Morgunblaðið - 05.12.1950, Síða 2

M O.R GUNBL AÐIV
Þiáðiúdagur 5. des: 1950,
Fjárlagafrumvarpið komið úr nefnd
t. GÆR var útbýtt á Alþingi
♦lefndaráliti meiri hluta fjár-
veitinganefndar á fjárlögum
íyrir árið 1951. Nefndin varð
ekki sammála um afgreiðslu
frumvarpsins. Undir álit meiri
♦ílutans skrifa: Gísli Jónsson,
€orm. nefndarinnar, Helgi Jón-
eisson., Halldór Ásgrímsson,
Karl Kristjánsson, Pjetur Otte-
«en, Ingólfur Jónsson og Jónas
IRafnar. Minni hlutann skipa
fjeir Ásmundur Sigurðsson og
Hannibal Valdemarsson. Meiri
tiluíinn leggur til í áliti sínu að
talsverðar breytingar verði
fierðar á frumvarpinu.
Verða hjer rakin nokkur-
lielstu atriði úr nefndarálitinu;
TEKJURNAR
Samkvæmt fjárlagafrv. eru
lieildartekjurnar á árinu 1951
úætlaðar rúml. 287 millj. króna;
er það 11 millj. króna lægri
íekjuáaetlun en á fjárlögum yf-
Irstandandi árs, en tæpum 3
tníllj. hærri en tekjuáætlunin
érið 1949. Samkvæmt ríkis-
reikningnum 1949 urðu tekjurn
er alls um 295 millj. kr., eða
«m 10 millj. kr. meiri en áætlað
Var á f járlögum það ár. Rekstr-
nrgjöldin urðu hins vegar árið
1949 295.7 millj. og rekstrar-
lialii rúmar 800 þús. kr. Hækk-
tiðu því skuldir ríkissjóðs það
ér um þá upphæð, að viðbætt-
«m mismun á inn- og útgreiðsl
Mm samkvæmt 20. gr. fjárlag-
enna.
í lok októbermánaðar 1949
«eru ríkissjóðstekjurnar orðnar
HEILÐARYFIRLIT
Hjer er að síðustu heildaryfirlit yfir þær breytingar, sem
raeiri hl. n. leggur til, að gerðar verði:
Hækkun gjalda alls......................... kr. 6.556.061.00
— Hlækkun gjalda alls..................... — 1.086.519.87
r. ___;-n- m* t -_ 4. ^1,4,,». 4
j • --- . -- J
októberiok í ár eru tæpar 215
tnillj. Má því ætla, að heildar-
tekjurnar á árinu fari tæplega
yfir 300 millj., eða það, sem
áætlað var á fjárlögum yfir-
Ctandandi árs. Hins vegar má
foúast við því, að erfitt veitist
«ð halda útgjöldunum á þ. á.
tindír bvi sem áætlað er á fjár-
tögUm. Er því sýnt, að fjárhags
afkoman á þessu ári yerður
tæplega þannig, að búast megi
við miklum rekstrarhagnaði og
|>á ‘ þvi síður hagstæðum
greiðslujöfnuði, en að því tak-
tnarki ber þó að stefna í af-
igreíðslu fjárlaga. Sjest þetta
nokkru betur innan fárra daga,
foegar ljóst er, hverjar tekjurn-
«r hafa orðið í s.l. mán. Verð-
ur tekjuáætlunin því athuguð
Kiánar fyrir 3. umr.
VM ÁÆTLAÐA SKATTA
OG TOLLA
Með tilvísun til þess, sem upp
♦ýst er hjer að framan, leggur
•neiri hl. nefndarinnar til, að
Igreinin verði samþykkt óbreytt.
Aætlaðar tekjur
ÍYF REKSTRI
«ÍKISSTOFNANA
Nefndin hefur kynnt sjer
ýtarlega þau gögn öll, sem
fienni bárust í sambandi við
nekstur þeirra stofnana, sem
tfærðar eru á 3. gr. frv., og auk
4>ess átt viðræður við flesta þá
aðila. sem veita stofnununum
tforstöðu. Hefur nefndin lagt
tfram ýmsar till. til sparnaðar á
Cekstri stofnananna, en með því
«ð flestar þeirra eru þess eðlis,
«ð töluverður undirbúningur er
áhjákvæmilegur, áður en unnt
væri að framkvæma þær, þótti
cjett að fresta að taka upp í frv.
foreytingar til lækkunar á þess-
«ri grein, þar til sjeð yrði, hvort
takast mætti að koma á fyrír-
tfiuguðum breytingum, þanmg
«ð með þeim fengist verulegur
fíparnaður fyrir ríkissjóð.
