Morgunblaðið - 19.07.1951, Blaðsíða 5

Fimtudagur 19. júlí 1951.
MORGVN BLAÐIÐ
60 ára í dag:
r
Eyjóifur Ásberg, Keflavík
EYJÓLFUR ÁSBERG er einn af
Jx^kktustu borgurum Keflavíkur og
Lefur hann mikið komið við siigu
athafnalífsins á þroskaárum hins
imga bœjar.
I’að mun margan undra, að harn
Bkuli fylla GO ár þann 19. júlí, svo
unglegur og keikur sem hann cr,
þrátt fyrir nokkra vanheilsu hin
ÆÍðari árin, en þar mun skapfesta
og starfslöngun hafa gert sitt t'fl
að halda bakinu beinu.

Eyjólfur er fseddur í Hafnar
firði og dvraldi þar hin fyrstu árin, -j
nam þar og í Vestmannaeyjum
bakaraiðn, síðan setti hann upp
bakarí í Reykjavík í samvinnu
við annan mann, hjet það fyrir-
tajki Eyjólfur og Kristinn. 1916
fluttist Ásberg til Keflavíkur og
stofnsetti bakarí og verslun. Versl
unin dafnaði vel og var rekin sem
bajði heildsala og smásala. Um
nokkurt skeið fekk verslunin Eim-
skipafjelagsskipin til sín með vör-
urnar og hafði sá háttur ekki ver-
ið á síðan Duus gamli hætti og
lagðist svo aftur niður þegar Ás-
berg hætti versl.unir.ni í stærri stíl, |
en það mun hafa verið ki-ingum
1923, en þá fór hann jöfnum hönd-
um að gera út og voru það þá orðin
al! yfirgripsmikil störf á crfiðum
tímum, að reka bakarí, verslun og
útgerð, jafnframl var heimili lians
umsvifamikið, því það var cini
greiða og glstistaðurinn í Keflavik
og er svo að mestu ennþá, cn þaivn
hluta starfsins mun hin merka
kona hans, frú Guðný Ásberg, hafa
að mestu borið. Ásberg mistí bát
sinn í strandi 1927, en þá voru
erfiðir tímar og ekki hægt um vik,
og rak hann því verslun sína og
bakaríið, ásamt gisti og matsölu
um r.okurt skeið, en tók brátt að
svipast um eftir uýjum verkefnum
og 1937 hóf hann rekstur kvik-
myndahúss í leiguhúsnæði, en 1945
hóf hann byggingu á stóru og
myndailegu kvikmyndahúsi, sem
tók til stai-fa rúmu ári síðar og
stjómar Ásberg þar umfangsmik’l-
um mkstri og vinnur sjálfur dag
hvern að starfi'ækslu fyrirtækis-
,ins, sem Nýja bíó h.f., heitir.
Það er ekki hægt að rekja fjöl-
þættan og umsvifamikinn starfs-
feríl í stuttri afmælisgrein, en
margir mirnu þeir nú vera orðnir,
sem þekkja Ásberg gegnum við-
skifti o-g önnur störí, og hygg jeg,
að allir muni á einu máli, að þar
fari drengur góður, dulur, harðurí
í horn að taka og ósýnt um að láta
hlut sinn, enda hvorki var það nje
er heppilegt, i þessum harðdi'æga1
heimi, þegar aðeinS er að treysta
skapfestu sinni og tveim liöndum,
enda þótt aðrar tvær hendur konu
hans, hafi fylgt þar fast á eftir.
Flestir þeir, sem til Keflavíkur
hafa komið, og þurft að halda á
gistingu oða annari fyrirgreiðslu,
,liafa komið til Ásbergs, hvort held-
ur það voru fcrðamenn, sjúkir
menn eða sjóhraktir, og veit jeg,
að það verða margir, sem minn-
ast þess heimitis með þakklæti,
þegar þeir s.iá nafn húsbóndans
á þesum merka degi hans.
