Morgunblaðið - 22.08.1950, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 22. ágúst 1950
MORGIMBLAÐIÐ
6.
Tveir franskir stúdentar
á ferðalagi um Islanel
Vinna fpsr ferðakostnaði sínum.
MORGUNBLAÐIÐ átti í gær stutt tal við tvo franska stúdenta,
sem nýlega eru komnir hingað til lands og dveljast hjer í
Sumarfríi sínu. Eru það þeir Bernard Tillie frá Amien og
Georges Gaudiot frá Dijon.
,Vinna fyrir dvalarkostnaði
sínum
Þessir ungu menn koma hing-
að með fremur litla ferðapen-
inga. Báðir ætla þeir sjer að
.vinna fyrir ferðakostnaði sín-
Um um landið. En þeir eru full-
ir áhuga fyrir að sjá sig hjer um
pg kynnast landi og þjóð.
Tillie frá Amien kom hingað
með Gullfossi þann 27. júlí. —
Ferðapeningar hans fóru í far-
gjaldið hingað heim. Þegar hing
©ð kom rjeði hann sig í vinnu
uorður á Siglufirði og vann sjer
þar fyrir nægilegum aurum til
þess að geta ferðast töluvert um
Norðurland, m.a. upp í Mývatns
EVeit. Hann kvaðst hafa fengið
ágætar móttökur hvar sem
hann kom og hafa haft mjög
gaman af ferðinni. Hann full-
yrðir að ef Frakkar þekktu
meira til íslands, myndi fjöldi
þeirra ferðast hingað árlega. —
Hann lauk stúdentsprófi á þessu
ári, en mun hefja háskólanám
í rafmagnsfræði á komandi
hausti.
á
Hefur áhuga á norrænum
fornminjum
ið tvö ár í háskóla og lagt þar
stund á bókmenntir. Hann kom
hingað 18. ágúst s. 1. og ætlar
Skarphjeðinn Þorkelsson læknir
HINN 19. apríl s. 1. — síðasta
vetrardag — barst út sú harma
fregn að Skarphjeðinn Þorkels-
son hjeraðslæknir væri látinn.
Þessi tíðindi komu mönnum
mjög óvænt, þó mörgum, sem
nær honum bjugg'u, væri að
vísu ljóst, að hann gekk sjaldn-
ast „heill til skógar“, í sínu erf-
iða og ábyrgðarríka starfi. Við
fráfall þessa mæta manns, hef-
ir
Mínningarorð
og Láru var sex barna auðið og
eru fjögur þeirra á lífi.
Á námsárum sínum stundaði
Skarpsjeðinn allmikið íþróttir
og stóð þar framarlega. Segir
áðurnefndur skólabróðir hans,
að hann hafi einnig þar verið
n. , . fremstur fjelaga sinna. Vil jeg
ems ogsyr^ iofúyfn-h.er-,. þesgu sambandi m viðbótar
geta þess, að dr. Helgi Pjeturss,
lengi minnast hans með sökn
uði.
Gaudiot
Tillie
að ferðast eins mikið og hann
getur um landið. En fyrst hefir
hann útvegað sjer atvinnu í
nokkra daga til þess að vinna
fyrir ferðakostnaðinum. Hann
hefir mikinn áhuga fyrir nor-
rænum fornminjum. Þegar
Morgunblaðið spurði þá fjelaga
um viðhorfin heima í landi
þeirra til alþjóðamála, sögðu
þeir að mikill uggur ríkti þar
meðal almennings vegna atburð
anna í Koreu. Almennt væri þó
ekki álitið að heimsstyrjöld
væri yfirvofandi. Þeir töldu að
fylgi kommúnista færi nú mjög
Gaudiot frá Dijon hefir ver- þverrandi í Frakklandi.
Landsþingi S.Í.B.S. lokið
ÍÁ SUNNUDAGINN lauk sjö-
Unda þingi Sambands ísl. berkla
sjúklinga, en það hafði þá stað-
íð yfir í þrjá daga. Við þing-
lok var ákveðið, að næsta þing
þess, sem ltemur saman eftir
tvö ár, skuli vera haldið annað
hvort að Kristneshæli eða á
ÍAkureyri.
Hjer á eftir verður getið
faelstu ályktanna er þingið
gerði:
7. þing SÍBS fól shambands-
Btjórninni að hefjast handa um
byggingu vinnuskála að Reykja
lundi jafnskjótt og f járfestingar
leyfi væri fengið, því brýn
Bvauðsyn er á að þeim verði
komið upp hið allra fyrsta.
