Morgunblaðið - 20.12.1950, Qupperneq 9

Miðvikudagur 20. des. 1950.
morgvnblaðib
9
RKKIS8JTVARPIÐ HEFUR
STARFAÐ Í TUTTUGU ÁR
-' i
Samtal við Hjáimar frá Hofi
í ÐAG eru liðin 20 ár frá því
hið íslenska Ríkisútvarp tók til
starfa. 20. des. 1930 var útvarps
ráði falið að annast dagskrá út-
varpsins, sem útvarpað var frá
stöðinni á Vatnsenda. í tilefni
af þessum merku tímamótum
sneri blaðið sjer til Vilh.jálm;
i>. Gíslasonar, skólastjóra, og
spurði hann um ýmislegt við-
víkjandi starfsemi og þróun út-
varpsins á þessum 20 árum.
— Hvenrig var útvarpinu tek
ið og hvað hugsuðu menn til
þess í upphafi?
— Útvarpið þótti mikil og
merk nýjung. að hafði að vísu
verið útvarp hjer áður, sem rek
ið var af einstaklingum. En 20
des. 1930 tók ríkið við rekstr-
inum._Þegar ríkiJS tók við voru
'um 450 viðtæki í notkun víðs-
vegaj á landinu.
Mönnum þótti útvarpið mik-
ið galdratæki til að byrja með.
Flyktist fólk langar leiðir að til
þeirra staða, þar sem útvarp
var fyrir hendi til að hlusta á
það sem það flutti. Myndaðist
þannig dálítill söfnuður um
hvert tæki. Tóku menn þessari
inýjung tveim höndum, sem m.
a. má sjá af því, að er ríkið
hafði rekið útvarpið um eins árs
skeið var viðtækjafjöldinn kom
inn upp í 3880.
Síðan hefur hlustendum fjölg
að jafnt og þjett og öll starf-
semi þess færst í aukana og nú
eru um 35 þúsund tæki í not-
kun víðsvegar um landið.
— Hvert teljið þjer vinsæl-
asta útvarpsefnið og hvað vilj-
íð þjer segja um afstöðu út-
varpsins út á við, t.d. til dag-
blaðanna?
Einn af magnaravörðum Ríkis-
útvarpsins stjórnar upptöku á
segulband í magnarasal.
— Ekki hefur verið kannað
til fulls ,hvert sje vinsælasta
efni, sem í útvarpinu er flutt.
Vafaluast er mest hlustað á
frjettir. Ýmiskonar erindi eiga
og miklum vinsældum að
fagna, svo og leikrit og tónlist,
sem mjög hefur rutt sjer til
rúms í dagskrá útvarpsins á síð
arí árum.
Þegar Ríkisútvarpið tók til
starfa hjeldu margir að það
mundi útrýma blöðum og jafn-
vel bókum. Reynslan varð þó
önnur og tel jeg, að upp og of-
an megi segja um útvarpsefni,
að það örfi menn til lesturs ann
ars efnis, bæði blaða og bóka.
—-Hvað er að segja um dag-
skrárefnið?
— Dagskrárefnið hefur frá
byrjun verið líkt og nú er. Það
hefur verið leitast við að hafa
það sem fjölbreyttast og kynna
mönnum sem fjölbreyttast efni
Rætt við Yilhjálm Þ. Gíslason um sfarfsemi þess
NÝLEGA er komin út kvæðabók eftir Hjálmar frá Hofi, sem
nefnist „Kvöldskhr*. Aður hafði Hjálmar gefið út Ijóðabók,
Hinn vinsæli útvarpsþulur Pjetur Pjetursson við hljóðnemann
í herbergi þuls. (Ljósm. Mbl.; Óí. K. M.)
og þá skemmtikrafta, sem hæst
hefur borið hverju' sinni.
Smekkur hlustenda hefur
breyst sem eðlilegt er og hlusta
menn nú öðru vísi en í upp-
hafi. Á jeg þar við, að þeir hafa
úr meiru að velja, enda er efnið
nú meira og útvarpstiminn
margfalt lengri.
— En hvað um áhrif útvarps-
ins?
— Áhrif þess eru margvísleg
og mismunandi í fjölbýli og
strjálbýli. Síðan útvarpið kom
vita menn nú allt það mark-
verðasta, svo að segja um leið
og- það skeður, hvort sem er
hjer á landi eða óralangt út í
heirni. Áður urðu menn að bíða
'ftir útlendu frjettunum, uns
'ser bárust þeim, t.d. í Skírni,
ig leið þá oft á annað ár þang-
að til menn fengu frjettirnar.
Þessi mikla samgönguleið
■mdans og tungunnar flytur og
landsmönnum öllum mikinn
fróðleik og skemmtun. Útvarp-
ið hefur einnig orðið til þess að
auka heimilisrækni, því menn
sitja heima við sitt viðtæki eft-
ir erfiðan vinnudag og hlusta á
Rafskinna 15 ára
RAFSKINNA Gunnars Baeh-
manns er orðin 15 ára gömul.