Ásberg hefur nú leigt verslun-
arhús sín ogafhent fóstursyni sín-
um bakaríið, og leikur sjcr nú
að dótturböinum sínum og bíó-
rekstri, og trúað gæti jeg, að ?.kki
verði langt þangað til að hann fer
að svipast um eftir nýjum verk-
efnum, eða byrjar á einhverju.
sem hann hefur fundið, til að
dunda við næstu 30 árin.
Það væri fróðlegt að festa á
blað, þáð sem á dagana hefur
drifið, á hinum umbrotamiklu ;iý-
sköpunartímanum i íslenskum at-
v.inmiháttum, «em Ásberg Itefur
vaxið með, og má vera, að til þess
veitist tóm, einhvevn tímann síð-
ar. Jeg nota tækifærið til að þakka
góða viðkynningu og óska homvm
og heimili hans allra héilla á þéús-
um merku tímamótum, og vona, að
honum, endist aldur cil að standa
í .íýjum stórræðum.
Hclgi S.
IVfinmngarorð um Steingrím Arasciio
Fyrstu aimennar þing»
kosninpr í Grænlandi
Engir jfjérnmálaflokkar fil þar.
CODTHAAP — Um síðustu mánaðamót fóru fram í Grænlandi
fyrstu kosningar til landsstjórnarráðsins. Á’nugi Grænlersdinga var
mikill í kosningum þessmn, en engir flokkar hafa ennþá myndast.
AÐUR KOSIÐ TIL ♦ "----------------------
SVEITAST JÓRN A I
Áður hafa einstöku simium farið • ■ »
fram kosningar á Grænlandi til SUIÍCI""
sveitastjórna. Þar sem hver kjós-
andi átti aðeins að skrifa nafn
þess manns, sem hann vildi fá í
Kveitarstjórnina.
PERSÓNULEGT MAT
En nú í þeta skifti voru í fyrsta
sinn regluleg framboð. Buðu um
70 manns sig ftam, en kosið var
tirfi 23 sæti í hinu nýja lands-
stjóvnarráði. Engir flokkar eru
enn þá til á Grænlandi og eru
menn aðeins vegnir og metnir oftir
pei sónuiegum oigiiileikutn.
VEIÐIMANNAFLOKKUR
Þo, virðist,, sem Úpp .sje að kotna
flokkui' fiskitriánna og bjarndýra-
skyttna, sem verour éf tíl kemur
að öllum ijkindum kallaður Yeiði-
mannaflokkm'inn.
keppnin í hinum
löndunum
STOKKHÓLMI, 17. júli. — Sví-
þjóð er sem komið er efst af
Norðurlöndunum íjórum, þar
sem norræna sundkeppnin ster.d-
ur nú yfir. Hafa 60 þús. manns
þegar synt í landinu.
12900 hafa svnt í Noregi, 12700
í Danmörku pg 32500 i Finnlandi.
Ef reiknað er eftir hlutfallstól-
unum standa stigin þannig, að
Svíþjóð hefir 60 þús. stig, Noreg-
ur 55234, Öánmörk. 47000 og Finn
land 46140, ' — NTB
MEÐ Steingrími Arasyni er ý.val
fallinn eitin hinn ágætasti skóla-
naaðúr og besti drengur þessa
Iands.
Ljúft er mjer og skýlt að
minnast að nokkru þessa garnla
samverkamanns og aldavinar, nú
þegar líkamsleifar hans 'hverfa
aftur til jarðar sem duft og aska.
En ekki er þess neinn kostur að
minnast hans svo vel sem vert
er á stuttri stund, sem jeg hef
til umráða, enda skortir margt
annað til þess. En svo stórt skarð
er eftir Steingrím Arason, að
sjálfsagt tel jeg, að hans verði
minnst betur og rækilegar síðar
á öðrum vettvangi.