. Einnig fól þingið sambands-
Etjórn að hefja byggingu gróð-
Uirhúsa, svo fljótt sem fjárhag-
jur og aðrar aðstæður leyfðu,
Pg haldið yrði áfram ræktun og
fegrun staðarins.
Þá mælir þingið með því áð
reist Verði íbúðarhús fyrir verk
Stjóra við vinnustofur sam-
foandsins á Kristneshæli og
■geymslupláss, en eins og kunn-
Ugt er rekur SÍBS vinnustofur
þar. Reikningar vinnustofanna
tog vinnuheimilisins voru sam-
þykktir á þinginu og sýna betri
afkomu en áður. Þá voru og
Bamþykktir reikningar sam-
foandsins og vöruhappdrættis-
ins, sem sýna mikið aukna
Btarfsemi ' á síðustu tveimur
érum.
>
StjórnarkjÖr
Þá fór fram stjórnar- og
Btarfsmannakosning, en úr
Btjórn sambandsins gengu nú
þrír menn og skipa hana nú
eftirtaldir menn: Maríus Helga
Bon forseti, Þórður Benedikts-
Bon, Oddur Ólafsson, Ásberg
Uóhannesson, Björn Guðmunds-
son, Þorleifur Eggertsson og
Brynjólfur Einarsson. í vara-
stjórn voru kosnir: Árni Einars
son, Kjartan Guðnason, Selma
Antoníusardóttir og Skúli Þórð
arson. -— Endurskoðendur voru
kosnir: Örn Ingólfsson og Vik-
ar Davíðsson. Fulltrúi í vinnu-
heimilisstjórn var kosinn: Ó1
afur Björnsson, til vara Ást
mundur Guðmundsson og
stjórn vinnustofanna að Krist-
nesi var kosinn Ásgrímur Stef-
ánsson og til vara Kristbjörg
Dúadóttir. í þinglok voru sam
þykktar eftirfarandi ályktanir:
Kveðjur þingsins
7. þing SÍBS, haldið að
Reykjalundi dagana 18.—20.
ágúst 1950, sendir forseta ís-
lands, alúðarfyllstu kveðjur og
árnaðaróskir.
7. þing SÍBS, haldið að
Reykjalundi 18. — 20. ágúst
1950, færir ríkisstjórn íslands
Alþingi og þjóðinni allri bestu
þekkir fyrir frábæran skilning
á málefnum berklasjúklinga og
öflugan fjárhagslegan stuðning,
7. þing SÍBS, haldið að
Reykjalundi 18. — 20. ágúst
1950, vottar Sigurði Sigurðssyni
alúðarfyllstu þakkir fyrir árang
ursríkt og ánægjulegt samstarf
að berklavörnum á íslandi. —
Sömuleiðis þakkar þingið
berklayfirlækni og heilbrigðis-
yfirvöldum landsins fyrir glæsi
lega forustu í framkvæmd heil-
brigðismála meðal þjóðarinnar.
Einnig vottaði þingið samúð
sína aðstandendum þeirra, sem
fórust í hinu hörmulega slysi á
Seyðisfirði.
Að lokum sleit þingforseti,
Jónas Þofbergsson, útvarps-
stjóri, þinginu, með snjallri
' ræðu.
Skarphjeðinn Þorkelsson var
fæddur í Reykjavík 15. febrúar
1912. Hann var sonur hjónanna
Þorkels Guðmundssonar báta-
smiðs, er var fæddur 1878 í
Sálmundarhöfða í Ytri-Akra-
nesshreppi. Borgarfjarðarsýslu,
og Signýjar Guðmundsdóttur,
er var fædd 1877 í Leirulækj-
arseli, Álftaneshreppi, Mýrar-
sýslu. Hófu þau búskap 1902.
Önnur börn þeirra hjóna eru,
Óskar skrifstofumaður og Ásta,
bæði búsett í Reykjavík. For-
eldrar Þorkels voru Ragnheið-
ur Sigurðardóttir. fædd á Hofi
í Vatnsdal, Húnavatnssýslu og
Guðmundur Magnússon, fædd-
ur á Melum í Kjalarneshreppi,
Gullbrigu- og Kjósarsýslu. Var
Þorkell listhneygður og eftir-
sóttur að leika á harmoniku í
samkvæmum. Hann andaðist 7.
apríl 1928 í Reykjavík. Foreldr
ar Signýjar, móðir Skarphjeð-
ins, voru Ásta Guðmundsdóttir,
fædd í Leirulækjarseli, áður
nefndu og Guðmundar Guð-
mundssonar, fæddur á Vals-
hamri í Álftaneshreppi. — Ólst
hún upp hjá Guðmundi afa sín-
um, er var góðum gáfum gædd
ur og hygginn. Hann var sjer-
lega orðsnjall og hagmæltur
vel, enda fóru menntamenn oft
halloka fyrir honum í orðaskift
um og höfðu margir þá gaman
af. Er margt af merku og gáf-
uðu fólki frá honum komið.