• A B-lið þéssarar greinar eru
ffcætlaðar 10 þús. kr.. í. tekjur
Gjaldahækkun alls kr. 5.469.441.13
Eignabreytingar.
Inn. Hækkun á lántöku samkv. brtt. á 20. gr...... 1.000.000
Út. Lækkun á útborgun samkv. 20. gr. .. 500.000
-f- Hækkun ......................... 100.000
Utborgunarlækkun alls 400.000
Ef tillögur meiri hl: nefndarinnar verða allar samþykktar,
munu niðurstöðutölur fjárlagafrv. verða sem hjer segir:
Rekstraryfirlit
Tekjuf alls...................................... 287.387.064
Gjöld ......................... 251.756.182.13
Rekstrarhagnaður ................ 35.630,881.87
Kr. 287.387.064.00 287.387.064
Sjóðsjfirlit
Innborganir ................................ kr. 293.347.064.00
Útborganir ............................. — 292.599.709.13
Hagstæður greiðslujöfnuður kr.
747.354.87
af fasteignum ríkissjóðs. Sam-
kvæmt yfirliti, sem sent var
nefndinni, hafa tekjur og gjöid
af fasteignum ríkissjóðs verið
árið 1949 sem hjer segir:
Tekjur: Gjöld:
Utan
Rvíkur 38.070.24 87.125.43
í Rvík 19.128.60 70.498.16
Gjöld fram
yfir tekj. 100.424.75
157.623.59 157.623.59
Er þessi mismunur færður til
gjalda á 19. gr. Nefndin vill
benda á, að nauðsynlegt er að
láta fara fram sjerstaka at-
hugun á þessu,máli, þar sem
leigan fyrir fasteignirnar er
auðsjáanlega sett svo lág, að
tvöfalda upphæð hennar þarf
til að standa undir kostnaði við
eignirnar, og er þá hvorki reikn
að með vöxtum nje fyrningum
eignanna. Væntir nefndin þess,
að á þessu verði gerðar raun-
hæfar umbætur. Verður sam-
kvæmt framansögðu ekki kom-
ið við breytingu á greininni á
þessu stigi.
GJALDABÁLKURINN
TIL RÍKISSTJÓRNARINNAR
Lagt er til, að tekið sje upp
'í greinina 110 þús. vegna geng-
isbreytingarinnar á þ. á. Er
þetta í sambandi við kaup á
innanstokksmunum í sendiráð-
ið í London, en kaupverðið var
' ógreitt, er gengisbreytingin var
gerð á árinu. Er þetta samkv.
ósk ríkisstjórnarinnar.
TIL OPINBERS EFTIRLITS (
O. FL. 1
Nefndin ber fram till. til
hækkurtar um 193.500 og til
lækkunar um 40.369. |
TIL HEILBRIGÐISMÁLA
Lagt er til, að laun við
Heiisuhælið á Kristnesi verði
hækkað um kr. 28.980. Er hjer
beinlínis um leiðrjettingu að
ræða. Þá er einnig lagt til, að
styrkur til heilsuverndarstöðva
sje hækkaður um 40 þús. vegna
veittra launauppbóta, sem reikn
að er með almennt á frv., en
tfkfeL. tQki.a,iíipþi.þe.s.swiú Uð* E,ri
hjer því einnig um að ræða leið
rjettingu á frv. Lagt er einnig
til, að framlag til sjúkrahússins
á Ákureyri verði hækkað um
150 þús. Er þessi bygging kom-
in það langt, að leggja verður
kapp á að ljúka henni sem
fýrst, ef unnt er. Tillögur til
hækkunár á þessari grein nema
alls kr. 218.980. Þá er einnig
lagt til, að framlag til drykkju-
mannahælisins á Úlfarsá, 70
þús. kr., falli niður. Hefur enn
ekki verið fastákveðið, hvernig
þessum rekstri verður fyrir
komið, og meðan svo er, þykir
ekki ástæða til að ætla ákveðna
upphæð í reksturinn.
TIL SAMGÖNGUMÁLA
Lagt er til, að framlag til
nýrra vega hækki um 350 þús.
frá því, sem er á frv., til brúar-
gerðar um 97 þús,
TIL KIRKJU- OG
KENNSLUMÁLA
Lagt er til, að framlag til
rekstrar gagnfræðaskóla verði
hækkað um 650 þús. Er hjer
um leiðrjéttingu að ræða á frv.
