Morgunblaðið - 29.07.1951, Page 6

M O RGUN BLAÐIB
Sunnudagur 29. júlí 1951.
uttMðMft
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar; Árni Garðar Kristmsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla-
Austurstræti 8. — Sími 1600
Ásknftargjald kr. 16.00 á mánuði, innanlancts.
í lausasölu 75 aura eintakið. 1 krónu með Lesbók
Kynni norrænna kvenna
TJNDANFARNA daga hefur
staðið yfir mjög fjölmennt mót
rorrænna kvenna hjer í Reykja-
vík. Hafa sótt það konur frá
öllum Norðurlöndunum og hafa
talsmenn þeirra slrýrt svo frá,
eð geysimikill áhugi hafi verið
fyrir þátttöku i rnótinu.
Þær raddir heyrast stundum
iveðal okkar íslendinga, að öll
þátttaka okkar í samvinnu við
aðrar þjóðir sje liidur og hje-
gómi, sem aðeins hafi í för með
sjer óþarfa sóun íjármuna. Þeir
menn, sem þanrag mæla, telja
okkur lítið gagn hafa af þvi að
bianda geði við aora, hvort sem
heldur sje á erlendri grund eða
í okkar eigin landi.
í þessari afstöðu felst háska-
Ieg villa. E. t. v. er engri þjóð
eins nauðsynlect og hinni fá-
mennu íslenskv J>jóð að skapa
sjer persónuleg vináttutengsl
við fjölmennari eg áhrifameiri
þjóðir. Sannleikurinn er sá, að
slík tengsl, sem byggjast á
þekkingu á landinu og einstök
um sonum þess eða dætrum,
geta verið drjsíg til nytsemi.'
Þessvegna hef-sr þessi þjóð
ekki efni á því að draga sig
inn í skel einangrunar og út-
úrboruháttar, sr.úa sjer til
veggjar eins og hana varði
ekki um neitt nema það, hvern
ig tærnar á b< .- íi sjálfri líta
út. Slík afstaf'i væri vísasti
vegurinn til þee*? að gera okk-
ur að vinalausu viðundri og
rekaldi í þeim heimi, þar sem
framtíð þjóðanna, öryggi
þeirra ög sjálfstæði, byggðist
einmitt á því a3 þær reyni að
skilja vandaroát hver annara
og nálgasí hver aðra af góð-
vilja og þekkingu.
Þátttaka okkar íslendinga í
samtökum hinna Sameinuðu
þjóða, Evrópuráðinu, Efnahags-
samvinnu Evrópuþjóðanna á
grundvelli M'arshalllaganna,
Gréiðslubandalági Evrópu, al-
þjóða þingmannasambandinu, rior
ræna þingmannasambandinu og
fjölmörgum öðrum samtökum
•cinstakra stjetta ug starfshópa,
Jiiiðar öll að því uð auka kynni
heimsins af landi okkar, okkur
sjálfum, lífi okkar og starfi. —
Takmark okkar .neð þessum
kynnum er ekki aðeins það að
hafa gagn af þeim sjálfir og
víkka með þeirn sjóndeildar-
hring okkar ,heldux og að leggja
fram okkar skerf tii þess að færa
þjóðir heimsihs saman, skapa
aukna alþjóðahyggju og við-
leitni til þess að erfiðleikarnir
verði sigraðir með sameiginlegu
átaki frjálsra manna.
í raun og sannleika er • þetta
mikilfenglegasta viðfangsefnið,
sem þjóðir veralaarinnar vinna
að í dag. Þess megum við ekki
dylja okkur, þrátt fyrir það að
hugur þessarar iitlu þjóðar sje
oft bundinn við smámuni dæg-
nrbaráttunnar'. En ef við íslend-
ingar viljum í raun og sann-
leika vera hlutgengur aðili í sam- j
starfi frjálsra menningarþjóða,
þé verðum við óhjákvæmiíega að
læra það, að hefja okkur öðru
hverju upp yfir þrengsli dægur-
baráttunnar. Við verðum að
skilja það að á fullvalda þjóð
hvílir meiri ábyrgð en ósjálf-
stæðri hjálendu.
Hvert það spor, sem þessi
þjóð stígur í áttina til hóf-
legrar þátttök” í samstarfi
frjálsra þjóða og eykur þekk-
k ingu á landi okkar og góð-
vild milli okkar og annara
þjóða, stefnir í rjetta átt.
Þessvegna er koma hinna
norrænu kvenna hingað m. a.
ánægjuleg og þess virði að
henni sje fagnað af alþjóð. Við
bjóðum þær velkomnar hing-
að og þökkum þeim komuna
um langan veg til „einbúans í
Atlantshafinu“.
Fontenay sendiherrn heimsótti
Abdullah konung í Jerúsalem
stjérnarkreppa.