Steingrímur átti þegar langan
og meikan starfsdag að baki og
var þreyttur orðinn og sliti.in
nokkuð og heilsan ekki sterk.
Samt mun andlát hans hafa að
borið fyrr en vini hans varði og
flestum þótt svipleg sú fregn.
Steingrímur var fæddur 26.
ágúst 1379 í Víðigerði i Eyjafirði.
Ekki kann jeg ætt hans að rekja
og er ekki heldur kunnugt um
æsku hans eða uppvöxt. Hann
stundaði nám í Möðruvallaskóla
og tók gagnfræðapróf þar tví-
tugur að aldri. Níu árum siðar
lauk hann kennaraprófi í Flens-
borg, síðasta árið, sem kennara-
deildin starfaði þar. Hafði hann
þar á milli stundað barna og
ungiingakennslu. En ekki var
námsferli hans lokið með kenn-
araprófinu. Menntunarþörf hans
var þar með hvergi nærri full-
nægt. Sjö árum síðar fór hann
vestur um haf til náms og stund-
aði þar nám í fimm ár, mestan
þann tíma í Columbia hásltólan-
um og lauk B. A. prófi þaðan.
Að því loknu kom hann heim
árið 1920. Þess má enn geta hjer
að árið 1926 brá hann sjer enn
vestur um haf til Californiu og
dvaldist við Southern Braneh
háskólann þar nokkra hrið.
Árið 1920 varð hann kennari
við Kennaraskólann og gegndi
því starfi í 20 ár. Hygg jeg það
vera samfelldasta þáttinn og að
mörgu leyti mérkastan í márg-
brotnu æfistarfi hans. Öll þau ár
nema hið fyrsta vorum við sam-
starfsmenn þar og þaðan eru mín
kynni af Steingrími Arasyni. Þau
kynni eru mjer ógleymanleg,
sökum frábærra mannkosta hans
og óviðjafnanlegrar prúð-
mennsku. Samvinnan við hann
var jsyo góð í alla staði, að á
betra verður ekki kosið. Þó
reyndj þar stundum nokkuð á,
en aldrei hvikaði Steingrímur
frá þeim drengskap, sem honum
var meðíæddur og hann sjálfur
hafði þroskað með sjer í skóla
langrar og margbreytilegrar lifs-
reynslu.
Kennslugreinar Steingríms i
Kennaraskólanum sjálfum voru
landafiæði og skrift. Lagð'i hann
mikla rækt við þær báðe.r, sarndi
í þeim kennslubækur og leiðbein-
ingar. í skrift var t. d. markmið
iians að nemendur lærðu að.
skrifa b£eði skýrt og hratt, með
öðrum orðum vinna bæði fljótt
og vel, og er þáð vitanlega höf-
| uðkoslur við öll störf, andleg
' jafnt sem líkamleg.
Aðalkennsla hans var þó æf-
ingakennslan og þar var hann á
rjettri hillu. Steingrímur skildi
börn manna best og þótti vænna
um börn en flestum öðrum eins
og best má sjá af ýmsu öðru,
sem eftir hann liggur. Ssnnilegt
þvkir mjcr, að mörgum nemend-
um hans sjeu minnisstæðar
kcnrvsiustundir hans í æíinga-
bekknum og saprskipti hans við
börnin. Og ekki kæmi mjer það
á óvart, þótt einhverjir þeirra
ættu eftir ,að minnast þeirra
stunda síðar bæði betúr og ræki-
legar en nú, er kostur á.
Þáttur Steingríms i stofnun og
starfi Barnavinafjelagsins Sum-
argjafar væri einn nægur til
þess að halda minningu hans
lengi á lofti. Það starf og sú
stofnun voi'u honum hugfólgin,.
enda hefiu- sú .starísemi blessast
og þroskast og' vaxið fiskur um
hrygg, svo að furðu sætií,'., En
,vj&* þykist jeg með yijssu, að
ihlutdeildar hans þar , yerður
grímur og orti allmikið. Kvæoíí
hans komu út 1948. Enda þotv
hann sje eklti settur á hinn fn -
menna bekk stórskála, heftíi.'
hann ort margt vel og fallega.
