Morgunblaðið - 24.01.1952, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 24. jan. 1952
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavfk.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1800.
Áskriftargjald kr. 18.00 á mánuði, innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið. Kr. 1,25 með Lesbók.
Varanleg otvinna alit árið
Á HINIJM fjölmenna fundi Sjálf- beðið mikinn hnekki við síldar-
stæðisverkamanna og stuðnings- leysið. Mikill hluti hins nýja vél-
manna B-listans í Dagsbrúnar- bátaflota, sem keyptur var eftir
kosningunum í fyrrakvöld, kom stríðið var einmitt fyrst og fremst
stefna Sjálfstæðisflokksins í at- miðaður við síldveiðar. Þessi vél-
vinnumálum mjög greinilega skip vorU gerð út frá flestum ver-
fram. Markmið flokksins er fyrst stöðvum landsins. I staðinn fyrir
og fremst það, að tryggja verka- ! að hagnast á þeim sökk útgerð
rhönnum varanlega atvinnu allt þeirra í botnlausan hallarekstur.
árið. Að þessu takmarki hefur ) Þegar allt þetta er athugað er
flokkurinn jafnan stefnt í bar- það ekki lítil Öfekammfeilni þeg-
áttu sinni fyrir fullkomnari og ar fimmtaherdeild kommúnista
þetri atvinnuháttum. j hér á landi með Alþýðuflokkinn
Á liðnum árum hefur það hins- í tagli sínu, ætlar nú að telja
vegar lengstum verið svo, að þjóðinni trú um að atvinnuerfið-
yegna þess, hve háðir íslending- | leikar hennar í dag spretti af ill-
ar hafa verið náttúruöflunum í, vilja núverandi ríkisstjórnar eða
átvinnurekstri sínum, hefur at- jafnvel bæjar- og sveitarstjórna
í garð verkamanna og annarra
þeirra, sem nú er þröngt í búi hjá.
Stóðu ekki þessir flokkar að
Sjálfstæðisflokknum hefur'' etlingu sddariðnaðarins, sem átti
verið ljóst, að þess betri at-. að tryfígja au]?na atvinnu at“
vinnutæki sem þjóðin ætti.þess 1 VmnUOryggJ tyrlr s.3°menn og
meiri líkur væru fyrir því, að ^amenn? Vilja þeir þa kenna
, . ... , . , sjalfum ser um þao, að hun hefur
hun gæti haldið varanlegn og:; * f' . ..
trvezri atvinnu Stærsta skref ekkl komlð að þvi gagnl’ sem tú
tryggri atvmnu. Stærsta skref. var æt]ast? Er það skoðun þeirra
að með réttu sé hægt að ásaka
þá fyrir síldarleysið?
EtABitÖ ER BORG
AR OG
vinnuleysi oftast orðið vart yfir
háveturinn í kaupstöðum og
Ejávarþorpum landsins
ið til þess að tryggja verka-
mönnum atvinnu allt árið er
þessvegna hin mikla nýsköpun
atvinnuveganna, sem flokkur-
inn hafði forystu um í lok síð-
ustu heimstyrjaldar.
En þrátt fyrir þessar atvinnu-
Jífsumbætur, þrátt fyrir hin nýju
tæki, er íslenzku atvinnulífi enn-
þá þannig háttað, að afkoma al-
mennings er ennþá mjög háð
veðurfari og aflabrögðum.
Þetta sést mjög greinilega ef
athugað er dæmi það, sem Bjarni
Benediktsson utanríkisráðherra
riefndi í ræðu sinni á funcfí Sjálf-
stæðisverkamanna um síldariðn-
aðinn.
