gjaldeyri. Gjaldeyristekjur þjóðarinnar eru
svo af skornum skamti á meðan síldin lætur af sumarheim-
sóknum sínum til Norðurlandsins, að tekjurnar hrökkva
ekki nándar nærri til þess að uppfylla þær kröfur, til viður-
væris og lífsþæginda, sem þjóðin gerir í dag.
Kröfur eru bæði tíðar og háværar um, að leita þurfi mark-
aða út um víða veröld, til þess við getum komið framleiðslu
ökkar út. Og almenningur í landinu fellst á, að alt mögulegt
þurfi að aðhafast, til þess að markaðir finnist og þeir verði
trygðir fyrir lífsafkomu landsmanna.
En eftir að þjóðin hefir heyrt þess getið frá fagmanni, að
verkun og allri meðferð hraðfrysta fiskjarins sje ábótavant
hier heima fyrir, að beint gæti óþrifnaðar í meðferðinni og
fiskurinn sje ólystugur þegar til neytenda kemur, kaupendur
sem kaupa fiskinn í stórum stíl, geti ekki treyst að vöru-
gæði sjeu jafn góð, þó góður fiskur sje innanum stórar
sendingar, þá er sýnt, að markaðleitir um allan heim koma
hjer ekki að fullum notum.
Segja verður við þá ágætismenn, sem hafa þessi mál með
höndum: „Líttu þjer nær, liggur í götunni steinn“. Sá gotu-
steinn er ekki á heimsslóðum markaðanna, heldur hjer heima.
Vandvirkni í meðferð útflutningsvöru hefir eldrei verið
rík í eðli landsmanna. Til þess liggja margar ástæður, fornar
og alkunnar, sem óþarft er að telja hjer upp.
Stefnt er jafnan að því hjer, að háfa fenginn sem mestan
að vöxtum. Minna um það hirt, að hver aflahlutur, sem á
land kemur, geti orðið sem verðmætust vara. I stað þess að
halda fast við það sem affarasælla er, að vanda hvern þann
hiut, sem selja á til útlanda og gera fenginn sem verðmæt-
asfan.
Vonandi tekst þeim mönnum, sem við framleiðslu og frá-
gang hraðfrysta fisksins fást, að ráða fram úr þessum mál-
um. Að sínu leyti eins vel og þeim ágætismönnum tókst,
'að koma saltfíski okkar í álit í Miðjarðarhafslöndunum,
íyrir nálægt hálfri öld, með vandvirkni og samviskusemi
ög bjarga þannig ótöldum miljónum í hið fátæka frumbýl-
ings þjóðarbú íslendinga.
UNDIR SMÁSJÁNNI
ÍSLENSKUR stjórnmálamaður komst svo að
orði, þegar hjer voru herlið frá Bretum og
Bandaríkjamönnum, „að íslendingar væru
undir smásjá tveggja stórvelda“. Það var
rjett athugað. En enginn má telja sjer trú um,
að við sjeum lausir við smásjárathuganir er-
lendra manna. Ef nokkur breyting hefur á
orðið er hún sú, að fleiri þjóðir hafa okkur
undir smásjánni, en á styrjaldarárunum.
Hingað koma nú blaðamenn frá ýmsum
löndum og segja lesendum sínum frá þeim
athugunum, sem þeir gera á íslensku þjóð-
lífi. Veldur þar mjög, hver á heldur, eins og
gengur.
Undanfarna daga hefur dvalið hjer á landi
danskur blaðamaður, Leif B. Hendil, sem er
ritstjóri við „Ekstrabladet“ í Kaupmanna-
höfn.
*
SANNGJÖRN OG
GLÖGG FRÁSÖGN
í GREIN um ísland eftir Hendil s.l. miðViku-
dag segir hann frá íslandi á einkar. gteinar-
góðan hátt og verður ekki annað sagt, en að
hann skrifi af mikilli sanngirni og skarp-
skygni. Hann segir kost og löst í vinsamleg-
um tón. Hann hefur augsýnilega hrifist af
landinu og sjer margt gott með þjóðinni, en
ýmislegt, sem við tökum ekki eftir i daglega
lífinu, verður glöggt í gestsauganu.