Þá er einnig lagt til, að tekið
verði upp 50 þús. kr. framlag
til undirbúnings þátttöku í
Ólympíuleikum 1952. Þykja ís-
lenskir íþróttamenn hafa sýnt
það á yfirstandandi ári, að rjett
sje að styrkja þá á þessu sviði.
Brtt. til hækkunar alls á þess-
ari grein eru kr. 825.708, en til
lækkunar 148.798.
TIL BÖKMENNTA, LISTA
OG VfSÍNDA
Lagt er til, að gerðar verði
allmiklar breytingar til hækk-
unar á þessari grein, er nemi
alls 698 þús. Munar þar mestu
hækkun á framlagi til mót-
virðissjóðs um 398 þús. hefur
ríkisstjórnin óskað eftir því, aö
þetta yrði tekið upp á frv. Þá
eru 75 þús. til þess að koma
fyrir munum á þjóðminjasafn-
inu, 20 þús. til þess að skrá-
setja og líma upp plöntusafn,
en þetta er hvort tveggja sam-
kvæmt ósk r'kisstjórnarinnar.
Þá er hjer meðtalin 70 þús. kr.
hækkun á framlagi til umbóta
á Þingvöllum. Gerð er tillaga
Uöi, aö íella uiöur franilag til
kaupa á jarðskjálftamæli, 30
þús. kr., með því að 50 þús. kr.
til þessa eru ætlaðar af fje því,
sem greitt er í mótvirðissjóð.
TIL ATVINNUMÁLA
Lagt er til, að hækkað verði
um 100 þús. framlag til kaupa
á skurðgröfum. Er það samkv.
ósk ríkisstjórrtarinnar. Þá er
lagt til að taka upp 25 þús. til
umbóta á Reykhólum. Er þetta
vegna skipulags þess, sem ver-
ið er að gera á jörðinni Vegna
ýmissa væntanlegra fram-
kvæmda. Lagt er til, að frám-
lag vegna fvrirhleðslu á Mark-
arfljóti verðl hækkað um 200
þús. Hefur orðið að vinna á s. 1
hausti fyrir allmikla fjárhæð
til þess að fyrirbyggja, að fljót-
ið bryti sjer nýja leið til vest-
urs yfir Fljótshlíðarlöridin, og
þess utan er mjög aðkallandi
að byggja varnir vestan fijóts-
ins til að fyrirbyggja, að
„Fauski“ brjóti frekar en orðið
er af jörðum, Sem þar liggja.
Kynnti nefndin sjer þetta af
eigin sýn, og hefur fallist á nauð
syn um hækkun framlags af á-
stæðum, sem að framan greinir.
Þá er einnig lagt til að taka
upp 75 þús. til fvrirhleðslu á
Hólmsá og Kaldaklifsá og til
landþurrkunar í Landeyjum 20
þús., þar sem framkvæmdum
þessum er enn eiel lokið. os 30
þús. til rafmagnsveitu í Gunn-
: arsholti. Lagt er til samkv. ósk
■ ríkisstjórnarinnar að hækka
i hætur vegna f járskipta um
I 1.900 bús.: er hier um leiðriptt-
! ingu að ræða á frv., og að taka
, upp nýjan lið vegna kostnaðar
af norrænu búnaðarmcti á ís-
landi 25 þús. Þá er enn fremur
. lagt til að hækka framlag til
sjávarútvegsmála um kr. 61.295
; bar af 50 þús, til þess að aera
tilraunir með nýjar síldveiðiað-
i ferðir samkvæmt ósk ríkis-
stjórnarinnar, og enn fremur er
lagt til, að framlag til iðnaðar-
mála á þessari grein verði hækk
að um 15 þús. Allar tillögur til
hækkunar á bessari giæin nema
2 millj. 451 þús. 295 kr.
Þá er lagt til, að framlag til
kaupa á jarðræktar.vjelum verði
lækkað um 500 þús., þar sem
telja má, að innflutningur slikra
vjela verði allverulega skorinn
niður á n. á. Lagt er til, að
framlag til hreindýraræktar, 30
þús„ verði fellt niður. Brtt. til
lækkunar á þessari grein því
alls 530 þús.
TIL FJELAGSMÁLA
Nefndin hefur nokkuð rætt
framlag til almannatrygginga.