Hún lætur lítið yfir sjer. Stend
ur opin vegfarendum í skemmu
glugganum sínum tvisvar á ári,
fyrir jól og á vorin og flettir
blöðum sínum jafnt og þjett.
Blöð Rafskinnu, í þessi 15 ár,
sem hún hefur starfað, eru sam
anlagt táknrænar vörður, við
álitlegan vegarstúf í þróunar-
sögu hins reykvíska iðnaðar og
annarra viðskipta.
Höfuhdur Rafskinnu, Gunn-
ar Bachmann, er löngu þjóð-
kunnur maður, fyrir hug-
kvæmni sína á mörgum svið-
um. Með Rafskinnu hóf hann
nýjan þátt í íslenskri auglýs-
ingatækni. Hann hefur síðan.
með dæmafáum dugnaði haldið
áfram á sömu braut. Að láta
táknrænar teikningar túlka ein
kenni og hlutverk atvinnufyrir
tækjanna, með þeim hætti, að
festist mönnum í minni.
sem nefndist „Geislabrot". Tíðindamaður Mbl. fann Hjálmar
r.ýlega að máli og sagðist honum m. a. svo frá:
HUNVETNINGUR ----------------------------—
í hUÐ OG HÁR I nyrðra. Fyrir heppni lenti jeg
— Jeg er nybumn að gefa ut þá hjá hjónum>
sem voru afí
ljóðabók, segir Hjalmar. — Mjer byrja búskaPj þeim Erlendi Hall-
finnst gaman að fást við kveð- .grímssyni .0g Sigurlaugu Hannes-
skapinn, hann hressir andann og úá^ur 4 Bjarnastöðum í Húna-
... þingi. Þau vildu aldrei sleppa
Það er- raunar. goð. og gdmul nijer og gengu mjer í foreldra-
iðja Islendingsins að rima og gj;ag Voru þau mier alla tíð hin
víst mættu fleiri gera en raun þesi:u
ber vitni urrr.—- T. d. unga folk-
ið. Það hugsar of lítið um kveð- ,
skapinn. Unga fólkið nú á dög-' U® SIOKOÐRA
um, a. m. k.'márgt'af’þvr,'hef- Á uppvaxtarárumminum hafði
ur ekki- brageyra.- Það er • ekki jeg ekkert að segja af mínu fólki,
af hæfiléikaskorti, heldur hinu, Þegar jeg stóð á tvítugu fór jeg
að það heyrir of sjaldan farið suður með sjóróðramönnum eins
með kveðskáp. ‘ Sá' 'sem aídrei og þá var títt um unga menn,
heyrir vísu---yrkir því. ekki. Fór jeg beint til föður míns, sem
heldur. Jeg er ekki í vafa um þá var formaður í Miðhúsum ■»
það, að áður fyrr var það mun Garði. Fyrr hafði jeg aldrei á
almennara að' fólk skemmti sjer sjó' komið, en rjeri þessa vertíð
með upplestri kvæða, rímna .og með. föður mínum. Þá kynntiöt
annars skáldskapar, en nú er. — jeg honum og sá, af hve miklu
Annars er jeg Húnvetningur í jeg hafði misst, svo mætur var
húð og hár og hef, eins • og- hann.
margir þaðan, dálítið fengist við
1 kveðskapinn.
KOMINN AF
HAGYRÐINGUM
— Jeg er fæddur á Reykjum í
Húnavatnssýslu. Faðir minn var
BÚSKAPARBASL
— Jeg kvæntist áriS 1911,
Önnu Guðmundsdóttur. Byrjaði
búskap á móti tengdaföð ur mín-
um, á Holti á Ásum. Þaðan flutti
jeg að Mánaskál. En 1916 flutti

talinn Ólafsson, en var nú samt^ svo að Hofi á Kjalarnesi. Við
1 hjonm eígnuðumst tolf born. —
Búskapurinn gekk upp og oían
eins og gengur — stundum ör-
eigi en stundum efnaður. Eins
og nærri má geta varð bæði
hugur og hönd að helgast bú*
skapnum, því nokkuð þarf tíl
þess að koma upp stórum barna-
hóp. Við slík kjör hafa ijóð' mín
fæðst. Búskaparbasl og mikla
vinnu,
SPURÐUR FRJETTA
— En þetta er nú orðið' allt of
langt, segir Hjálmar. — Mjer
liggur við að svara þessum spum
ingum þínum með þessari vísu:
Ekki er von að almúginn
eygi hreina liti, .
þegar hálfur heimurinn
hendir frá sjer viti.
Vísa þessi er prentuð í hinní ný-
útkomnu Ijóðabók Hjálmars og
nefnist „Spuxður frjetta".
Hjálmar frá Hofi.
margvíslegt fræðslu- og skemti
=fni.
— Og hver eru helstu fram-
tíðarverkefni útvarpsins?
— Trú mín er sú, að þau sjeu
svipuð og verkefni þess hafa
verið þessi tuttugu ár, sem það
hefur starfað. Megintilgangur
þessa menningartækis verður á
öllum tímum, að flytja lands-
mönnum frjettir, fróðleik og
skemmtun. Með vaxandi tækni
mun starfsemi þess að sjálf-
sögðu aukast og vonandi í þá
átt, að allir landsmenn fái þar
uppfylltar óskir sínar um
fræðslu og skemmtun.
