Morgunblaðið - 29.12.1950, Qupperneq 7

Föstudagur 29. des. 1950
M ORGVPÍBLAÐIÐ
7
Þjóðleikhúsið:
Sönqbjallan (Cíicket on th© Hcai'th)
Á-ANNAN í jólum fór fram í
í>jóðleikhúsinu frumsýning á
jólaleiknum Söngbjallan, eða
The Cricket on the Hearth, eins
og leikurinn heitir á frummál-
inu, eftir Charles Dickens. Höf-
unduririn var, sem kunnugt er,
eitt af öndvegisskáídum Breta
á Viktoriu-tímabilinu, snilling
ur á stíl og frásögn og mannlýs
ingár- hans margar eru með því
besta sem til er í enskum bók-
menntun. Ádeilur hans eru
naprar og hann er allra manna
fyndnastur, oft tilfinningasam-
ur um of en altaf mannlegur
og hefir óbilandi trú á sigur
hins góða. Meðal fremstu verka
hans eru skáldsögurnar The
Pickwick Papers (1836), Oliver
Twist (1837—38) og David
Copperfield, (1849—50) sem
mörgum hjer á landi munu
ikunnar. Hefir Menningarsjóður
gefið út nú í ár, valda kafla úr
skáldsögunni Pickwick Papers
í ágætri þýð. Boga Ólafssonar
yfirkennara. Dickens samdi sög j
una The Crisket on the Hearth, |
árið 1845 og sneri henni síðar
í leikrit og var það fyrst leikið
í London sama ár. Sagan The
Crisket on the Hearth er
ekki talin með betri skáldritum
Diskens, stendur hún t. d. mjög
að baki jólaævintýri hans A
Christmas Carol og leikritið er
mun lakara en sagan sem það
er byggt á, enda var Dickens
ekki mikið leikritaskáld. — Er
leikritið vægast sagt fremur
Jítilfjörlegt og bragðdauft,
barnalega samið og „senti-
mentalt“, og hefir ekkert það
til brunns að bera er rjettlætt
geti að Þjóðleikhúsið hefir tek-
íð það til hátíðarsýningar nú
um jólin. Hjer við bætist að
þýðingunni er í ýmsu ábóta-
vant. — Til dæmis hefir þýð-
andinn að mestu þurkað út alla
þá fyndni og þau hnýttiorð, sem
höfundurinn hefir lagt persón-
um leiksins í munn, svo sem
Jóni pósti. Er það illa farið, því
ekki veitir af að halda öllu til
haga í leiknum, sem orðið get-
ur til þess að ljetta drunganum
af áhorfendum. ]
Leikdómarar og allur almenn
ingur hafa undanfarið deilt
mjög á stjórn Þjóðleikhússins
fyrir það, hversu illa henni
hefir tekist til um leikritaval.
Hefir sú gagnrýpi vissulega átt
fuilan rjett á sjer, sem best
sjest á því að sum þeirra leik-
rita, sem sýnd hafa verið það
sem af er þessu leikári, hafa
átt mjög skamma dvöl á leik-
sviðinu og lengst af verið sýnd
fyrir hálfu húsi. í þetta sinn
hefir leikritanefnd leikhússins
síst tekist betur valið en áður.
Ekki skal neinum getum að
því leitt, hvað það er, sem veld
«r þessum mistökum. Hjer eru
að verki, menn, sem ætla mætti
að bæru nokkurt skyn á leikbók
menntir almennt, því að nefnd
þessa skipa, auk þjóðleikhús- J
stjórans Guðlaugs Rósinkrans,1
sem er formaður nefndarinnar,
þeir Vilhjálmur Þ. Gíslason {
skólastjóri, sem mun vera bók- |
menntaráðunautur leikhússins
og jeyndar Ríkisútvarpsins:
líka og á auk þess sæti í stjórn;
Menningarsjóðs, og Indriði j
Waage leikari. Vanþekkingu
þessara manna er því varla til
að dreifa er rekja skal orsak-
irnar til þeirra miklu mistaka
er hjer hafa á orðið. Hitt þykir
mjer sönnu nær að þeir hafi
ekki nægan tíma til að sinna
þessu ábyrgðar- og þýðingar-
mikla starfi sem skyldi. — En
eftir Charles Dickens
Leikstjóri Yngvi Thorkelssen
einkum þegar hún kemst í geðs
hræringu. Sjerstaklega er
leiikur hennar góður er hún seg
ir Jóni manni sínum síðast í
leiknum hversu mjög hún ann
Caleb Piummer
(Yngvi Thorkelsson).
