Morgunblaðið - 24.07.1951, Qupperneq 6

6
M OK (. Ll N B L A Ð I b
Þriðjudagar 24. júlí 1951.

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar; Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlands.
I lausasölu 75 aura eintakið. 1 krónu með Lesbók
Styrjaldarástandi við
Þýskaland aflýst
EFTIR HINA fyrri heimsstyrjöld
tók það tæplega eitt ár að semja
frið milli Þýskalands, sem þá
styrjöld hóf og tapaði og Banda-
manna, sem gengu með sigur af
hólmi.
Nú eru hinsvegar liðin rúm 6
í:r síðan hinni síðari heimsstyrj-
öid lauk og ennþá eiga slíkir frið-
arsamningar langt í land. En
hinn 9. júlí var þó stigið stórt
spor í þá átt, er Bretland og
Frakkland, ásamt mörgum öðr-
um löndum, sem börðust gegn
nasistum árin 1939—1945 lýsti
yfir, að styrjaldarástandi væri
lokið milli þeirra og Þýskalands.
Samíímis lagði Truman forseti
þá tillögu fyrir báðar deildir
Bandaríkjaþings, að Bandaríkin
gæfu hliðstæða yfirlýsingu af
sinni hálfu.
Fyrsta skrefið í þessa átt var
stigið er hinar vestrænu lýðræð-
isþjóðir viðurkenndu sambands-
lýðveldi Vestur-Þýskalands í
september árið 1949.
Þegar Neðri málstofa breska
þingsins tók þá ákvörðun að
aflýsa styrjaldarástandinu
milli Stóra-Bretlands og
Þýskalands, vöktu ummæli
Winstons Churchills þar
mesta athygli. Hann lýstx yfir
fylgi stjórnarandstöðunnar við
tiliögu ríkisstjórnarinnar og
komst þannig að orði að báðir
flokkar málstofunnar „stæðu
sameinaðir um þá einlægu ósk
að Stóra-Bretland og Þýska-
land gætu fundið leið til þess
að ganga sameiginlega í þá
átt, sem hinar Sameinuðu þjóð
ir bentu þeim.“
Þessum ummælum hins mikla
styrjaldarleiðtoga var tekið með
miklum fögnuði af þinginu. Her-
bert Morrison utanríkisráðherra,
sem að jafnaði leggur það ekki
i vana sinn að taka undir um-
n:æli Churchills, kvað það skoð-
un sína, að þau „túlkuðu mjög
vel skoðun málstofunnar í
heild“.
í raun og veru hefur þessi form
lega yfirlýsing styrjaldarástands-
ins ekki miklar raunverulegar
breytingar í för með sjer. Her-
nam Vestur-Þýskalands heldur
áíram með þeim kvöðum, sem
það leggur á fullveldi sambands-
lýðveldanna. En hún hefur engu
að síður mikla þýðingu, ekki síst
fyrir þá Þjóðverja, sem dvelja
n.eðal hinna vestrænu þjóða og
fá nú jafnrjetti við fólk af öðrum
þjóðernum. Hún sýnir einnig
þann vilja vestrænna þjóða, að
skipa tjóðverjum á bekk með
frjálsum mönnum.
Innanlands hlýtur hún einnig
iið hafa þau áhrif, að styrkja að-
siöðu Adenauers kanslara, en
veikja að sama skapi dr. Schu-
macher, leiðtoga jafnaðarmanna,
sem barist hefur gegn endurvopn
un Þýskalands og þátttöku þess
í vörnum Vestur-Evrópu.
En í þessu sambandi verður
það enn ljósara en áður, að
skipting Þýskalands milli aust-
urs og vesturs, milli Rússlands
og Vesturveldanna, er í dag
stórpólitískasta vandamál Ev-
rópu. Um þann kjarna snúast
í raun rjettri öll önnur minni
vandamál Evrónu.
Hinar vestrænu lýðræðisþjóð-
ir vilja heildarfriðarsamninga
við Þýskaland. Sjálfir vilja Þjóð-
verjar að sjálfsögðu sameiningu
lands síns og sem skjótasta frið-
arsamninga. En Rússar sporna
gegn slíkri sameiningu. Þeir vilja
halda þvi, sem þeir hafa af
Þýskalandi, hagnýta sjer auðlind-
ii þess og iðnað til hins ýtrasta.
Þessi afstaða Rússa hefur skapað
höfuðvandamál Evrópu í dag.