Ríkisstjórn Ólafs Thors lagði
mikla áherzlu á að efla þennan
iðnað. Almennar kröfur voru
uppi um það frá sjómönnum, út-
vegsmönnum og verkamönnum á
þeim stöðum, sem síldarverk-
smiðjurnar voru, að afköst þeirra
•yrðu aukin og nýjar verksmiðjur
reistar. Mikil verðmæti höfðu oft
farið forgörðum vegna þess að
síldveiðiskipin urðu að bíða dög-
um og jafnvel vikum saman eftir
löndun þegar vel aflaðist. Nýsköp
unarstjórnin varð við þessum
kröfum. Tugum milljóna króna
var varið til þess að byggja nýj-
ar síldarverksmiðjur og kaupa
fljótandi síldarverksmiðju til
landsins. Framleiðsluafköst þessa
iðnaðar voru aukin stórkostlega.
Engum getur blandast hugur um,
að ef góð eða sæmileg síldveiði
hefði fylgt í kjölfar þessara fram-
kvæmda hefðu þær fært þjóðinni
gífurlega aukinn arð af starfi
sínu og skapað henni stórfellda
nýja möguleika til þess að treysta
lífskjör sín og afkomu.
En í þennan reikning var
Nei, það vilja þessir flokk-
ar áreiðanlega og eðlilega ekki
viðurkenna. Með því hafa þeir
í raun og veru kveðið niður
sinn eigin vaðal og ásakanir
um að ríkisstjórnin eigi sök á
atvinnuerfiðleikunum á Siglu
firði og öðrum stöðum, scm
svipað er ástatt um.
Ríkisstjórnin hefur hinsveg-
ar sýnt fullan skilning á vandræð
um almennings, sem af misærinu
leiða. Fyrir frumkvæði hennar
hefur Alþingi nú samþykkt til-
lögu um að heimila henni að
verja allmiklu fé til átvinnubóta,
bæði á Siglufirði og öðrum þeim
stöðum, sem atvinnuleýsi sverf-
ur nú að.
Sjálfstæðísflokkurinn mun
halda áfram að berjast fyrir
þeirri stefnu sinni, að skapa fólk
inu í landinu varanlega atvinnu
allt árið, einnig á hinum dimmu
vetrarmánuðum skammdegisins.
Til þess að því takmarki verði
náð, þarf íslenzkt atvinnulíf að
verða miklu fjölþættara en það
er í dag. Grundvöllur þess, að
svo geti orðið, er m. a. stóraukin
raforka til margskonar iðju og
iðnaðar.
Það sýnir svo bezt heilindi
kommúnista og trúnað við hags-
muni hins vinnandi manns að
þeir hafa barizt eins og ljón gegn
hinum miklu rafvirkjunum við
Sog og Laxá, sem að sjálfsögðu
munu eiga ríkan þátt í að bæta
atkomuskilyrði þess fólks, sem á-
að njóta þeirra. Svo langt ganga
kommúnistar í þessari vitfirringu
sinni að þéir telja hið erlenda f jár
þvT miðiTr gert stórt oig örlaga j magn’ sem íslendingum er ýmist
ríkt strik. Síldin veiddist ekki. I Seflð eða Ianað tiJ Þessara glæsi-
Öll árin síðan hinar nýju verk i leSu mannvirkja, beinhms frum-
smiðjur voru byggðar hefur orsok þeirra erfiðleika, sem þjoð-
ín a nu við að etja!!!
verið aflabrestur á aðal síldar-
vertíðinni. Hin mikla fram-
leiðslugeta síldariðnaðarins
hefur því aldrei orðið þjóð-
inni að því gagni, sem hún
átti að verða. Af þessu hefur
leitt gífurlegt tjón bæði fyrir
þjóðina í heild og einstök
byggðarlög, sem fyrst og
fremst hafa byggt atvinnulíf
sitt á síldveiðunum. Um það
þarf ekki að fara í neinar graf
götur að vandræði t. d. Sigl-
firðinga og ísfirðinga spretía
að verulegu leyti af þessum
aflabresti á síldveiðunum.
En auðvitað hefur fjöldi ann-
aria kaupataöa og sjávarþorpa
Hvaða heilvita maður getuv
svo lagt trúnað á þá stórlygi
að kommúnistar beri hag
verkamanna og annarra laun-
þega fyrir brjósti? Því geta
engir trúað nema þeir, sem
freðið er fyrir skilningarvitin
á af ofstæki og æsingi.
