Morgunblaðið - 20.12.1950, Qupperneq 12

12
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 20. des. 1950.
Sveinn Bergsson
Minningarorð
1 DAG er til moldar korinn Sveinn
Bergsson að Grettisgötu 83. Hann
andaðist á Landspítalanum að kvuldi
|>ess 14. desember 1950. eítir stutta
en þunga legu.
Sveinn var fa'ddur nð l’áisJnisum
hjer í bæ þann 8. sept. 187:5. For-
eldrar hans voru Bergur Pálsson sjó-
iriaður og kona hans Þómnn Sveins-
dóttir. Er Sveinn var 13 óra, Luttist
hann ásamt foreldrum síruun að
Fjallaskaga í Dýrafirði og eftir árs
idvöl þar að Meðaldal til Kristjáns
heitins Andrjessonar skipstjóra og
konu hans Helgu Bergsdóttir. — Á
heimili þeirra dvaldi hann þangað
til haann stofnaði sitt eigið heimili.
Þann 25. sept. 1898 giftist hann
eftirlifandi konu sinni Ingibjörgu
Jónsdóttir, og reistu þá bú að Þing-
eyri. Bjuggu þau þar til ársins 1915,
að þau fluttust ti) Akureyrar. l'..r
éttu þau heimih til 1925, að þuu
fiuttu til Reykja'ík og hafa búið hjer
síðan.
Þeim hjónum varð 10 harna auðið
iátta dætra og tveggja sona. Af þess-
urr, barnahóp þeirra eru 7 á Ilfi: —
Svanfríður og ílamilla, ógiftar í
Reykjavík. Petra gift Ágúst Hókons-
son, Bergur giftur Sigurlaugu Guð-
jónsdóttur á Akureyri, Pála gift Sig-
urði Björnssyni, Sauðárkrók og
Björg gift Sigi'riiirni Hanssyni í
Hafnarfirði. Látin eru Faanny, Lára
og Sigurður og komust þau öll til
fullorðins ára.
öll börn þeirra eru góðum kostum
óg hæfileikum g&odd. Hafa þau elskað
og virt sína góði- foreldra og umvaf-
ið þau ást sinni og umhyggju.
Aðalæfistarf»Sveins var við sjóinn.
Fyrst á árabátum frá Fjallaskaga og
Meðaldal, síðan á þilskipunum, svo
vjelskipunum, og síðan á millilanda-
6kipimum, er þau urðu innlend eigu.
Svo segja má ?ð hann hafi fylgst
með framþróunioni í skipakosti -ls-
iendinga.
Á vjelskipunum var Sveinn vjel-
gæslumaður og á millilandaskipunum
„bátsmaður" og „timburmaður“, svo
á því sjest að Sveinn var miklum
starfshæfileikum húinn, og fóru hon-
um öll þessi störf vel úr hendi, enda
var starfslægni Iians, áhugi og sam-
eamviska slík, að allir vildu verk
hans þiggja.
Sveinn hætti störfum við sjóinn
ÍSrið 1927 og gjcrðist þá starfsmaður
við Áfengisverslun ríkisins og vann
þar til dauðadags.
Þótt Sveinn hetti störfum á sjón-
tim var hugur hans ávalt fasttengd-
ur við hann, og fylgdist hann vel
jneð öllu er þar gerðist. Og slík voru
tengsl hans við sjóinn og hans innsta
«ðli svo samgróið honum, að enginn
dagur, er hann hafði fótavisf, mun
bafa liðið svo í.ð hann ekki gengi
epöl fram með s röndinni, fýndi j'lm
sjávarins og hlustaði á bárugnauð
hans við fjörusteinana.
Á heimili Sve:ns komu mannkostir
hans ekki síður iram en við störfin.
í kærleiksríkri sambúð við sína mik-
ilhæfu og góðu honu, tókst þeim að
skapa slíkt fyrirmyndarheimili, að
þar fannst ölluín gott að koma og
ídvelja og þar voru allir velkomnir.
En það liggur í augum uppi að með
þeirra stóra barnahóp og oft við
þröng atvinnuskilyrði hafi ekki alltaf
verið lifað við allsnaegtir. En þar
blessaðist hver litinn og sopinn. Og
margur var gesturinn er þar bar að
garði og fjekk ávalt góðan beina, er
var í tje látinn ‘ með slíkum höfð-
ingsskap og Ijúfiaennsku, er einkenn
ir hina viðurkohndu íslensku gest-
jjsni. Úr þessum garði mun hver og
einn hafa vikið glaður og ánægður,
og með ljúfar erldurminningar. Ekki
einungis vegna þess matar og drykkj-
ar, sem þar var veitt, heldur vegna
þeirra áhrifa, sern hinn ríkjandi heim
ilisandi hafði á þá, því þar var andr- ■
úmsloftið blandað þeirri Ijúfmensku,
naigjusemi og lífsgleði, er þau hjón
voru svo rík af, og menn nutu í svo
likulegurn inæxi i nær\ eru þeirra.
