Morgunblaðið - 03.09.1950, Síða 3

Sunnudagur 3. sept. 1950
MORGUNBLAÐIÐ
3
Kvíðvænlegar horfur um framtíð Sameinuðu
þjóðanna og friðarmálanna í heiminum
THOR THORS sendiherra er nú
á förum vestur um haf. Hann
kom hingað ásamt fjölskyldu
sinni, frú Ágústu, Margrjeti
dóttur þeirra og Thor yngri
fyrir tæplega mánuði, en Ing-
ólfur sonur þeirra kom ekki
rfieð að þessu sinni. En hann
Var í fyrrasumar háseti á
,,Tröllafossi“ og Lagarfossi. Þau
eru farin fyrir nokkru áleiðis
heim en sendiherrann fer flu^-
leiðis á morgun til Bandaríkj-
anna. Thor sat hjer fundi utan-
ríkisráðherra Norðurlanda.
Er fundunum var lokið fjekk
jeg tækifæri til að ræða við
hann um heimkomu hans til
íslands að þessu sinni og þau
verkefni, sem bíða hans er vest-
ur kemur. Bar vmislegt á góma
í því sambandi, sem að líkum
lætur er rætt er við þann full-
trúa okkar á erlendum vett-
vangi, sem einr.a mest og best
hefir fylgst með samstarfi okk-
ar við aðrar þjóðir með setu
sinni á þingum Sameinuðu þjóð
anna, í samtökum Atlantshafs-
ríkjanna og Sem hefir um 10
ára skeið verið fulltrúi ís-
lands hjá þeirri stórþjóð, sem
við höfum haft svo mikil skifti
við, fyrst í styrjöldinni, en síð-
an í sambandi við efnahagssam
vinnu Atlantshafsríkjanna, sem
allir ættu að vita hve þýðing-
armikil hefir verið fyrir okkar
þjóð.
Gleðilegar framfarir.
,.Þó að maður hafi aidz'ei far-
ið frá Islandi í hugahum, af því
að viðfangsefnin sem upnið hef-
ir verið að eru að mestu leyti
íslensk og stöðugt hefir verið
reynt að starfa fyrir íslenska
hagsmuni, þá fer ekki hjá því,
að eftir þriggia ára fjai’veru
taki maður eftir hversu stór-
kostlegar breytingar hafa átt
sjer stað og hve framfarirnar
eru miklar“, segir Thor Thors
sendiherra.
„í Reykjavík. þar sem jeg er
fæddur og uppalinn og þekkti
svo að segja hvern krók og
kima, í gamla daga, eru nú ris-
in ’upp ný, og glæsileg hverfi,
þar sem jeg rata varla.
Það er mjög ánæejulegt að
sjá hve fallegum íbúðarhúsum
hefir fjölgað og hversu bærinn
tekur á sig feeurra og fegu.rra
útlit, með hverju ári sem liður.
Þó að jeg hafi dvalið í stórbofg
erlendis lengi, voiti jeg því eft-
irtekt hve bílaumferðin í
Reykjavík er orðin stórkostleg,
svo að bílaraðirnar á götum
Reykjavíkur minna einna helst
á það sem á sjer stað í New
York.
En það er ekki aðeins í
Reykjavík, sem miklar breyt-
ingar hafa orðið, heldur og
hvar, sem farið er um landið,
Ræktuninni hefir fleygt fram
stórkostlega og vistleg hús hafa
risið upp á flestum bæjum, þar
sem áður voru litlir torfbæir.
Vonandi fáiim við í framtíð-
, inni risið undir þessum ævin-
týralegu og öru kiarabótum og
getum haldið áfram á framfar-
anna braut.
Bjargföst trú á framtíð
þjóðarinnar.
„Það eru að vísu alvariegar
hóffur í atvinnumálum þjóðar-
innar eins og er og erfitt er að
sjá hvernig unt tr að ráða fram
úr þeim.
En jeg hefi þá bjargfösíu trú,
að skynsemi, dugnaður og
Rætt við Thor Thors sendiherra varlegir tímar geta verið í
vændum.
um viðhorf heima og erlendis Varnarráðstafanir, ef voðinn
dynur yfir
'i ) 1
Thor Thors, sendiherra
seigla þjóðarinnar, muni leysa að sækja verulegan hluta okk
þann vanda.
Ástandið er ískyggilegt vegna
þess verðfalls. sem orðið hefir á
aðalframleiðsluvöru okkar. fisk
inum. En við verðum að skilja,
að heimsmarkaðurinn er háð-
ur verðsveiflum og breyting-
um og hegða okkur eftir því.
Við höfum byggt meiri og
meiri vonir á síldveiðunum, en
þegar þær bregðast ár eftir ár
er bersýnilegt. að grípa verður
til nýrra ráða.
* Það er augljóst mál að okk-
ar atvinn.ulíf er of einþætt, en
landið á auðlegð. sem enn hefir
ekki verið könnuð nema að litlu
leyti. Vísindalegar rannsóknir
munu færa okkur heim sannin
um það.