Hjer eru ekki tök á að rekja grein Hendils
í heild,-en minnast má á einn kafla, sem er
þess verður að honum sje gaumur gefinn.
•
ÓÞÖRF VIÐKVÆMNI
HENDIL lýkur grein sinni með því að minn-
ast á þá viðkvæmni, sem komið hafi fram
meðal fólks út af því, að ísland og íslend-
ingar hafi verið affluttir í dönskum blöðum
undanfarið og að þau geti ekki unnt íslend-
ingum sannmælis. Nefnir hann þar dæmi um
að íslendinga hafi að litlu verið getið í sam-
bandi við Evrópumeistaramótið í bridge og
segir frá því, að nokkrir íslendingar hafi
skoðað það, sem móðgun við íslendinga, að
Ijósmynd birtist í dönsku blaði af Geysi —
á höfði!
•
HARÐUR DÓMUR
COOLEY-ÁLITIÐ svonefnda — skýrsla amer
ísku sjerfræðinganna, sem hingað komu í vor
til að kynna sjer íslenska fiskframleiðslu —
hefur að vonum vakið mikla athygli og um-
tal. í álitinu fellst harður dómur. Þar segir
hreint og beint, að íslendingar, sem eigi ein-
hver auðugustu fiskimið heimsins, þar sem
besti gæðafiskur veraldarinnar veiðist, eyði-
leggi hann svo í meðförum, fyrir vankunnáttu,
slóða- og sóðaskap, að hann sje ill seljanlegur
á heimsmarkaðnum, eða þar sem best verð
fæst f.yrir hann.
BEISKUR KALEIKUR
ÞETTA kann mörgum að þykja nokkuð beisk-
ur kalleikur að bergja, en staðreyndunum
verður ekki neitað og óneitanlega eru rök
Cooley’s, sem hann færir fyrir máli sínu svo
glögg, að ekki verður um villst rjettmæti stað-
hæfinga hans.
KVENMANNSHÁR
í FISKFLAKINU
HREINLÆTI allt í meðferð matvæla hefur
aukist svo stórkostlega síðasta mannsaldur-
inn, að ekki þýðir lengur að bjóða menning-
arþjóðum annað en hreinan og vel með farinn
mat. Því miður höfum við ekki gert okkur
þetta ljóst, sem skyldi, sem ótal dæmin sanna,
bæði í meðferð þeirra matvæla, sem seld eru
innanlands og þess, sem við viljum selja til
útlanda.
Sem dæmi um nákvæmni eftirlitsmanna
þeirra fyrirtækja,. sem kaupa og selja mat-
væli í Ámeriku er. sagan um kvennmanns-
hárið í fiskflakinu frá íslandi.
FISKSENDING REKIN AFTUR
ÞAÐ BAR. við fyrir ekki alllöngu, að eitt af
stærstu matvælafyrirtækjum Bandaríkjanna
gerði kaup á talsverðu magni af hraðfrystum
íslenskum fiski, fyrir verð, sem seljandi taldi
gott. Það, sem mest þótti þó um vert var að
fá viðskiptasamband við þetta stóra fyrirtæki,
sem ekki hefði munað um, að kaupa af okkur
stóran hluta af hraðfrysta fiskinum, sem við
framleiðum.
En sem sagt, kaupin voru gerð og sending-
in kom á tilsettum tíma. Eftirlitsmenn hins
stóra matvælafyrirtækis tóku nokkra fisk-
pakka og skoðuðu í þá, eins og þeirra er vani
og skylda.
í einum pakkanum fundu þeir kvenmanns-
hár á fiskflalíi. — • En það þótti þeim
nóg ástæða til að neita að taka \nð fiskinum
og ráku sendinguna aftur til baka.
SKYNSEMI EÐA HROKI
ÞETTA eina litla kvénmannshár evðilagði fyr
ir íslendingum möguleika á mikilli sölu aðal-
framleiðsluvöru okkar. En því miður er þetta
ekki eins dæmi.