Öll bera kvæði hans — eins ceí
annað sem eftir hánn liggur —
vott um ást hans á öllu því, serr»
gott ér og fagurt.
Steingrímur hafði sterka trv*
á gildi og mætt-i uppeldis, ehd»
varði hann starfskröftum sínurr*
öllum í þarfir þeirra málefns*
og Hggur þar óneitanlega mikidf
eftir hann. Ást'hans og skilninguv
á börnum og eðli barna, hygg jeg^
að hafi staðið í nánu sambanöii
við eðli hans sjálfs. Barnseðl*
sínu glataði hann aldrei. Barr*
var hann alltaf í aðra. röndina,
Og erum við þsð ekki öll? Sum -
! ir eru það kannske á þann háfí,
'í‘ n t * c-t • • .. að þá langar til að verða stær ?«•
Arið 1940 liet Stemgnmur af; . . . . . ,
^ ‘ og mein en þeim er askapao otf
minnst af öðrum betur en mjer
væri fæi't.
störfum við Kennaraskólann. •—•
Fluttist hann þá vestur um haf
og stundaði énn nám og rann-
sóknir við Columbia hóskóla og
um skeið vann hánn hjá Vil-
hjálmi Stefánssyni landkönnuði.
Að stríði loknu kom hann heim
árið 1946 og hefur dvalið heima
að mestu síðan. ' Aðalóhugaefni
hans síðustu árin hafa verið
alþjóðasamtök í mannúðar-,
fræðslu- og friðarmálum og hef-
ur hann beitt kröítum sínum að
framgangi þeirra mála á ýmsan
hátt.
Mikii ritstörf liggja eftir Stein-
grim Arason, bæði í sambandi
við kennslu hans og utan henn-
ar. Auk kennslubóka í landa-
fræði og skrift og reikningi
samdi hann margar bækur til af-
nota við lestrar- og móðurmáls-
kennslu byrjenda. Bera þær all-
ar vott um næman skilning hans
á eðli barnsins og þroskastig-
um þess. Það hygg jeg að vakað
hafi fyrir Steingrími alltaf, að
við börn ætti að tala á því máli,
sem þau skildu, og fyrir þau að
skrifa þannig, að við þeirra hæfi
væri. Auk kennslubóka samdi
hann og þýddi margar barna-
bækur, sem notið hafa mikilla
vinsælda. Ritstjóri LTnga íslands
var hann nærfellt 20 ár samtals.
Skáldmæltur vel var Stein-
Verkföllunum mlklu
á rVýja-Sjálandi lokið
Kommúnisfar biðu lægri hfuí fyrir HollandL
forsætisréðherra
FYRIR 5 mánuðum lögðu Ný- j
Sjálendingar á íæpasta v’aðið. •—
Frjálsræði almennings var skert
i viðureigninni við árásarbragð
kommúnista.
íbúar landsins, sem eru 1,850
mílljónir, lifa á verslun og sigl-
ingum. En i 10 ár hafa samtök
hafnarverkamanna verið i hönd-,
um kommúnista. Þegar Komin-
form fyrirskipaði. fyrir fjórum
árurn, að hafið skyldi kalt stríð
gegn lýðræðisskipulaginu í heim
inum, vpru samtök hafnarverka-
mannanna ekki sein á sjer að ná
kverkataki á viðskiptum Nýja-
Sjálands.
STRAXGAR REC.LUR
| í febrúar s.l. ógnaði nýtt verk-
fall hafnarverkamanna landinu.
