Morgunblaðið - 03.09.1950, Page 7

Sunnudagur 3. sept. 1950
MORGVNBLAÐIÐ
?
REYKJAVÍKURBRJEF
Samvinna
frændþjóðanna.
FUNDUR hinna norrænu utan-
ríkisráðherra, sem haldinn var
hjer í Reykjavík, var lokið á
föstudag. Stóð fundurinn yfir í
tvo daga. Var það sameiginlegt
alit allra þeirra, er fundinn
eátu, að hann hefði komið að
tilætluðum notum. En tilgang-
ur fundarins sem hinna fyrri
funda hinna norrænu utanríkis
ráðherra, var sá, að ræða sín á
jnilli um afstöðu þjóðanna á
þingi Sameinuðu þjóðanna,
eem haldinn verður á þessu
hausti.
Að fundinum loknum, var
gefin út tilkynning um þær á-
kvarðanir, sem þar voru gerð-
ar. Ein meðal þeirra var sú, að
jþjóðir þessar skyldu halda á-
fram hinni nánu samvinnu, sem
sem verið hefir á milli þeirra á
iundanförnum þingum S. Þ.
Ut af væntanlegum dagskrár
málum, sem koma fyrir á þingi
S. Þ. að þessu sinni var m .a.
samþykkt, að þjóðir þessar
ískyldu halda áfram stuðningi
Við tilraunir'Öryggisráðsins, til
þess að vinna á móti árásinni á
Koreu og koma þar á friði að
Hýju.
* Síldin við
Norðurland
JJM síðustu helgi ræddi jeg hjer
lum aflabrestinn á síldveiðun-
tim við Norðurland, og hversu
tiauðsynlegt það er, að reyna
að gera sjer grein fyrir því,
hversvegna síldin er hætt að
iveiðast á venjulegum slóðum
þar nyrðra. Eða hversvegna
síldargangan frá Noregi nær
ekki hingað til lands í sama
tnæli og áður.
Hjer í blaðinu hefir síðan
,Verið minnst á, hvaða árangur
Norðmenn telja, að hafi orðið
fef rannsóknum fiskirann-
Kóknaskipsins G. O- Sars. — Að
3köld straumkvísl, sem liggur
frá Grænlandsstraumnum, hafi
legið upp að íslandi í sumar,
Ðg útilokað að miklu leiti síld-
Srgönguna upp að landinu.
En þau ár, sem straumurinn
liggur svo til austurs, að síldin
igetur náð vestur með Norður-
landi, án þess að lenda í þessum
kalda straum, þá sje hjer síld
,við landið.
Reynist þetta álit á rökum
byggt, þá ætti að mega vænta
þess, að síldveiði geti breytst
til batnaðar, hvaða ár sem er,
ef þessi „hel“-straumur, frá
hinum kalda Pólstraumi, gerir
gvo vel og breytir lítillega um
stefhu. En þá ætti að mega gera
á því athugun árlega, hvernig
þessi straumur hagar göngu
sinni, á ódýrari hátt, heldur en
með þvi móti, að senda 200—
250 skip þangað norður eftir.
Togaradeilan
' RÍKISSTJÓRNIN hefir til-
nefnt þrjá menn í sáttanefnd í
togaradeilunni. Hin langa vinnu
gtöðvun togaranna er farin að
’ganga úr hófi. Þeir menn, sem
girt hafa fyrir allt samkomu-
tag í því máli, hafa tekið á sig
irtikla ábyrgð.
Eins. og áður hefir verið
minnst hjer á, er hjer ekki um
að ræða venjulega kaupdeilu,
þannig, að tilboð um ákveðin
kjör liggi fyrir gagnvart á-
kveðnum kröfum hinsvegar. —
Hjer er um 'að ræða mismun
andi fyrirkomulag á kaup-;
'greiðslum.