Eitt stærsta hagsmunamál
Dagsbrúnarmanna og annarra
verkamanna, er glæpzt hafa á
að fá kommúnistum stjórn
samtaka sinna, er að losa sig
við áhrif þessara skemmdar-
varga, sem standa nú uppi af-
hjúpaðir, sem flugumcnn er-
leadrar ofbeldisklíku.
SAMBLAND AUSTURS
OG VESTURS
KAlRÓ er höfuðborg Egyptalands.
Þrátt fyrir það, er hún í raun
og veru ekki egypzk borg, heldur
nýtízku evrópsk stórborg með
breiðgötum, trjágöngum og him-
inháum' skýjahljúfum. I .fátækra-
hverfunum búa blásnauðir Arabar
við þröngar og skuggalegar traðir
í lágkúrulegum hreysum. Á aðal-
götunum eru á ferli tötralegir
Austurlandamenn með sliguð á-
burðardýr í taumi meðal kádiljáka
af nýjustu gerð. Hvarvetna blasa
við sjónum kirkjur, bænahús,
kvikmyndahús, náttklúbbar með
hvers kyns sundurgerð og gleð-
skap og drykkjuknæpur, þar sem
fáklæddar Austurlandameyjar
skemmta gestum með mjaðma-
^dansi og söng.
ÖLL ÞJÓÐERNI
| Það er erfitt fyrir ferðalanginn
' að henda reiður á uppruna og
þjóðerni þess fólks, sem verður á
vegi hans í Kaíró. Heita má, að
þar séu saman komnir fulltrúar
allra kyn og þjóðflokka verald-
arinnar og hvers konar kynblend-
ingar. Grískir kaupmenn drekka
hanastél á veitingahúsunum í
fylgd með ítölskum hefðarkonum.
Við næsta borð sitja Austurlanda-
menn með ókennilegan hörundslit
og ræða viðskiptamál við armenska
farandkaupmenn. MiIIi borðanna
þjóta Núbíumenn og Súdansvert-
(ingjar í eldrauðum pokabuxum og
byrla mönnum á bikar gómsæt
austurlenzk góðvín og tyrkneskt
kaffi. Háværar hörundsdökkar
barnfóstrur aka hvítvoðungum
vestrænna auðkýfinga eftir gang-
stéttunum í skrautlegum barna-
vögnum, og gefa hottentottum,
sem eitt sinn höfðu hring í mið-
nesinu, hýrt auga. Ungar Bedú-
ínakonur nýkomnar utan úr eyði-
mörkinni rölta óframfærnar með-
fram ævintýraheimi sýningar-
gluggana og stara með barns-
legum forvitnisglampa í augum á
óskiljanlega dýrðina.
| Egyptar eru þarna einnig á
sveimi, en þeir eru ekki eins auð-
þekktir, þar sem egypzkir Kaíró-
| búar eru orðnir mjög blandaðir
öðrum þjóðflokkum. Helzt er þá
að finna í verkamannastétt, þar
sem þeir strita við höfnina eða
við húsasmíði víðs vegar um borg-
ina og minna á þrælana, sem eitt
sinn báru grjót til pýramýdanna
á dögum Faraóanna.
i
GRIÐLAND ÆVINTÝRA-
MANNA
( Kaíróbúar vita það sjálfir, að
þeir eru hver öðrum gagnólíkir
I og þeir hafa sætt sig við það.
Einmitt þess vegna hefur Kaíró
ávallt verið paradís njósnara og
ævintýramanna. Þar geta menn
leitað hælis aðeins ef þeir hafa
vegabréf og peninga i fórum sin-
um. Vegabréfið má gjarnan vera
falsað, en peningarnir ekki. Komi
til árekstra við yfirvöldin er fé-
mútan öruggasta úrræðið til bjarg
ar.
) Pólitískir flugumenn og þjóð-
málaskúmar eru á hverju strái.