RÚMAR FIMM vikur eru nú
hðnar síðan að kosningar fóru
fram í Frakklandi og 18 dagar
síðan að samsteypustjórn Queille
sagði af sjer.
En Frakkland hefur ekki enn-
þó eignast ríkisstjórn. Maurice
Petsche, fyrrverandi fjármála-
ráðherra, freistar nú í annað
sinn stjórnarmyndunar. Er hann
sjötti stjórnmálaforinginn, sem
Auriol forseti fær það erfiða
verkefni. Ekkert verður á þessu
stigi málsins fullyrt um mögu-
leika hans til þess að brjóta þann
ís, sem nú virðist vera á milli
franskra þjóðarleiðtoga.
Þessi torleysta stjórnarkreppa
í Frakklandi er ekki aðeins mjög
óheppileg og raunar skaðleg fyr-
ir frönsku þjóðina, lýðræði henn-
ar, álit og öryggi, heldur og fyrir
Evrópu og samtök vestrænna
þjóða.
Eðli málsins samkvæmt hlýtur
í’rakkland að vera forystuland
lýðræðisríkja meginlandsins. —
Stjórnleysi og öngþveiti í innan-
landsmálum þess getur hinsveg-
ar rýrt mjög möguleika þess til
þess að koma fram út á við af
íestu og áræði.
Nú er það að vísu svo, að
hina frönsku lýðræðisflokka
gteinir yfirleitt ekki á í utan-
rikismálunum. Það er því ekki
t þeim, sem samkomulag um
stjórnarmyndun hefur strandað.
Efnahagsmálin eru þar versti
þrándurinn í götunni. En jafnvel
afstaðan til katólsku kirkjunn-
ar hefur blandast inn í þessar
stjórnarraunir Frakka. Ágrein-
ingur jafnaðarmanna við þjóð-
lega lýðveldisflokkinn, M. R. P.,
um þátt kirkjunnar í fræðslumál-
unum, virðist aðallega hafa vald-
ið því að hinum þaulreynda og
frjálslynda leiðtoga hans, George
Bidault, tókst ekki stjórnarmynd
un. —
Þannig bera tilraunir stjórn-
málaflokkanna til stjórnarmynd-
unar upp á hvert blindskerið á
fætur öðru. En á meðan fitnar
pukinn á kirkjubitanum á öng-
þveitinu. Kommúnistar skemmta
sjer við vandræði frönsku þjóð-
arinnar og fylgismenn De Gaulle,
sem gráta óíarir lýðveldisflokk-
anna þurrum tárum, láta sjer
fátt um finnast. Þeir vilja koma
málunum þannig að engin stjórn
vei ði mynduð án þátttöku þeirra
En slíka stjórn vilja lýðveldis-
fiokkarnir forðast í lengstu lög.
Það hlýtur að vera öllum
frjálsum lýðræðisþjóðum á-
hugaefni að stjórnarkreppan
í Frakklandi, móðurlandi lýð-
ræðisins, leysist sem allra
fyrst. En auðsýnt er að kjör-
dæmaskipun landsins þarf
nýrra og róttækari breytinga
en gerðar voru á henni í vor,
til þess að traustur grundvöll-
ur verði lagður að heilbrigðu
stjórnarfari meðal hinnar
glæsílegu frönsku þjóðar.
FYRIR ISVT það bil hálfum mán-
uði kom -fyrrverandi sendiherra
Dana hjer á landi, Fr. le Sage
de Fontenay, hingað til Reykja-
víkur með dr. Alexandrine, ásamt
frú Guðr-únu konu sinni. Þau
lijón hafa nú sest að í Kaup-
mannahöfn og búa þar á Hjalmar
Brantings Plads nr.. 4. Eins og
kunnugt -er fóru þau hjeðan í
maí 1946, þegar sendiherrann
hafði verið skipaður sendiherra
Dana í Ankara í Tyrklandi.
ÁNÆGJUEGT AÐ VERA
j KOMIN HEIM
I Það er ánægjuiegt að vera kom
inn hingað heim til íslands, sögðu
sendiherrahjónin, þegar Mbl.
hitti þau snöggvast að máli í
gærmorgun, ekki síst þegar von-
m standa til þess, að síldveiðin
glæðist, bætti sendiherrann við.
Jeg vona, hjelt hann áfram, að
nú þegar heimili okkar er í Kaup
mannahöfn, muni margir íslend-
ingar sækja okkur þar heim. Þar
hafa raunar þegar verið haldin
smá íslendingamót.
Þjer getið ímyndað yður, að
jeg ber hlýjan hug til íslands.