Útgerðarmenn vilja látá
kauþið breytast eftir því, hverp
ig veiðist, og hvernig aflinn
selst. En forystumenn sjómann-'
anna vilja ekki heyra neitt
slíkt nefnt. Þeir vilja að kaup-
ið verði jafnt, hvernig sem út-
gerð skipanna farnast, jafnvel
þó þeir sjeu með því að neita
tekjumöguleikum sjómannanna
sem eru mun hærri, en það
fastakaup, sem þeir fara fram
á. —
Hvað væri eðlilegra, þegar
um slíka misklíð er að ræða, en
að "erð yrði beinlínis tilraun
með það, hvaða útkoma yrði á
útgerðinni með því fyrirkomu-
lagi. sem útgerðarmenn óska eft
ir. Og það verði forystumenn
sjómannanna sjálfra, sem tækju
að sjer útgerð nokkurra skipa,
með þeim hætti, að sjómenn
fengju sinn hlut samkvæmt því
fyrirkomulagi, sem stungið er
upp á. í stað þess þverskallast
þeir, vilja ekki heyra það nefnt
á nafn, að sjómenn fengi ákveð-
inn hluta aflans í kaup, hvern-
ig sem aflast. En það er þriðj-
ungurinn sem útgerðarmenn
vilja að þeir hafi af aflanum,
bæði fisk og lýsi, að frá-
dregnum tollum og útflutnings
gjaldi.
Blaðið hefir heyrt, að for-
jrstu!rienn sjómanna hafi út-
skýrt kjaratilboð útgerðar-
manna fyrir sjómönnum á þann
veg, að sjómenn hafi alls ekki
fepgið rjetta hugmynd um það,
hvað í tilboði útgerðarmanna
felst, og með því hafi þeir bein-
línis spillt fyrir samkomulagi.
Þeir menn, sem slíkt gera,
taka vissulega á sig mikla á-
byrgð, gagnvart þessum atvinnu’
vegi, og gagnvart allri þjóðinni.
Ekkert undarlegt, þó raddir
heyrist um það, að eitthvað
muni vera bogið við forystuna
í málefnum sjómannanna, með-
an svona er.
Sitt á hvað
hjá kommum
ÞJÓÐVILJINN Var farinn að
heimta það fyrir nokkrum dög-
um að togararnir færu tafar-
laust á veiðar. Kröfur komm-
anna um það, að veiðar togar-
anna hefjist tafarlaust, eru þagn
aðar. Þær hættu skyndilega,
þegar ríkisstjórnin gerði breyt
ingu þá á útreikning vísitölunn
ar, sem Alþýðusambandsstjórn-
in óskaði eftir. Meðan komm-
arnir gátu gert sjer von um, að
togararnir stöðvuðust um miðj-
an mánuðinn, vegna verkfalla
í landi, þá þótti þeim það hættu
laust að togararnir færu senn
á veiðar, þvi þá myndu þeir
fljótt stöðvast aftur.
En ráðagerðir kommúnistanna
gagnvart atvinnuvegunum eru
að sjálfsögðu alltaf á sömu
leið. Að framleiðslan verði
sem minnst og vandræðin með
gjaldeyri sem mest. Tekjur al-
mennings sem allra rýrastar.
Með sífelldu fimbulfambi
Þjóðviljans um, að hækka og
hækka allt kaup, hefir kommún
istum tekist að villa nokkru
fólki sýn, villa á sjer heimild-
ir. Þeir sem skemst hugsa, telja
að þetta sje gert af umhyggju
fyrir hag almennings.
En hækkunar pólitík komm-
únistanna miðast við það, ein-
göngu, að gera krónuna sem
verðminnsta og kaupið að því
leyti sem allra lægst.
Þetta þykir -sumu fólki ein-
kennilegt, af flokki sem flagg-
ár með því að hann sje flokk-
ur verkafólksins. En menn
verða að gera sjer grein fyrir
því, að sá flokkur, sem vill þjóð
fjelag vort feigt, vill að bág-
indi manna verði sem mest.
Eins og utanríkisráðherrann
Lange, benti á í frásögn sinni
hjer í blaðinu. Vandræði og erf
iðleikar og bág kjör almennings,
undirbúa akur kommúnismans.
Þessvegna er það alveg áreið-
anlegt, að kommúnistar, sem
stjórnað er með óhag þjóðar-
innar fyrir augum, geta ekki
viljað velsæld almennings. Með
því móti ynnu þeir gegn hags-
munum flokks síns.