, Vitað er, að fjöldi þýzkra nazista
hefur leitað athvarfs í Kaíró og
vinna þeir að því öllum árum, að
spilla sambúðinni við Breta. Fyrir
þá er strrðinu ekki lokið og hatrið
til Breta er ennþá þeirra leiðar-
stjarna í stjórnmálum.
I
NYR ÖXULL?
Hr. von Stroher, sem eitt sinn
var nánasti "amstarfsmaður von
Papens sést oft í Kaíró, milli þess
sem hann dvelst í Madrid. Talið
er, að ýmsir fyrrverandi þýzkir
nazistar vinni að því að koma á
bandalagi mílli Frankós og land-
anna við botn Miðjarðarhafsins.
Sumir tala jafnvel um öxulinn
Madrid—Kaíró í því sambandi.
Frá Kaíró er andúðinni við Breta
Þýzkir nazistar a!a á andúð gegn Brefifin.
Kommúnisfar hvísfa ítbZú í eyru snauðrai aSþýðu
síðan dreift um allan hinn arab-
iska heim.
I Saudi-Arabíu dvelst stjórn-
málamaðurinn Rachid Ali E1
Gáli'ani, sem stjómaði uppreisn-
inni gegn Bretum í Iraq 1941.
Galiani var á sínum tíma mjög
handgenginn von Papen. 1 Teher-
an hafa hinir þýzku flugumenn
náið samband við háttsetta em-
bættismenn ríkisins, einkum mann
nokkurn, sem dvaldist í Berlín á
stríðsárunum og gaf út tímaritið
„Das neue Persien", sem stutt var
af Goebbels.
Grúi Þjáðverja dvelst nú í
Kaíró. Hvarvetna má heyra þýzku
talaða. Þeir eru vinsælir og vel-
komnir í Egyptalandi. Margir eru
kaupmenn sem þangað koma í frið
samlegum og heiðarlegum erind-
um, en aðrir búa yfir skuggaleg-
um áformum. Gætnir menn um-
gangast þá með sérstakri varúð
og reyna að takmarka umræðu-
efnið við veðurfar og kvikmynda-
sýningar. Eftirlætisumræðuefni
þeirra eru ófarir Hitler-Þýzka-
lands og hinn harðsnúni áróður
Breta gegn nazismanum cftir
styrjöldina.
KOMMÚNISTAR
LAUMULEGIR
Að sjálfsögðu reka kommúnist-
ar einnig víðtækan áróður í
|Egyptalandi. Jarðvegur er að
Imörgu leyti hagstæður fyrir komm
únisma í landinu. Rússneska
jsendiráðið lætur þó lítið að sér
kveða og héfur sig ekki í frammi.
Hins vegar rennur kommúniskur
áróður ótæpilega undan rifjum
sendimanna leppríkjanna. Á veg-
um þeirra er starfandi fjöldi
fagurra kvenna, sem gengur
erinda þeirra í Kaíróborg. Sú
skoðun sem fram kom, eftir að
upp komst um Andersons-njósna-
málið í Svíþjóð, að tími njósna-
kvendanna væri liðinn, er a. m. k.
ekki einhlít í Egyptalandi.
Kommúnistar leggja þó ekki
megináherzlu á slíka njósnastarf-
semi, heldur gefa þeir meiri gaumi
að hinum óbreytta verkamanni,
sem býr blásnauður við frumstæð
lífskjör meðan ráðherrar og fjár-
furstar lepja freyðivín úr krystals
glösum í munaðarsölum borgar-
innar. Þeir vita sem er, að öll
andúð gegn landsstjórninni feli-
ur í frjóan jarðveg hjá þessu
fólki, sem að sjálfsögðu ber ekkert
skynbragð á kommúnismann, held-
ur fagnar hverju loforði og fag-
urgala um bætt lífskjör og góð-
æri.
Frh. á'bls. 12.
Velvakandi skrifar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Höfundur Þorpsins
hefir orðið
VELVAKANDI. Veturinn 1946
—’47 urðu nokkrar umræð-
ur í blöðum í tilefni af bók minni,
Þorpið, sem er órímaður ljóða-
flokkur.