En eitt er vísh að fleira fólk
þarf að sinna londbúnaðinum
en nú er gert Londbúnaðurinn
er sá trausti grundvöllur, sem
byggja verður á afkomu þjóðar
innar. Þjóðin öll og einkum
unga fólkið má ekki missa sjón-
ir af þessari nauðsyn.
Margvísleg viðfangsefni er
vestur kemur.
Þannig horfa viðfangsefnin
við hjer heima fyrir Thor
Thors, en er jeg spyr hann
hvaða störf bíði hans fyrst og
fremst er vestur kemur, eftir
sumarleyfið heima, segir hann:
„Eins og kunnugt er er mið-
stöð efnahagssamvinnu Atlants
hafsþjóðanna.^eða það, sem í
daglegu tali er kallað Marshall
hjálp, í Washington. Ýms
vandamál í þvi sambandi eru
ævinlega helstu. viðfangsefni
sendiráðs íslands. Að sjálfsögðu
eru altaf mörg almenn mál, sem
afgreiða þarf í viðskiftum
þjóða, sem tengst hafa jafn nán
um böndum og Bandaríkin og
ísland hafa gert á undanförnum
10 árum.
„Það er svo, að við þurfum
ar nauðsynja til Bandarikjanna
og við njótum einnig þeirra fjár
hagslegu aðstoðar, sem Banda-
ríkjamenn veita öðrum frjáls-
um Evrópuþjóðum. Aðstoð, er
hefir orðið okkur ómetanleg.
Sú hjálp var boðin fram af
frjálsum vilja og á að nokkru
leyti að endurgreiðast. Þess
vegna þykir mjer það undar
lcgt er jeg heyri í þessu sam-
bandi minnst á sníkjur. Sann
leikurinn er sá, að ef við hefð
um ekki notið þessarar að-
stoðar, þá værum við nú í
dag nauðbeygðir til að leita
svo víðtækrar hjálpar erlend
is til að forða almennum
skorti og vandræðum, að því
mætti líkja við sníkjur.
Fundur Atlansthafsþjóða
og S. Þ.
„Dagleg störf sendiráðsins í
Washington voru annafrekust á
stríðsárunum. En alltaf er nóg
að starfa enn og utn margt að
hugsa. En jeg hefi engu að
kviða, að verkefnin bíði óleyst,
eftir að jeg komi vestur, því að
jeg veit, að hið duglega starfs-
fólk sendiráðsins hefir sjeð fyr-
ir því öllu.
Mjer mun líka gefast skamm
ur tími til starfa í sendiráðinu
er vestur kemur, því þann 15.
þessa mánaðar hefst fundur í
aðalráði Atlantshafsbandalags-
ins og þar mun'jeg mæta með
Bjarna Benediktssyni, utanríkis
ráðherra.
Síðan hefst allsherjarþing
Sameinuðu þjóðanna þann 19.
þ. m. og ef að líkindum lætur
mun það standa yfir allt að
þrjá mánuði. — Þó getur
hugsast að nú í ár verði þingið
með skemmra móti, ef svo
skyldi fara, að Ráðstjórnarríkin
sæktu ekki þingið, eða fulltrú-
ar þeirra vikju af fundi.
Á þessu þingi mun mæta með
mjer nýr íslenskur fulltrúi,
Jónatan Hallvarðsson, hæsta-
rjettardómari, og veit jeg að
hann mun taka á vandamálun-
um með góðri dómgreind og af
ábyrgðartilfinningu.
Getur orðið örlagríkt
allsherjarþing
„Þetta þing getur orðið hið ör
lagaríkasta í sögu samtaka S.Þ.
Mæti Ráðstjórnarríkin á þingi
er það víst, að deilurnar verða
jafnvel enn harðari, en nokkru
sinni fyr. Og því miðúr eru litl
ar vonir til þess, að til nokkurs
samkomulags dragi.
Skyldu Ráðstjórnarríkin hins
vegar ekki mæta, eða hverfa af
þingi, áður en því er lokið,
mætti taka það sem merki þess,
að dagar hinna upphaflegu sam
einuðu þjóða sjeu taldir.
Sameinuðu þjóðirnar eru
fyrst og fremst byggðar á i
samkomulagi stórveldanaa
og þegar þeir Roosevelt,
Churchill og Stalin töluðust
við í Yalta vonaðist heimur-
inu til þess, að hugsjón allra
alda um frið á jörðu væri að
verða að veruleika. — Þær
vonir eru nú algjörlega
brostnar, í bili að minnsta
kosti.
í raun og veru var það aldrei
hlutverk Sameinuðu þjóðanna,
að koma á friði, heldur að
vernda friðinn.
„Það var gert ráð fyrir því,
að friður og samvinna leiðtoga
heimsins væri fyrir hendi þeg-
ar síðustu styrjöld lauk og að
Sameinuðu þjóðirnar skyldu
starfa á þeim grundvelli. Það
má því eftilvill segja, að stofn-
un Sámeinuðu þjóðanna hafi
tekið of snemma til starfa.