Hjer hefi jeg dvalið manndóms-
rr æfi minnar eða samtals í 22
ár. Mjer er það mikið gleðiefni,
r ð sjá þær framfarir, sem orðið
■ hafa hjer síðan við fórum, bæði
í Reykjavík og annarsstaðar. Jeg
j varð t. d. hrifinn af að sjá
i Hveragerði núna, alla gróðurhúsa
, ræktina þar, blómin og matjurt-
irnar. Á morgun ætlum við aust-
ur að Sogi, þar sem nú standa
yfir miklar framkvæmdir. Jeg
vona að þjóðin kunni sjálf að
meta hift auknu þægindi, sem
henni haía skapast.
UM AUSTURLÖND
?— Hvernig kunnuð þjer lífinu
í Austurlöndum?
— Þegar jeg var ungur, átti
jeg fyrst og fremst tvö áhuga-
mál. Annað var íslensk tunga
og' saga. í menntaskóla gleypti
jeg í mig Eddukvæði, sögur og
kviður. Þegar jeg var stúdent, gat
jeg lesið íslensku fyrirhafnarlítið.
Hitt voru austurlensk fræði,
arabiska og saga. Á þau lagði jeg
■ stund að loknu stúdentsprófi.
I Þessvegna langaði mig alltaf til
þess að komast til Austurlanda.
Þegar stríðinu var lokið og ný
viðhorf höfðu skapast, rjeðist það
þannig, að jeg varð sendiherra
þjóðar minnar í Ankara. Þar
umgekkst jeg Araba mikið, varð
ejginlega hálfgerður Arabi.
— Þjer hafið ferðast mikið
austur þar?
-— Já, *við hjónin fórum þar
alivíða um. Við heimsóttum
Brussa, hina fornu höfuðborg
Osmana ðg Konya, sem áður var
höfuðborg Seldsjuka. í þessum
borgum eru stórkostlegar rústir
fi’á síðari hluta miðalda, ásamt
mörgum gröfum sultana og heil-
agra manna.
í Konya stendur síðasta klaust-
ui hinna dansandi Dervisha. Jeg
hafði árið 1912 sjeð hinar sjer-
kennilegu helgiathafnir þeirra í
Istambul. Dervishareglan hefur
nú verið bönnuð. Hið nýja Tyrk-
land lítur raunsæjum augum á
hlutina.
IIJÁ ARÖBUM
Það er mjög gaman að koma
suður í Arabalöndin. Vorið 1950
ftrðuðumst við hjónin um 5 þús.
km. leið suður til Libanon, Sýr-
lands, Transjordaníu og Jerúsal-
um. í þeirri ferð komum við
n? a. til hinna frægu borgar-
rústa í Palmyro, norðaustur af
Damaskus. Sú borg var á dög-
um Rómverja höfuðborg í stóru
ríki. Eru þar stórkostlegar rústir
ai fornum hofum og musterum.
En borgin er ekki byggð nú. Þar
getur aðeins að líta lítið Araba-
þorp innan um stórfenglegar
súlnaraðir og hálfhrunda múra
glæsilegra stórbygginga. í bæn-
Um Baalbek er eitt elsta musteri,
sem sögur fara af.
Stuft samtal við fyrrverandi sendi-
herra Dana á íslandi og í Ánkara.
Fr. le Sage de Fontenay.
HIMNAFÖR MÚHAMEÐS
— Hittuð þjer ekki Abdullah
Konung í Transjordaníu á þessu
ferðalagi?
— Jú, en við skulum koma að
því síðar. Við komum til Aman,
höfuðborgar ríkis hans, en kon-
ungurinn var ekki staddur þar
þá. Þaðan fórum við yfir Jord-
anfljótið niður að Dauðahafinu og
fengum okkur þar fótabað í salt-
vatninu. Hjeldum síðan til hins
arabiska hluta Jerúsalemborgar.
En í þeim hluta borgarinnar eru
allir hinir helgu staðir, svo sem
Grafarkirkjan, via dolorosa
o. s. frv.
Þarna er einn mesti helgistað-
ur Múhameðstrúarmanna, Oma
musterið, sem gengur næst borg-
inni Mekka að heilagleik. Þetta
fagra musteri er byggt yfir
Mora klettinn, en þar er talið að
Abraham hafi ætlað að fórna
ísak syni sínum. En Allah kom
í veg fyrir að svo yrði.
Frá þessum stað telja Múha-
meðstrúarmenn að Allah hafi
kallað Múhameð frá húsi hans í
Medína til Jerúsalem. En frá
Frh. á bls. 8.
ÚR DAGLEGA LÉFIIVU
Þurfum ekki að leita úr
landi
FYRR á öldum gengu íslenskir
garpar á mála hjá suðrænum
keisurum. Sýna sögur okkar, að
íslendingarnir gátu sjer góðan
orðstír og kunnu vel að umgang-
ast höfðingja. Væringjarnir þóttu
dugmikið lið og frítt og þjónaði
vel herra sínum.