Þá afrjeð Sidney Holland, for-
sætisráðherra, að kommúnistum
skyldi ekki haldast uppi að nota
lý ðræðisskipulagið til tortíming-
ar sjálfu því. Hann tilkynnti, að
herlög skyldu ganga í gildi, lýsti
I samtök hafnarverkamanna ólcg-
: leg, og tók sjóði þeirra í sínar
j hendur. Hermönnu-m, sjómönn-
, um og flugmönnum var skipað
| að 'erma . Kipin.
Holland setti ýmsar mjög
’.styangar reglur.. íHunn ,.f,ór hóg-
j .lega mpð v:alú' .sith: en jtuiydjgan
| setti hann. þömluy við funda-
j frelsipu . og ' pi'entfrylsinvi.., Ú.t-
\ ..i pi og blöðum vai'. ekki hpim-
tilt að b-i; ta vi|tal .við yerlyfallyT
þykjast hafa lagt af allan barna-
skap og slitið öllum barnsskóm.
En hvað erum við allir í auguror
hans, sem við nefnum föður okk -
ar allra? Hinir eru allt of fáir,
sem tekst að varðveita það bams—
legasta og besta í brjósti sjer:
alla æfi. Jeg held, að Steingrím --
ur Arason hafi verið einn aí
þeim fáu. „Lítillátur, ljúfur ogp
kátur“, var hann alltaf og al-
síaðar. Þess vegna þótti vinuF>-
hans og nemendum vænna
hann en aðra menn.
Einkalifi hans var jeg ekkt
svo kurmugur, að jeg geti skrifaC^
um það sem neinu nemur. Veí
veit jeg þó, að eftirlifandi konac
hans, Hansína Pálsdóttir, var-
honum hin ágætasta eiginkoncfc
og sambúð þeirra hin ástúðleg—
asta. Börn áttu þau ekki, en börr*
dvöldu þó að jafnaði á heimili.
þeirra lengur eða skemur, enda»
voru.þau hjón bæði einstaklegak
barngóð.
Hjer skal nú staðar nema aS
sinni, þótt ekki sje nema fátfc
eitt sagt af þvi, sem segja mætti.
Með þakklæti og virðingu mui*
jeg ailtaf minnast Steingríms:
Arasonar. Guð blessi hann og
ástvinum hans minninguna urm
göfugan mann og góðan dreng.
Freysteinn Gunnarssoir»
mer.n. Óðrum verklýðsfjelögurrv
var bannað að hafa almennar
umræður um verkfallið eða ráð—
stafanir stjórnarinnar. Hverjum,
sem veiíti verkfallsmönnum að—
stoð, var hótað fangeísi. En lög— >
reglan drap ekki fingri við for-
sprökkum verkfallsmanna. . 4
Flestir Ný-Sj.álendingar skoð—
uðu þessar hömlur eins og nauð-
syn vegna styrjaldar.
Námumenn, frystihússtai'fs—
menn og rafmagnsmenn gerðu
verkfall i samúðarskyn?', en átok; '
urðu lítil og fáar handtökur. j
FAST VAR ÍIALDÍÖ
Kommúnistai' æíluðu sjer afP
ganga milli bols og höfuðs »
Hollandi með því að spilla víð—
skiptum landsins. Þúsundir smáL
matvæla scfnuðust sáman í vöri*
skcmmunum og lágu undir
skemmduín. Bændur töpuðu fjei
sinu, verksmiðjur urðu <ið hætta
vegna hráefnaskorts. Sykur gekk
til þurrðar, heimilin fengu enga
uþphitun, gss og rafmagn var
skammtað. Tjónið, sem verslun.
landsins beið, var metið á 200
milljónir dala.
En íorsætisráSherrann ;at fast
við sinn keip og neitaði að ,;emjá
við verkalýðsfjelög kommúnista.
Hanh' teftgdi' vóh'if sin'ár við bain^-
tðk þéin;á háfhárvérkámán^a,'1
sém afneituðu kofnniúnistum, 'éflp
vOru -tllyhm i'ik-isstiórninni. •
ú , Frainh. á bls< 8»
f
’G#
Lniiff