Nú sé ég í dálkum yðar 20. jan,
s.l., að vitnað er í eina af þessum
greinum og sagt, að hún hafi
birzt í Tímanum „fyrir nokkru“.
Ég hefi haft fyrir satt, að höf-
undur umræddrar greinar hafi
látizt í hárri elli skömmu eftir að
hann reit hana, en sé það mis-
skilningur, bið ég hann vel að
lifa og lengi.
U pphrópunarmerkin
utan gæsalappa
BRÉFRITARI yðar, H. J., vitnar
jöfnum höndum í mig og
Tímamanninn, en því miður svo
ógreinilega, að þeir, er ekki hafa
lesið umrædda grein, geta hæg-
lega ætlað mér gagnstæðar skoð-
anir þeim, sem ég hefi fram borið.
Þetta er t.d. eftir mér haft:
„Þeir, sem áður fundu hinn
minnsta rímgalla á vísu, eru nú
snillingar í vélfræði, tónlist og
fleiru: Við þessa menn tala skáld-
in með öðrum hætti en fyrr!!“
Fyrri setningin er stytt, „og
fleiru“ er sett í stað framhalds
hennar hjá mér. En verra er þó
hitt, að í enda þeirrar síðari er
hnýtt tveimur upphrópunar-
merkjum. Það hefði höfundur átt
að geyma sér, unz tilvitnunar-
merkið hafði afmarkað mína
meiningu.
Listræn tjáning nútíma
íslendings.
UMRÆÐUEFNIÐ í greinarkorni
þessu virðist vera: Á það að
kallast ljóð, sem ekki er rímað?
Ég veit ekki, hvort hér er rúm
fyrir slíkar hugleiðingar, svo að
ég legg þar ekki orð í belg að
sinni. En mig langar til að spyrja:
Því lesið þið ekki Ijóð nútíma-
skáldanna, ungu og öldnu Ijóða-
vinir, í stað þess að vera ac
brjóta heilann um önnur einí
aukaatriði og það, hvað á að kall
ast ljóð og hvað ekki?
Aðalatriðið hlýtur þó að ver£
hitt: Hvað er listræn tjáning nú-
tíma íslendings á nútíma hugs-
unum?
Einni kynslóð yngri.
VISSULEGA dáum við Egil
Skallagrímsson — og meir
fyrir ljóð hans en afrek í högg-
orrustum — en þó getum við ekki
gert okkur að þeim viðundrum að
yrkja eins og við værum fædd á
10. öld. Og þó að við kunnum vel
að meta Davíð Stefánsson og
Tómas Guðmundsson, leyfum vi5
okkur að tala og hugsa eins og
við séum einni kynslóð yngri en
þeir — að minnsta kosti einni.
Ég veit, að ég má ekki orð-
lengja þetta hér, en á næstunni
hef ég á ný útgáfu Útvarpstíð-
inda — sem útvarps- og bók-
menntablaðs. — Þar mun ég fá
tækifæri til að ræða þessi efni
frekar, og þar skal ég gefa bréf-
ritara yðar og skoðanasystkinum
hans rúm til viðræðu.
Vinsamlegast, Jón úr Vör“.
Hundur heiðraður
LÖGREGLUHUNDAR eru marg
ir frægir að verðleikum.
Eínhver kunnasti lögregluhund-
ur nágrannalandanna og þótt víð-
ar væri leitað er enski hundur-
inn Ben, — Hann hefir fyrír
skemmstu unnið afrek, sem þyk-
ir í frásögur færandi. Hundrað
afbrotamenn hafa fundizt með
hans hjálp, enda hefir hann ver-
ið sæmdur sérstöku heiðurs-
merki.
Ben hefir hjálpað að klófesta
alls konar þorpara allt frá smá-
þjófum upp í ræningja og morð-'
varga.
Einu sinni eignuðumst við lög-
regluhund, sem nokkrar vonir
voru tengdar við. Hvað líður af-
rekum hans?