Morgunblaðið - 03.09.1950, Page 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 3. sept, 1950
JtkrcgisstMð&ib
Útg.: H.f. Árvakur. Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frj ettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ristjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Áskriftargjald kr. 14.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 60 aura eintakið. 85 aura með Lesbók.
Leiðbeiningastarísemi
landbúnaðanns
í SÍÐASTA hefti Stefnis, timarits Sjálfstæðismanna, bírtist
iiiðurlag hinnar stórmerku greinar Árna Eylands um ís-
lenskan landbúnað. Þar ræðir hann m. a. um nauðsyn auk-
innar leiðbeiningarstarfsemi á sviði landbúnaðarins og kemst
að orði á þessa leið:
„---En það er einnig hægt að rjetta þeim, sem nú sitja
jarðirnar, sem bændur og húsfreyjur, hönd til styrktar í
staríinu betur en gert er, og það er mikils vert til þess að
treysta þau bönd, sem enn binda þetta fólk við sveitirnar
og búskapinn. Leiðbeiningarstarfsemi á sviði landbúnaðar-
ins er mjög ábótavant. Með þeirri miklu Reykjavíkurráðs-
mennsku, sem nú ríkir í búnaðarmálum og sífellt ágerist,
myndast meiri fjarlægð á milli búnaðarráðunautanna og
bænda en gott er og meiri en áður var, er búnaðarfundir og
bændanámskeið önnuðust það, sem nú er látið nægja að
flytja í útvarpi. Samtímis þessu hefur mjög aukist þörf
á nærtækari leiðbeiningum' og fræðilegri hjálp í sveitun-
um. Hugsum oss aðeins allt hið nýja, sem þar er á ferli,
nýjar vjelar, nýjar áburðartegundir, nýjar jarðvinnsluað-
ferðir, ný framræslutæki o. s. frv. Starfhæfir hjeraðsráðu-
nautar, sem alltaf væru til taks til skrafs og ráðagerða og
leiðbeininga ættu að geta miklu áorkað til þess að ljetta
bændum framkvæmdastörfin og þeir hefðu einnig hið ágæt-
Esta tækifæri til þess að hafa heilladrjúg áhrif á unga fólk-
ið á sveitaheimilunum, sem tvíhuga er varðandi framtíð
sína og skortir e. t. v. fróðleik og yfirsýn um það, hvað
framundan er og getur verið, við sveitabúskap og um hinar
mismunandi framleiðslugreinar hans. Það er ekki lítið at-
riði, hvort unglingarnir á sveitaheimilunum heyra og sjá
það, sem vel er um sveit sína og atvinnu foreldranna, um
úrræðin og framtíðina, og verða þátttakendur í ráðagerð-
um og áætlunum um landnám og framför, eða þeir eru að-
eins peð í tafli daglegra anna, þar sem aldrei heyrist um
neitt er til breytni leiði og bata bendi. Húsvitjanir góðs
hjeraðsráðunauts geta verið sólskinsdagar á sveitaheimilun-
um, jafnt fyrir unga og gamla, ef kerfi hjeraðsráðunauta er
byggt upp á heilbrigðan hátt — sem því miður horfir allt
annað en vel um eins og nú standa sakir — ef vel tekst
itm val manna í þær stöður og þeir eru efldir til starfa“.
★
Allir þeir, sem eitthvað þekkja til íslensks landbúnaðar
og þarfa hans í dag, vita að þessi ummæli hins reynda og
margfróða höfundar þeirra, hafa við fyllstu rök að Styðj-
ast. Fræðslustarf búnaðarsamtaka okkar er að meira og
minna leyti í molum. Það nær alltof skammt og er alltof
lábreytt og fjarlægt hinu raunhæfa starfi. Leiðbeininga-
starfsemi landbúnaðarins þarf að verða fjölþættari og líf-
rænni. Hún á ekki aðeins að stefna að aukinni jarðrækt,
kostabetri bústofni og arðgæfari búskaparháttum yfirleitt,
heldur einnig að ræktun þess hugarfars, sem eitt er þess
megnugt að skapa varanlega trú á möguleika og framtíð
landbúnaðar í þessu landi.
★
Þessi þáttur leiðbeiningarstarfseminnar er okkur e. t. v
nauðsynlegrí nú en nokkru sinni fyrr. Þjóðinni er að verða
það ljóst, að hún getur ekki svo að segja eingöngu byggt
í hinum skjótfengna en stopula arði af sjávarútvegi sín-
um. Hún verður að hafa einhvern bakhjarl, sem síður
bregst. Hún verður að geta haft til fæðis og klæðis þótt
ejávarafli bregðist einstakar vertíðir eða fáein ár í röð.
Landbúnaðurinn á að vera þessi bakhjarl, þessi grundvöllur
og kjölfesta í lífi og starfi þjóðarinnar.