Mig brestur heimild.ir til að
fara frekar út í þessi efni, enda
þarf ekki fleiri vitna við til að
sína, að sá sem hjer er minnst,
var af góðu bergi brotinn.
Skarphjeðinn ólst upp hjá
foreldrum sínum fram yfir sex
ára aldur, en 13. nóvember
1918 andaðist móðir hans úr
hi.nni illkynjuðu inflúensu, er
þé gekk í Reykjavík. í næsta
húsi við foreldra Skarphjeðins,
á Barónsstíg 16, bjuggu merkis
hjónin Sæmundur trjesmiður
Þórðarson og Bergþóra Björns-
dóttir. Tóku þau drenginn
fóstur og önnuðust hann með
sjerstakri alúð og umhyggju-
semi. Er mjer vel kunnugt um
að Skarphjeðinn minntist
þeirra oft méð hlýjum hug og
sem sinna bestu foreldra. Þeim
hjónum var nú fljótt ljóst, að
eitthvað mikið bjó í hinum
fríða sveini og var hann látinn
ganga menntaveginn. Fór
snemma að bera á bókhneygð
hjá honurn og námfýsi. Námið
gek-k Skarphjeðni svo vel,
hann var all'taf með þeim efstu
í skóla. Merkur skólabróðir
hans hefir tjáð, að hann hafi
verið framúrskarandi náms
maður og fjölhæfur. — Lauk
þeim námsferli öllum með á
gætum, því árið 1940 tók hann
embættispróf í læknisfræði við
Háskólann hjer. með I. eink
unn og var þá hæstur af
námsfjelögum sínum í þeirri
grein. Sama ár kvæntist hann
eftirlifandi konu sinni Láru
Sesselju, dóttur hjónanna Hall-
dóru Þórðardóttur og Björns
Benediktssonar sjómanns í
Reykjavík. Þeim Skarpsjeðni i
hafði einhverju sinni orð á því
við mig — en hann var allra
manna best glöggur á að sjá
hæfileika manna og atgjörfi —
hve honum þótti mikið til
ressa unga læltnisfræðinema
koma, er hann sá hann í laug-
unum, ekki aðeins fyrir fríð-
leik, heldur og líka hve honum
DÓtti hann tiltakanlega knár og
fimur.
Á háskólaárum sínum gegndi
Skarphjeðinn um skeið læknis-
störfum í ýmsum hjeröðum, en
að loknu embættisprófi, var
hann skipaður læknir í Hesteyr
arhjeraði og var þar til hann
kom hingað til Hornafjarðar
1943. Eftir að hingað kom, var
brátt ljóst að hinn ungi, gáfaði
læknir átti margvísleg hugðar
efni, sem hann vann að í tóm-
stundum. Er hjer fyrst að geta
um hina ríku hneygð hans til
tónlistar, enda gæddur miklum
hæfileikum í þá átt, ljek vel á
píanó og orgelharmonium. Eft
ir hann liggur allmikið söng-
lagasafn. Fimmtán af sönglög-
um hans voru gefin út 1946. —
Eru þau raddsett fyrir karla
kóra. Tvö önnur fyrir blandað-
an kór, hafa komið út í tíma-
ritum. Er annað þeirra laga við
sjómannasálm Jóns Magnússon
ar skálds, „Líknargjafinn
þjáðra þjóða“. Birtist í því mik
il trú og alvara. Áður umgetið
karlakórshefti hefst á lofgjörð
um hjerað vort. Er Ijóðið einnig
eftir höfund laganna eins og
fleiri textar í bókinni, undir
dulnefni.
.Gimsteinn ertu á grænu klæði
greyptur inní jökla hring“.
stendur þar. Lögin í heftinu
túlka hin ýmsu viðhorf mann-
lífsins, allt frá góðlátlegri
kímni um gömlu „ástandsmál-
in“ hjer, til háleitustu gleði og
dýpstu alvöru. Öll eru sönglög
Skarphjeðins sönn og þrungin
af sjerstæðum innileik og lýsa
honum svo vel. Er illt til þess
að vita, hvað litla útbreiðslu
þau hafa enn náð meðal al-
mennings og bó verra að flest
þeirra og hin bestu og veiga-
meiri sönglög, eru enn óútgef
in.