hvað um það, hjer verður að
koma breyting á til hins betra
nú þegar — það þolir enga bið,
því ef haldið verður áfram að
láta handahóf eitt ráða um val
leikrita eins og bersýnilega hef-
ir átt sjer stað það sem af er
þessu leikári, hlýtur að því að
rekg. fyrr en síðar, að menn
hætti að sækja sýningar leik-
hússins og það standi autt. Að-
gangseyririnn er það hár að
menn hika við að kasta því fje
í Ijelégar eða lítilsverðar leik-
sýningar og kjósa þa heldur að
verja þvi í betri og ódýrari
skemmtanir. Jeg hcfi heyrt því
fleygt, að Þjóðleikhúsinu hafi
staðið til boða hið stórmerka
leikrit Guðmundar Kambans
„Marmari“, til sýningar nú um
jólin, en það hafi hafnað því.
Væri fróðlegt að fá að vita hvað
olli því að leikhúsið sá sjer ekki
fært að taka það til sýningar.
Maður skyldi þó ætla að það
hefði getað ráðið við það glæsi-
lega viðfangsefni, engu síður
en Leikfjelag Reykjavíkur, sem
nú ætlar að sýna leikritið á hinu
litla sviði í Iðnó. Um þetta mál
verður ekki rætt frekar að
sinni, en ef til vill verður það
gert síðar í sjerstakri grein.
Yngvi Thorkelsson hefir sett
leikinn á svið og annast leik-
stjórnina. Auk þess fer hann
með eitt af aðalhlutverkum
leiksins. Leikhúsgestir hafa fyr
ir löneu orðið þess áskynja að
Yngvi Thorkelsson er meðal
hinna mikilhæfustu starfs-
nanna leikhússins. Hefir hann
frá því er leikhúsið tók til starfa
verið leiksviðsstj. þess og unnið
par mikið og gott starf. En nú
:emur hann hjer í fvrsta sinn
fram sem leikstjóri og leikari
og hefir hann leyst hvort-
tveggja af hendi með miklum
igætum. Fer hann með hlutverk
Calebs Plummers leikfanga-
;miðs og er leikur hans allur
hinn _athyglisverðasti, gerfið á-
gætt. hreyfingar í góðu sam-
ræmi við persónuna og fram-
sögn hans skýr og eðlileg. Hefir
hann sem kunnugt er dvalið um
tuttugu og fimm ára skeið í
Ameríku, en þó varð þess aldrei
vart í framburði hans. Mættu
vissulega ýmsir leikarar okkar,
sem skemur hafa dvalið erlend
is, taka hann sjer til fyrir-
myndar í þessu efni.
Indriði VVaage fer með hlut-
verk sögumannsins, þ. e. Dick-
ens sjálfs. Er gerfi hans ágætt,
— eins og Dickens væri þar lif-
andi kominn. Indriði kemur
fram fyrir tjaldið*á undan hverj
um þætti og segir mönnum
oft með sömu orðum og í leik-
ritinu, — hvað gerist á sviðinu
hverju sinni. Er það næsta
furðuleg ráðstöfun, því að ekki
er leikritið svo þungskilið að
neinna skýringa þurfi við. Virð
ist þetta einna helst gert til þess
að fyrirbyggja með öllu að
nokkuð komi mönnum á óvart
í leiknum er orðið geti til
þess að koma þeim úr
jafnvægi. — Og jafnvægið
var nóg í leikhúsinu á þess
ari frumsýningu. En um þetta
er hvorki Indriða nje leikstjór-
ann að saka, því þannig mun
leikurinn sýndur um allan hinn
enskumælandi heim. En gaman
hefði verið ef leikstjórinn
hefði haft að engu þessa „tradi
tion“.
I Gestur Pálsson leikur Jón
póst og frú Bryndís Pjetursdótt
ir Ögn konu hans. Gestur fer
vel með hlutverk sitt, þó
hann geti ekki bætt upp það
sem þýðandinn hefur dregið úr
þessari persónu. Ldikur frú
þetta lítil hlutverk er gefa ekki
tilefni til sjerstakrar umsagn-
ar.
Á undan sýningunni Ijek
hljómsveit undir stjórn Róbertd
A. Ottoson, forleik, — bresk
þjóðlög, er hljómsveitarstjórinn
hefur tekið saman. Var for-
leikurinn altof langdreginn og
auk þess lítið skemmtilegur, þó
að hann væri vel leikinn.
Lárus Ingólfsson hefur gert
leiktjöldin og ráðið búningum
og tekist hvorttveggja mjög
vel. Jón Björnsson blaðamaðux'
hefur þýtt leikritið.