Þetta skilur allur almenning-
ur með Vestur-Evrópuþjóðum.
Þó sá skilningur sje einna
daufastur með íslendingum
ennþá.
Stokkhólmsávarpið
MÖNNUM fer að leika forvitni
á því, hvað líði liðskönnun kom
múnista hjer á landi.. En eins
og áður hefir verið skýrt frá
hjer í blaðinu, eru undirskrift
irnar undir hið svonefnda
Stokkhóhnsávarp til þess gerð-
ar, að yfirmenn kommúnista-
deildanna austur í Moskvu, geti
gert' sier það alveg ljóst. hver
er höfðatala hinna skýlausu
fylgismanna þeirra, í hverju
landi fyrir sis.
í erlendum kommúnistablöð-
um er því mjög á lofti haldið,
hversu margir hafa skrifað sig
á lista Fimmtu herdeildanna í
hinum kommúnistiska her, sem
Moskvavaldið hefir til taks,
þegar á reynir. En Þjóðviljinn
hefir ekki minnst á það einu
orði, hversu liðssveitir Moskva
valdsins hjer á landi eru fjöl-
mennar, samkvæmt undirskrift
um undir þetta ávarp.
Vissulega erU það fleiri en
kommúnistar hjer á landi, sem
hafa hug á því, og beinlínis
gagn af aá' vita, hverjir eru inn
ritaðir í sveitir Moskvavalds-
ins. í erlendum kommúnistblöð
um eru hvað eftir annað birtar
myndir af ýmsum mönnum, sem
hafa látið nöfn sín undir hið
margumtalaða ávarp. Því
skyldu engin nöfn vera birt í
Þjóðviljanum? Eiga þetta allt
að vera einskonar „óþekktir
hermenn“ sem undir ávarpið
skrifa hjer?
Fundur bænda að
Kirkjubæjarklaustri
AÐALFUNDUR Stjettarsam-
bands bænda er haldinn var að
þessu sinni að Kirkjubæjar-
klaustri, gerði margar og merk
ar ályktanir. Ríkti hinn mesti
samhugur á fundi þessum. Og
vel er það. Því öruggar .fram-
farir í búskap landsmanna eru
þjóðinni lífsnauðsynlegar.
Framleiðsla landbúnaðarins
hefir dregist ískyggilega sam-
an á síðustu árum. En á þann
hátt, að minna hefir á þvi bor-
ið, en ætla mætti. Því ekki er
hægt að miða við það eitt,
hversu mikil kjötframleiðslan
er og mjólkurframleiðslan. —
Taka verður líka tillit til þess,
hversu mikið af því fóðri, sem
fer til að fleyta fram búpeningn
um, er af öðrum toga spunninn
en frá íslenskri mold. Og hve
mikið þarf af erlendum gjald-
eyri nú, til þess að framleiða
landbúnaðarafurðir.
Framleiðsluvörurnar, sem nú
verandi búskapur þarfnast eru
ekki neitt smáræði. Og væri
vel að athuganir þær, sem stjett
arsambandið gengst fyrir á
búrekstrinum binist m. a-
að þessari hlið. En það öfug-
streymi hefir sem kunnugt er
átt sjer stað á síðustu árum, að
það hefir borgað sig betur, að
nokkru leyti, að fóðra búpen-
inginn á aðkeyptu erlendu fóðri
heldur en á hinum hollu, heima
fengnu böggum.
Fækkun sauðfjárins
SVO STÓRT skarð hafa sauð-
fjárpestirnar höggvið í fjár-
stofninn, að nú er fóðrafjeð á
landinu ekki orðið nema 400
þúsund. Var 700 þúsund árið
1933, meðan stofninn var ósýkt
ur. Er það mikils virði fyrir
kjötframleiðsluna, ef það tekst,
að útrýma mæðiveikinni með
fjárskiftunum sem nú eru langt
komin.