★
íslendingar hafa frá upphafi byggðar lands síns verið
landbúnaðarþjóð. Þeim æt'ti þessvegna ekki að sjást yfir
r.auðsyn þess að efla nú landbúnað sinn að miklum mun.
TJm það verour að sameina öll þau öfl, sem raunverulega
vilja aukinn veg sveitanna og meira öryggi í Iíf og starf
þjóðarinnar.
ÚR ÐAGLEGA LÍFINU
HELGIDÓMUR ÍSLANÐS
HUGMYND Sigurðar Nordal prófessors, um að
byggt verði sjerstakt hús, ef og þegar við end-
urheimum handrit fornsagnanna, þar sem þau
verði geymd um aldur og ævi, hefir vakið
mikla athygli og verið rædd af miklum áhuga
manna á meðal undanfarnar vikur. ' -
Nordal prófessor skaut þessari hugmynd sinni
fram í viðtali, sem danskur ritstjóri átti við
hann fyrir nokkru um handritamálið. — Vakti
greinin í heild mikla athygli bæði í Danmörku
og hjer á landi.
Þetta hús yrði helgidómur Islands, þar sem
dýrmætasti arfur þjóðarinnar yrði varðveittur.
•
ÞAR VILDU ALLIR EIGA EINN
STEIN
HVER og einn einasti núlifandi íslendingur
myndi viija leggja til sinn stein í slika bygg-
ingu og það ætti að leyfa þjóðinni, að leggja
fram fje til hennar, eftir fyrirkomulagi, sem
nánar yrði ákveðið síðar. Því þótt segja mætti,
að þjóðin reisti bygginguna með því að ríkis-
sjóður borgaði, þá er það ekki það sama og ef
leitað væri samskota um land allt.
•
EKKI OF SNEMMT AD HEFJA
UDNIRBÚNING
ÞAÐ KANN að vera, að enn vitum við ekki
hver verða afdrif handritanna. En bestu menn
eru þeirrar skoðunar, að við fáum þau endur-
heimt áður en líkur.
Og burt sjeð frá því, þá eigum við þegar
í stað, að hefja undirbúning að húsi íslands,
helgidómnum, sem þjóðin mun sameinast um
í miklu og glæsilegu átaki.
Húsameistarar okkar eiga að fara að hugsa
um útlitið og gera tillögur. Hvort efnt yrði til
samkeppni, eða margar hugmyndir sameinaðar
í eina heild, er atriði, sem ekki þarf að taka
afstöðu til nú þegar.
En það má byrja á undirbúningnum, því slík
bygging, þótt ekki verði hún stór, verður ekki
byggð á einum degi.
•
HVAR ER LÝÐVELDISFÁNINN?
OG ÚR því að við erum að tala um helgidóma
þjóðarinriar, er rjett, að varpa fram þeirri spurn
ingu, sem merkur borgari orðaði við mig á dög-
unum. Hann sagði:
„Hvar er lýðveldisfáninn, sem dreginn var að
hún á Lögbergi 17. júrií 1944?“
„Hann hlýtur að vera vís“, svaraði jeg um-
svifalaust, því það er óhugsandi, að slíkur grip-
ur hafi ekki verið varðveittur sem einn mesti
helgidómur þjóðarinnar.
•
Á AÐ VERA í HEIÐURSSÆTI
HINSVEGAR verð jeg að játa, að eftir að hafa
spurt nokkra málsmetandi menn um lýðveldis-
fánann og hvar hann sje geymdur, fór jeg að
efast um, að hann sje svo vís, því enn hefi jeg
ekki rekist á þann mann, sem svarað gæti
spurningunni um hvar fáninn er, afdráttarlaust.
Nú dettur mjer ekki í hug, að fáninn sje týnd-
ur. Hann hlýtur bara að vera svo vel geymdur,
að það sje ekki á allra vitorði hvar hann er.
Lýðveldisfáninn á að fá heiðurssess og hann
á að geyma á þann hátt, að hann skemmist
sem minnst og tímans tönn fái seint á honum
unnið.
Þessu er slegið hjer fram í varúðarskyni, en
ekki vegna þess, að grunur liggi á um, að mis-
tök hafi átt sjer stað.
Vonandi, að svar komi við því frá rjettum
aðila næstu daga, hvar fáninn um niðurkominn.
•
LJETTARA HJAL
MATUR er mannsins megin, stendur einhvers-
staðar og í dag ljúkum við dálkunum með því
að minnast á kvörtun frá lesanda, eða ábend-
ingu, sem fjahar um síld og er á þessa leið:
„Gætu ekki þeir, sem hafa áhuga á auknu
síldaráti, og þeir, sem síld selja, komið því svo
fyrir að hægt sje að kaupa síld í stykkjatali
upp úr tunnu í fiskbúðum og öðrum matar-
búðum. Það er nú svo að þó síid fáist á haust-
in í heilum tunnum og hálfuin,»kvartelum og
jafnvel áttungum, þá er flestum heimilum
hentara nú orðið að kaupa matvæli eftir hend-
inni. Fólk er almennt hætt að byrgja sig upp
að haustinu, hvað sem hverjum fihnst um það,
en því valda ýmsar orsakir.