Hún er orsök þess að umræður
eru hafnar um endurvopnun Vest
ur Þýskalands. Hinum vestrænu
lýðræðisþ j óðum og vaxandi
fjölda Þjóðverja í V-Þýskalandi,
er að verða það ljóst, að það er
ekki hægt að hafa 48 millj. Þjóð-
verja í hjarta Evrópu vopnlausa
og varnarlausa. Þátttaka þeirra í
vörnum Vestur-Evrópu er óum-
flýjanleg. Jafnvel Frakkar, sem
tortryggnastir eru gagnvart Þjóð-
verjum, eru farnir að viðurkenna
þetta. Það þarf þess vegna ekki
neinn spásagnaranda til þess að
sjá þá þróun málanna fyrir, að
þess muni ekki langt að bíða að
íbúar Vestur-Þýskalands hefji
virka þátttöku í varnarsamtök-
um hinna Vestrænu lýðræðis-
þjóða.
Aflýsing styrjaldarástandsins
mun m. a. hafa þaU áhrif að
þýska þjóðin verður fúsari til
samvinnu við Vesturveldin. En
frumskilyrði slíkrar samvinnu í
framtíðinni er að hin lýðræðis-
sinnuðu öfl meðal hennar eflist
að áhrifum.
Það er ekki endurreisn hins
prússn. herveldis og ofbeldis,
sem þær þjóðir stefna að, sem
sárast voru leiknar af ofbeldi
og yfirgangi Hitler-Þýska-
lands. Þær vilja þvert á móti
aðeins eiga samvinnu við lýð-
ræðissinnað Þýskaland, sem
hefur það takmark eitt með
landvörnum sínum að standa
vörð um sitt eigið frelsi og
annara friðsamra menningar-
þjóða.
Norður-Noregur,
Sogið og Laxá.
EKKI ALLS fyrir löngu var
fiutt erindi um það í útvarpið í
Moskvu, að Svíum væri ógnað
með innrás í gegn um Norður-
Noreg. Þessa ályktun draga
Moskvamenn af því, að rætt hef-
ur verið um að Norðmenn fengju
fjárframlög og Marshallfje til
uppbyggingar atvinnulífi sínu í
norðurhluta landsins.
I sænskum blöðum var þessum
Moskvafrjettum svarað á þá lund,
£.ð vaxandi velmegun og bætt
áðstaða fólksins í Norður-Noregi
gæti aldrei verið ógnun við Svía.
Þáðan væri ekkert að óttast. —
Þetta minnir á þá fullyrðingu ís-
lenskra kommúnista, að sjálf-
stæði íslands sje hætta búin af
því, að amerískt fjármagn er nú
notað til þess að virkja með
Sogsfossa og Laxá í Suður-Þing-
eyjarsýslu. Aukin lífsþægindi og
tryggari atvinnuskilyrði hafa
með öðrum orðum þær afleið-
ingar, að áliti kommúnista, að
sjálfstæði landsins sje í fári!!!
Virðist fslendingum það
ekki rökræn hugsun, sem ligg-
ur til grundvallar þessum á-
lyktunum kommúnista? Hvað
finnst Reykvíkingum, Akur-
eyringum, Þingeyingum og
fólkinu á Suðurlandi, sem
njóta mun raforkunnar frá
Sogi og Laxá?
Undraðist fagrar söngraddir
og fagra liti á Sslan
Samlal við Elss Mnhl söngkonu, sm kvsðar í dag
Exse itxulil, songKOxia
meira fyrir alla góðvildina, sem
mjer hefur mætt í viðmóti fólks-
ins.
ÆTLAR AÐ KOMA AFTUR
— Hvert er nú förinni heitið,
þegar þjer farið hjeðan?
í DAG kveður Else Múhl óperusöngkona okkur, en hún fer flug-
leiðis til Evrópu. Hefur hún dvalist hjer í um það bil 8 vikur eða
frá 20. maí. Á þessum tíma hefur hún sungið 18 sinnum í óperunni
Rigólettó og haldið 5 sönglagakvöld, 2 í Reykjavík og 1 á hverjum
stað: Hafnarfirði, ísafirði og Akureyri. Það er hægt að gera ráð
íyrir að um 15 þús. manns hafi hlustað á söng hennar, ýmist á
söngleikjum eða á söngskemmtunum og hafa aldrei svo margir hlýtt
á söng nokkurrar erlendrar söngkonu hjer, enda hefur koma henn-
ar hingað til lands verið sannkölluð sigurför, svo miklum vin-
í.ældum hefur hún átt að fagna.
KOM FYRIR
FORVITNISAKIR
Þegar frjettamaður Mbl. kom
að máli við söngkonurta fyri.
skömmu, sagði hún:
— Þegar mjer var boðið að
koma hingað til að syngja í Rigo
letto, fjellst jeg á það í fyrsta
lagi vegna þess, að mjer var sagt
að hjer væru margir, sem elsk
uðu fagra tónlist og í öðru lag:
ákvað jeg ■ að koma fyrir for-
vitnisakir. Jeg hafði aldrei áðui
komist svo norðarlega á hnött-
inn, sem ísland er — norðurundii
heimskautsbaug.