Þess er ekki að vænta, sem
kunnugt er, að hægt verði á
þennan' hátt, að girða fyrir
garnaveikina. En aftur á móti
eru taldar horfur á, að lækning
ar fáist innan skamms á þeirri
illkynjuðu -veiki. Svo á þann
! hátt verði ekki hægt að stöðva
Laugardagur
1. sepfember
frekara stórtjón af hingaðkomu
hinna illræmdu karakulhrúta.
Of seint
MIKIÐ HEFIR verið um það
rætt og mikil prentsverta í þa'ð-
umtal komin, að stöðva þuríi
fólksstrauminn úr sveitunum
En sá orðflaumur hefir ekki
gagnað sem skyldi. Ymislegt
bendir til þess, að hættan á
eyðing sveitanna hafi kannske
aldrei verið meira yfirvofandi
en nú. Er það síður en svo efni-
legt, ef þaðan ætti enn að koma
fjölmenni, í þeim svifum, sem
togaraflotinn ligg'ur mánuðum
saman í höfnum. Og feiki nóg
af áhorfendum á mölinni. til þess
að horfa upp á það ófremdar-
ástand.
En eftir því sem jeg hefi
heyrt, er það i sumum sveitum
’viðkvæði margra manna, þegar
rætt er um ýmsar væntanlegar
umbætur, er eiga að koma land-
búnaðinum að gagni, að þær
muni koma of seint. Um það
leyti, sem þeirra er von, þá
muni þeir, sem eiga að njóta
þeirra vera farnir, búnir að yf-
irgefa sveitabúskap fyrir fullt
og allt. ^
Það er vissulega bæði mikið
og göfugt verkefni, að snúast
gegn þessu fári í þjóðfjelagi
voru. Að bregða við, áður en
það er of seint, til þess að gera
sveitir landsins það byggilegar
að fólk hætti að flýja þaðan.
Fjárfesting
og framfarir
A BÆNDAFUNDINUM rv
Kirkjubæjarklaustri var lög'd
fram skýrsla frá hagfræðingum
samtakanna, þar sem gerð er
grein fyrir því, hvaða fjárfest-
ingu þeir telja nauðsynlega, tU
þess að komið verði á nauðsyn-
legum framförum í landbúnaði
næstu 10 ár.
Telja þeir að alls þurfi land
búnaðurinn á að halda 1220
milljónum kr. á þessu tímabili.
Þetta er há upphæð með tilliti
til þess, hversu erfitt er um
smámuni, sem framkvæma þar?
með þjóðinni, eins og nú standa
sakir.
Stórfeldar umbætur standa
fyrir dyrum, eins og t. d. stofrv
un áburðarverksmiðjunnar, i
sambandi við hina fyrirhuguðu
Sogsvirkjun. Og þegar dýrmæt-
asta áburðarefnið verður fram-
leitt í iandinu sjálfu, köfnunar-
efnisáburðurinn, skapast meira
öryggi, en áður um útvegun
þessarar framleiðsluvöru.
En mega menn ekki vænta
þess, að í þeim sveitum, þar
sem rafmagn verður fáanlegt »
stórum stíl, þar skapist nýjar
sveitir, þjettbýli, þar sem fjoldi
fólks getur fengið atvinnu og
samastað, við þau skilyrði, sera
íslenskur landbúnaður getur
boðið best.
Fyrr verður aldrei girt fyrir
fólksflutning úr sveitunum í
heild, en tilfærsla er eðlileg og
mögulegt að fólk fari úr harð-
býlustu sveitunum og þangað,
sem skilyrðin eru best til ný-
tisku búrekstrar.
•
Fjörefni
framfaranna
VERKEFNI þeirra manna, sera
undirbúa og stjórna búnaðar-
framförunum á næstu órum,
eru meðal annars í því fólgin,
að búa svo um hnútana, að það
fje, og sú fyrirhöfn, sem fer
í stofnun nauðsynlegra nýbýla,
gefi öruggan arð. Þá fyrst kem-
Fr h. á bls. 8,
Sanclfaxið í Gunnarsholti. — Myndin tekin af jaðri á grassljettu, svo munurinn sjáist á
hinum gróna og ógróna sandi. '