Það, sem m»t og best einkenndi
Svein, voru staifsgleði hans og hin
óþrjótandi lífsgli ði. Margur vill láta
meira bera &þ\i hvaða verk haann
vinnur, en hver.iig hann Ieysir verk
sitt af hendi, sem er þá alltaf aðal-
atriðið. En því var ekki þannig farið
A Kon-Tiki yfir Kyrrahaf
með Svein. Hann vann sín verk, hver
sem þau voru, með slíkri kostgæfni
og vandvirkni, með þeirri vitund og
vissu að því aðeins kæmi verkið hon-
um og öðrum að fullu gagni, að það
væri vel unnið. Það var sú þjóð-
fjelagsskylda sem honum faannst á
sjer hvíla, og þá skyldu sina leysti
hann ávalt vel af hendi. Og í því var
fólgin hans innilega starfsgleði.
Það virtist oft ekki mikið sem lífið
hafði Sveini að bjóða. En í hans aug
um var það ekki svo. Haann var svo
glöggskygn og fundvís á allt það bros
lega og glaðlega í lífinu og fljótur
að grípa það, en það sem olli þrasi
og leiðindum leiddi haann hjá sjer á
svo eðlilegan hátt, að það fór einnig
framhjá samvistarmönnum hans, og
þeir fundu einnig aðeins gleðina og
ánægjuna af lifinu.
Hver sá maður, er vinnur skyldu-
störf sin af slíkri alúð, kostgæfni
og ánægju, er nýtur þjóðfjelagsþegn,
og yæri óskandi að þjóð vor ætti slíka
sem flesta.
♦
Þegar Sveinn Bergsson nú er horf-
inn sýnum okkar, er hans mörgu vin-
um harmur búinn. En mestur er þó
harmur konu hans, bama og barna-
bama. Þau hafa mest misst. En end-
urminningar um góðan dreng eru svo
margar og ljúfar að þær orna og
hlýja, er hinn kaldi kustur dauðans
næðir.
Jeg kveð þig svo, vinur. Hafðu
þökk fyxir allt og allt. — Blessuð
sje minning þín.
Þorv. Björnsson.
AFENGI eoaMATV/^LÍ ?

Afengisvarnanefnd
REYKJAVÍKUR
Jón Eyþórsson íslenskaði, —
Draupnisútgáfan, 1950. —
Prentsmiðjan Oddi.
í FYRRA kom út á norsku bók, sem
nefnist „Kon-Tiki exspedisjonen“,
og farið hefir á einu ári sigurför um
allan heim. Bókin segir frá einhverri
sjerstæðustu og sögulegustu ferð á
sjó, sem farin hefir verið á vorum
tímum.
Tildrögin að ferðaævintýri þessu
voru þau, að skömmu fyrir heims-
styrjöldina síðustu fór ungur, norsk-
ur dýrafræðingur, Thor Heyerdahl,
í brúðkaupsferð til Suðurhafseyja í
miðju Kyrrahafi. Ungu hjónin
byggðu sjer laufskála að sið innbor-
inna manna og lifðu lífinu á sama
hátt og þeir. Þau lærðu mál eyja-
skeggja og hlýddu löngum stundum
á frásagnir þeirra af forfeðnmum, en
um þá gengu margar og undarlegar
þjóðsögur.
Þótt hinn ungi dýrafræðingur va:ri
fyrst og fremst i brúðkaupsferð, gerði
hann jafnframt ýmsar náttúrufræði-
legar athuganir og safnaði sjaldgæf-
um skordýrum og fiskum, því hann
mun hafa haft doktorsritgerð í huga.
F.n eigi hafði hann dvalið lengi þama
á eynni, er hann fjekk brettnandi
áhuga á mannfræði, einkum rann-
sóknum á uppruna og menningu
frumbyggja eyjanna. Höfðu eyjar-
skeggjar sagt honum, að þeir væru
komnir af miklum höfðingjum, sem
endur fyrir löngu hefðu komið sigl-
iiiimiimiimiiiiiiiiiiiMMiiiimimiiimiiiinii'iiHmiiiiii
i Tveir sjómenn óska eftir
(Herbergi 1
| nú þegar. Tilboðum sje skilað I
I á afgr. Mbl. fyrir fimmtudags- |
| kvöld, merkt: „Rólegheit — \
| 811“.
? ■
IIMIIKvRMIMMIIIIMMIMMIIIIIIIIIIIIMIMIMIMIMIIIIMMMIi
11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
Kaffibariiin
Vesturgötu 2. — Hafnarfirði
tilkynnir:
| Kaffið er komið aftur.