— En hvað sem því líður, er
það ljóst að framtíð þessara
stofnunar hefir aldrei verið eins
tvísýn og hún er nú í dag.
Starfinu verður haldið áfram
„Fari svo að Ráðstjórnin
hafni samvinnu við Sameinuðu
þjóðirnar tel jeg alveg víst, að
þær muni starfa áfram með
nýju skipulagi. Viðfangsefnin
yrðu áframhaldandi að verja
þjóðir heimsins, einkum hinar
smærri, gegn árásum og tryggja
sjálfstæði þeirra og líf. Enn-
fremur að vinna að mannúðar-
og menningarmálum í þeim
hluta heimsins, sem frjáls væri
og þar sem starfsemi þeirra
yrði leyfð.
Það er að sjálfsögðu auðvelt
þeim, sem ekki nenna að hugsa,
að ásaka Sameinuðu þjóðirnar
fyrir það, að þær hafi ekki náð
tilgangi sínum og að starf þeirra
sje ómerkilegt og lítilf jörlegt.
En á það má benda, að ef
þeirra hefði ekki notið við und
anfarin 4 ár, þá hefðu þjóðir
heimsins engan vettvang átt,
þar sem þær gátu talast við.
Mörg vandamálin hefur
stofnunin leyst, t.d. eins og í
Palestínu, Indonesíu og Grikk-
landi, vandamál, sem annars
hefðu leitt til ófriðar.
í hjartans einfeldni vilja
menn trúa á samvinnu allra
þjóða heims innan Sameinuðu
þjóðanna. En það er jafn ein-
feldhislegt að neita því, að al-
Við íslendingar megum ekki
loka augunum fyrir þessu. Slíkt
væri ófyrirgefanlegt ábyrgðar-
leysi gagnvart þeim, sem þetta
land byggja í dag og hinum,
sem það eiga að erfa. Það er góð
regla, að vona hið besta, en bú-
ast við því versta.
Allar aðrar þjóðii’ gera nú ráð
stafanir til varnaðar, ef voðinn
skyldi skella yfir og slíkt hið
sama verðum við að gera.
Það hefur oft horft geigvæn-
lega í heimsmálum áður en
stundum farið betur en á horfð
ist og við verðum að vona í
lengstu lög að svo fari einnig
nú.
Við íslendingar getum ekk
ert annað og viljum ekkert
annað en að tala máli friðar-
ins og við trúum á þá hug-
sjón.
Við fáum því miður svo
litlu umþokað, en eitt er okk
ur þó í sjálfsvald sett, að
vernda friðinn í atvinnulífinu
og innan okkar þjóðfjelags í
heild. Og þeirri hugsjón vilja
allir sannir íslendingar
þjóna“.
Alvöruorð hins reynda
stjómmálamanns.
Þannig fórust Thor Thors
sendiherra orð um hið alvar-
lega ástand og viðhorf, sem nú
ríkir í alþjóðamálum. Það eru
alvöruorð hins reynda stjóm-
málamanns, sem talar af þekk-
ingu og reynslu um þessi mál.
Þeir, sem þekkja til starfa sendi
herrans á sviði alþjóðamála inn
an Sameinuðu þjóðanna vita, að
hann hefur lagt þar fram drjúg-
an skerf, sem fremstu stjórn-
málamenn heimsins hafa tekið
eftir og metið. Það er kunnugt
að hann er einn af þeim full-
trúum á þingi Sameinuðu þjóð-
anna, sem mest eru virtir og að
mikið tillit er tekið til orða hans
og tillagna innan stofnunarinn-
ar. En hversu ant, sem honum
er um framtíð Sameinuðu þjóð-
anna, segir hann frá viðhorfinu
eins og það er og með augum
raunsæismannsins.
m
★
Vinir Thor Thors hjer á landi
hafa sýnt honum, að þeir voru
fegnir heimkomu hans og glödd
ust af að fá tækifæri til að sjá
hann og fjölskyldu hans aftur
eftir langa útivist, en þjóðin öll
þakkar honum hið mikla og ó-
trauða starf, sem hann hefur
unnið í hennar þágu í hinu þýð-
ingarmikla embætti, sem hann
hefur gegnt í 10 ár. Það viður-
kenna allir, hvar sem þeir að
öðru leyti standa í flokki, að
betri fulltrúa var ekki ákosið
fyrir ísland í Vesturheimi. Og
um leið og sendiherranum er
þakkað það sem hann hefur
unnið, fylgja honum og fjöl-
skyldu hans hugheilar óskir ís-
lendinga vestur yfir hafið.
Sendiherrann bað Morgun-
blaðið að lokum, að skila kveðju
og þakklæti til allra vina fjöl-
skyldu hans, sem þau hefðu
haft tækifæri til að hitta að
þessu sinni, og ljet það í ljós,
að hann hefði óskað þess að
mega fara víðar um land og
hitta fleiri vini og kunningja.