Ast hans á allri list var helg
og innileg, sjerstaklega tónlist
inni. Viðhorfi sínu á listinni til
mannlífsins hefir hann svo
snilldarlega lýst í kvæði í eft
irfarandi erindi:
Er hlakkandi seiðkonur
gátu sinn galdur
og gjörningaveður
á leiðina manns,
er skýjunum raðaði
skugganna valdur
og skipaði húmi
við gluggana hans,
þá sköpuðu Ærfeus, Bragi
og Baldur
þá brosmildu fegurð
er aldregi dvín.
Enn lifa þeir guðir
og ala sinn aldur
við uppheimafögnuð
þárs gullharpan skín.
Eins í þessum ljóðlínum:
•— því listin er brúðargjöf
Heimis til Huldu,
það helgast sem lífið
frá guðunum fjekk —•.
Vegna hins umfangsmikla
starfs síns, gat hann ekki helg-
að sig þessum málum, eins og
hann hefði viljað. En áhugi
hans á þeim lýsir sjer nokk-
uð í því, að þegar færi gafst,
var hann á kóræfingum hjer.
Fyrir 3 árum stofnaði hann lít-
inn karlakór í Hafnarkauptún,
em hann stjórnaði sjálfur.
Það hefir verið sagt, acV
Skarphjeðinn hafi auk tónlist-
arhæfileika sinna, verið efni i
skáld og rithöfund. Munu eng-
ir draga það í efa, sem þekkti*
hann. En á orðsins list var
hann mjög dulur, enda í eðli
mjög hljedrægur. Mun fátt
eitt af þessu tagi vera nú til
og er það skaði mikill. Hjer
var nefnilega á ferðinni enginn
venjulegur hagyrðingur. held-
ur skáld. Það litla, sem varð-
veittst hefir, sýnir það best. —-
Fj’rir 6 árum, á lýðveldishátíð-
inni 1944, var sungið eftir
hann ljóð ásamt lagi.
Aðallífsstarf sitt stundað'i
Skarphjeðinn, með sjerstakri
alúð og samviskusemi og var
mikill og glöggur læknir. —-
Heppnaðist honum margt mjög
vel, sem tvísýnt þótti um. Hann
lagoi mikla stund á að afla sjer
sem mestrar nýrrar þekkingar
á þessu sviði og eins nýrra
tækja, sem hann taldi nauðsyn-
á að hafa á afskekktum stöðum.
Einnig byrjaði hann að leggja
stund á ýmsar sjergreinar og
var þar kominn langt áleiðis,
eins og t. a. m. í tannviðgerð-
um. Liggur Ijóst fyrir, hvacf
slíkt væri mikilsvert fyrir
dreifbýlið. Hann tók sjer rnjög
nærri, þar sem engri björgrm
var viðkomið og var lengi að
ná sjer á eftir. En enginn daucl
anum ver. Skarphjeðinn var í
orðsins bestu merkingu einlæg-
ur trúmaður og það veit jeg, acl
læknisstörfum sínum leitaði
hann styrks frá þeim krafti
sem lífið er af, sem hann mun
svo oft hafa fundið hjálpina frá
og allsstaðar nálægð, þótt skil-
yrði til að öðlast slíkt, sjeu svo
misjöfn.
A heimili þeirra hjóna var
mjög gott að koma, enda oft
gestkvæmt. Þar var mönnu.tn
sannarlega tekið með hlýhug.
Veit jeg vel, að mörgum verðn
minnisstæðar þær stundir, er
þeir ræddu við læknirinn nm
eitt og annað og eins er hann
að ósk vina sinna, settist vift
píanóið eða orgelið sitt — þa?l
fór eftir því sem honum þótti
betur við eiga — og flutti lög,
sem hann hafði þá nýsamið.
Því hefir af sumum veri'ð
haldið fram að Skarphjeðinn
hefði átt að helga lífsstarf sitt
tónlistinni eingöngu. Ekki efn
jeg að hann hefði orðið þar stór.
En mjer finnst að það lífsstarf
sem hann valdi sjer, hafi ver-
ið í besta samræmi við eðli
hans og innræti. Jafnframt að-
dáun minni á gáfum hans og
fjölhæfni, finnst mjer hann
vera einna stærstur, í sínum
læknisdómi.
En nú er þessi merki maður
horfin sjónum vorum frá rjett
nýbyrjuðu lífsstarfi. Orð fá
ekki lýst hvað kona hans, börn,
fósturforeldrar, tengdamóðir. og
systkini, hafa hjer mikils mist.
Um leið og hinir mörgu sam-
hugar hans og vinir hjer minn-
ast hans með söknuði, þakka
þeir honum innilega fyrir sam-
veruna og finna nú best, bva
mikilsvirði er að hafa kynst
þessum gáfaða og einlæga,
Frh. á bls, 12.