Verðskrá:
1 Kaffi með kökum kr. 6.00
| Kaffikannan — 1.50
i Sandkökusneiðin — 1.00
1 Tertusneiðin — 1.00
i Kleinur stk. — 1.00
| Smákökur, alsk. — 0.50
l Pönnukökur m. rjóma — 1.75
----- m. sykri — 1.00
| Smurt brauð allsk. sn. — 2.00
i Heitar pylsur m. rúnst. — 3.00
\ Gosdrykkir allar teg.
i Sigarettur og sælgæti allsk.
Virðingarfyllst,
| Kaffibarinn
i Vesturgötu 2. Hafnarfirði.
IMIMMMMIMMIimMMMMIMMMMMMMMIIIMMMHIMIMMMI
andi austan um haf. I.eiðtogi þeirra
hjet Tiki, sonur sólarinnar, og var
hann dýrkaður sem guðborin vera.
Fomar steinstyttur af Tiki standa
víðsvegar um eyjarnar.
Heyerdahl minnist þess, áð svipað-
aðar steinsúlur eru til í Perú í Suð-
ur-Ameríku. Sú spurning vaknaði i
huga hans, hvort arfsaga eyjaskeggja,
að þeir sjeu ættaðir austan um haf,
yrði studd rökum.
Þegar Heyerdahl kom lieim til
Noregs, afhenti hann dýrasafni Osló-
háskóla öll glösin, sem hann hafði
safnað í skordýrum og fiskum á Súð-
I urhafseyjunni. Jafnframt lýsti hann
| því yfir, flestum til mikillar furðu, að
jhann ætlaði að hætta að rannsaka
dýralíf og taka fyrir nthuganir frum
‘ stæðra þjóðflokka. Hinar óráðnu gát
| ur Suðurhafsins höfðu tekið hug hans
fanginn. Lausn þeirra skyldi verða
meginviðfangsefni hans upp frá þessu.
Styrjöldin skall á og Thot' Héýer-
dnlil varð ötull liðsmaður i barátlu
norskra föðurlandsvina gegn Þjóð-
verjum og kvislingum. En hverja
stund, sem afgangs varð frá þeirri
baráttu, notaði hann til að lesa vís-
indarit og dagbækur landleitarmanna
um þjóðir Kyrrahafsins og kynnast
öðrum þeim efunm, sem orðið gátu
hjálpargögn í glímunni við ráðgát-
una, sem hann ætlaði að reyna að
leysa. Eitthvert mikilvægasta viðfangs
efnið var hin ósvaraða spurning um
uppruna Suðurheifseyjabúa og rætur
þeirrar menningar, sem þar hafði
dafnað.
Eftir að styrjöldinn lauk, tók Hey-
erdahl tii óspilltra málanna og viðaði
enn að sjer geysimiklum lieimildum
uin menningu Suðurhafseyjabúa. —
Samdi hann síðan á ensku mikið rit,
er hann nefndi: Polynesia and Amer
ika A Study in Cultiu'e Relations.
Hann taldi sig hafa komist að
þeirri niðurstöðu, að Suðurhafseyja-
þúar væru upprunnir frá Ameríku,
og studdi þessa kenningu sína marg-
víslegum rökum. Svo margt fann
hann skylt í menningu Inka-indiána
í Perú og Suðurhafseyjabúa, að þar
gat naumast veiið um tilviljun að
ræða. Þar rakst hann jafnvel á hinn
fræga Tiki, sem Perúbúar kölluðu
Kon-Tiki eða sólguðinn Tiki.
Heyerdahl mun nú hafa vænst við-
urkenningar fyrir rannsóknir sínar,
eigi síst í Ameríku. En kenningar
hans áttu örðugt uppdráttar. Amer-
ískir fræðimenn á þessum sviðum,
voru algerlega saimfærðir um það,
að landnám á eyjunum frá Perú
væri óhugsandi, því þaðan til Suður
hafseyja væri 8000 km. óraleið yfir
sollið haf. Og alkunnugt var, að frum
byggjar Perú höfðu engin hafskip
átt.
Heyerdahl svaraði: Vitað er, að
Inkarnir í Perú gerðu sjer stóra
fleka úr svonefndum balsaviði og voru
leiknir í að sigla þeim á fiskimið og
með ströndum fram. Þeir hafa siglt
á balsaflekum yfir Kyrrahafið.
— Þú getur reynt að sigla á balsa
fleka yfir Kyrrahafið, sögðu sjer-
fræðingamir hæðnislega.