UNDRABIST
EINKUM TVENNT
— Hjelduð þjer þá, að hjer
byggju eskimóar?
— Nei, alls ekki, svarar ung-
frú Else óg hlær að þessari fá-
vísu spurningu minni. — Jeg
hafði haft ýmsar sannar fregnir
af landinu, að hjer byggi mynd-
arleg og framtakssöm norræn
þjóð. En samt hugsaði jeg mjer,
þegar jeg lagði af stað, að jeg
skyldi ekki láta neitt koma mjer
á óvart, þegar jeg kæmi til ís-
lands.
— Jeg aflaði mjer ýmissa upp-
lýsinga um land og þjóð. En þrátt
fyrir það get jeg ekki neitað því,
að það var tvennt, sem kom mjer
á óvart. Það fyrra var, hvað hjer
eru margir bæði karlar og konur
með fagrar söngraddir. Það er
íurðulegt að þjóð ekki stærri en
íslendingar skuli eiga söngvara
á borð við Guðmund Jónsson
og Stefán íslandi. Hitt sem vakti
svo furðu mína var fegurð lands-
ins. Mjer hafði að vísu verið
sagt, að ísland væri fagurt, en
jeg hafði aldrei ímyndað mjer
að það væri eins stórbrotið og
það reyndist vera. Sjerstaklega
er jeg hrifin yfir því, hve allir
litir hjer eru sterkir, hvað gras-
ið er sterkgrænt á lit o. s. frv.
AÐ ÞAKKA GÓÐRI VINÁTTU
OG SAMSTARFI
— Hverju haldið þjer, að það
sje mest að þakka, hvað sýn-
ingar Rigoletto, þessari fyrstu ó-
perusýningu íslendinga, tókust
vel?
— Jeg var nú að vísu ein
þeirra sem söng í óperunni, en
samt held jeg að mjer sje óhætt
að fullyrða að sýningar á óper-
unni tókust mjög vel. Teg skai
ábyrgjast, að þessir sömu söngv-
arar hefðu getað sýnt óperuna,
hvar sem var í Evrópu og fengið
lof fyrir. Það er fyrst og fremst
að þakka aðalsöngvurunum Stef-*
áni og Guðmundi, Guðmundu
Elíasdóttur og Kristni Hallssyni.
En aðalatriðið var, hvað sam-
vinnan var góð. Allir urðu svo
góöir vinir og hver maður vildi
allt til vinna að þetta heppnaðist
sem best. Jeg held, að hvergi,
þar sem jeg hef verið, hafi ríkt
eins innilegt samstarf milli söngv
aranna og í Þjóðieikhúsinu. —
Söngstjórinn dr. Urbancic átti
líka sinn ómetanlega þátt í að
skapa þessa vináttu milli söng-
kraftanna.
— Jeg dvaldist hjer miklu
lengur en jeg ætlaði í fyrstu,
heldur Else Muhl áfram. Fyrst
voru sýningar á Rigoletto ;'ram-
lengdar og síðan hafði jeg söng-
lagaskemmtanir. Öll dvöl ;nín
hjer hefur verið sælustund. Jeg
vil biðja Mbl. að færa öllum sem
tóku mjer svona vel, mínar kær-
ustu þakkir. Hjartans þakkir
fyrir öll blómin, sem mjer hafa
verið færð og þó ef til vill ennþá
— Jeg ætla að fara til Sviss,
þar sem jeg ætla að syngja í út-
varp íslensk sönglög, m. a. Bí, bí
og blaka og fleiri falleg íslensk
iög, sem jeg er að læra. Síðan
"er jeg til Austurríkis, þar sem
eg ætla að dveljast í sumarley^i
íjá foreldrum mínum. En síðap
angar mig mikið til að geta
komið aftur til íslands. Það er
'erið að tala um að halda áfram
sýningum á Rigoletto í haust.
/ið sem sungum þar höfum á-
kveðið að gera allt sem við get-
:m til að fá okkur laus í haust
>g jeg vonast til að mjer takist
>að. Gangi það ekki, þá syng jeg
La Traviata suður í Sviss, en
á vonast jeg til að geta komið
ingað aftur að vori og efnt ti.l
ingskemmtana. Hvað sem því
inars líður, þá mun jeg aldreí
jeðan í frá gleyma íslandi og
ag mun koma hingað aftur.
UF WIEDERSEHEN
Mjer er óhætt að segja, að ís-
rnskir áheyrendur munu ekki
eldur gleyma fyrstu komu Else
úh! hingað og þeir munu bíða
íeð óþreyju eftir að nún heim-
æki enn á ný betta norðlægá
:nd. Það er skemmtilegt að
veðja beggja, söngkonunnar og
áheyrendanna er: Auf wieder-
ehen — sjáumst aftur.