Dagskrárnar munu í framtið-
inni vafalaust verða frjálsari,
en þær eru nú og greinast
meirá, þannig að efnið verði
fjölbreyttara. En í þessu, sem
öðru háir peningaieysi. Aðal-
erfiðleikar hins íslenska Ríkis-
útvarps er mannfæðin og skort
ur á rekstararf je, en eins og nú
standa sakir leyfir fjárhagur-
inn ekki frekari vikkun á dag-
skrá nje fjölbreyttara efni.
En þó svo sje ástatt er út-
varpið á þroskabraut. Það á eft-
ir að komast í enn lífrænna sam
band við þjóðlífið en nú er og
fyrir höndum eru mikil og
glæsileg verkefni, sem víst er
að geta orðið þjóð vorri til
mikils menningarauka.
Ekki svo að skilja, að hann
hafi þar tekið upp algera nýj-
ung. Hann gerði ekki annað en
færa þessar nýtísku aðferðir,
auglýsingatækninnar inn á ís-
lenskt athafnasvið. En smelln-
ar Rafskinnu-auglýsingar hafa
á undanförnum árum víða kom
ið í íslenskum blöðum og tíma-
ritum, og haft þar sín víðtæku
áhrif. Jafnvel heimsfirmu, með
lærða sjerfræðinga á hverjum
fingri, er reka auglýsingar um
allar álfur, hafa veitt eftirtekt
Rafskinnu-auglýsingum, sem
fjallað hafa um afurðir og við-
skipti þeirra, haldið þeim á
lofti og látið höfundi þeirra í
tje viðurkenningu fyrh' hug-
kvæmni hans.
V. St.
Fundur forsæVisráðherra
í London í janúar
LONDON, 19. des. — Forsætis-
ráðherrar bresku samveldis-
landanna koma saman til fund-
ar í Lundúnum eftir áramótin,
líklega 4. janúar. Fundinn, sem
stendur 10 daga, sækja allir
þeir, sem boðið var nema Mal-
an, forsætisráðherra S-Afrílu.
Hann mátti ekki vera að því
sonur gamla Hóla-Þorsteins, sem
þjóðkunnur var á sinni tíð. Að
þeirri skýringu fenginni, er ekki
langt að leita skáldskaparins í
ættinni. —• Hóla-Þorsteinn var
nefnilega náskyldur Hjallalands-
Helgu, sem var annálaður hag-
yrðingur. Ýmsir hafa einnig ver-
ið vel hagmæltir af móðurfólki
mínu, má þar nefna t. d. Jón
Bergsson, sem var hagyrðingur
og ævintýramaður. Bjó hann
lengst af hjer sunnanlands. Um
skeið var hann pólití í Hafnar-
firði. Jón þessi var tilfinninga-
maður mikill og drengur góður,
eins og sjest á ljóðum hans, en
dóttir hans er nú að gefa þau út,
„GEISEABROT"
Árið 1928 gaf jeg út Ijóðakver,
Nefndist það „Geislabrot“. Þar
má finna mín æskubrek. í þá
daga var þrekið nóg. Giímdi jeg
þá stundum og var sundkennari
nyrðra. Skrokkurinn var fimari
þá en nú. Samt höfðum við ungu
mennirnir ekki þá tilsögn nje að-
stæður til íþróttaiðkana, sem nú
tíðkast. En svona gengur lífið,
þegar maður fer að eldast, lifir
maður meira í gömlum minning-
um.
I
NÚ ER ÖLDIN ÖNNUR
Jeg fæddist 1886. Þá var mikið
harðindaár á Norðurlandi. Engin
flutningatæki önnur en hestar.
Faðir minn flutti suður í Garð
þetta ár, en jeg var skilinn eftir
„Slipsljóriitn á
Girl Pal"
BÓK þessi er nýkomin út á veg
um bókaútgáfunnar Setbergs.
Dod Orsbome, höfundur bókar
innar, er skoskur að uppruna.
Hann segir þar frá ævintýrum
sínum í fjórum heimsálfum.
Ýmist er Orsborne í leyniþjón-
ustu Breta við Miðjarðarhaf, á
innrásinni í Frakkland, við
Ijónaveiðar á Indlandi eða a
könnunarferð í fmmskógum
Suður-Ameríku. Uppistaða bók
arinnar er þó frásögn hans af
reynslu og ævintýrum sínum á
sjónum, ekki síst, er'hann árið
1936 sigldi án vista, áttavita
og sjókorts á „Girl Pat“ yfir
Atlantshafið.
Dod Orsborne, sem nú er nær
fimmtugur að aldri, dvelur í
Bandaríkjunum. Þar hafa þess
ar minningar hans hlotið mikl-
ar vinsældir, t. d. hefur tíma-
ritið „Life“ birt kafla úr bók-
inni. Orsborne er alltaf reiðu-
búinn að sleppa því, sem hann
þess kost að komast í ævin-
hefuf handa á milli, ef hann á
týri og leggja sig í hættur.