’ Forseti íslands herra Sveinn
Björnsson var viðstaddur sýn-
inguna.
Sigurður Grímsson,
J ólatr jesskemmtun
Ögn (Bryndís Pjetursdóttir) og
Jón póstur (Gcstur Pálsson) ^
'nonum. Hreyfingar frúarinnar
eru og mjúkar og fagrar og hún
er gædd miklum yndisþokka,
— en röddin er of einhæf og
má hún vara sig á að það verði
henni ekki að vana, því þann-
ig var hún einnig í Nýársnótt-
inni.
KEFLAVÍK, fimmtudag. —
EINS og undanfarin 4 ár
höfðu starfsmenn á Keflavíkur
flugvelli og Ungmennaf j elagið
sameiginlega jólatrjesskemmt-
un fyrir börn í Keflavík og
Njarðvíkum. Flugvallarfólkið'
lagði til jólagjafir og sælgæti,
' ep UMFK sá um allan annan
undirbúning og framkvæmd há-
tíðarinnar.
1100 börn
Skemmtunin
hófst kl. 2 og
Haraldur Björnsson leikur
Tackleton leikfangasala mjög
skemmtilega og hleypur upp og J
niður allan tónstigann eins ogj var skipt mður i 4 aldursflokka
þegar best liggur á honum. upp að 13 ára. Skólastjorarmr
Unofrú Hildur Kalman leik-' önnuðust úthlutun a aðgongu-
ur Tilly vinnustúlku á heimili miðum og voru þeir afhentir til
jóns pósts Er leikur ungfrú- rúmlega 1100 barna, sem oll
arinnar afbragðgs góður og svip íengu hinar agætustu og feg-
brigði hennar mjög skemmtileg.! uistu jolagjafir, og sokk fullan
Er sjerstaklega athyglisverður
hinn þögli leikur hennar, þó að
hún komi ekki beint við sögu á
sviðinu.
Ungfrú Guðbjörg Þorbjarnar
dóttir leikur Bertu Plummer,'
hina blindu dóttur Calebs
gamla. Er það allvandasamt
hlutverk og virtist mjer ung-
frúin ekki n.á á því hinum rjettu
tökum. — Ókunna manninn
leikur Baldvin Halldórsson og
leysir það hlutverk vel af
hendi, bæði þegar hann er í
gerfi gamla mannsins og eins
er hann hefir kastað grímunni
og kemur fram sem hinn týndi
sonur Calebs.
Frú Regina Þórðardóttir leik
ur frá Fielding og Margrjet
Ólafsdóttir May Fielding, dótt-
ur hennar. Þá leikur Jóhann
af ávöxtum og sælgæti. Alla
vinnu við þann undirbúning
önnuðust íslenskar og eriendar
konur á flugvellinum, en forust
_! una höfðu á hendi frúrnar
Walker og Cattalsco. Einnig
voru útbúnir á vegum kvenn-
anna jólapakkar, sem sendir
voru á sjúkrahúsin í Reykja-
vík og nágrenni og til Akur-
eyrar.
Bryndísar er oft mjög góður, Pálsson sendimann. Alt eru
Á heimili Jóns pósts síðast í þriðja þætti.
Samskot
Til þess að standast kostnað-
inn af þessum jólagjöfum til
barnanna, fóru fram almenn
samskot meðal bæði ísl. og erl.
starfsmanna, svo og fjelaganna
sem hafa starfrækslu flugvall-
arins með höndum og söfnuðust
alls um 2400 dollarar. Byrjað
var að kaupa inn í október og
annaðist það maður að nafni
Iwring Rosenberg, sem dvaldi
hjer áður en er nú alfarinn, en
gjafirnar voru sendar hingaS
flugleiðis, nema ávextir og sæl-
gæti, sem komu með skipi.
Georgé Williams, William
Short og Jónas Kristinsson
höfðu með framkvæmd að gera
fyrir hönd starfsfólksins, en
fjelagar Ungmennafjelagsins
sáu um allt að öðru leyti, nema
hvað Adrian Scusa og Harry
Bergstrom voru jólasveinar.
Mikil gleði.
Mikil gleði var hjá börnun-
um, bæði yfir ágætri skemmt-
un og sjerlega fallegum og vönd
uðum leikföngum. Fagnaður-
inn fór mjög reglulega og skipu
lega fram og var til mesta sóma
bæði gefendum og þiggjendum.
Starfsfólk flugvallarins á mikl-
ar þakkir skilið fyrir hugul-
semi sína og rausn, svo og þeir
aðrir, sem greiddu fyrir því, að
unnt var að veita börnunum
svo ríkulegan jólaglaðning.
Helgi S.