Heyerdahl sá, eftir nokkra athug-
un, að þetta var eina ráðið til að
færa sönnur á kenningar sínar. Hann
hóf því að undirbúa sííka för. Allir
löttu hann, enda mátti heita að hver
maður telrli slika siglingu jafngiltla
sjálfsmorði. En Heyerdahl ljet ekki
telja sjer hughvarf. Hann hóf að búa
til fleka að fyrirmynd Inka, og skýrði
hann Kon-Tiki. Til liðs við sig fjekk
hann fimm ofurhuga, sem voru þesS
albúnir að ganga með honum á flek-
ann og láta auðnu ráða, hver ferða-
lokin yrðu. Og þrátt fyrir allar hrak
spár, tókst hinum norska garpi að
framkvæma þessa fifldjörfu hugmynd
Á rúmum 100 dögum sigldi hann við
sjötta mann á Kon-Tiki sínum 8000
km. vegalengd frá Ameríku til Suð-
urhafseyja. Ferðin var ævintýraleg
og margt dreif á dagana, en flekinn
reyndist ótrúlega góður farkostur. —
Skilaði hann þeim fjelögum ölhmi
heilum að landi.
Heyerdahl skrifaði síðan bók um
siglinguna miklu á flekanum. Kom
hún út í fyrra á norsku, dönsku og
sænsku. Varð hún þegar ákaflega vin
sæl og seldist allra bóka best, enda
fer saman í bókinni mikið og sjer-
stætt efni og ágæt meðferð þess. 1 ár
hefir bók þessi komið út á fjölmörguin
tungumálum. Hcfir hún undanfarna
mánuði verið metsölubók í Banda-
ríkjunum, og svo mun vera víða. Blöð
og tímarit hafa kepptst um að flytja
ferðasögu þessa, og lesin hefir hún
verið í hreska útvarpið.
Bók Heyerdahl um ICon-Tiki-leið-
angurinn er nú komin út í íslenskri
þýðingu. Hefir Jón Eyþórsson veður
fræðingur snarað henni á hressilegt
og kjarngott íslenskt mál. Utgáfan er
einkar smekkleg, stendur síst að baki
þeim tveimur útgáfum erlendum, sem
jeg hefi sjt’ð. Er hún prýdd mörgum
ágætum myndum. ,
Svo mikinn sigur vann Heyerdahl
með för sinni, að Norðmenn jafna
henni við hina frækilegu siglingu
Nansens norður í heimskautahöfin
fyrir rúmum 50 árum. Hafa landar
Heyerdahl vottað honum þann sóma
fyrir frækilegt afrek, að velja fleka
hans, Kon-Tiki, heiðursstað við hlið-
ina á Fram Nansens, og eru háðar
þessar frægu fleytur varðveittar í
Oslo.
Enginn efi er á þvi, að bókin um
Kon-Tiki mun hljóta vinsældir á Is-
landi, engu síður en annarsstaðar,
enda á hún það fyllilega skilið.
G. G.
„Margrjef fagra"
skáldsaga eftir
Haggard
KOMIN er út ný skáldsaga eft-
ir H. Rider Haggard í íslenskri
þýðingu. Hcitir hún „Margrjet
fagra“. Greinir bókin nokkuð
frá dögum Hinriks VII. Eng-
landskonungs og frá ísabellu
drottningu og Ferdinand Spán-
arkonungi.
Frásögnin hefst í Englandi,
en síðan hefst eltingarleikur til
Spánar. Þar lenda söguhetjurn-
ar í hinum mestu ævintýrum og
þrekraunum, sem endar með
flótta Englendinganna heim til
ættjarðar sinnar.
■•lllllllltllllMIMIIMIIIIIIIIIIMMIMMMIMIMMMIMMMMMIMIMIIMIIIIIIMIMMMMMMIIMIMMMIMIMMMMMIMMMMIIMMIMIIIIIiniMMIIIIIIIIIIIIIMMMMIMMMMMMMMIMMMIIMMMMMMMMMMIIMMMMimilMIII
Markús
£k
MIIMIIIIIIIIMIIIIIIIMIIIMIIIIMIMIIIfl
Eftir Ed Dodd
IIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIMIIIIIIIMMMII'
HE BROKE. UP fl PRETTY UITEE
POACMING BUSINESS X HAD
OVER IN BLACK RIVER COUNTRY.
ý^I'/Vt JUST NOW GETTING EVEN
m ® v y.
1) — Hver segist þú eigin-
lega vera.
— Jeg heiti Grímur.
2) — Jeg hef lengi verið á
hælunum á þessum bölvaða
fiðrildasafnara, Markúsi. Satt

að segja hef jeg elt hann í marg
ar vikur.
• 3) — Það var hann sem greip
mig einu sinni glóðvolgan í
veiðiránum við Svartá. Og jeg
sjtal hefna þess grimimlega nú,
þegar hann er á mínu valdi.
4) — Mjer gekk líka ágæt-
lega, jeg var að skjóta álftir,
þegar Markús fór að skipta sjer
af því. Jeg hef líka nokkurs
að hefna. Hvað eigum við að
gera við harm.
— Ganga þannig frá honum,
að hann trufli okkur ekki fram
ar.