Og nú er eftir að vita hvernig fiskfram-
leiðendur taka þeirri gagnrýni. sem þeir hafa
orðið fyrir og gerð er í því skyni að við bæt-
um fiskframleiðslu okkar til þess. að við get-
um notfært okkur þá miklu guðsgjöf í hafinu
umhverfis landið, sem gerir okkur kleift að
byggja þetta land.
Verður aðfinnslunum tekið með skynsemi
og farið að þeim ráðum, sem bent er á til úr-
lausnar, eða verður góðum ráðleggingum tek-
ið með hroka og „hundshaus“? — Á því velt-
ur framtíð íslenskrar fiskframleiðslu.
... ÍÞBÓTTIR ...
ERLENDAB FRJETTIR -
ÍTALÍA vann Sviss í lands-
keppni í frjálsíþróttum með
104 stigum gegn 74. Það vakti
athygli á þessu móti, að Tosi
vann Consolini í kringlukasti.
Besti 400 m. hlaupari ítala,
Siddi, var ekki með.
Nokkur úrslit: 100 m., Lec-
cese, í, 10,8, Penna, í, 10,9. —
200 m.: Moretti, í, 22,3, Leccese
22,5. —400 m.: Grossi, í, 49,3,
Epple S, 49,4. — 800 m.: Fra-
cassi, í, 1,54,3, Tagliapietra
l. 55,2. —r, 1500 m.: Imfeld, S,
3.57.7, Peter, S, 3.57,8. — 110
m. gr.: Albanese, í, 15,00,
Balestra, í, 15,1, Bernard, S,
15,1. — 400 m. gr.: Filiput. í,
53.7, Borgola, S, 55.6. — Lang-
stökk: Lombardi, í, 7,19. — Há-
stökl** 1 Wahli, S, 1,92, Campagn
er, í, 1,90, — Stangarstökk:
ScheurerT S, 4,00 (Þetta er 13.
landskeppnissigur Scheurer. ■—
Þrístökk: Guzzi, í, 14,12. —
Spjótkast: Matteucci, í, 62,34.
—Kringlukast: Tosi, í, 53,46,
Consolini, í, 52,92. Hafliger. S.
Sjö norskir frjáis-
íþróffamenn á EM
OSLO 1. ágúst: — Norska
frjálsíþróttasambandið á-
kvað í dag, að sjö norskir
frjálsíþróttamenn taki þátt í
Evrópumeistaramótimi í
Briissel.
Þeir, sem valdir voru, eru:
Audun Boysen, Tjalve, Stein
Johnsen Tjalve, Erling Kaas,
Tjalve, Ivar Ramstad, Röra,
Martin Stokken, Selsbakk,
Sverre Strandli, Brandval og
John Systad, Viking. — NTB
44,67. — Kúluvarp: Senn, S,
14,81, Profeti, í, 14,13. —
Sleggjukast: Taddia, I, 55,04. —
4x100 m.: ítalía 41,9, Sviss 42,3.
— 4x400 m.: Ítalía 3.16,2, Sviss
3.21,0.
DANSKI þrístökkvarinn og sax
ofónleikarinn Preben Larsen,
sem gat ekki fengið fri frá störf
um til þess að taka þátt í lands-
keppni Dana við Norðmenn og
íslendinga, er nú fluttur frá
Middelfart til Kaupmannahafn-
ar. Mun hljómsveit hans leika
þar það sem eftir er sumarsins.
Larsen hefur tilkynnt, að hann
muni nú byrja að æfa fyrir al-
vöru og taka þátt í danska
meistaramótinu og í EM, ef vel
gengur. Han mun ganga í eitt-
hvert Káupmannahafnarfjelag-
ið, en hafði ekki ákveðið hvaða.
HREINAR tekjur Brasilíu af
heimsmeistaramótinu í knatt-
spyrnu voru sem svarar 13,2
milljónum króna. Tekjurnar
námu alls um 29,7 millj., en
gjöldin 16,5 millj.
Mestar tekjur urðu af úrslita
leiknum milli Brasilíu og Uru-
guay. Aðgöngumiðar voru seld-
ir f^rir 4,7 millj. — Minnstar
tekjur gaf leikurinn á milli
S'.’iss og Mexico, tæp 83 þús.