En þótt mikið orð færi af
hreysti íslendinga og því, hve
vel þeir voru íþróttum búnir, þá
fengu þeir aldrei heimsókn er-
iendra höfðingja að fornu. En
tímarnir hafa breytst. Kaþpar
okkar þurfa nú ekki lengur að
fara úr landi og ganga á mála
hjá útlendum höfðingjum til að
reyna fræknleik sinn og afla sjer
frama. 1
íþróttakappi í heimsókn
Á MIÐVIKUDAGINN kom til
ia. Islands sá höfðinginn er um
þessar mundir gnæfir hæst í ev-
rópska íþróttaheiminum. Hann
ætlar að þreyta íþróttir við fjöl-
hæfasta íþróttamann íslendinga,
einvígi þeirra hefst í dag.
Og þótt við óskum öll íslend-
ingnum sigurs, þá er hitt þó mest
um vert, að höfðingi hefur sótt
okkur heim og viðurkennt þar
með, að okkar kappar standa enn
í dag engum að baki. Sjálf höfum
við aldrei efast um, að svo væri.
Skip kom af hafi
E’N þeir eru fléiri aufúsugest-
J irnir, sem gista ísland þessa
dagana. Okkur hafa heimsótt
1.70 konur frá hinum Norður-
löndunum. Komu þær siglandi á
skipi, sem þær höfðu leigt til
fararinnar. Það er ekki að spyrja
að dugnaði kvenfólksins, þegar
það tekur sig til. Honum er löng
um við brugðið.
Gleymum ekki
þjóðbúningnum
IjAÐ vakti athygli heimamanna,
* hve margir gestanna voru í
þjóðbúningum sínum. Þetta virð-
ist vel við eigandi, þar sem kon-
urnar koma fram sem fulltrúar
þjóðar sinnar í kynnisför eins og
þessari. Því leiðinlegra finnst
mönnum, að íslensku konurnar,
sem taka þátt í norræna kvenna-
mótinu, skuli ekki skarta íslensk-
um búningi, heldur erlendum,
jáfnvel þótt hann sje frá Kaup-
mannahöfn eða París.
F
Hlægileg takmörk
RA K. J. hefur Daglega lífinu
borist skorinort brjef um
aksturshraðann í Reykjavík. —■
Blöskrar honum sem von er að
sjá alla brjóta umferðarlögin
með of hröðum akstri og kennir
því um, að hámarkshraðinn sje
bjánalega lágur. Líklega er nokk
uð til í þvi.
„Hámarkshraði bifreiða í þess-
um bæ er 25 km á klst., og að
kvöldi eða nóttu eftir að ljós
eru nauðsynleg aðeins 17 km á
klst. Eru ekki svona reglur hlægi
legar? Til hvers eru settar reglur
eins og þessar sem allir brjóta?
I hvert skipti sem þú ferð í bíl,
þá er reglan brotin. Reykjavíkur-
bær gerist í sífellu brotlegur,
þar sem allir strætisvagnar marg
brjóta þessar reglur og gætu
ekki haldið áætlun nema því
aðeins að aka á ólöglegum hraða
á milli áfangastaða.
•i
Lögreglan
vfir hámarksliraða
Reykjavíkurlögreglan
ekur sjálf ólöglega, ef ekki
glannalega. Þessi akstur á lög-
reglubilunum er ekki vegna þess
að þeir þurfi að elta einhvern
eða hraða sjer til að gera eitt-
hvert embættisverk, heldur oft
og tíðum að nauðsynjalausu. Til
lögreglunnar verður að gera þá
kröfu að hún brjóti aldrei þær
reglur, sem hún á að gæta nema
nauðsyn krefji, og þá á hún að
sjálfsögðu að gefa frá sjer hljóð-
merki og ljósmerki, sem gefa það
tii kynna að nú þurfi að hraða
sjer.
Jeg hef ekið á eftir 20 bílum
í þessum bæ og kannað hraða
þeirra svona að gamni mínu. 19
af þessum bílum óku langt yfir
löglegum hraða, þá á meðal
strætisvagnar, áætlunarbílar o. s.
frv.
Lagfæring aðkallandi.
HVERNIG stendur á að þessj
lög eða reglur eru ekki end-
urskoðaðar og þær lagfærðar, því
ekkert gagn er í reglum, sem
allir verða að brjóta, jafnvel þeír
sem eiga að gæta þess að þær
sjeu haldnar^ Umfram allt má
gera þá kröfu til lögregluþjóna, •
að þeir aki tækjum þeim, sem
þeim er truað fyrir, á löglegum
hraða, þegar nauðsyn býður ekki
annað.“ n.