Þó matarverslanir selji síldarflök upp úr legi,
þá er það ekki nema ein aðferð af mörgum við
að matreiða síld, og svo vilja sumir laga súr-
síldina sjálfir. Sem sagt, almenningi yrði mikið
hagræði að því að geta fengið keypta saltsíld
í stykkjatali“.
Skemmdarverk og van-
ræksla áhyggjuefni kom-
múnistastjórnar í Kína
HONG KONG — Frjettastofnun kommúnista í Kína skýrir svo
frá, að mikið sje um skemmdarverk í landinu. Hafa þau ásamt
alls konar. vanrækslu og hirðuleysi valdið kommúnistastjórn-
inni gífuriegu tjóni, sem einkum hefir orðið í landbúnaði og
iðriaði. "*
Mikil námuslys
Frjettastofan segir, að í
Manchuríu einni hafi orðið 303
námuslys að undanförnu. — í
einu þeirra ljetu 174 menn lífið.
Var það því að kenna, að for-
ráðamenn námanna hugsuðu
um það eitt að ná tilskildum af-
köstum, en hugsuðu ekkert um
öryggið.
Ríkiseignir verða fyrir miklu
tjóni
Frjettastofan birti skýrslu
eftirlitsnefndar kommúnista-
stjórnarinnar. Þar greinir frá
6100 óhöppum, sem valdið hafa
margvíslegu tjóni á eignum rík-
isins á seinasta ári.
Kínverskur njésnari
LeyniEeg rjeffarhöld
LONDON: — Tveir breskir her-
menn voru nýlega dæmdir til
fangelsisvistar, eftir að herrjett-
ur hafði fjallað um mál þeirra.
Rjéttarhöldin fóru fram fýrir lok
uðum dvrum, þar sem fullyrt var,
að það, sérn fram kynna að koma
í þeim, gæti stefnt öryggi Breta
í hættu.
TAIPEH, FORMOSA, 2. sept.
— Kínverska þjóðernissinna-
stjórniq tilkynnti í dag, að hún
hefði látið lífláta 31 árs gaml-
an embættismann úr hermála-
ráðuneytinu fyrir að njósna fyr
! ir kommúnista.
j Fullyrt er, að maður þessi
hafi sent upplýsingar sínar í
flugpósti til Hong Kong, og það
an hafi þeim verið komið á-
leiðis til kommúnistanna kín-
versku.
í sambandi við þetta sakar
þjóðernissinnastiórnin Rússa
um að hafa skipulagt njósnir
á Formósu og í Suðaustur
Asíu. — Reuter.
Illaut silfurborðann
FENEJUM. —■ Laurencé Olivier
hlá'ut, nýlegp silfurbój'ðapn fyrii'
tímab’ilið 1949 til' 1950. Harin er
talinn „stjórnándi bes.tu er-
| lendu kvikmyndarinnar á þessu
’ tímabili11. Verðlaunin fjekk hann
I fyrir myndina Hinrik V.
Afríksk! fluglið búiö
tii Kóreufarar
WASHINGTON, 31. ágúst —
Flugliðið, sem S-Afríkumenn
hafa lofað að senda til Kóreu
til aðstoðar liði S. Þ., er búið
til brottfarar Sendiherra S-
Afríku í Bandaríkjunum segir
svo um þessa aðstoð: „Öðrum
kann að virðast framlag okkar
harla lítið, en svo er þó ekki.
Sá hluti jarðkringlunnár. er við
byggjum hefir ekki farið var-
hluta af kommúnistahættunni,
en við höfum verið á vérði, svo
að árásarstefnan fái ekki grafið
undan þjóðfjelagi voru. Þessi
stefna er nú að verki í Kóreu,
en við vitum ekki, hvar hún
ber niður næst.
Viljð, að ISfo láli erki-
hiskupinn lausan
LUNDÚNUM, 31. ágúst. —
Breskt blað skýrði frá því í
dag, að fjelagsskapur ungra
kaþólskra manna hafi béðið
Morgan Phillips, aðalritara
Verkamannaflokksins, og verka
málanefndina, sem á förum er
til Júgóslavíu, að reka erindi
sín. Hafa þeir beðið þessa aðila
að fara þess. á leit við Tító, að
hann láti Jósef Stephinac, erki-
biskup, lausan. Árið 1946 var
hann dæmdur í 16 ára hegn-
ingarvinnu „fyrir glæpi við
ríkið.“ Reuter.
Ásökun
LONDON: — Búlgarar sökuði
Júgóglava nýverið um að fang
elsa og ofsækja búlgarska borg
ara i Júgóslavíu,