En með því að fyrir þinginu
liggur frv. til breytinga á
tryggingalöggjöfinni og ekki er
vitað, hverníg það Verður af-
greitt, þykir ekki rjett að gera
tillögur til breytinga á þessu
stigi málsins. Hins vegar er lagt
til, að framlag til sjúkrasam-
laga verði hækkað um 300 þús.,
bar sem sýnt þykir, að bað er
of lágt áætlað í frv. Lagt er til,
að rekstrarstyrkur vegna
læknislauna á Reykialundi
verði hækkaður um kr. 11.849,
eða til samræmis við laun
lækna á heilsuhælunum, vegna
launauppbótar, sem greidd er,
en ekki hefur verið reiknuð á
berinan lið. Er hjer aðeins um
leiðrjettingu að ræða. Lagt er
til að taka upp nýjan lið, bvgg-
ingarstýxk til barnaheimilis á
Akureyri, 15 þús. — Hækkun-
artill. alls á þessari grein kr.
326.849. — Þá er einnig lagt
til, að byggingarstyrkur til
Síwabfujús.... ísi, þerklasjúklipga,
200 þús. krónur, verði felldus
niður. Á móti komi heimild fyr-
ir ríkisstjórnina að afhenda
sambandinu eign sína Trje-
smiðju ríkisins, með þeim skil-
yrðum, sem um semst á millá
aðila. Hefur mál þetta verið
rætt við sambandið og ríkis-
stjórnina. í trausti þess. að um
þetta takist fullt samkomulag,
er lagt til, að iiðurinn verðí
felldur niður. ^
TIL STYRKTARFJÁR, LÖG- ’
BOÐINNA OG ÓLÖGBOÐ- 1
INNA EFTIRLAUNA, BIÐ- ’
LAUNA OG HEIDURSLAUNÆ
Lagt er til, að nokkrar breyt-
ingar verði gerðar á þessarí
grein, sem flestar eru leiðrjett-
ingar aðeins. Brtt. til hækkun-
ar eru kr. 9 729, en til lækkun-
ar kr. 47.352.87. Er hjer aðéin3
að ræða um aðila, sem látisl
hafa á þ. ári. i
I
eignaHreyfingar '
Lagt er til, að lán tekín 3
árinu Vegna fiárskiptanna verðS
hækkuð um 1 millj. Þá ér lagt
til, að framlag til bvggingar
tilraunastöðvar á Keldum. 209
þús., verði fellt niður, að frani-
lag til heima.vistarskólahúss vi3
Menntaskólann á Akuréyrl
verði lækkað um 200 þús. og
framlag til bygeingar sjó-
mannaskóla um 100 bús., eða
alls till. til lækkunar 500 þús.
Nefndin hefur feneið upplýst,
að mjög er aðkallandi að breyta
hitakerfi í Sinmannólanum,
bannig að tekin verði unp oliu-
kynding' og sanuara nenni næt-
urhitun með rafmaeni, og
mundi það spara allverulega
árlegan hitunarkostnað hússins.
Væntir nefndin þess, að því fja,
sem veitt er á þoccarí grein til
skólans, verði fyrst og fremst
varið til slíkra umbóta. Lagt ei
til, að tekinn verði upp nýr
’iður til IissVki.uidr, j 00 þús. til
prestssetursbyggingar á HólumJ
er þetta samkværrit ósk ríkis-
stjórnarinnar. {
----------------- J
SÍBS berssl fcska- !
gjafir
\
NYLEGA hefir hr. Axel V„
Nielsen bóksali í Kauomanna-
höfn, gefið bókasafni Reykja-
lundur marga tugi ágætra
danskra bóka, flestar þeirra úr»
valarit í góðu bandi og er þetta
rausnargjöf.
Axel V. Nielsen var um 13
ára skeið, forstöðumaður fyrýB
Ejnar Munksgaards Anti-
kvariat í Kaupmannahöfn, eB
dr. Munksgaard er íslending-
um kunnur vegna útgáfu sinn-
ar á ljósprentuðum ísl. forn-
bókmenntum. Eftir andlát hans
stofnaði hr. Nielsen sjálfstæða
bókaverslun í Kaupmanria-
höfn.
Bókasafni Reykjalundur haftf
einnig borist góðar bókagjaff*
aðrar frá Kaupraenriehöfn. Þatf
á meðal frá Óla Vilhiálmssynf,
forstjóra, Ólafi Gunnarssyní
ritstjóra, frá Vík í Lóni og
ungfrú Önnu Stephensen, skrif
stofumær við íslenska sendi-
ráðið.
Allar þessar bókagjafir hafal
Reykjalundi borist vegna á-
hrifa af kynningarstarfsemi
Ólafs Gunnarssonar á ísl. memj
ingar- og framfaramálum, þ.
á. r>. starfsemi SÍRS að Reykja
lundi, en Ólafur hefir nýlega
ferðast víðsvegar urri Norður-
lönd og haldið fjölda velsóttrtf
fyrirlestra ura íslensk efni. .
.....' (Frá SÍBS), J