Þ. Th.
ONDON -— Starfsmenn ríkis-
tjórnar Jamaica eru nú 9.300 og
xun þeirra nema samtals 3.230
ús. pundum árlega. Árið 1933
voru starfsmenn stjórnarinnar
>98 og höíðu 458 þús. pund í
■aun.
ÚR DAGLEGA LIEINU
í þágu altnennings
EINN megin-tilgangur þessara
þátta er að hafa sem nánast
samband við fólkið. í þeim er því
gefinn kostur á að ræða vanda-
mál sín og hugðarefni í stuttu
máli. Oft er misfellum kippt í
lag, ef rjettmætum kvörtunum or
komið rjetta boðleið. Að því leyti
hljóta vinsældir og gagnsemi
þáttanna að vera undir því kom-
in, að sem flestir hafi samband
við þá brjeflega. Daglega lífið er
vettvangur, þar sem menn geta
ótrauðir flutt mál sitt.
Unnið fyrir gýg
IENGI vel vonuðu Reykvíking-
< ar, að þeir eignuðust íalleg-
in garð eins og aðrir og bundu
þær vonir sínar við Hljómskála-
garðinn, en nú hefur þeim þó
skilist, að hann verður hvorki
fugl nje fiskur. Því verður samt
ekki kennt um, að ekki hafi allt
verið gert fyrir hann, sem hægt
var. Ár eftir ár hefur hann verið
snurfusaður og honum haldið til
eins og hann væri að búast af
stað í bónorðsför eða von væri á
kónginum, en aldrei verður því
þó leynt, hve gróskulaus og hrör-
legur hann er. Og vant er að sjá,
hvern hnekki hann biði, ef bú-
stýran hans, Tjörnin sefgræna,
væri honum ekki til slíks vegs-
auka og raun er á.
Öskuhaugar og fúamýrar
VAFALAUST eru ýmsar ástæð-
ur til þess, að Hljómskála-
garðurinn getur ekki þrifist. Þær
munu þó þyngstar á metunum,
sem leikmannsaugað greinir,
skjólleysi og vondur jarðvegur.
Meginland hans kvað standa á
gömlum öskuhaugum höfuðborg-
arinnar.
Öskjuhlíðin j*,, ,;i j,
ákjósanleg < «. ,
FNN einu sinni beinast nllra
augu að Öskjuhlíðinni. Þar
hefur nú verið hafist handa um
að gera borginni skemmtigarð. —
Óskandi, að þar fari gæfa í starfi
saman með görvileika Hlíðar-
innar.
Landrými of lítið
ÆST þegar þig langar til að
heyra þyt í laufi, skaitu
ganga þjer inn í garðinn fyrir
sunnan Alþingishúsið. Þar ónáð-
ar þig sennilega enginn, svo að
þú getur verið einn með hugs-
anir þínar. Ef þú skyldir svo
taka þjer stundarhlje frá ao hug-
leiða eigin vandamál, þá veitir
þú þvi ugglaust athygli, hve garð
urinn er skuggasæll og þröngur.
Fyrir framan þig sjerðu gamalt
hús og lágreist. Það er Góð-
templarahúsið.
Tjörnin blasir við
TÆPAST yrði þjer láð, þó að
þú vildir láta rífa það. Á leið
þinni um Vonarstræti tókstu
nefnilega eftir því, að fyrir sunn-
an það er rúmgóður garður. Nú
sprettur þú upp af bekknum, því
að þú hefur fundið mikil sann-
indi. Þegar húsið er burtu, má
leggja garðana saman, svo að
þar má gera skógarlund með út-
sýn til Tjarnarinnar.
Rjómi -ausu :náli
iíTTÚSMÓÐIR“ er harðánægð
ilmeð það, að í sumum mjólk-
urbúðum skuli rjómi seldur í
lausu máli, þar sem ekki henti
öllum að kaupa hann í heilum
pelum. Hún segir svo í brjefi
sínu: „Mig langar til að biðja þíg
að færa stúlkunum í þeim mjólk-
urbúðum, sem afgreiða rjórna í
lausu máli, þakkir frá mjer og
mörgum öðrum, sem ekki geta
keypt nema 1—2 desilítra í einu.
Að sumrinu þolir rjóminn illa
geymslu, og ekki hafa allir not
fyrir heilan pela í senn.
Mætti reyna annars
i.taffar
FINS vildi jeg biðja stjórn Sam-
sölunnar að hlútast til um, að
rjómi verði seldur í lausu máli
í öllum -mjólkurbúðum svo sem
til reynslu. Jeg trúi ekki öðru en
stjórnin geti komið því til leiðar,
engu síður en hún bannar að
mæla í flöskur í búðunum eða
liella úr þeim í brúsa. Húsmóðir“.